|
2000
|
|
|
Gaur egun, aipamenhaiek egin zirela ia hogeita hamar urte luze pasa ondoren, Sartre-ren mezuak ez dubatere baliorik galdu. Aitzitik,
|
Espainiako
Historiaren Errege Akademiak euskalhezkuntza horren erraz eta merke gutxiesten duen sasoi hauetan, J. P. Sartre-k beraksakondutako askatasunaren irakurketari berregiteak, gaurko Euskal Herria ulertuahal izateko honezkero ohikoa ez dugun baina, era berean, premiazkoa zaigun ikusmira berreskuratzen lagunduko digu. Hona hemen.
|
|
|
Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke:
|
Espainiako
historiak nortasun espezifikoaz jazten zuen nazio espainiarra eta, beraz, identitate erreferentzia eskaintzen zien herritar espainiarrei, talde edota komunitate nortasuna indartuz (uniformizazioak batu egiten du nazioaren historia); hots, Espainiako herritarrek Espainiako historian asmatua edo ez, hori beste kontu bat da aurkituko zuten espainiar izatearen identifikazio ardatz komuna, sentimendu ...
|
|
|
Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke: Espainiako historiak nortasun espezifikoaz jazten zuen nazio espainiarra eta, beraz, identitate erreferentzia eskaintzen zien herritar espainiarrei, talde edota komunitate nortasuna indartuz (uniformizazioak batu egiten du nazioaren historia); hots, Espainiako herritarrek
|
Espainiako
historian asmatua edo ez, hori beste kontu bat da aurkituko zuten espainiar izatearen identifikazio ardatz komuna, sentimendu nazionala, eta kontzientzia nazionala sortuz eta kohesio nazionala indartuz286.
|
|
|
Bestalde, aipaturiko horiez gain, bi dira curriculumaren barruan aztertzeke ditugun ikasgaiak:
|
Espainiako
historia eta geografia. Bat zen herritar, espainiar?
|
|
|
Oihartzun zabala eman zieten Historia Akademiaren esanei hemengo zenbait hedabidek. Euskal ikastoletan
|
Espainiako
historia era baldarrean irakasten omen da. Matrikulazio garaia gertu dagoela, euskal irakaskuntzaren hazkundea torpedeatzeko material polita.
|
|
|
Ezta ere dogman oinarriturik inkisidore lanetan ibiltzea ere.
|
Espainiaren
historiak erakutsi digu hori.
|
|
|
Adibide bat besterik. Espainia ukatzen dugula esaten digute gero
|
Espainiako
Historiaren Errege Akademiakoek...
|
|
2001
|
|
|
Aurki hirugarren liburu bat kaleratzea aurreikusi dute. Tolosako Gipuzkoako Artxibo Orokorra, Valladolideko Chancilleriako artxiboa, Simancas eko Gaztelako Koroaren Artxibo Orokorra, Iruñeko Elizbarrutiko artxiboa,
|
Espainiako
Historiako Erret Akademiakoa... iturri ugari arakatu dituzte azken hamarkada honetan eta, hala ere, oraindik egiteko ugari dutela diote
|
|
|
Hauta nezake Tutera. Baina
|
Espainiako
historia ofizialetik begiratuko al dut orduko Tutera. Orduko euskaldun baten begirada birsortzen, asmatzen?
|
|
|
Kandela batenargi doiarekin begiratu ditu banan banan, eta interesatzen zaizkionak apartatzenhasi da:
|
Espainiako
historia, otoitz liburu bat, biografiaren bat... Tartean, apartatudu Larramendiren gramatika ere, baina ez haren balio bibliografikoaz ohartu delako, lubakiz lubaki nahikoa urri entzuten duen euskara hauspotzeko baino.
|
|
|
Tartean, apartatudu Larramendiren gramatika ere, baina ez haren balio bibliografikoaz ohartu delako, lubakiz lubaki nahikoa urri entzuten duen euskara hauspotzeko baino. Biharamungoizean, etxe tzarretik alde egin dutenean, gure gizonak sei bat liburu daramatzamotxilan, tartean andoaindarraren gramatika eta
|
Espainiako
historia. Motxilako zertrepeta utzi ote ditu bazter, liburuei tokia egiteko?
|
|
|
aise imajina dezaket atseden pixka bat noiz hartuko dabilela, motxilan daramatzan liburuei begiradatxo klandestinoa botatzeko: bizitzen aridiren tragediaren arrazoiak ulertu nahi
|
lituzke
Espainiako historian, eskolanirakatsi ez zioten euskara landu nahi luke gramatikarekin.
|
|
|
Farmaindustriak eta sendagaien salmentan eta banaketan parte hartzen duten gainerako sektoreek hitzarmen bat sinatu dute Osasun Ministerioarekin gastu farmazeutikoa egonkortzeko, botiken prezioa osasun publikoan gordetzeko. Osasun eta Kontsumo Ministerioko idazkariorde Julio Sánchez Fierrok uste du lortutako akordioa, sei hilabeteko negoziazio gogorren ondoren, aurrekaririk gabeko erronka dela
|
Espainiaren
historian. Itun horrekin betetzen da Diputatuen Kongresuak onetsitako mozioa, Gobernuari sektore guztiekin sinatzeko eskatzen ziona, farmaziako gastu handia egonkortuko duen akordioa.
|
|
2002
|
|
|
Gertaera historikoei buruzko interpretazio ugari izango da milurtearen inguruan eta jadanik Espainiako zenbait egunkaritan irakurri daitezke gaiari buruzko artikuluak. «La Razon» egunkarian, adibidez, zenbait istorialarik EAJk zuzendutako Udalaren jarrera salatzen du eta historia Euskal Herriko eta
|
Espainiako
historia interes abertzaleen arabera manipulatzea leporatzen dio.
|
|
|
Coro Rubio-k antzeko gaia eztabaidatu du nazionalismoaren aurrekariforuzaleen inguruan29 Debate hori abiapuntutzat hartuz, eta Alemaniakohistoria garaikideak modernitaterako hartu omen zuen, bide bereziari? buruzko polemikarekin lotuz,
|
Espainiako
historia garaikidea ere, bide berezi, modura aztertu dut. Izan ere, XIX. mendeko Europan nazio estatuek bilakaera arrakastatsua ezagutzen zuten bitartean, eta inperialismoak munduaestatu horien artean banatzen zuen unean, Espainian kontrakoa gertatu zen: inoiz nazioarte mailan estaturik indartsuena izan zena, krisi, ahulezia, legitimitaterik eza eta barneko zatiketak markatutako krisi latzean zegoen.Krisi horren ondoriotako bat nazionalismo periferikoen sorrera izan zen (Mees, 2000a).
|
|
|
Estatu nazioak XIX. mendean eraiki eta antolatu ziren, eta, berez, diskurtsonazionalak indarberritu ziren. Lehenago,
|
Espainiaren
historia lantzen aitzindari, euskaldun bat dugu: Esteban Garibai.
|
|
|
Nire ustez, guztia ezin daiteke makurraraz historia nazionalaren ikuspegira. Ezin ditugu ekintza guztiak euskal abertzaleak versus beste abertzaleak delako ikusmirara lerrotu; edo, eskema dikotomikoan,
|
Espainiako
historiaren ispiluan arakatu. Garaiz kanpokoikuspegia gerta liteke.
|
|
|
Negozio digitala ez da askatzen, eta, horren ondorioz, Espainiako informazio teknologien sektorea %7 hazi zen iaz, azken hamarkadako apalena, sektorearen azterketen arabera. Hazkunde leherkorra ezaugarri duen jarduera batean aurrerapen tasa hori aurkitzeko, 1992ra jo behar da, urte horretan bakarrik erori baitzen Barne Produktu Gordina
|
Espainiako
historia ekonomiko berrian. Urteak igaro ahala, telefono mugikorrak kontsumitzaileen artean bidea irekitzea lortu zuen, baina ez dirudi gauza bera gertatuko denik Internet mugikorrarekin.
|
|
|
Egoera horretan ez jaiotzeko eskubidea aitortzen duen
|
Espainiako
historia judizialeko lehen epaia da.
|
|
|
Kaltea jaio zen, mundura akats batzuekin etorri zen eta amari ez zion abortatzeko aukerarik eman, fetua gaizki trebatuta zegoela ez jakinarazteagatik. Auzitegi Nazionaleko Administrazioarekiko Auzietarako Laugarren Salak maiatzaren 7an idatzitako epaia egoera horietan ez sortzeko eskubidea aitortzen duen
|
Espainiako
historia judizialeko lehenengoa da, eta fetu malformazio baten diagnostikorik ez izateak erabaki zuen amaren erabakia ez zela onartu. Hau da, akats medikoak kaltea eragin zuen, jaiotzeak berak kaltea eragin zuen, etorkizuneko dialektika etikoetarako tesi bat.
|
|
|
Joan den ostiralean, Espainiako Gobernuak Bolense Appira S.L. enpresa, Bolenien AB filiala, 45 milioi euroko isunarekin zigortu zuen, 1998ko apirilaren 25ean Doñanako tragedia ekologikoa dela eta (500.000 milioi koroa suediar inguru). Hori izan zen
|
Espainiako
historiako ingurumen hondamendirik larriena, eta Aznalckolar meategiko hondakin piritikoen biltegia (Sevilla) lehertu zenean, Doñanako ingurune naturala kutsatu zuten bost milioi metro kubiko artseniko, kadmio, merkurio eta beste metal astun batzuk isuri ziren. Espainiako Gobernuak enpresari isuna jartzeko erabakia hartu eta hiru egunera, Ulf Söderströmek, Bolidenen komunikazio zuzendariak, Suediako Irrati Nazionalari jakinarazi zion atzo, eta orain arte ez zuen Espainiako komunikazio ofizialik jaso.
|
|
|
Hespérides ontzi ozeanografikoa Antartikara abiatuko da gaur, astelehena. Han izango du hamaikagarren ikerketa kanpaina,
|
Espainiako
historiako hamabosgarrena kontinente zurian. Ontzia Cartagenako portutik abiatuko da, asteburuan jendearentzat irekita egongo baita.
|
|
|
Eta irudizko eztandak barnetik estutzen zuèn korapiloa askatu balio bezala, atseginezko irri hura zuzentzen zien amonak, errealitatearen mundutik heldu ez zitzaion garaipena irudimenetik heldu balitzaio bezala. Horregatik, amonak kontatutako gertakizun hura gogora etortzen zitzaion bakoitzean, asaldatu egiten zen Sara eta, asalduraren asalduraz, odola bor bor jartzen zitzaion, doña Remediosek bai Sara bera bai haren ikaskideak
|
Espainiako
Historiaren onuretan eta bertuteetan katekizatu nahi izaten zituenean.
|
|
2003
|
|
|
Kondaira honen edukiei dagokionez, Antzinako Erregimeneko historiografia apologetiko eta probintzialaren ildoan kokatzen zen. Nolanahi ere bazekien Iztuetak iturri klasikoak errespetatzen, nahiz batzutan ez bereizi geroagoko biltzaileetatik edo iruzkinetatik, eta bere aldetik datuak erantsi.72 Hola, bere liburuan zehar Juan Martinez Zaldibiak XVI. mendean idatzitako Gipuzkoako historia, Larramendi, Astarloa, Erro, eta
|
Espainiako
Historiaren Erret Akademiak 1802an argitaraturiko Diccionario geográfico histórico a erabili zituen iturri gisa. Era horretara, Iztuetak 511 orrialdetako liburua osatu zuen.
|
|
|
Iragan urruneko garaiak azaltzean mitoz beterik eta zentzu kritikorik gabe egiten zuten, dokumentuen analisian oinarrituriko historia tenporal baten lekuan, euskararen iraupen ustez aldagaitzean oinarrituriko kontakizuna eskainiz. Nolanahi ere, kontakizun hauek Frantziako edo
|
Espainiako
historia orokorretan, bariante berezi bezala, txertatu nahi ziren. Bazen azkenik euskarazko historia lan hauek, beren berena zuten problematika bat:
|
|
|
Epaileak emandako neurriak gorabehera, FACUAk salatu zuen Santander Central Hispano, BBVA eta Banco Pastor entitateek kredituak kobratzen jarraitzen zutela, eta, beraz, haien aurkako boikoterako deia egiteko aukera planteatu zen, atzo gauzatu zena. “Espainiako kontsumitzaileek jakin behar dute hiru banku horiek muturreraino iritsi direla justiziari kasurik ez egitera
|
Espainiako
historiako kontsumo kasu garrantzitsuenetariko batean”, adierazi zuen Andaluziako Federazioak. FACUAren ustez, kontsumitzaileekiko nagusitasun horrek eta justiziak bi alderdien erantzuna izan behar dute.
|
|
|
Taldea sortu aurretik ere, ni dagoeneko falangista nintzen. Neu naiz, nire Jose Antonio miretsiak berak esan zidan moduan,
|
Espainiako
historiaren lehen falangista. Alkandora zaharrena.
|
|
|
Barnagoan, teinkarenarrazoi esentzialago bat sumatu du natura eta historiarenartean: Espainia izan ez eta
|
Espainiako
historiaren pean egon, Hugoren kontzeptuetan esateko.
|
|
|
Euskal Herriko eta
|
Espainiako
Historia. Batxilergoa.
|
|
2004
|
|
|
Eta 1793ko azaroan, «konstituzio político foralaren» aldeko aldarria egin zuten. Bestalde,
|
Espainiako
Historiazko Erret Akademiak, Hego Euskal Herriko hiztegi historiko geografikoa argitaratu zuen 1802an, eta Nafarroako atalean, Traggiak esan zuen euskara ez dela antzinako hizkuntza, VIII.mendean asmaturikoa baizik, desberdintasunaren bidez aginte politikoari auspoa emateko. Iritzia eta ekimena kokatu behar da Godoy Carlos IV.erregearen agintariaren asmoan:
|
|
|
Batxilergoko Mundu Garaikidearen Historian, aldiz, Espainia aipatu ere ez du egiten Hezkuntza Ministerioaren dekretuak. Azkenik Historia izen generikodun ikasgaia, izatez,
|
Espainiako
historia da. Estatuak zehazturiko espainiar historiaren oinarri horietatik abiatuz, jakina, erkidego autonomoek beren garapen eta eduki propioak gehitu ditzakete.
|
|
|
EAEko ikasleek, bada, DBHko Gizarte ikasgaian batez ere munduko historia ikusten dute; Batxilergoko lehen mailan, humanitate ibilbidetik joanez gero, gehiago sakontzen dute munduko historia horren epe garaikidean; eta azkenik, Batxilergoko bigarren mailako ikasle guztiek,
|
Espainiako
historia ikasten dute, Hego Euskal Herrikoa atxikita duela, baina euskal ikuspegiari autonomia handirik eman gabe. Niretzat, eta azken kurtso honi dagokionez, izatekotan ere alderantziz luke izan:
|
|
|
Laburbilduz, ikasgai konkretuetan moldapenak akaso egin litezke, baina ideala Goihenetxek proposamena ikasgai konkretu batean aplikatzea barik bere filosofia abiapuntutzat hartu eta hezkuntza planak osotara eraberritzea litzateke, Madrildik ezartzen diren espainiar kuotak derrigor bete beharrik gabe. Hola, DBHn munduko, Europako eta Euskal Herriko historia tarteka liteke; Batxilergoko lehen mailan munduko historia garaikidea batetik eta Euskal Herrikoa bestetik banako ikasgaietan eman (eta azken hau hautazkoa izanik
|
Espainiakoa
historia ere hautazko gisa eskain liteke); eta batxilergoko azken kurtsoan, ostera ere, euskal eta europar historia elkartuta azaldu. Aldaketa ofizial horiek etorri artean irakasleek eurek badaukate hein batez euskal historia egungo planetan txertatzen joateko aukera, ez agian egitarau osoak aldatuz baina bai parte batzuetan.
|
|
|
Hola bada, historialariaren ikuspegiaren arabera, iraganeko gertaeren interpretazio oso desberdinak sor daitezke, batzuk ideologikoki oso markatuak beste batzuk ez hainbeste. Adibidez, batzuek
|
Espainiaren
historiatik ondorioztatuko dute Espainia beti egon dela batuta, oso katolikoa izan dela, inperiala etab. Beste batzuk batuta egon dela, baina esentzialki liberala izan dela, aurrerakoia, etab. Beste batzuk Espainia beti egon dela zatituta, esentzialki plurala izan dela, etab. Eta hola pertsona adina irakurketa egin daitezke. Baina, irakurketa pertsonalak egiteaz gain posible da ere norbere kezka ideologikoak historiaren bidez ebazteko tentazioa saihestea.
|
|
|
Eta Erdi Aroan ez zegoen espainolik, ez bada zentzu geografiko soil batean (egun eskandinaviarrak aipa ditzakegun bezala, horregatik lurralde hartan bizi diren norvegiar, suediar, finlandiar edo laponiarrak gauza bera direla pentsatu gabe). ?
|
Espainiaren
historia, historiaurrean hasi eta egundaino luzatzeak, gainera, jarraitasun itxura eman dezake, Espainia betidanik existitzen den zerbait balitz bezala.
|
|
|
historiaurrean hasi eta egundaino luzatzeak, gainera, jarraitasun itxura eman dezake, Espainia betidanik existitzen den zerbait balitz bezala. Eta hemen ostera ere gogorarazi behar da
|
Espainiaren
historia egundik eraiki dela, ez dela ezer berezkoa, baizik konbentzio bat. Eta horixe bera gertatzen da euskal historiarekin.
|
|
|
edo, faltsuak? (hortaz, inoiz halakoak entzuten badira ere, ez dauka zentzurik
|
Espainiaren
historia euskal historiari kontrajartzeak, bata berezkoa bailitzan eta bestea gezurrezkoa), guztiak ere konbentzioak dira. Konbentzio zilegiak, erantsi behar da.
|
|
|
Militarrak,
|
Espainiako
historian hainbat alditan egin duten bezala, gobernua aldatzeko altxatu ziren, baina altxamendua gerra zibil odoltsu eta errukigabea bihurtu zen. Hiru urtez gerrak Espainiako toki guztietan izan zuen eragina, zuzenean edo zeharka.
|
|
2005
|
|
|
Nortasuna hizkuntza, herri edo etnia bereizkuntzetan oinarritu ordez, egitura eta erakundetze politikoaren bidez hartzen zuten probintzia bakoitze ko bizilagunek. Aipatu behar da historiografía erreaktiboa izan zela,
|
Espainiako
Historiarako Erret Akademiak hasi zuen Foruen autogobernu politikoa finkatzeko zegoen interpretazioa suntsitzen, erregearen subiratasu nean soilik kokaturik. Gerora Llorentek finkatu zuen erresumako diskurtso berria eta Aranguren Sobradok, Bizkaiko Batzar Nagusietako legelari nagu siak, idatzi zuen aurkako ikuspegitik, paktismoaren teorian finkaturik subira notasun konpartituaren printzipioa.
|
|
|
Cánovas del Castillo politikariak errestaurazio borbonikoa prestatu eta indar tu zuen 1874 urteaz geroztik 1898 arte, Espainiako erakundetze politiko nagu sia antolatu zuen, non karlista tradizionalistak, alde batetik, eta errepublika noak, bestetik, sistematik at gelditzen ziren. Cánovas del Castillok 1886an Historia general de España berri bat idazteko taldea sortu zuen eta
|
Espainiako
Historiazko erret akademia proiektu historiografiko berriaren abiapuntu nagusi ere bihurtu zen, azken batean, Cánovasek asmatu zuen sistema konsti tuzional berria legitimazio historiko politikoan sartzeko.
|
|
|
23Azken urteotan aniztasunezko ikuspegia garatu da honezkero historiala rion artean. Horregatik historia nazionalaren ikuspegira ezin daiteke makurtu edo soildu, ezin dugu guztia ekintza guztiak euskal abertzale versus beste abertzale ikuspegira lerrotu edo eskema dikotomikoan
|
Espainiako
historiaren ispiluan arakatu. Herri baten fenomenología aberatsa dugu eta nire ustez ez da sinplifikatu edo ahuldu behar gizarte aberatsaren historia, dinamika interpre tatzaile eta diskursibo bakarrera.
|
|
|
Euskal Herriko eta
|
Espainiako
Historia. Batxilergoa.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, Jordak dokumental bat filmatu zuen 1979an, Bartzelonako Numax etxetresna elektrikoen lantegia jabeek era irregularrean itxi nahi izan zutenean, bertakoko langileek egin zuten autogestio esperientzia jasoz. Orain, berriz, Veinte años no es nada filmatu du Joaquim Jordak,
|
Espainiako
historiaren azken hogeita bost urteetan gertatutakoa berreraiki nahi duen dokumentala, Numaxeko autogestio esperientzian protagonista izan zirenen ibilbidea abiapuntu hartuz.
|
|
|
Zahartzaroan hasi zen Lope Garcia de Salazar Behe Erdi Aroko Euskal Herriko kontuak biltzen dituen kronika hori idazten, 1471ko uztailean; 1476an bere heriotzaren bezperara arte idazten egon zen. 25 liburuz osatua dago bere lana; lehen 19 liburuek ez dute interes gehiegirik gure aztergairako; izan ere, munduaren historia egiten du bere sorreratik, Israelgo herria, mundu greko erromatarra, nazio europarren jaiotza eta
|
Espainiaren
historia bezalako gaiak jorratuz. Beraz, historia unibertsala egin zuen.
|
|
|
Sumarioki: Don Quixote
|
Espainiako
historiaren intepretaziorako klabe bihurtu da; gero, Espainiako historiaren intepretazioa bera, arima espainolaren historia baten klabean burubidetzen da. Azkenik, Espainiaren arima hori gaztelaua da (hobe, Gaztela da):
|
|
|
Sumarioki: Don Quixote Espainiako historiaren intepretaziorako klabe bihurtu da; gero,
|
Espainiako
historiaren intepretazioa bera, arima espainolaren historia baten klabean burubidetzen da. Azkenik, Espainiaren arima hori gaztelaua da (hobe, Gaztela da):
|
|
|
Lot gakizkion, bada, honi dihoakion bi punturi bakarrik: bat,
|
Espainiaren
historia moderno guztia, Ezespainiaren historia dela; bi, orain premiatsua Espainiaren esentzia salbatzea dela (eta hori arraza da).
|
|
|
Ilaran pasatzen dira Ortega-ren kezkak, obsesioak. Espainia, Gaztela,
|
Espainiako
historia eta dekadentzia; periferietako" nazioak". Zeinek egin du Espainia, Espainiako historia?
|
|
|
Espainia, Gaztela, Espainiako historia eta dekadentzia; periferietako" nazioak". Zeinek egin du Espainia,
|
Espainiako
historia. Ba al du benetan historiarik Espainiak?
|
|
|
Arraza afrikar, primitibo, historibakoa? Inola ere onartzeko prest ez dagoena da,
|
Espainiako
historia arraza gaztelauak ez, beste batzuek egin ahal izan dutela, beren armarri guztiekin ere etxeetako horman luzitzen; hiria ezagutu ere egiten ez duten jende ruralak (ruralismoa, ezhiria, ezhistorikotasuna da; ikusiko dugu Andaluzian berriro), jende begetalak. Ortega-k zalantza urragarriak dauzka arraza espainolaz, deus unibertsalik sortu ez duenaz, salbu behin Don Quixote; inolako zalantzarik ez beste arraza harroputzoi buruz dauka.
|
|
|
Ortega-rengana itzuliz, aipatuko dugun bigarren momentua España invertebrada (1922), Bigarren Parteko 6 kapitulura mugatuko da(" La ausencia de los" mejores""),
|
Espainiako
historiaren" saio saio bat" bere esanean. Konstatazio batetik hasten da, eta konstatazio soila ja esplikazio bat omen da.
|
|
|
el" pueblo" sólo puede ejercer funciones elementales de vida; no puede hacer ciencia, ni arte superior, ni crear una civilización pertrechada de complejas técnicas, ni organizar un Estado de prolongada consistencia, ni destilar de las emanaciones mágicas una elevada religión" – labur: ezin du historia egin575 Konstatazio (esplikazio) hau da
|
Espainiako
historia ulertzeko zentrala, eta hori da orain arteko esplikazio saio guztiek zabartu dutena. " Puede afirmarse que casi todas las ideas sobre el pasado nacional que viven alojadas en las cabezas españolas son ineptas y, a menudo, grotescas.
|
|
|
646 Ohar bedi, hemen Aranzadi 1911n kritikatzen ari den pentsamendu hau, arraza hauta buruzagiarena gizartearen eratzailea, Ortega-k 1922an (España invertebrada) teoriko arrazista frantsesengandik bereganatu eta
|
Espainiaren
historiarako garatu duena dela.
|
|
|
Volksgeistaren presentzia letra espainoletan ez da neuk sistematiko inoiz arakatu dudan, eta, dakidala, inork artaz arakatu izan duen gaia6, baina" jeinu"," izpiritu" edo" arima espainola" kontzeptuak, eta berdin arraza, Menéndez Pidal baino lehenagotik, eta" erromantiko" alemanen influentziatik erabat menpegabeki (zuzenekoa bederen), irakurleak maizegi topatu behar izaten dituenak dira. Arima edo esentzia (karaktere, etc.) espainolaz autua ez da izaten, arima edo esentzia berba espresuki aipatzen denean bakarrik, noski7
|
Espainiako
historiaren batzuk arima espainolaren teoriak dira, teoria literario batzuk arima espainol suposatuaren itzulketak baino ez diren moduan. Baina hemen kontzeptuaren historiara mugatuko gara, eta apunte batzuetara bakarrik, esaustibotasun uzirik gabe, oroz gain alor nagusi batzuk seinalatzea beste asmo barik, gazteren batek artoski ikertu nahi baleza, nondik hasi baduela erakusteko adina.
|
|
|
H. d., ikuspegi nazional nazionalista erabiltzen denean –Volksgeista orduan agertzen da batik bat lehen planoan autoreotan– historiak bilakabide teleologiko miragarri gorakaria dirudi, handi eta eder, prehistoriatik egungo eguneraino artez artez gaurko nazio batasun bikaina biribiltzera datorrena etorri (zeren eta batasun nazional honen bikainean ez da zalantzarik ametitzen – batasuna kuestionatzen hasiak diren katalan eta euskaldunen aurka).
|
Espainiako
historia nazio espainolaren eraikuntza sublime bezala irakurtzen da, eta naziogintzaren heroi handiz betea aurkitzen da. Kontserbakoiek etorkizuna ere halakoxea gura lukete, hots, iragana berrituzkoa.
|
|
|
Izan ere, Unamuno-ren jarrera berria euskarari buruz guztiz ulertzeko, historiaren pentsamendu berriaren barruan ulertu behar da hori, historiak haren diskurtsoan dauzkan lau maila elkarlotuetan: historia pertsonala eta unibertsala,
|
Espainiako
historia eta Euskal Herrikoa, hauek denak berak 1901ean ikusten dituen legez. Euskarari buruzkoa (goian aldaturiko atala) Lore Jokoetako diskurtsoaren hamarrena ere ez da.
|
|
|
|
Espainiako
Historia 2 Batxilergoa. Ezagutu saila.
|
|
|
|
Espainiako
Historia 2 Batxilergoa. Ikaslearen liburua [Interneteko artxiboa.
|
|
|
|
Espainiako
Historia 2 Batxilergoa. Ikaslearen liburua [Interneteko artxiboa.
|
|
|
|
Espainiako
Historia 2 Batxilergoa. Irakaslearen liburua [Interneteko artxiboa.
|
|
|
|
Espainiako
Historia 2 Batxilergoa. Irakaslearen liburua [Interneteko artxiboa.
|
|
|
|
Espainiako
Historia ikasteko agiriak (XIX. eta XX. mendeak). (i).
|
|
2007
|
|
|
|
Espainiako
historian errepikatu ohi den joera da, akaso.
|
|
|
1876ko Konstituzioaren esanahiari eta indarraldiari dagokienez,
|
Espainiako
historian indarrean urte gehien egin dituena izan da eta doktrinaren gehiengoak idatzi duen moduan, Konstituzio «transakzionala» izan zen, hau da, erakundeen funtzionamenduan nolabaiteko «erregulartasuna» ahalbidetu zuen, Cánovasek diseinatutako ereduaren arabera. Eredu horren oinarriak ziren, batetik, bi alderdien jokoa (alderdi kontserbadorea/ alderdi liberala); horrela, Espainiako sistema politikoko alderdien sakabanatze endemikoa saihestu zen, Britainia Handiko alderdi bitasuna imitatuz; bestetik, «txandakakotasun» izenekoa, hau da, txandakatze sistema bat erabiliz; horrela, alderdiak boterean txandakatzen ziren.
|
|
|
terrorismoa Katalunian, grebak, atentatuak, baja asko Marokoko gerran, etab. Giro horretan, Primo de Rivera Kataluniako kapitain jeneralak espainiarrei aldarrikapen bat egin zien 1923ko irailaren 12an, eta estatu kolpea egin zuen.
|
Espainiako
historian «pronuntziamenduen» tradizioan beste urrats bat izan zen hori. Alfontso XIII.a erregeak egoera berria onartu zuen, eta diktadoreari botere osoak eman zizkion.
|
|
|
|
Espainiako
historian beste batzuetan ere gertatu zen moduan, batzarrak eta agintaritza iraultzaileak edonon agertu ziren. Iraultzak erregina eta dinastia aurretik eraman zituen, eta monarkia bera amaitzeko zorian egon zen.
|
|
|
Herrialdearen barruan arazo larriak zeuden, besteak beste, gerra karlista eta kubatarra; horrez gain, kantoi, hiri eta eskualde askok, agintaritza zentralari desafio eginez, euren burua gobernu autonomo izendatu zuten, eta altxamenduak piztu ziren, batez ere Cartagenan eta Valentziako Erkidegoko eta Andaluziako inguru batzuetan. Azken fenomeno horri,
|
Espainiako
historian, «kantonalismo» esan izan zaio. Hori guztia gorabehera, nire ustez, I. Errepublikako Konstituzio Federalaren proiektua, indarrean jarri ez zen arren, oso interesgarria da, Espainiako konstituzio historiako arazorik larrienetakoari aurre egiten ahalegindu zen eta:
|
|
|
Pronuntziamenduak arrakasta izan zuen eta Serranok, botere betearazleko lehendakariak, eta Sagastak, Ministroen Kontseiluko lehendakariak, saihestezina zirudien horri aurre ez egitea erabaki zuten. Harrezkero ez zen ezer geratzen I. Errepublikatik, eta
|
Espainiako
historian etapa berria hasi zen: Berrezarpena.
|
|
|
a) Lehenengo eta behin, Konstituzioak Konstituzio historikoaren edo barne Konstituzioaren teoria bildu zuen, Cánovasek hain gustuko zuena. Horren arabera, subiranotasuna erregeak eta Gorteek elkarbanatzen zuten,
|
Espainiako
historian nazioaren bi bizkarrezurrak ziren eta. Teoria horri aipamen egin zitzaion Konstituzioaren hitzaurrean, erregeak Konstituzioa «Gorteekin lotuta eta horiekin bat etorriz» agindu eta sendesten zuela ezarri baitzen.
|
|
|
errentan emandako lur guztiak salbuespenik gabe desjabetzeak jabe txiki batzuei ere kalteak eragin zizkien, horietako batzuk hirira lan bila joanda baitzeuden eta lurrak emandako diru osagarriaren beharra baitzuten; herriak inguratzen zituzten neurri ertaineko lurrei buruzko klausulek eragin handiagoa izan zuten adibidez Galizian Andaluzian baino, kalte gehiago egin zituzten minifundioetan latifundioetan baino; gainera, laborantza ureztatuak soilik arautzen zituenez, jabe handiek basoen eta abereen gaineko botereari eutsi zioten, eta legea herrialde osoan aplikatu zenez eta ez probintzia latifundistetan bakarrik, horietan zegoen benetako arazoa?, prozesuko gastuek eta funts nahikoa ez izateak prozesua asko zaildu zuten. Akats horiek guztiak izan arren,
|
Espainiako
historian nekazaritza eraldatzeko egin zen ahaleginik garrantzitsuena izan zela onartu behar da. Baina kontserbadoreek boterea eskuratu zutenean, 1932ko Legea Eraldatzeko Lege bat onetsi zuten 1935ean, lehenengo legearen neurri nagusiak deuseztatuz.
|
|
|
Azaña Errepublikako lehendakari hautatu zutenean, Gobernuko lehendakari kargua utzi zuen, eta horren ordez Santiago Casares Quirogak hartu zuen kargua. Azken hori gobernuburu zela, bi erailketa gertatu ziren, eta biek ala biek ondorio izugarriak izan zituzten
|
Espainiako
historian: lehenengo José del Castillo Asaltoko Guardiako tenientea erail zuten (ezkerrekoa), eta krimen horri erantzunez, José Calvo Sotelo Parlamentuko eskuinaren burua erail zuten.
|
|
|
Organo horren izena oso bitxia da, ez baitzegoen erregerik, arau frankistek Erresuma gisa definitzen zuten Estatuko Caudillo edo Buruzagia baino. Organo horrek bazuen aurrekaria
|
Espainiako
historian: Primo de Rivera jeneralaren Konstituzio Proiektuan ezarritako Erresumako Kontseilua.
|
|
|
Estatua beti arima germaniarraren produktua da, eta nolako baldintzetan ibili momentuan arima hori, halakoa suertatuko da Estatua. Printzipio hau, Ortega-k
|
Espainiako
historiari eta Estatuari aplikatuko diona, Hitler-ek ere asko ustiatu du: Estatua sortzeko, ukabil gordinena eta adimen jeinutsuena ezkondu behar dira; idealismo eta errealismo esijenteenak, kolektibitatearen interes eta biziari azpiratzeko banakoaren interesak eta bizitza, norbere nia erkidegoari opaltzeko.
|
|
|
Gehiago zehaztera eta sakontzera gelditu gabe, horrelako zerbait Chamberlain ek errusiarrei buruz iradokitzen du, kreazio indibidualetarako behialako kalipua (hizkuntzan eta literatura zaharrean erakusten dutena), gero galdua baitute,, odol behere, ezgermaniarrekin? nahasketengatik ahuldua dagoelako arraza871 Are gehiago, Chamberlain en Italiako historiaren irakurketak inspiratu izan dezake Ortega-ren
|
Espainiako
historiarena(, izan ahal zen eta izan ez zen. Espainiaren leloa barne).
|
|
|
Ortega Gasset ek bisigodoen, ahulezia? horren bere moduko interpretazio arraziala eginen du,
|
Espainiako
historia osoaren gakoa hor igarriz. Montesquieu-rentzat ere antisemitismo espainola eta Inkisizioa lege bisigodoen izpiritu eta letraren jarraipena izango lirateke, cfr. Ib., 219.
|
|
|
La race des envahisseurs? La race envahie?? 782 (Renan ek ikuspide hau jarraitzen du, eta Ortega-k
|
Espainiako
historiari aplikatuko dio).
|
|
2008
|
|
|
Lege hura programa zabalago baten barruan beste atal bat baino ez zen:
|
Espainiako
historiaren norabidea zuzendu behar zen XVII. mendetik aurrera.Francok berak zera esan zion Juan Borboikoari gutun batean: " Espainiaren gaitzak ez datoz apirilaren 14aren ondoren; deskonposizio prozesuak erro sakonagoak ditu.
|
|
|
Fernando Garcia de Cortazar historialari bilbotarrak irabazi du
|
Espainiako
Historiako Sari Nazionala. Historia de España desde el Arte liburuari (Planeta) esker irabazi du 20.000 euroko balioa duen saria.
|
|
|
Museoan
|
Espainiako
historia ez ezik, beste hainbat herritako historia ere bildu da.
|
|
|
Beste hitz batzuetan esateko, erakundeok (Batzar Nagusiek eta Foru Aldundiek) euren lurraldearen barruan tributuak arautzeko ahalmena dute. Ekonomi Itunaren (2007) eta Ekonomi Hitzarmenaren (2007) azken aldarazpenek berriro utzi dute agerian
|
Espainiaren
historian zehar ez dela tributu batasunik izan, eta egun ere ez dagoela, Euskal Autonomia Erkidegoari eta Nafarroari tributuak arautzeko ahalmen zabala ematen baitzaie.
|
|
|
ezabatu zitzaion begietako alaitasuna, ezabatu zitzaion ezpainetatik irria? ...enak, baita etxeko jaunaren zigorrada batzuk nozitzera ere, besteak beste; Alvarok, baina, inkontzientearen lurretan errotua behar zuen, halaber, inkontziente kolektiboak ere bere eragina du kolektiboaren partaideengan?, ar konkistatzailearen eredua. Indibil eta Mandonio, El Cid eta Juan de Austria, Cortés eta Pizarro, Valdibia eta Orellana, Daoiz eta Velarde, Espartero eta Esparteroren zaldia??,
|
Espainiako
Historia ofizialak Espainiako Handi bihurtu zituèn ustezko heroiena, munduan ez dago Herririk, ez menderatzailerik ez menderaturik (bakoitza bere mailan, bistan da), heroien idealizazio zein manipulazio interesatuaz baliatzen ez denik?, ume umetatik mila bider edoskia eta bere baitaren baitatik erreparazio berehalako bat eskatzen ziona. Esparteroren zaldiaren potroak ez ziren euliarenak, azken b... Reginak eman ziòn masailekoa, oroimenaren gordelekuren batetik oihuka ari zitzaiona:
|
|
|
herri txiki bateko dendari apala bazen, eta ez, adibidez, itsasontziak egiten eta saltzen zituèn jabe ospetsua? Eta, halere, Rufinok aurkitu zuen, bai, bere ihesbidea, etxean zuèn liburu bakarretakoaren esaldi batean?
|
Espainiaren
Historiari buruzko liburu bat zen?: –No sólo fue Viriato, sino todo un pueblo, con cientos de héroes anónimos que con su sangre sellaron la gesta del gran jefe militar que consiguió mantener a raya a los romanos?; hura irakurtzen zuen bakoitzean, ezin ekidin izaten baitzuen halako atsegin bat, aurpegieran igartzen zitzaiona, keinu harekin zera esan nahi balu bezala:
|
|
|
Hau da, abiapuntuarekin batera, helmuga ere ematen dio narrazio historikoari, delako estatu hori osatzea bihurtzen baita historiaren helburu. Azken puntu hau arrunt nabaria da
|
Espainiako
historian, batez ere Erdi Aroko historian.
|
|
|
711 urtetik errege erregina katolikoetara, zenbait erresuma kristauren eta arabiar baten (eta haren ondorengoen) historia dugu. Egitura politiko multzo horren historiari?
|
Espainiako
historia, deitzen diogu.
|
|
|
El nombre y el concepto a través de los siglos titulua paratu diote. Hirurak mintzaldi ziklo banaren emaitzak dira, hirurak
|
Espainiako
Historiaren Errege Akademiak antolaturikoak (hirugarrena Colegio Libre de Eméritos delakoarekin batera). Historia Akademia agertzen da egile gisa lehenengo bietan; De Hispania a España liburuaren editorea, ordea, Vicente Palacio Atard historialaria da.
|
|
|
Tituluen arabera usnatzen ahal dena, bete egiten du liburuen edukiak. Hiruretan
|
Espainiako
historia osoosoa aztertzen da, kronologikoki, lehen aztarnetatik gaur egun arte (non historia luze hori arriskuan jartzen ari baitira batzuk).
|
|
|
Erran bezala, guziak Historia Akademiaren emaitzak dira eta erakunde horren autoritatea dakarte. Beraz,
|
Espainian
historia zaintzea eginbeharra duen erakundearen adierazpentzat jo daitezke. Izan ere, puntu hori hiru argitalpenetan azpimarratzen da.
|
|
|
aztertzen ari naizen kasuan, historiaren gaineko jakintza; horren kariaz, delako Estatuak jakintza mota hori sortzeko gai den erakundea eratzen du. Erakunde horrek, kasu honetan
|
Espainiako
Historiaren Errege Akademiak, ez du metodologia arriskutsurik saiatu edota berrikuntzarik proposatu beharrik; erakunde horrek betiko (hots, 19 mendeko) metodologiaz baliatuta betiko (hots, 19 mendeko) historia nazional sendo eta, objektiboa, eratu behar du.
|
|
|
Dena den, azken puntu hori baino gehiago, estatua gure historiaren gako bihurtu (nahi) izanaren ondorioak dira arduratzen nautenak. Azken batean, estatua gure azalpen historikoen ardatz bilakatzeak
|
Espainiaren
historia, akademikoan, ikusi ditugun akats guziak gureganatzea ekarriko du.
|
|
|
Azkenik,
|
Espainiako
historia akademikoa bezala, Nabarraldekoa ere gaurko interesetatik egiten da. Hau da, iraganean aurrekariak bilatzen dira berreskuratu nahi den estaturako, estatu horren historiaren lerro zuzenak eratu ahal izateko.
|
|
|
Historiografikoki
|
Espainiako
historia akademikoaren akatsak erreproduzitzen baditu, politikoki navarrismoaren tradizionalismoa bereganatu du Nabarralde taldeak. Navarristek bezala, Nabarraldekoek ere badakite, zalantza txikienik gabe, zein izan den Nafarroaren ibilbide historikoa.
|
|
|
Argudio oso osoak bereizketa hori du euskarri:
|
Espainia
historian zehar astiro astiro osatuz joan da, poliki poliki zertuz; Euskal Herria, berriz, arratsalde batean ero batek Abandoko lorategi batean egindako ametsaren emaitza da; zenbait naziok badituzte erroak iraganean, dentsitate historikoa; bertze zenbait, ordea, berri berriak dira eta ideologiaren amesgaiztoetan baizik ez dira gorpuztu. Betiko nazioak eta bart arratsekoak.
|
|
|
Erraten ahal da, beraz, Espainiatik datorkigun bereizketa hori, antzinako egiazko nazioen eta ustezko erdipurdiko nazio berrien artekoa, zeharo barneratu dutela gure hainbat historialarik, eta, ondorioz, frogatzen saiatzen aritu direla eta oraindik ari direla,
|
Espainiak
historia luzea badu, are luzeagoa dela Euskal Herriarena. Gure urreak kilate gehiago dituela.
|
|
|
Zalantzarik gabe, Lorenzo del Prestamero() dugu argibide emailea; letra harena da (nahiz bigarren pertsona bat tartean datekeen). Urizaharreko semea, apaiza, Euskal Herriaren Adiskideen Elkarteko kidea eta idazkariordea eta
|
Espainiako
Historia Akademiako urgazlea, Prestamerok lan handia egin zuen eta, besteak beste, Akademiak 1802an atera zuen Diccionario> Geográfico Histórico> izenekoan. Pentsatu behar dugu Humboldtek eskatu ziola informazio hau.
|
|
|
Hiru ariketa ditu, aukera bakoitzeko derrigorrezko irakasgaietako bi eta hautazko irakasgaien artean libreki hautatutako bat. Hala, bide zientifiko teknologikoa hautatzen dutenek nahitaez aztertu dituzte matematika eta fisika, osasun zientziak, biologia eta kimika, Espainiako humanitateak, literatura eta historia, gizarte zientziak, gizarte zientziak eta
|
Espainiako
historia, eta arteak, marrazketa artistikoa eta artearen historia. Berariazko zatian, batez beste 4 puntu edo gehiago lortu behar dira.
|
|
|
Irakasgai komun bat erabiltzea:
|
Espainiako
historian edo filosofiaren historian ikasleak dituen gaitasunak ebaluatzeko da, biak Batxilergoko 2 mailako irakasgai komunak. Modalitateko irakasgai batean aritzea:
|
|
|
Etxegintza enpresak hartzekodunen konkurtsoa eskatu eta
|
Espainiako
historiako ordainketa etenik handiena aurkeztu izanak izua eragin du. Inbertsiogileak beldur dira atzetik ez ote diren enpresa gehiago etorriko, eta enpresa horien guztien zorrari bankuek zenbateraino eutsiko dioten.
|
|
|
Azkenik, argitara emango dira, eta zabalduko, honelako gaietan egindako ikerlanak: euskal sozialismoaren historia, langileen mugimendua eta identitatea XX. mendean, lider eta erakunde sozialisten rola Euskal Herriko eta
|
Espainiako
historia politikoan...
|
|
|
ezabatu zitzaion begietako alaitasuna, ezabatu zitzaion ezpainetatik irria... ...aren zigorrada batzuk nozitzera ere, besteak beste; Alvarok, baina, inkontzientearen lurretan errotua behar zuen, halaber –inkontziente kolektiboak ere bere eragina du kolektiboaren partaideengan–, ar konkistatzailearen eredua –Indibil eta Mandonio, El Cid eta Juan de Austria, Cortés eta Pizarro, Valdibia eta Orellana, Daoiz eta Velarde, Espartero eta Esparteroren zaldia... –,
|
Espainiako
Historia ofizialak Espainiako Handi bihurtu zituèn ustezko heroiena –munduan ez dago Herririk, ez menderatzailerik ez menderaturik (bakoitza bere mailan, bistan da), heroien idealizazio zein manipulazio interesatuaz baliatzen ez denik–, ume umetatik mila bider edoskia eta bere baitaren baitatik erreparazio berehalako bat eskatzen ziona –Esparteroren zaldiaren potroak ez ziren euli... berak ederra eman zian, eta emaiok orain berari!
|
|
2009
|
|
|
|
Espainiako
historiako laugarren sari handiena izan da. Errekorra Granadako Montefrio herrian izenpetu zen boleto batek du.
|