|
2000
|
|
|
" Usoa" euskarazko film laburra zuzendu du Maria Zamakola donostiarrak. Patxi Zubizarretaren izen
|
bereko
ipuinean oinarritua, afrikar neska baten bizipenak ditu kontagai. Muntaia amaitu berri dutela, Donostiako Zinemaldirako prest egotea espero dute.
|
|
|
Izan ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi baitu irakurlea
|
bere
ipuinetako errealitatea ez dela" historikoa" ohartarazteko. Horregatik kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen dira:
|
|
|
Narrazioak", Argia, I, 4 or) bide beretik jotzen du: " Josebak
|
bere
ipuinetan aldi iraganetara labaintzeko joera dauka,() Baditu lehen aldian kokatutako ipuin horietan giro zahar preziosistak, mundu geldo fantastikoa (aspaldiko ipuinetako marfilezko objektuak, neska ederrak, petrikilo misteriotsuak, agure jakintsuak...)". Beraz, hona hemen zalantzarik gabe Sarrionandiaren ipuinen artean erakargarriena gertatu den ipuin mota.
|
|
|
Bestalde, badira ipuin gehienetan errepikatzen diren irudi ugari ere: musika, esaterako, oso presente dago
|
bere
ipuinetan (ez dugu ahaztu behar idazlea bera musikaria ere badela); kafea (bizigarria); bidaia, kotxea (ihes egitea, ilusioaren bila);...
|
|
|
Polaroid deituriko atalean, bestalde, bat batekotasuna gailentzen da, irudi azkarren modura eraturik baitaude ipuinak. Ipuin oso laburrak dira, eta hauetan argazkiak
|
berak
ipuinotan ageri ez diren arren, ipuin hauen bidez egoera jakin bateko argazki txiki bat eskaintzen zaigu, sentsazio ezberdinak iradokitzen zaizkigula. Hortaz, oso ipuin eskematikoak dira, topikoz beterik daudenak eta gehienetan galtzaileen mistifikazioa ere ikus daiteke.
|
|
2001
|
|
|
Batzuetan, guk kopiatzen genuen artean
|
berak
ipuin bat kontatzen zigun:
|
|
2002
|
|
|
Quim Monzo idazleak idatzia du egoera honi buruz.
|
Bere
ipuin bateko protagonistari sari handi bat ematen diote bere lehen liburuagatik. Ostean elkarrizketak, hitzaldiak, topaketak eta itzelezko lanak burutu behar ditu.
|
|
|
(...) Gure literaturan beharrezkoa ez den poesia piloa ekoitzi da, prosaz idatz zitekeen, eta emaitza, oro har, positiboagoa zatekeen" (ikus Diccionario Pla de Literatura, Bartzelona 2001, 489). Andrés Neumanen aipua poemen narratibitateaz eta narrazioen lirismoaz, berriz, El último minuto
|
bere
ipuin bildumaren eranskin teorikotik atera dut (Madril, 2001); dena dela, Neumanek berak defendatzen duen bezala: " Narratiban, neurrizko lirismoak magia sortzen du; galgarik gabeko lirismoak, amarruak" (etzanak nireak dira).
|
|
|
Garapen pertsonala, beraz, eta transmisioa. Mujika Iraolak nekez idatziko zituen
|
bere
ipuinak aurretik Atxagak idatzi izan ez balitu bereak. Kirmen Uriberen poesia ez zen sortuko Sarrionaindiaren poesia existitu izan ez balitz.
|
|
2005
|
|
|
Glu Glu antzerki taldeak Hiru txerritxoak haurrentzako antzezlana estreinatu berri du, izen
|
bereko
ipuin klasikoan oinarritatuta. Trikitia lagun dutela, koreografia ugariko bertsio komikoa osatu dute.
|
|
|
Narrazio arrunten ondoan alegia, gogoeta eta kronikatik ezaugarriak hartzen dituzten elementuak agertzen dira. Horretan, adierazgarria da M. Zaratek hartu zuen bidea, gaurkotze ahalegina egin arren, berez beste tradizio eta garai bati dagokion generoa hartu zuen
|
bere
ipuinak oinarritzeko. Gaurko ikuspegitik anakronia dela esan genuke.
|
|
|
Aurretiaz esan dugun bezala, bidaia liburuez gain, Arretxeren narratibaren beste arlo nagusi bat da umorezko literaturari eskaini diona. Arretxek Gasteizen kokatu ditu
|
bere
ipuin bilduma hauek: Ostiralak (1997) eta Ostegunak (1999).
|
|
|
Baina Bukowsky eta Sarrionandiaren eraginaz gain, Rekaldek Irlandako idazle borrokazaleen eragina zuzenean jasotzen du, aipu, kanta eta pertsonaietan. Horrela Frank Ryan eta Brendan Behan idazle irlandarrak
|
bere
ipuinetako pertsonaia bihurtzen ditu. Irlandarekiko lotura hori etengabea da Rekalderen ipuinetan, hango paisaia, pubak, musika eta borroka istorioak.
|
|
|
Esan bezala, bildumaren egitura hamar narraziok osatzen dute, luzera, taiuera eta gai ezberdinekoak dira. Amaieran egileak
|
berak
ipuinen gainean eginiko oharrak agertzen dira," irakurlearentzat erreferentzia literarioen azalpen gisa" erantsiak. Azkenean, Potten kide zuen Bernardo Atxagaren" Jean Baptiste Hargous" ipuinak ixten du liburua.
|
|
|
Berak lagundu zuen mende amaierako modernitatea euskal literaturara ekartzen.
|
Bere
ipuinak ipuingintza modernoaren lehenengo erakusgarri gisa hartuko ditugu.
|
|
|
Ipuin antzeko alegi mingotsak. Berez, alegi bilduma da, baina alegiok mingotsak dira," gaurko idazgiro mingotsa lakoak" liburuaren sarreran Zaratek berak azaltzen duen moduan, eta era
|
berean
ipuin antzekoak, hau da, ez dira alegi hutsak. Bada alegia generotik haratago joateko asmoa, generoa gaurkotzeko.
|
|
|
Baina horiek nire aieruak besterik ez dira; benetako arrazoiak Adelak berak ere ez ote zekizkien nago. Adimenak ez dit argitzen nolatan gerta zekiokeen halakorik Adelari, gure auzora gaxte gaxterik iritsi eta nire bizitza aldatu zuen maistra amatiarrari, ezen emakume hura bizi gogoz beterik zegoen hantxe agertu zitzaigularik bere inprenta kutxa freinetarrarekin,
|
bere
ipuinekin, gu tratatzeko modu adeitsu eta eztiarekin. Halakoxea zen nire auzora iritsi zen maistra.
|
|
|
Baina ez nuen besterik espero. Konturatu aurretik, Pedreira
|
bere
ipuina narratzen ari zen, detaile xumeetan gelditu gabe, Vions pertsonaiaren gereziak mahats bilakaturik.
|
|
|
Ohartu baino lehen
|
bere
ipuina kontatzen hasi da. Anxela hiritarturik dago zeharo, narrazioa ate karrankariaren antzo.
|
|
2006
|
|
|
amodioa, bidaia, mestizaia, literatura eta memoria. Patxi Zubizarretak azken hamar urteren bueltan idatzitako errezitaldietako gidoiak jaso ditu hemen, testu horiek
|
bere
ipuinekin lagunduz, elkarri eragin diezaioten, elkarren ispilu izan daitezen eta esanahi berriak har ditzaten. Literatura pizgarri duen orori eskaintzen dizkio, bere baitan duen pospolo kaxa umeldu ez dadin.
|
|
|
Izagirre sei zazpi bider
|
bere
ipuinak fintzen irudikatzen dut. Bukatzean autoa hartu eta ikastolaz ikastola, bere lana" hedatzera".
|
|
|
29). Emakumearen kezkak ugariak izango dira
|
bere
ipuinetan, baina emaitzarik garrantzitsuena ohiko estereotipo sexistak iraultzea izango da. Pertsonaia femenino ugari azalduko dira Landaren poetikan, eta azaltzen diren gizonezkoen maskulinitatea ezagutzen dugunetik oso bestelakoa izango dugu.
|
|
2007
|
|
|
Ez dago bide errazik Koldo Izagirreren literaturan, ez bide errazik ezta laburrik ere.
|
Bere
ipuinen protagonistek oso zaila dute ihes egitea, euren bizitza zaputzek eta zaputzek markaturik duzu. Protagonistei ihes egiteko gogoa ernetzen zaie etengabe.
|
|
2008
|
|
|
Urte horretan hasi eta ondorengo bost urteetan 35.000 dolar jaso zituen urtero urtero. Kasualitatea ote da
|
bere
ipuinik onenak sasoi horretan idatzi izana. Bai, jakina… Kasualitatea da.
|
|
|
Ben E. King-en Stand by me abestiko hitzak dira. Izen
|
bereko
ipuina oparituko dizue Itxaro Bordak datorren astean Argiaren irakurleei. Guk ere udan, gaua heldu eta irakurtzeko zerbait nahi duzunean, zure alboan egon nahi dugulako.
|
|
|
2) Ipuinetako pertsonaia eta gaiei dagozkien aipamenak; ipuin bateko pertsonaia tartean martean ager daiteke?
|
bere
ipuina, aspaldi bukatua izan arren, saio guztiari izana eman diezaioke eta abar.
|
|
|
Profesional horren kalkuluen arabera, Espainian 50 eta 70 ipuin profesional artean daude, beste jarduera batekin uztartu beharrik ez dutenak. Bera da horietako bat, eta bere jarduera Espainia osoan zehar hedatzen da batez ere erdialdean (Gaztela Mantxa eta Madril), nahiz eta
|
bere
ipuinak Europan, Afrikan eta Iberoamerikan ere ibili diren. Espainian, jarduera hori beste lan batzuekin uztartu beharrik ez duten 50 eta 70 ipuin profesional inguru daude.
|
|
|
Eta hitz haien ondotik, iretargitan agertu zitzaion hitzen jabea: neska gazte guztiz eder bat, udaberriko goizak bezalako begi argiak zituena, uzta aurreko galburuak bezalako ile horia, eta istantean jakin zuen Omarrek bere amets guztiak haragi bihurtu zirela, bere istorioak errealitate eta
|
bere
ipuinak egia.
|
|
|
Jon Martin" Ero"
|
bere
ipuin bildumari buruz solastuko da bihar Algortan
|
|
|
Gandhiren hilketaren 60 urteurrenean, bere filosofia gogoratuko dugu hemen; bertan aipatzen denez, helburua lortzeko erabiltzen den bitartekoa helburua bera bezain garrantzitsua da. Borges autore argentinarrak horren garrantziaz ohartarazi zigun baita ere
|
bere
ipuin liluragarrien bitartez: errealitatearen eta fikzioaren arteko aldea mehea da eta mundua ez da dikotomikoa, ez da manikeista.
|
|
|
Urte horretan hasi eta ondorengo bost urteetan 35.000 dolar jaso zituen urtero urtero. Kasualitatea ote da
|
bere
ipuinik onenak sasoi horretan idatzi izana. Bai, jakina...
|
|
2009
|
|
|
Hiriak horixe direlako, hiritarrak. Bakoitzak badu
|
bere
ipuina, batzuk hirien biktima dira, eta hirien benetako arkitekto eta hirien heroi edo hirien biktima. Atera dudan azkenari. Agurea?
|
|
|
Urretabizkaiak nortasunari buruz idatzi du. Benito Lertxundiren Loretxoa abestian oinarritu da, eta izen
|
bereko
ipuina idatzi,, nor naiz ni?, galderatik abiatuta.
|
|
|
Isilik geratu zen nire laguna, irribarrea ezpainetan. Zenbat aldiz kontatu izan zidan
|
berak
ipuin hori euskaldunon ezintasuna adierazteko. Zenbat aldiz madarikatu izan zuen gure ahulezia, gure deliberamendu eza.
|
|
2010
|
|
|
Katalanen artean ere agertu ziren batzuk Jon Juaristik esandakoen kontra. Jimu Iturraldek
|
bere
ipuina irakurri ondoren, Robert Saladrigasek esan zion hura baldin bazen euskal narrazioen maila, oso maila altua zela (orduko prentsan dago jasota). Jon Juaristik erantzun zion Iturralde salbuespen bat zela.
|
|
|
Herrietara jin ziren errient horiek tokikoak ziren eta euskaldunak ardura. Nola eginen zuen bestela Cerquandek
|
bere
ipuinen biltzeko, errientak ez balira euskaldunak izan. Ohargarria da kontziente dela Cerquand beste aro batera pasatuak direla, kolektatzen den hori hilen dela.
|
|
|
Eta hitz haien ondotik, iretargitan agertu zitzaion hitzen jabea: neska gazte guztiz eder bat, udaberriko goizak bezalako begi argiak zituena, uzta aurreko galburuak bezalako ile horia, eta istantean jakin zuen Omarrek bere amets guztiak haragi bihurtu zirela, bere istorioak errealitate eta
|
bere
ipuinak egia.
|
|
|
Zutabeen garai mingotsenera itzuli ninduen Katxalynek saioari hasiera emanez irakurri zuen ipuinak. Sentsazioa, gainera, are mingarriagoa izan zen gaztelaniaz irakurri baitzuen
|
bere
ipuina, adostu moduan. Militante gazte baten atzetik desesperaturik dabilen buruzagi abertzale heldu eta masokista bat zuen hizpide.
|
|
|
Katxalyni begiratzeko tentazioa izan nuen. Ordurako ohartua zatekeen
|
bere
ipuinaren remake bat zela nirea, erantzun bat. Baina eutsi egin nion.
|
|
2011
|
|
|
Irakurri ahala eszenak ikusten nitian, eszenak irudikatzen nitian neure buruan, oso zinematografikoa iruditu zitzaidaan; egunen batean komiki bat egingo diagu narrazio horrekin, ondo iruditzen bazaik. Idazleak ez du gogo txarrez entzun, jakina, sekula halakorik burutik pasatu ez bazaio ere;
|
bere
ipuin bat zinemarako egokia izan zitekeenik, bere narrazio baten berrinterpretatze bat inork egingo zuenik. Orain, Bipagoeta, zineman ez bada ere iruditan itxuratzen ahalegintzen dihardu, eta irakurri ahala sekuentziak pasatzen dira bere gogoaren pantaila lausotik:
|
|
|
Argitalpen honetarako goitik behera zuzendu, aldatu eta berridatzi ditu egileak bitarteko
|
bere
ipuinak, Juan Luis Zabalak prestaturiko gaurkotze ortografiko baten gainean. Inork kontsultatu nahi izanez gero, hona jatorrizko edizioak:
|
|
|
Horrek, Xeherezade ekarri dit gogora. Mila eta bat aldiz egin zion izkin Heriori
|
bere
ipuinei esker, baina trikimailu ezagunegia da hori. Heriori ez diot ziria sartuko Xeherezadek Sha zaharra engainatu zuen moduan.
|
|
|
" Baso bat" bihurtuz, munduko baso guztiak berdindu dituzu, eta baso hau edozein basorekin bat egin duzu. Ez diozu bere propioena aintzat hartu, bere historia,
|
bere
ipuina. Bere bere izatetxo hori ezabatu eta izate unibertsal abstraktuan zapaldu duzu, izate bizi gabe batean, denbora gabean.
|
|
|
Ekialdeko bionboetan omen dago ezkutatuta Japonian, seguru asko, Txinan baino gehiagoetxeak liburu bihurtzeko sekretua. Ateak bezala, zirrituan barrena dabiltza hitzak, esaldiak..., lerroz lerro, orriz orri, eta gela bakoitzak bere kontakizuna,
|
bere
ipuina gordetzen du. Ez dute korridorerik behar, paperezkoak dira hormak, eta, atalez atal, tolestu egin litezke argitara emateko.
|
|
|
Modesto de Pabloren heriotzaz aurkitu ahal izan zituen albisteek gertaera itxuraz misteriotsu baten berri ematen zuten, nahiz eta geroago" heriotza naturala" etiketarekin eman zuten argitutzat. Egokiera hura, haatik, ezaguna egiten zitzaion nonbaitetik, harik eta
|
bere
ipuinetako batean antzeko eszena bat agertzen zela gogoratu zuen arte. Bere narrazio batzuk berrirakurri zituen, eta azkenean aurkitu zuen bilatzen ari zen pasartea.
|
|
|
– Hala ere, teatroa ez diot hainbeste ezagutzen. Nahiago ditut
|
bere
ipuinak.
|
|
|
pieza komiko laburrak egiten zituzten, etxean eta etxekoentzat, berak eta bere anaiak. Teatro inprobisatu txiki horietako pertsonaiak bilakatuko ziren gero
|
bere
ipuin ospetsuenetako heroi. Zer iruditzen?
|
|
2012
|
|
|
“idatzi nuenetik orain kontatzen dudanera, hamaika bertsio egongo dira”. Urrutiko erreinu batean deitzen da
|
bere
ipuina, eta gaztelu berezi bateko biztanleen gainekoa da: “Ez dago printzesarik, ez erregerik.
|
|
|
Dibertigarria izan da, aurreikusi bezala. Sebasek sobera du gatza eta piperra,
|
bere
ipuin batzuetan argi erakusten duenez. Bera ere idazlea baita, nahiz eta bere karrera estankatuta geratu den, nolabait.
|
|
|
Hala pozez nola atsekabez hartu zuen Jansonsek gonbita: pozez, haren lana kontuan hartzen hasten zen seinale zelako hura; atsekabez, ondo zekielako ez zela dotorea antologian
|
bere
ipuinik sartzea, desiorik handiena huraxe zuen arren.
|
|
|
Ez zion lan askorik eman bildumako egileen eta ipuinen zerrenda osatzeak: irizpide argiak eta sendoak zituen letoniar literaturan nabarmentzen ziren izenei buruz eta, jakina, Jansonsek aldez aurretik baztertu zituen beren antologietan
|
beraren
ipuinak sartu ez zituzten idazle guztienak. Baina ez zen iristen erabaki bat hartzera bere ipuinei buruz:
|
|
|
irizpide argiak eta sendoak zituen letoniar literaturan nabarmentzen ziren izenei buruz eta, jakina, Jansonsek aldez aurretik baztertu zituen beren antologietan beraren ipuinak sartu ez zituzten idazle guztienak. Baina ez zen iristen erabaki bat hartzera
|
bere
ipuinei buruz: batzuetan etsi egiten zuen, eta bere burua antologiatik kanpo ikustera makurtzen zen; beste batzuetan, ordea, hura jasanezina iruditzen zitzaion eta bere bi ipuinik onenak gehitzen zituen eskuizkribuaren hasieran, hamaika bider berregindako sarrera neurritsu baten ondoren.
|
|
|
Gero okupazio nazia etorri zen, eta Niklavs Jansons Waffen SSetako Legio Letoniarrean engaiatu zen; Kurlandiako borroketan galtzen da haren arrastoa, gerraren amaieran. Edonola ere, Jansonsen antologiaren jatorrizkoa ikusgai dago egun Letoniako Historiaren Museoan, hainbat aldiz kendutako eta gehitutako
|
bere
ipuinekin. Jansonsen azken erabakia zein zatekeen jakitea ezinezkoa zaigun arren.
|
|
|
–Jakin mina zeukanat: ez al hau gogaitzen nola ateratzen hauen
|
bere
ipuinetan?
|
|
|
Bazekien edariak izugarrizko kaltea egiten ziola, baina ezin zuen utzi. Berrogei urte zituela hil zen, Baltimoren, Delirium tremens eko krisi batek jota, bakarrik, estimatzen zutenek ezer ez zekitela,
|
bere
ipuinetako pertsonaiei deika. «Jainkoak lagun diezaiola nire arima gaixoari» izan omen ziren Edgar Poe gizarajoaren azken hitzak.
|
|
|
Testu eta itzultzaile apokrifoekin egin ohi duen bezala, bi pertsonaia hauekin ere errealitatea eta fikzioa nahasten ditu Sarrionandiak, identitateekin jolasten, eta irakurlea pertsonaien eta istorioen amaraun korapilatsuan sartzen. Zenbait kasutan,
|
bere
ipuinetako protagonista gisa aurkezten dizkigu bi pertsonaiok; beste batzuetan, aldiz, bere testuen epigrafeen egile gisa (azterketa xehea egina du Aitzpea Azkorbebeitia ikertzaileak Sarrionandiaren bi heteronimo hauen inguruan: Azkorbebeitia 1998:
|
|
|
Hori ez da, itzulpenik itzulpen, hemen geratuko. Halabaina,
|
bere
ipuinek beste errealitate batetara gidatzen gaituzte edozein hizkuntzatan (Sarasketa & Sarrionandia 1985: 37).
|
|
|
39), Elioten poemako lehen ahapaldia osatu arte.170 Itzulpena eta sorkuntza nahasirik ageri zaizkigu, beraz, ipuin honetan: Sarrionandiak berarengan eragin handia izan duen poeta baten hitzak euskaratu eta
|
bere
ipuineko pertsonaia baten ahotan jartzen ditu; eta ez edozein pertsonaiaren ahotan, gainera, poetaren subkontziente gisa uler litekeen itzalaren ahotan baizik. Jolas horren bidez, Sarrionandiak zalantzan jartzen du berriz ere poeten originaltasun eta jenialtasunaren ideia:
|
|
|
" Aurten berrikuntza batekin gatoz. Edonork parte hartzea bultzatu gura dugu eta horregatik domeka arratsaldeko ipuin maratoian nahi duenak
|
bere
ipuina kontatu dezake. Hori bai, ezin da idatzita ekarri, kontatu egin da; horixe da baldintza bakarra", azaldu digute bi ipuin kontalariek.
|
|
|
Hitzen hezitzaile gisa aurkezten du bere burua. Ipuinek ez dutela adinik dio, baina adin bakoitzak
|
bere
ipuina daukala gaineratzen du blogean. Umorez jantzitako ipuinak dira, baina azpian, barrenean sakontasuna dutenak eta publikoari zer pentsa eragiten dioten istorioak dira.
|
|
|
" emakume berri" hori berehalaxe bilakatzen zen" emakume bakar eta bakarti". Gizonezko eta emakumezkoen erradiografia sakon eta bortitzak egiten ditu idazleak
|
bere
ipuinetan, inor barkatu gabe. Katea beti antzekoa da:
|
|
|
Nire ipuin liburuak ez dira Julio Cortazarrenen imitazio hutsak, haren ipuinen ibilbidearen hurrengo urratsak baizik. Esferarekin identifikatzen zituen maiz
|
bere
ipuinak; esferaren biribiltasuna erabiltzen zuen argentinarrak, ipuina nola ulertzen zuen adierazteko. Esfera bat ez, baina hiruki itxi moduan ikusten ditut nire ipuinak.
|
|
|
Gogoeta egin zuen: modu hartan uztartu behar zituen
|
bere
ipuineko elementu guztiak, azken emaitzaren mesedetan jarri behar zuen hitz bakoitza, koma bakoitza.
|
|
|
Urteak ziren, mendeak akaso. Edo agian ez; agian,
|
bere
ipuin ustez perfektua argitaratu eta biharamunean lor zezakeen norbaitek konbinazio perfektuagoa. Denbora kontua, edozein modutan.
|
|
|
Baina, eta zer?, pentsatu zuen derrepente burua mahaitik altxatuta, eta zer inork ez bazuen
|
bere
ipuin perfektua ulertzen ahal. Norentzat idazten zuen, bada, bere buruarentzat ez bazen?
|
|
2013
|
|
|
Baina guretzat garrantzitsuena: 2013an gustura irakurtzen direla
|
bertako
ipuinak, fresko mantentzen dutela gaurkotasuna.
|
|
|
Nire ondoan inork ez zuen ulertzen zergatik, baina niri kristoren poza eman zidan. Emakume hori, laurogeitaka urte, Ontarioko herri txikian, errekonozimendua jaso eta berak idatzitako pertsonaiak gogoan, atmosfera hori… Haren argazkia ikusi eta
|
beraren
ipuinak irakurri, eta beti dago halako flash bat! Poza da horrelako erreferentziak izatea!
|
|
|
Eta, idazteari utziko ziola iragarri ostean? 81 urte bete berritan?, amaiera bitxi eta pozgarri bat, 2013ko Nobel Sariarena. Baina,
|
bere
ipuinetan bezala, amaiera horrek gutxi gehitzen dio bere ibilbideari: argialdia aldez aurretik gauzatu da, eta ondoren gauzatzen jarraituko du, sariak ekarriko dizkion irakurle berriek bere edozein ipuin hartu eta irakurriko dutelarik.
|
|
|
Hala, bada, egun batean gai hura mahaigaineratu, eta Pedro zoratuta ibili zen, oihan eta sabanetako animalien ohiturak kontagai? izekok ere, aldika, bere protagonismoa hartzen zuen arren, Pedrok kontatzen zituenen artean
|
bere
ipuinak tartekatzen zituela: behin batean, bazen elefante bat?
|
|
|
Oraindik ere gogoan ditut beraren ondoan pasatako momentu ahaztezin guztiak: parkean neure ogitartekoa jaten nuen bitartean hurbiltzen zitzaizkigun usotxoei egindako kontuak,
|
berak
ipuin kontalari bihurtu eta kontatzen zizkidan istorio zoragarriak, gelako antzerkietako bere parte hartzeak, dut ahaztu. Txanogorritxu, antzeztu eta amonatxoarena egin zuenekoa?
|
|
|
Hala, bada, egun batean gai hura mahaigaineratu, eta Pedro zoratuta ibili zen, oihan eta sabanetako animalien ohiturak kontagai... izekok ere, aldika, bere protagonismoa hartzen zuen arren, Pedrok kontatzen zituenen artean
|
bere
ipuinak tartekatzen zituela: behin batean, bazen elefante bat... behin batean, bazen jirafa bat... behin batean, bazen krokodilo bat...
|
|
|
Lurra berez bestelakoa dela erakutsi nahi izan zuen Luisek
|
bere
ipuin kaliforniakoetan. Uherra eta arrakalatua da lurra oinez dabilenarentzat.
|
|
2014
|
|
|
Demagun gurea, Nobelaren Nazio bat baino, Ipuinaren Herrialde bat dela. Hauxe zioen Rodrigo Fresánek
|
bere
ipuinen poetika batean (Pequeñas resistencias. Antología del nuevo cuento español, Páginas de Espuma 2002), Argentinako mende hasierako krisi handiaren testuinguruan:
|
|
|
sekula nobelarik idatzi ez izana. Eta
|
bere
ipuinen irakurketa, bata bestearen ondoren, nobela sekretu eta fantasmatiko baten atalak osatzen amaitzea, eta nobela argentinarrik handienak eta famatuenak beti egotea ipuinaren birusak kutsatuta. Rayuelari buruz ari naiz, Sobre héroes y tumbas, Adán Buenosayres, El juguete rabioso, Respiración artificial, El beso de la mujer ara, a bezalakoei buruz, edo El sueño de los héroesi buruz, perfektuena akaso?, gau bateko ipuina gogoratzen saiatzen ari den nobela baten istorioa besterik ez dena.
|
|
|
Ebatzi zuen hobe zuela literatur mundu ekaiztsuan pixkanaka lurreratzea, eta, bere zaletasunaren berri aspalditik zeukan kultur erredaktore baten laguntzaz,
|
bere
ipuin onenetako bat eman zuen argitara egunkari bateko igandeko gehigarrian,. Gure etxea?, etorriko ziren liburu eta argitalpen guztien atari. Ez zuen dudarik arrakasta erdietsiko zuela.
|
|
|
Batez ere
|
bere
ipuin motzak ditut gustuko.
|
|
2015
|
|
|
Horietako batean, Izagirrek trufaz idazten du Donostian kanpotarrekin ligatzeari buruz, garaiko topikoetako bat. Catalunya for you izeneko horretan kataluniar batzuekin ligatzeaz ziharduen, urte batzuen ondoren
|
bere
ipuin batean, Mendekuakeko Petite Bohêmen idatziko zuen modu aski antzekoan. Ildo horretan koka daiteke halaber serie guztiko testu dibertigarrienetako bat, bi zatitan emana:
|
|
|
Pseudonimoz idatziak izanagatik, lehena Atxagarena da eta gerora Obabakoaken sartu zuen; bigarrena ere asteasuarrarena dela esango nuke. Ipui bat bost minututan izkribatzekon idazle narratzailea ageri zaigu hain justu izenburuan aditzera ematen zaiguna egiteko aholkuak emanez eta aldi
|
berean
ipuin bera osatuz. Atxagaren garai hartako hainbat konstante dira presente, bada:
|
|
|
Idazleak erakutsidun alegia bat idatzi nahi zuen. Zentzu etiko handiz, bururatu zitzaion animaliei eurei galdetuko ziela ea norbaitek izan nahi ote zuen
|
bere
ipuineko protagonista.
|
|
|
...re gaitasun eta ezintasunei buruzkoa baizik eta sentimenduen eta sexuaren gaineko teoria bat; gauza ezaguna da zenbateraino izaten diren sutsu eta gogorrak neofitoak eta arnegatuak, dela bere fede aurkitu berria defenditzeko, dela bere uste zaharrak gaitzesteko; halatsu ni, ez bakarrik ohartu nintzen nire garai bateko predestinazio eta genetika haiek gezur hutsa zirela; hori baino gehiago, amodioa
|
bera
ipuin bat zela konbentzitu nintzen; hots: ez dago maitasunik, dagoen bakarra ar eta emeak dira, ar eta emeen arteko harremana, erakarmena, sexuzko gozamena; hala ere, nioen nik neure artean, hezkuntzaren, erlijioaren edo ez dakit zer zapalkuntza motaren erruz, berez instintu hutsa dena jantzi ederragoz apaintzera jotzen dugu, eta hala asmatu genuen delako maitasuna, zikin usteko jardun hori itxura garbi batekin mozorrotzeko.
|
|
|
© Egile bakoitzak
|
bere
ipuinarena
|
|
|
Norberak bere buruari istorio bat kontatzen dio delarik, bizitza honetatik eta mundu honetatik alferrik igaro ez garela sentitzeko. Adineko jendeak, beti istorio berberak errepikatzen dituelarik, ez ote du
|
bere
ipuin buklea findu eta norbere bizitzako narrazioa eraikitzen eta perfekzionatzen. Krudelkeriari jarritako langa dateke narrazioa:
|
|
|
31 Wayne Wangek 1995ean zuzendua, Paul Austerrek
|
bere
ipuin baten haritik idatzitako gidoiaren gainean.
|
|
|
Hala gertatu da berriki Jack Kerouacekin, auto marka batek telebista iragarki baterako On the Road liburuko zati bat baliatu duelarik. Eta hala gertatu zen duela urte pare bat ere, Julio Cortázarrekin,
|
bere
ipuin labur zoragarrietako bat(. Cuando te regalan un reloj??) entzun genuelarik beste auto konpainia bati esker. Cortázarren kasuan oso nabarmena zen:
|
|
|
Ossip Mandelstam poeta erbestean hil zen. Gogora ekarri nahi dut orain Varlam Shalámovek
|
bere
ipuin batean, Sherry Brandy izenekoan, gogora ekartzen duela Mandelstamen heriotza:
|
|
|
kontuan izanik,
|
bere
ipuina hobetuko du. Izan ere, Rodarirenak irrati bidez zabaldu ziren bezala,
|
|
|
markoa, eta horren barnean neska bakoitzak
|
bere
ipuina tartekatuko du: llaburrak
|
|
|
Eta hortik agian partaidetzari buruzko definizio bat sortu genuke. Zer da partaidetza. Antolatu, sareak egin edo mobilizatzeko gauzak aldatzea prozesu bat ez une bat non komunitateak, ez bakarrik pertsonak, baizik eta pertsonatik komunitateak, kontzienteki protagonismoabereganatzen du,
|
bere
ipuinaren jabea izateko, bere etorkizun kolektiboa eraikitzeko.
|
|
|
Hala jakinarazi zion. Lehengo batean
|
bere
ipuin liburua hizpide izan zutela lagunartean. Etxera itzulitakoan irakurtzeari ekin ziola.
|
|
|
Errazegi. Mende laurdena igaro zen arren
|
bere
ipuin liburua argitaratu zenetik eta, izan zuen oihartzuna apala izanagatik ere, beti egon zitekeen jardunaldi horietan harekin lotuko zuen norbait. Beti dago norbait.
|
|
|
Zuazo poztu egin zen Abaroak esan zionean irakurria zuela
|
bere
ipuin liburua. Orduan erreparatu ez bazuen ere, bi ezezaguni bere liburu bat irakurri zutela entzuten zien lehenengo aldia zen.
|
|
|
Ipuin liburuarekin, Postariaren mendekua, harreman hobea zuen. Denborak aurrera egin ahala idatzitakoez iritzia aldatzen joanagatik ere, oraingoz ez zen
|
bere
ipuinez lotsatzen. Gustura galdetuko zion Odile Moresi zeintzuk irakurri zituen kide horrek, baita zenbat ahok egin zuten bat bere hautagaitza onartzeko.
|
|
2016
|
|
|
|
Berak
ipuin haren gorabeherak bazezagutzan, noiz egina izan zen, noiz idatzia, noiz itzulia ere, zer zen Zazpirena eta beste, beraz, hebreeratik grekora iragateko zer urrats eman ziren, nork eman zituen eta orain latinorat ekartzeko zer lan eman zituzten. Vulgata hori grekotik itzulia zegoela ongi bazekien, baita ere zer itzul akats bere baitan zituen eta zein izan ziren hebreeratik grekora itzultzerakoan lehenago egindakoak.
|
|
|
Wilhelm Von Grottusek, esate baterako, bidaiatuz nahi izan zuen bere gaixotasuna sendatu, eta eroturik hil zen Beiruten. Hoffmann-ek pertsonaia hori erabili zuen
|
bere
ipuinetako batean. (Magris.
|
|
|
Saioren batean Zaldua ordezkatzera ere iritsi izan naiz, baita gidaritza erreleboa hartu ere Arrasateko Literatur Solasaldietan. Era berean, atera bezain laster irakurtzen nituen
|
bere
ipuin, liburu, ipuin liburu eta baita Volgako Batelariak aldizkari elektronikoko sarrera guztiak ere (aldizkariaren fanen klubeko zuzendari izendatu nuen neure burua). Behin lagun eta literatur konplize egin ondoren, literatura biltzarren batera elkarrekin bidaiatzea ere egokitu zaigu.
|
|
|
Zalduak ipuin bat eskaini zidan! Gero etorri ziren bere liburuen Gasteizko aurkezpentxoetan laguntzea, nire antologietan
|
bere
ipuinak barneratzea, Zalduaren ipuingintzari buruz artikulu, akademiko, bat idaztea eta abar?
|
|
|
Berriz, Rodrigo Rey Rosak eman zidan dena ulertzeko pista.
|
Bere
ipuin baten aurkitu nuen Jon Etxaideren jarreren azalpenik argiena.
|
|
|
Proposamen horiek jasotzeko modu bat dokumentua taldekideen artean partekatzea izan daiteke, eta iruzkinak egiteko aukera ematea. Horrela, taldekide bakoitzak iradokizunak idatziko ditu besteen ipuinetan, eta, aldi berean, berari egiten dizkiotenak kontuan izanik,
|
bere
ipuina hobetuko du. Izan ere, Rodarirenak irrati bidez zabaldu ziren bezala, zuenak ikastolako megafoniatik eskainiko dituzue bazkalorduan.
|
|
|
Euskal itzultzaileen aitzindari honek bazuen beretik emateko aski adore eta sormen ere, eta honako hau ez da erakusgarri makala. Artazuriketara bildutako neskek ematen dute narrazio osoaren markoa, eta horren barnean neska bakoitzak
|
bere
ipuina tartekatuko du: llaburrak hasieran, gero eta luzeagoak ondoren.
|
|
|
|
Bere
ipuin bat berridatzi nahi dut baina hartzen ikuspuntutik.
|