|
2000
|
|
|
Izan ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi baitu irakurlea
|
bere
ipuinetako errealitatea ez dela" historikoa" ohartarazteko. Horregatik kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen dira:
|
|
|
Narrazioak", Argia, I, 4 or) bide beretik jotzen du: " Josebak
|
bere
ipuinetan aldi iraganetara labaintzeko joera dauka,() Baditu lehen aldian kokatutako ipuin horietan giro zahar preziosistak, mundu geldo fantastikoa (aspaldiko ipuinetako marfilezko objektuak, neska ederrak, petrikilo misteriotsuak, agure jakintsuak...)". Beraz, hona hemen zalantzarik gabe Sarrionandiaren ipuinen artean erakargarriena gertatu den ipuin mota.
|
|
|
Bestalde, badira ipuin gehienetan errepikatzen diren irudi ugari ere: musika, esaterako, oso presente dago
|
bere
ipuinetan (ez dugu ahaztu behar idazlea bera musikaria ere badela); kafea (bizigarria); bidaia, kotxea (ihes egitea, ilusioaren bila);...
|
|
2002
|
|
|
(...) Gure literaturan beharrezkoa ez den poesia piloa ekoitzi da, prosaz idatz zitekeen, eta emaitza, oro har, positiboagoa zatekeen" (ikus Diccionario Pla de Literatura, Bartzelona 2001, 489). Andrés Neumanen aipua poemen narratibitateaz eta narrazioen lirismoaz, berriz, El último minuto
|
bere
ipuin bildumaren eranskin teorikotik atera dut (Madril, 2001); dena dela, Neumanek berak defendatzen duen bezala: " Narratiban, neurrizko lirismoak magia sortzen du; galgarik gabeko lirismoak, amarruak" (etzanak nireak dira).
|
|
|
Garapen pertsonala, beraz, eta transmisioa. Mujika Iraolak nekez idatziko zituen
|
bere
ipuinak aurretik Atxagak idatzi izan ez balitu bereak. Kirmen Uriberen poesia ez zen sortuko Sarrionaindiaren poesia existitu izan ez balitz.
|
|
2005
|
|
|
Narrazio arrunten ondoan alegia, gogoeta eta kronikatik ezaugarriak hartzen dituzten elementuak agertzen dira. Horretan, adierazgarria da M. Zaratek hartu zuen bidea, gaurkotze ahalegina egin arren, berez beste tradizio eta garai bati dagokion generoa hartu zuen
|
bere
ipuinak oinarritzeko. Gaurko ikuspegitik anakronia dela esan genuke.
|
|
|
Aurretiaz esan dugun bezala, bidaia liburuez gain, Arretxeren narratibaren beste arlo nagusi bat da umorezko literaturari eskaini diona. Arretxek Gasteizen kokatu ditu
|
bere
ipuin bilduma hauek: Ostiralak (1997) eta Ostegunak (1999).
|
|
|
Baina Bukowsky eta Sarrionandiaren eraginaz gain, Rekaldek Irlandako idazle borrokazaleen eragina zuzenean jasotzen du, aipu, kanta eta pertsonaietan. Horrela Frank Ryan eta Brendan Behan idazle irlandarrak
|
bere
ipuinetako pertsonaia bihurtzen ditu. Irlandarekiko lotura hori etengabea da Rekalderen ipuinetan, hango paisaia, pubak, musika eta borroka istorioak.
|
|
|
Baina horiek nire aieruak besterik ez dira; benetako arrazoiak Adelak berak ere ez ote zekizkien nago. Adimenak ez dit argitzen nolatan gerta zekiokeen halakorik Adelari, gure auzora gaxte gaxterik iritsi eta nire bizitza aldatu zuen maistra amatiarrari, ezen emakume hura bizi gogoz beterik zegoen hantxe agertu zitzaigularik bere inprenta kutxa freinetarrarekin,
|
bere
ipuinekin, gu tratatzeko modu adeitsu eta eztiarekin. Halakoxea zen nire auzora iritsi zen maistra.
|
|
|
Baina ez nuen besterik espero. Konturatu aurretik, Pedreira
|
bere
ipuina narratzen ari zen, detaile xumeetan gelditu gabe, Vions pertsonaiaren gereziak mahats bilakaturik.
|
|
|
Ohartu baino lehen
|
bere
ipuina kontatzen hasi da. Anxela hiritarturik dago zeharo, narrazioa ate karrankariaren antzo.
|
|
2006
|
|
|
amodioa, bidaia, mestizaia, literatura eta memoria. Patxi Zubizarretak azken hamar urteren bueltan idatzitako errezitaldietako gidoiak jaso ditu hemen, testu horiek
|
bere
ipuinekin lagunduz, elkarri eragin diezaioten, elkarren ispilu izan daitezen eta esanahi berriak har ditzaten. Literatura pizgarri duen orori eskaintzen dizkio, bere baitan duen pospolo kaxa umeldu ez dadin.
|
|
|
Izagirre sei zazpi bider
|
bere
ipuinak fintzen irudikatzen dut. Bukatzean autoa hartu eta ikastolaz ikastola, bere lana" hedatzera".
|
|
|
29). Emakumearen kezkak ugariak izango dira
|
bere
ipuinetan, baina emaitzarik garrantzitsuena ohiko estereotipo sexistak iraultzea izango da. Pertsonaia femenino ugari azalduko dira Landaren poetikan, eta azaltzen diren gizonezkoen maskulinitatea ezagutzen dugunetik oso bestelakoa izango dugu.
|
|
2008
|
|
|
Urte horretan hasi eta ondorengo bost urteetan 35.000 dolar jaso zituen urtero urtero. Kasualitatea ote da
|
bere
ipuinik onenak sasoi horretan idatzi izana. Bai, jakina… Kasualitatea da.
|
|
|
2) Ipuinetako pertsonaia eta gaiei dagozkien aipamenak; ipuin bateko pertsonaia tartean martean ager daiteke?
|
bere
ipuina, aspaldi bukatua izan arren, saio guztiari izana eman diezaioke eta abar.
|
|
|
Profesional horren kalkuluen arabera, Espainian 50 eta 70 ipuin profesional artean daude, beste jarduera batekin uztartu beharrik ez dutenak. Bera da horietako bat, eta bere jarduera Espainia osoan zehar hedatzen da batez ere erdialdean (Gaztela Mantxa eta Madril), nahiz eta
|
bere
ipuinak Europan, Afrikan eta Iberoamerikan ere ibili diren. Espainian, jarduera hori beste lan batzuekin uztartu beharrik ez duten 50 eta 70 ipuin profesional inguru daude.
|
|
|
Eta hitz haien ondotik, iretargitan agertu zitzaion hitzen jabea: neska gazte guztiz eder bat, udaberriko goizak bezalako begi argiak zituena, uzta aurreko galburuak bezalako ile horia, eta istantean jakin zuen Omarrek bere amets guztiak haragi bihurtu zirela, bere istorioak errealitate eta
|
bere
ipuinak egia.
|
|
|
Jon Martin" Ero"
|
bere
ipuin bildumari buruz solastuko da bihar Algortan
|
|
|
Gandhiren hilketaren 60 urteurrenean, bere filosofia gogoratuko dugu hemen; bertan aipatzen denez, helburua lortzeko erabiltzen den bitartekoa helburua bera bezain garrantzitsua da. Borges autore argentinarrak horren garrantziaz ohartarazi zigun baita ere
|
bere
ipuin liluragarrien bitartez: errealitatearen eta fikzioaren arteko aldea mehea da eta mundua ez da dikotomikoa, ez da manikeista.
|
|
|
Urte horretan hasi eta ondorengo bost urteetan 35.000 dolar jaso zituen urtero urtero. Kasualitatea ote da
|
bere
ipuinik onenak sasoi horretan idatzi izana. Bai, jakina...
|
|
2009
|
|
|
Hiriak horixe direlako, hiritarrak. Bakoitzak badu
|
bere
ipuina, batzuk hirien biktima dira, eta hirien benetako arkitekto eta hirien heroi edo hirien biktima. Atera dudan azkenari. Agurea?
|
|
2010
|
|
|
Katalanen artean ere agertu ziren batzuk Jon Juaristik esandakoen kontra. Jimu Iturraldek
|
bere
ipuina irakurri ondoren, Robert Saladrigasek esan zion hura baldin bazen euskal narrazioen maila, oso maila altua zela (orduko prentsan dago jasota). Jon Juaristik erantzun zion Iturralde salbuespen bat zela.
|
|
|
Herrietara jin ziren errient horiek tokikoak ziren eta euskaldunak ardura. Nola eginen zuen bestela Cerquandek
|
bere
ipuinen biltzeko, errientak ez balira euskaldunak izan. Ohargarria da kontziente dela Cerquand beste aro batera pasatuak direla, kolektatzen den hori hilen dela.
|
|
|
Eta hitz haien ondotik, iretargitan agertu zitzaion hitzen jabea: neska gazte guztiz eder bat, udaberriko goizak bezalako begi argiak zituena, uzta aurreko galburuak bezalako ile horia, eta istantean jakin zuen Omarrek bere amets guztiak haragi bihurtu zirela, bere istorioak errealitate eta
|
bere
ipuinak egia.
|
|
|
Zutabeen garai mingotsenera itzuli ninduen Katxalynek saioari hasiera emanez irakurri zuen ipuinak. Sentsazioa, gainera, are mingarriagoa izan zen gaztelaniaz irakurri baitzuen
|
bere
ipuina, adostu moduan. Militante gazte baten atzetik desesperaturik dabilen buruzagi abertzale heldu eta masokista bat zuen hizpide.
|
|
|
Katxalyni begiratzeko tentazioa izan nuen. Ordurako ohartua zatekeen
|
bere
ipuinaren remake bat zela nirea, erantzun bat. Baina eutsi egin nion.
|
|
2011
|
|
|
Irakurri ahala eszenak ikusten nitian, eszenak irudikatzen nitian neure buruan, oso zinematografikoa iruditu zitzaidaan; egunen batean komiki bat egingo diagu narrazio horrekin, ondo iruditzen bazaik. Idazleak ez du gogo txarrez entzun, jakina, sekula halakorik burutik pasatu ez bazaio ere;
|
bere
ipuin bat zinemarako egokia izan zitekeenik, bere narrazio baten berrinterpretatze bat inork egingo zuenik. Orain, Bipagoeta, zineman ez bada ere iruditan itxuratzen ahalegintzen dihardu, eta irakurri ahala sekuentziak pasatzen dira bere gogoaren pantaila lausotik:
|
|
|
Argitalpen honetarako goitik behera zuzendu, aldatu eta berridatzi ditu egileak bitarteko
|
bere
ipuinak, Juan Luis Zabalak prestaturiko gaurkotze ortografiko baten gainean. Inork kontsultatu nahi izanez gero, hona jatorrizko edizioak:
|
|
|
Horrek, Xeherezade ekarri dit gogora. Mila eta bat aldiz egin zion izkin Heriori
|
bere
ipuinei esker, baina trikimailu ezagunegia da hori. Heriori ez diot ziria sartuko Xeherezadek Sha zaharra engainatu zuen moduan.
|
|
|
" Baso bat" bihurtuz, munduko baso guztiak berdindu dituzu, eta baso hau edozein basorekin bat egin duzu. Ez diozu bere propioena aintzat hartu, bere historia,
|
bere
ipuina. Bere bere izatetxo hori ezabatu eta izate unibertsal abstraktuan zapaldu duzu, izate bizi gabe batean, denbora gabean.
|
|
|
Ekialdeko bionboetan omen dago ezkutatuta Japonian, seguru asko, Txinan baino gehiagoetxeak liburu bihurtzeko sekretua. Ateak bezala, zirrituan barrena dabiltza hitzak, esaldiak..., lerroz lerro, orriz orri, eta gela bakoitzak bere kontakizuna,
|
bere
ipuina gordetzen du. Ez dute korridorerik behar, paperezkoak dira hormak, eta, atalez atal, tolestu egin litezke argitara emateko.
|
|
|
Modesto de Pabloren heriotzaz aurkitu ahal izan zituen albisteek gertaera itxuraz misteriotsu baten berri ematen zuten, nahiz eta geroago" heriotza naturala" etiketarekin eman zuten argitutzat. Egokiera hura, haatik, ezaguna egiten zitzaion nonbaitetik, harik eta
|
bere
ipuinetako batean antzeko eszena bat agertzen zela gogoratu zuen arte. Bere narrazio batzuk berrirakurri zituen, eta azkenean aurkitu zuen bilatzen ari zen pasartea.
|
|
|
– Hala ere, teatroa ez diot hainbeste ezagutzen. Nahiago ditut
|
bere
ipuinak.
|
|
|
pieza komiko laburrak egiten zituzten, etxean eta etxekoentzat, berak eta bere anaiak. Teatro inprobisatu txiki horietako pertsonaiak bilakatuko ziren gero
|
bere
ipuin ospetsuenetako heroi. Zer iruditzen?
|
|
2012
|
|
|
“idatzi nuenetik orain kontatzen dudanera, hamaika bertsio egongo dira”. Urrutiko erreinu batean deitzen da
|
bere
ipuina, eta gaztelu berezi bateko biztanleen gainekoa da: “Ez dago printzesarik, ez erregerik.
|
|
|
Dibertigarria izan da, aurreikusi bezala. Sebasek sobera du gatza eta piperra,
|
bere
ipuin batzuetan argi erakusten duenez. Bera ere idazlea baita, nahiz eta bere karrera estankatuta geratu den, nolabait.
|
|
|
Hala pozez nola atsekabez hartu zuen Jansonsek gonbita: pozez, haren lana kontuan hartzen hasten zen seinale zelako hura; atsekabez, ondo zekielako ez zela dotorea antologian
|
bere
ipuinik sartzea, desiorik handiena huraxe zuen arren.
|
|
|
irizpide argiak eta sendoak zituen letoniar literaturan nabarmentzen ziren izenei buruz eta, jakina, Jansonsek aldez aurretik baztertu zituen beren antologietan beraren ipuinak sartu ez zituzten idazle guztienak. Baina ez zen iristen erabaki bat hartzera
|
bere
ipuinei buruz: batzuetan etsi egiten zuen, eta bere burua antologiatik kanpo ikustera makurtzen zen; beste batzuetan, ordea, hura jasanezina iruditzen zitzaion eta bere bi ipuinik onenak gehitzen zituen eskuizkribuaren hasieran, hamaika bider berregindako sarrera neurritsu baten ondoren.
|
|
|
Gero okupazio nazia etorri zen, eta Niklavs Jansons Waffen SSetako Legio Letoniarrean engaiatu zen; Kurlandiako borroketan galtzen da haren arrastoa, gerraren amaieran. Edonola ere, Jansonsen antologiaren jatorrizkoa ikusgai dago egun Letoniako Historiaren Museoan, hainbat aldiz kendutako eta gehitutako
|
bere
ipuinekin. Jansonsen azken erabakia zein zatekeen jakitea ezinezkoa zaigun arren.
|
|
|
–Jakin mina zeukanat: ez al hau gogaitzen nola ateratzen hauen
|
bere
ipuinetan?
|
|
|
Bazekien edariak izugarrizko kaltea egiten ziola, baina ezin zuen utzi. Berrogei urte zituela hil zen, Baltimoren, Delirium tremens eko krisi batek jota, bakarrik, estimatzen zutenek ezer ez zekitela,
|
bere
ipuinetako pertsonaiei deika. «Jainkoak lagun diezaiola nire arima gaixoari» izan omen ziren Edgar Poe gizarajoaren azken hitzak.
|
|
|
Testu eta itzultzaile apokrifoekin egin ohi duen bezala, bi pertsonaia hauekin ere errealitatea eta fikzioa nahasten ditu Sarrionandiak, identitateekin jolasten, eta irakurlea pertsonaien eta istorioen amaraun korapilatsuan sartzen. Zenbait kasutan,
|
bere
ipuinetako protagonista gisa aurkezten dizkigu bi pertsonaiok; beste batzuetan, aldiz, bere testuen epigrafeen egile gisa (azterketa xehea egina du Aitzpea Azkorbebeitia ikertzaileak Sarrionandiaren bi heteronimo hauen inguruan: Azkorbebeitia 1998:
|
|
|
Hori ez da, itzulpenik itzulpen, hemen geratuko. Halabaina,
|
bere
ipuinek beste errealitate batetara gidatzen gaituzte edozein hizkuntzatan (Sarasketa & Sarrionandia 1985: 37).
|
|
|
39), Elioten poemako lehen ahapaldia osatu arte.170 Itzulpena eta sorkuntza nahasirik ageri zaizkigu, beraz, ipuin honetan: Sarrionandiak berarengan eragin handia izan duen poeta baten hitzak euskaratu eta
|
bere
ipuineko pertsonaia baten ahotan jartzen ditu; eta ez edozein pertsonaiaren ahotan, gainera, poetaren subkontziente gisa uler litekeen itzalaren ahotan baizik. Jolas horren bidez, Sarrionandiak zalantzan jartzen du berriz ere poeten originaltasun eta jenialtasunaren ideia:
|
|
|
" Aurten berrikuntza batekin gatoz. Edonork parte hartzea bultzatu gura dugu eta horregatik domeka arratsaldeko ipuin maratoian nahi duenak
|
bere
ipuina kontatu dezake. Hori bai, ezin da idatzita ekarri, kontatu egin da; horixe da baldintza bakarra", azaldu digute bi ipuin kontalariek.
|
|
|
Hitzen hezitzaile gisa aurkezten du bere burua. Ipuinek ez dutela adinik dio, baina adin bakoitzak
|
bere
ipuina daukala gaineratzen du blogean. Umorez jantzitako ipuinak dira, baina azpian, barrenean sakontasuna dutenak eta publikoari zer pentsa eragiten dioten istorioak dira.
|
|
|
" emakume berri" hori berehalaxe bilakatzen zen" emakume bakar eta bakarti". Gizonezko eta emakumezkoen erradiografia sakon eta bortitzak egiten ditu idazleak
|
bere
ipuinetan, inor barkatu gabe. Katea beti antzekoa da:
|
|
|
Nire ipuin liburuak ez dira Julio Cortazarrenen imitazio hutsak, haren ipuinen ibilbidearen hurrengo urratsak baizik. Esferarekin identifikatzen zituen maiz
|
bere
ipuinak; esferaren biribiltasuna erabiltzen zuen argentinarrak, ipuina nola ulertzen zuen adierazteko. Esfera bat ez, baina hiruki itxi moduan ikusten ditut nire ipuinak.
|
|
|
Gogoeta egin zuen: modu hartan uztartu behar zituen
|
bere
ipuineko elementu guztiak, azken emaitzaren mesedetan jarri behar zuen hitz bakoitza, koma bakoitza.
|
|
|
Urteak ziren, mendeak akaso. Edo agian ez; agian,
|
bere
ipuin ustez perfektua argitaratu eta biharamunean lor zezakeen norbaitek konbinazio perfektuagoa. Denbora kontua, edozein modutan.
|
|
|
Baina, eta zer?, pentsatu zuen derrepente burua mahaitik altxatuta, eta zer inork ez bazuen
|
bere
ipuin perfektua ulertzen ahal. Norentzat idazten zuen, bada, bere buruarentzat ez bazen?
|
|
2013
|
|
|
Eta, idazteari utziko ziola iragarri ostean? 81 urte bete berritan?, amaiera bitxi eta pozgarri bat, 2013ko Nobel Sariarena. Baina,
|
bere
ipuinetan bezala, amaiera horrek gutxi gehitzen dio bere ibilbideari: argialdia aldez aurretik gauzatu da, eta ondoren gauzatzen jarraituko du, sariak ekarriko dizkion irakurle berriek bere edozein ipuin hartu eta irakurriko dutelarik.
|
|
|
Hala, bada, egun batean gai hura mahaigaineratu, eta Pedro zoratuta ibili zen, oihan eta sabanetako animalien ohiturak kontagai? izekok ere, aldika, bere protagonismoa hartzen zuen arren, Pedrok kontatzen zituenen artean
|
bere
ipuinak tartekatzen zituela: behin batean, bazen elefante bat?
|
|
|
Hala, bada, egun batean gai hura mahaigaineratu, eta Pedro zoratuta ibili zen, oihan eta sabanetako animalien ohiturak kontagai... izekok ere, aldika, bere protagonismoa hartzen zuen arren, Pedrok kontatzen zituenen artean
|
bere
ipuinak tartekatzen zituela: behin batean, bazen elefante bat... behin batean, bazen jirafa bat... behin batean, bazen krokodilo bat...
|
|
|
Lurra berez bestelakoa dela erakutsi nahi izan zuen Luisek
|
bere
ipuin kaliforniakoetan. Uherra eta arrakalatua da lurra oinez dabilenarentzat.
|
|
2014
|
|
|
Demagun gurea, Nobelaren Nazio bat baino, Ipuinaren Herrialde bat dela. Hauxe zioen Rodrigo Fresánek
|
bere
ipuinen poetika batean (Pequeñas resistencias. Antología del nuevo cuento español, Páginas de Espuma 2002), Argentinako mende hasierako krisi handiaren testuinguruan:
|
|
|
sekula nobelarik idatzi ez izana. Eta
|
bere
ipuinen irakurketa, bata bestearen ondoren, nobela sekretu eta fantasmatiko baten atalak osatzen amaitzea, eta nobela argentinarrik handienak eta famatuenak beti egotea ipuinaren birusak kutsatuta. Rayuelari buruz ari naiz, Sobre héroes y tumbas, Adán Buenosayres, El juguete rabioso, Respiración artificial, El beso de la mujer ara, a bezalakoei buruz, edo El sueño de los héroesi buruz, perfektuena akaso?, gau bateko ipuina gogoratzen saiatzen ari den nobela baten istorioa besterik ez dena.
|
|
|
Ebatzi zuen hobe zuela literatur mundu ekaiztsuan pixkanaka lurreratzea, eta, bere zaletasunaren berri aspalditik zeukan kultur erredaktore baten laguntzaz,
|
bere
ipuin onenetako bat eman zuen argitara egunkari bateko igandeko gehigarrian,. Gure etxea?, etorriko ziren liburu eta argitalpen guztien atari. Ez zuen dudarik arrakasta erdietsiko zuela.
|
|
|
Batez ere
|
bere
ipuin motzak ditut gustuko.
|
|
2015
|
|
|
Horietako batean, Izagirrek trufaz idazten du Donostian kanpotarrekin ligatzeari buruz, garaiko topikoetako bat. Catalunya for you izeneko horretan kataluniar batzuekin ligatzeaz ziharduen, urte batzuen ondoren
|
bere
ipuin batean, Mendekuakeko Petite Bohêmen idatziko zuen modu aski antzekoan. Ildo horretan koka daiteke halaber serie guztiko testu dibertigarrienetako bat, bi zatitan emana:
|
|
|
Idazleak erakutsidun alegia bat idatzi nahi zuen. Zentzu etiko handiz, bururatu zitzaion animaliei eurei galdetuko ziela ea norbaitek izan nahi ote zuen
|
bere
ipuineko protagonista.
|
|
|
© Egile bakoitzak
|
bere
ipuinarena
|
|
|
Norberak bere buruari istorio bat kontatzen dio delarik, bizitza honetatik eta mundu honetatik alferrik igaro ez garela sentitzeko. Adineko jendeak, beti istorio berberak errepikatzen dituelarik, ez ote du
|
bere
ipuin buklea findu eta norbere bizitzako narrazioa eraikitzen eta perfekzionatzen. Krudelkeriari jarritako langa dateke narrazioa:
|
|
|
31 Wayne Wangek 1995ean zuzendua, Paul Austerrek
|
bere
ipuin baten haritik idatzitako gidoiaren gainean.
|
|
|
Hala gertatu da berriki Jack Kerouacekin, auto marka batek telebista iragarki baterako On the Road liburuko zati bat baliatu duelarik. Eta hala gertatu zen duela urte pare bat ere, Julio Cortázarrekin,
|
bere
ipuin labur zoragarrietako bat(. Cuando te regalan un reloj??) entzun genuelarik beste auto konpainia bati esker. Cortázarren kasuan oso nabarmena zen:
|
|
|
Ossip Mandelstam poeta erbestean hil zen. Gogora ekarri nahi dut orain Varlam Shalámovek
|
bere
ipuin batean, Sherry Brandy izenekoan, gogora ekartzen duela Mandelstamen heriotza:
|
|
|
kontuan izanik,
|
bere
ipuina hobetuko du. Izan ere, Rodarirenak irrati bidez zabaldu ziren bezala,
|
|
|
markoa, eta horren barnean neska bakoitzak
|
bere
ipuina tartekatuko du: llaburrak
|
|
|
Eta hortik agian partaidetzari buruzko definizio bat sortu genuke. Zer da partaidetza. Antolatu, sareak egin edo mobilizatzeko gauzak aldatzea prozesu bat ez une bat non komunitateak, ez bakarrik pertsonak, baizik eta pertsonatik komunitateak, kontzienteki protagonismoabereganatzen du,
|
bere
ipuinaren jabea izateko, bere etorkizun kolektiboa eraikitzeko.
|
|
|
Hala jakinarazi zion. Lehengo batean
|
bere
ipuin liburua hizpide izan zutela lagunartean. Etxera itzulitakoan irakurtzeari ekin ziola.
|
|
|
Errazegi. Mende laurdena igaro zen arren
|
bere
ipuin liburua argitaratu zenetik eta, izan zuen oihartzuna apala izanagatik ere, beti egon zitekeen jardunaldi horietan harekin lotuko zuen norbait. Beti dago norbait.
|
|
|
Zuazo poztu egin zen Abaroak esan zionean irakurria zuela
|
bere
ipuin liburua. Orduan erreparatu ez bazuen ere, bi ezezaguni bere liburu bat irakurri zutela entzuten zien lehenengo aldia zen.
|
|
|
Ipuin liburuarekin, Postariaren mendekua, harreman hobea zuen. Denborak aurrera egin ahala idatzitakoez iritzia aldatzen joanagatik ere, oraingoz ez zen
|
bere
ipuinez lotsatzen. Gustura galdetuko zion Odile Moresi zeintzuk irakurri zituen kide horrek, baita zenbat ahok egin zuten bat bere hautagaitza onartzeko.
|
|
2016
|
|
|
Wilhelm Von Grottusek, esate baterako, bidaiatuz nahi izan zuen bere gaixotasuna sendatu, eta eroturik hil zen Beiruten. Hoffmann-ek pertsonaia hori erabili zuen
|
bere
ipuinetako batean. (Magris.
|
|
|
Saioren batean Zaldua ordezkatzera ere iritsi izan naiz, baita gidaritza erreleboa hartu ere Arrasateko Literatur Solasaldietan. Era berean, atera bezain laster irakurtzen nituen
|
bere
ipuin, liburu, ipuin liburu eta baita Volgako Batelariak aldizkari elektronikoko sarrera guztiak ere (aldizkariaren fanen klubeko zuzendari izendatu nuen neure burua). Behin lagun eta literatur konplize egin ondoren, literatura biltzarren batera elkarrekin bidaiatzea ere egokitu zaigu.
|
|
|
Zalduak ipuin bat eskaini zidan! Gero etorri ziren bere liburuen Gasteizko aurkezpentxoetan laguntzea, nire antologietan
|
bere
ipuinak barneratzea, Zalduaren ipuingintzari buruz artikulu, akademiko, bat idaztea eta abar?
|
|
|
Proposamen horiek jasotzeko modu bat dokumentua taldekideen artean partekatzea izan daiteke, eta iruzkinak egiteko aukera ematea. Horrela, taldekide bakoitzak iradokizunak idatziko ditu besteen ipuinetan, eta, aldi berean, berari egiten dizkiotenak kontuan izanik,
|
bere
ipuina hobetuko du. Izan ere, Rodarirenak irrati bidez zabaldu ziren bezala, zuenak ikastolako megafoniatik eskainiko dituzue bazkalorduan.
|
|
|
Euskal itzultzaileen aitzindari honek bazuen beretik emateko aski adore eta sormen ere, eta honako hau ez da erakusgarri makala. Artazuriketara bildutako neskek ematen dute narrazio osoaren markoa, eta horren barnean neska bakoitzak
|
bere
ipuina tartekatuko du: llaburrak hasieran, gero eta luzeagoak ondoren.
|
|
2017
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Obabakoak, denok suma dezakegunez, literaturaren onartze tinko, sinestun eta itxaropentsua da. ...tsua den harekin jokatu" ohi dute, heriotza, maitasuna edota bakardadea bezalako" gai eternalen inguruan", alegia, gure bizi esperientzia argituz, gure aurreiritziak kolokan jarriz, gure obsesioak leunduz, poza, harridura zein kontsolamendua ekarriz... 137 Hitzen ahalmena, izan ere," infinitoa da, nahi den guztia egin liteke beraiekin", Azken hitzaren bila ko narratzaileak
|
bere
ipuinetako batean dioenez.138 Baina Atxagak eginiko onartze esplizitu horretatik haratago, esanguratsuagoa iritzi behar zaio Obabakoak ek gauzatu onartze inplizituari, literaturaren izateko baldintzaren beraren onartzea baita, literatura posible egiten duen indarrarena berarena, alegia, zeinak gertaleku baldintzatua eratzen duen literatura jardun aldi berean ezindu eta ahaldun modura erne dadin.... Literatura, azken batean, esanahi sorkuntza baita, eta ondorioz, esanahi sorkuntza oro ahalbidetuaz batera baldintzatu ere egiten duen dyferentziaren indarrera makurtu beharra dauka, dyferentziak esanahian eragiten duen ezberdintzeeta geroratze mugimendu etengabera, alegia.
|
|
|
Bere ametsetako mundu horretarat agian. Edo
|
bere
ipuinetako munduetara igual. Bai bere ipuinetako munduak ditu maiteen.
|
|
|
Edo bere ipuinetako munduetara igual. Bai
|
bere
ipuinetako munduak ditu maiteen. Bere munduak direlako haiek.
|
|
|
Ordutik aurrera bera izan zen nire lagunik onena. Eskola bukatu ondoren, desiratzen nengoen
|
bere
ipuin zoragarriak entzuteko. Marrazkiak egiten ere irakatsi zidan, aitonak berari irakurtzen irakatsi zion bezala.
|
|
|
HAITZ: Bada, Gartxot ere ez da orduko egunez gogoratzen baina
|
bere
ipuinaren hasieran bazen zerbait oker zegoena.
|
|
|
Eta orobat kokatzen da Athos mendia, bere hogeita bat monasterioekin, bere kaiekin eta bere alferziri ipurtandiekin. Athosko
|
bere
ipuinen amaieran Zorbak buruari eragiten dio eta ase karkaila batean hotsegiten du: –Nagusi, Jainkoak begira hazala mandoen gibelaldetik eta fraideen aitzinaldetik!?.
|
|
2018
|
|
|
“Erakutsi zer dakizun egiten! ”, eta bere gitarra pasatu zion. Kantu melodiko horietako bat hasi zen jotzen,
|
bere
ipuinen musika zena. Trebetasun izugarria zuen.
|
|
2019
|
|
|
Etxetik atera eta beste emakume batzuekin egoteko bidea ere bada lanera joateko egiten den hori. Lucia Berlinek
|
bere
ipuinean dio ikasketak dituenarentzat ez dela erraza halako lana topatzea. Ez hori bakarrik, ikasketak ditugunok beste itxaropen batzuk izaten ditugu.
|
|
|
Alvarez Uria: " Black Mirror telesailak gure garaiko beldur edo kezka nagusienetako batzuei begiratzen dion bezala begiratzen zioten
|
bere
ipuin futuristek eta zientzia fikziozko istorioek orduko gatazkei. Edo The Handmaid' s tale distopia emakumeen zapalkuntzaz eta genero arauez aritzen den moduan, bere narrazioek gizon eta emakumeen arteko harremanak eta boterea hartzen duten emakumeak erakusten dizkigute".
|
|
|
Elkarrizketetan argi utzi zuen euskara gai zela zientziaren eta, ondorioz, zientzia fikzioaren hizkuntza izateko, ingelesa eta grekera nagusi izan arren. Beraz,
|
bere
ipuinetan hamaika neologismo daude, etorkizuneko munduak deskribatzeko erabili zituenak, bere irudimenaren eta irakurlearen arteko gune ulergarri eta interesgarriak sortuz. Pelotek Ray Bradbury izendatzen zuen bere iturrien artean, eta nabaria da, nire ustez, bere ipuinetako une poetikoenetan.
|
|
|
Beraz, bere ipuinetan hamaika neologismo daude, etorkizuneko munduak deskribatzeko erabili zituenak, bere irudimenaren eta irakurlearen arteko gune ulergarri eta interesgarriak sortuz. Pelotek Ray Bradbury izendatzen zuen bere iturrien artean, eta nabaria da, nire ustez,
|
bere
ipuinetako une poetikoenetan. Eta nik biziki eskertzen dut zientzia fikzioaren alde poetikoa esploratzen dutenen ekarpen bakoitza".
|
|
|
Amaia Alvarez Uria: " Black Mirror telesailak gure garaiko beldur nagusienetako batzuei begiratzen dion bezala begiratzen zioten
|
bere
ipuin futuristek eta zientzia fikziozko istorioek orduko gatazkei"
|
|
|
Joseba Sarrionandiak
|
bere
ipuinen inguruan zioen: " Zergatik tipiak?
|
|
|
Bestalde, Jorge Luis Borgesek ere erabili zuen" Hombre de la esquina rosada" narrazioan (Historia universal de la infamia, 1935). Borgesek berak aitortu zuen" Las ratas", José Biancoren eleberriaren hitzaurrean,
|
bere
ipuin ospetsueneko kontalaria Roger Ackroyden hilketa narrazio gogoangarritik hartu zuela.
|
|
|
Euskal narratiba kriminala eredu literario kultuetatik abiatuko da Miranderen lumaren bidez: Poe, Kafka eta H. H. Monroe bezalako egileak itzuli zituen eta
|
bere
ipuinetan eragin hori nabari da, haien moldeko argumentu izugarriak osatuz. Esan bezala, euskal narratiba kriminalari hasiera eman dioten Miranderen lau ipuinek ez dute zerikusirik J. A. Loidi edo Mariano Izetak sorturiko pertsonaiekin, funtsean barne gatazka moralik gabeko pertsonaiak baitira azken horietan agertzen zaizkigun protagonistak, krimen edo heriotza kasuak argitu beharrean suertatzen diren ikerlariak.
|
|
|
Berak batzuetan irudimenezko ikuspen edo fantasiatzat jotzen zituen hilketei buruzko aitorpen horiek, baina, hala ere, Fransson ek eta Margitek pentsatzen zuten Sture egia esaten ari zela, alegia, benetako hiltzailea zela. Horrela, ospitalean drogak kontsumitzen jarraitzeagatik hilketak asmatzen hasi zen Sture eta, ia konturatu gabe,
|
bere
ipuinen sarean gero eta harrapatuago geratu zen. Ipuin edo asmakizun horietatik aldentzen hasten zenean, Säter ko terapeuta eta arduradunak bere kontakizunera itzularazten zuten.
|
|
|
" Eguna egunekoentzat, gaua gauekoentzat", dio euskal esaera zaharrak. Eta kontua da Arratibel jauna basoan galdu zela, eta gau hotz izotzezkoa gauekoen artean igaro zuela, lamina, sorgina eta galtzagorriekin imajina dezaket,
|
bere
ipuinetako protagonisten artean...?; sasiarteren batean kukutua eman zuen gaua, oso arropa gutxirekin, globoko bidaztien antzera; baina miraria gertatu zen eta, haiek bezala, biharamunean bizirik aurkitu zuten.
|
|
|
Hondarribiko afarian, Piarresi adierazi nion Manexen ikasgelak, nor
|
bere
ipuinarekin, Boccaccioren Decameron oroitarazten zidala. Hamar egunetan, Florentzia setiatua zuen izurritetik urrun, zazpi anderek eta hiru gizonek beren penak ipuinka uxatzea lortu zuten.
|
|
|
Poloniako lehenengo ipuina duela lau hilabete eta bost egun publikatu zuen, bigarrena orain hiru hilabete eskas. Inoiz ez ditu horren jarraian publikatu; presaz ibiliko da, hiltzen ariko da hura ere, desegiten, errausten
|
bere
ipuinean bezala. Kontua da gero eta hurbilago daukagula eta bere edadean ez dagoela esprintak egiteko, egun batetik bestera etxez aldatzeko, herrialdez.
|
|
|
Leirek ez du orain aitaren xalotasuna ulertzen: nola aitortuko du inork
|
bere
ipuinak azalekoak direla. Eten labur bat egin eta gero, serioago jarraitu du Sorok:
|
|
2020
|
|
|
Pelikula egiteko Pablo Azkueren Ur, El Gigante del Mar ipuinetik abiatu naiz. Bertatik hasita, ikerketa lan moduko bat egin dut munduan gertatzen ari denaren eta bizi dugun egoeraren inguruan, eta horri helduta Pablok
|
bere
ipuinean kontatu nahi izan digun mezura iristea izan da nire helburua. Itsasoa zer den, zer irudikatzen duen, nola ari garen hori tratatzen, zein abiaduratan bizi garen…
|