|
2001
|
|
|
Batzuetan, guk kopiatzen genuen artean
|
berak
ipuin bat kontatzen zigun:
|
|
2009
|
|
|
Hiriak horixe direlako, hiritarrak. Bakoitzak badu
|
bere
ipuina, batzuk hirien biktima dira, eta hirien benetako arkitekto eta hirien heroi edo hirien biktima. Atera dudan azkenari. Agurea?
|
|
2011
|
|
|
Irakurri ahala eszenak ikusten nitian, eszenak irudikatzen nitian neure buruan, oso zinematografikoa iruditu zitzaidaan; egunen batean komiki bat egingo diagu narrazio horrekin, ondo iruditzen bazaik. Idazleak ez du gogo txarrez entzun, jakina, sekula halakorik burutik pasatu ez bazaio ere;
|
bere
ipuin bat zinemarako egokia izan zitekeenik, bere narrazio baten berrinterpretatze bat inork egingo zuenik. Orain, Bipagoeta, zineman ez bada ere iruditan itxuratzen ahalegintzen dihardu, eta irakurri ahala sekuentziak pasatzen dira bere gogoaren pantaila lausotik:
|
|
|
Argitalpen honetarako goitik behera zuzendu, aldatu eta berridatzi ditu egileak bitarteko
|
bere
ipuinak, Juan Luis Zabalak prestaturiko gaurkotze ortografiko baten gainean. Inork kontsultatu nahi izanez gero, hona jatorrizko edizioak:
|
|
|
Horrek, Xeherezade ekarri dit gogora. Mila eta bat aldiz egin zion izkin Heriori
|
bere
ipuinei esker, baina trikimailu ezagunegia da hori. Heriori ez diot ziria sartuko Xeherezadek Sha zaharra engainatu zuen moduan.
|
|
2012
|
|
|
Dibertigarria izan da, aurreikusi bezala. Sebasek sobera du gatza eta piperra,
|
bere
ipuin batzuetan argi erakusten duenez. Bera ere idazlea baita, nahiz eta bere karrera estankatuta geratu den, nolabait.
|
|
|
Hala pozez nola atsekabez hartu zuen Jansonsek gonbita: pozez, haren lana kontuan hartzen hasten zen seinale zelako hura; atsekabez, ondo zekielako ez zela dotorea antologian
|
bere
ipuinik sartzea, desiorik handiena huraxe zuen arren.
|
|
|
Ez zion lan askorik eman bildumako egileen eta ipuinen zerrenda osatzeak: irizpide argiak eta sendoak zituen letoniar literaturan nabarmentzen ziren izenei buruz eta, jakina, Jansonsek aldez aurretik baztertu zituen beren antologietan
|
beraren
ipuinak sartu ez zituzten idazle guztienak. Baina ez zen iristen erabaki bat hartzera bere ipuinei buruz:
|
|
|
irizpide argiak eta sendoak zituen letoniar literaturan nabarmentzen ziren izenei buruz eta, jakina, Jansonsek aldez aurretik baztertu zituen beren antologietan beraren ipuinak sartu ez zituzten idazle guztienak. Baina ez zen iristen erabaki bat hartzera
|
bere
ipuinei buruz: batzuetan etsi egiten zuen, eta bere burua antologiatik kanpo ikustera makurtzen zen; beste batzuetan, ordea, hura jasanezina iruditzen zitzaion eta bere bi ipuinik onenak gehitzen zituen eskuizkribuaren hasieran, hamaika bider berregindako sarrera neurritsu baten ondoren.
|
|
|
Gero okupazio nazia etorri zen, eta Niklavs Jansons Waffen SSetako Legio Letoniarrean engaiatu zen; Kurlandiako borroketan galtzen da haren arrastoa, gerraren amaieran. Edonola ere, Jansonsen antologiaren jatorrizkoa ikusgai dago egun Letoniako Historiaren Museoan, hainbat aldiz kendutako eta gehitutako
|
bere
ipuinekin. Jansonsen azken erabakia zein zatekeen jakitea ezinezkoa zaigun arren.
|
|
|
–Jakin mina zeukanat: ez al hau gogaitzen nola ateratzen hauen
|
bere
ipuinetan?
|
|
|
Bazekien edariak izugarrizko kaltea egiten ziola, baina ezin zuen utzi. Berrogei urte zituela hil zen, Baltimoren, Delirium tremens eko krisi batek jota, bakarrik, estimatzen zutenek ezer ez zekitela,
|
bere
ipuinetako pertsonaiei deika. «Jainkoak lagun diezaiola nire arima gaixoari» izan omen ziren Edgar Poe gizarajoaren azken hitzak.
|
|
2013
|
|
|
Hala, bada, egun batean gai hura mahaigaineratu, eta Pedro zoratuta ibili zen, oihan eta sabanetako animalien ohiturak kontagai? izekok ere, aldika, bere protagonismoa hartzen zuen arren, Pedrok kontatzen zituenen artean
|
bere
ipuinak tartekatzen zituela: behin batean, bazen elefante bat?
|
|
|
Hala, bada, egun batean gai hura mahaigaineratu, eta Pedro zoratuta ibili zen, oihan eta sabanetako animalien ohiturak kontagai... izekok ere, aldika, bere protagonismoa hartzen zuen arren, Pedrok kontatzen zituenen artean
|
bere
ipuinak tartekatzen zituela: behin batean, bazen elefante bat... behin batean, bazen jirafa bat... behin batean, bazen krokodilo bat...
|
|
2014
|
|
|
Demagun gurea, Nobelaren Nazio bat baino, Ipuinaren Herrialde bat dela. Hauxe zioen Rodrigo Fresánek
|
bere
ipuinen poetika batean (Pequeñas resistencias. Antología del nuevo cuento español, Páginas de Espuma 2002), Argentinako mende hasierako krisi handiaren testuinguruan:
|
|
|
sekula nobelarik idatzi ez izana. Eta
|
bere
ipuinen irakurketa, bata bestearen ondoren, nobela sekretu eta fantasmatiko baten atalak osatzen amaitzea, eta nobela argentinarrik handienak eta famatuenak beti egotea ipuinaren birusak kutsatuta. Rayuelari buruz ari naiz, Sobre héroes y tumbas, Adán Buenosayres, El juguete rabioso, Respiración artificial, El beso de la mujer ara, a bezalakoei buruz, edo El sueño de los héroesi buruz, perfektuena akaso?, gau bateko ipuina gogoratzen saiatzen ari den nobela baten istorioa besterik ez dena.
|
|
|
Ebatzi zuen hobe zuela literatur mundu ekaiztsuan pixkanaka lurreratzea, eta, bere zaletasunaren berri aspalditik zeukan kultur erredaktore baten laguntzaz,
|
bere
ipuin onenetako bat eman zuen argitara egunkari bateko igandeko gehigarrian,. Gure etxea?, etorriko ziren liburu eta argitalpen guztien atari. Ez zuen dudarik arrakasta erdietsiko zuela.
|
|
2015
|
|
|
Idazleak erakutsidun alegia bat idatzi nahi zuen. Zentzu etiko handiz, bururatu zitzaion animaliei eurei galdetuko ziela ea norbaitek izan nahi ote zuen
|
bere
ipuineko protagonista.
|
|
|
...re gaitasun eta ezintasunei buruzkoa baizik eta sentimenduen eta sexuaren gaineko teoria bat; gauza ezaguna da zenbateraino izaten diren sutsu eta gogorrak neofitoak eta arnegatuak, dela bere fede aurkitu berria defenditzeko, dela bere uste zaharrak gaitzesteko; halatsu ni, ez bakarrik ohartu nintzen nire garai bateko predestinazio eta genetika haiek gezur hutsa zirela; hori baino gehiago, amodioa
|
bera
ipuin bat zela konbentzitu nintzen; hots: ez dago maitasunik, dagoen bakarra ar eta emeak dira, ar eta emeen arteko harremana, erakarmena, sexuzko gozamena; hala ere, nioen nik neure artean, hezkuntzaren, erlijioaren edo ez dakit zer zapalkuntza motaren erruz, berez instintu hutsa dena jantzi ederragoz apaintzera jotzen dugu, eta hala asmatu genuen delako maitasuna, zikin usteko jardun hori itxura garbi batekin mozorrotzeko.
|
|
|
© Egile bakoitzak
|
bere
ipuinarena
|
|
|
Norberak bere buruari istorio bat kontatzen dio delarik, bizitza honetatik eta mundu honetatik alferrik igaro ez garela sentitzeko. Adineko jendeak, beti istorio berberak errepikatzen dituelarik, ez ote du
|
bere
ipuin buklea findu eta norbere bizitzako narrazioa eraikitzen eta perfekzionatzen. Krudelkeriari jarritako langa dateke narrazioa:
|
|
|
31 Wayne Wangek 1995ean zuzendua, Paul Austerrek
|
bere
ipuin baten haritik idatzitako gidoiaren gainean.
|
|
|
Hala gertatu da berriki Jack Kerouacekin, auto marka batek telebista iragarki baterako On the Road liburuko zati bat baliatu duelarik. Eta hala gertatu zen duela urte pare bat ere, Julio Cortázarrekin,
|
bere
ipuin labur zoragarrietako bat(. Cuando te regalan un reloj??) entzun genuelarik beste auto konpainia bati esker. Cortázarren kasuan oso nabarmena zen:
|
|
|
Ossip Mandelstam poeta erbestean hil zen. Gogora ekarri nahi dut orain Varlam Shalámovek
|
bere
ipuin batean, Sherry Brandy izenekoan, gogora ekartzen duela Mandelstamen heriotza:
|
|
|
kontuan izanik,
|
bere
ipuina hobetuko du. Izan ere, Rodarirenak irrati bidez zabaldu ziren bezala,
|
|
|
markoa, eta horren barnean neska bakoitzak
|
bere
ipuina tartekatuko du: llaburrak
|
|
2016
|
|
|
|
Berak
ipuin haren gorabeherak bazezagutzan, noiz egina izan zen, noiz idatzia, noiz itzulia ere, zer zen Zazpirena eta beste, beraz, hebreeratik grekora iragateko zer urrats eman ziren, nork eman zituen eta orain latinorat ekartzeko zer lan eman zituzten. Vulgata hori grekotik itzulia zegoela ongi bazekien, baita ere zer itzul akats bere baitan zituen eta zein izan ziren hebreeratik grekora itzultzerakoan lehenago egindakoak.
|
|
|
Wilhelm Von Grottusek, esate baterako, bidaiatuz nahi izan zuen bere gaixotasuna sendatu, eta eroturik hil zen Beiruten. Hoffmann-ek pertsonaia hori erabili zuen
|
bere
ipuinetako batean. (Magris.
|
|
|
Saioren batean Zaldua ordezkatzera ere iritsi izan naiz, baita gidaritza erreleboa hartu ere Arrasateko Literatur Solasaldietan. Era berean, atera bezain laster irakurtzen nituen
|
bere
ipuin, liburu, ipuin liburu eta baita Volgako Batelariak aldizkari elektronikoko sarrera guztiak ere (aldizkariaren fanen klubeko zuzendari izendatu nuen neure burua). Behin lagun eta literatur konplize egin ondoren, literatura biltzarren batera elkarrekin bidaiatzea ere egokitu zaigu.
|
|
|
Zalduak ipuin bat eskaini zidan! Gero etorri ziren bere liburuen Gasteizko aurkezpentxoetan laguntzea, nire antologietan
|
bere
ipuinak barneratzea, Zalduaren ipuingintzari buruz artikulu, akademiko, bat idaztea eta abar?
|
|
2017
|
|
|
HAITZ: Bada, Gartxot ere ez da orduko egunez gogoratzen baina
|
bere
ipuinaren hasieran bazen zerbait oker zegoena.
|
|
|
Eta orobat kokatzen da Athos mendia, bere hogeita bat monasterioekin, bere kaiekin eta bere alferziri ipurtandiekin. Athosko
|
bere
ipuinen amaieran Zorbak buruari eragiten dio eta ase karkaila batean hotsegiten du: –Nagusi, Jainkoak begira hazala mandoen gibelaldetik eta fraideen aitzinaldetik!?.
|
|
|
Txiki txikia nintzenean, aitarekin liburutegira joaten nintzen, eta
|
bertan
ipuinak irakurtzen genituen.
|
|
2019
|
|
|
|
Bere
ipuinak erakusteko aitzakiarekin gugana hurbildu zenean, gure girokoa ez bazen ere, iruditu zitzaidan mutil hura ez zegoela gaizki, eta bereziki erakarri ninduen, orduan oso kontziente ez banintzen ere, nire inguruan gero eta itogarriago bihurtzen ari zen giro politikoarekin zerikusirik ez izateak. Liberen atxiloketak Berlinera begira jarri zuen nire laguna.
|
|
2020
|
|
|
Borgesek
|
berak
ipuinaren sarreran dioenez, kontakizunaren trama herrialde zapaldu eta egoskor batean garatzen da: Polonia izan daiteke, Irlanda, Veneziako Errepublika, Hego Ameriketako herrialde bat edo Balkanetako bat?
|
|
|
...txetzarreko altzariak baino zaharrago eta bakartiago, aspaldi irudikaturiko hura –eulirik, fraiderik eta karabinerorik gabeko Bidasoko herrialde txiki, garbi eta atsegina– ipuin edo kontu hutsa besterik ez zen ordurako, inoiz beste ezer izan bazen, eta behinola" euskaldun bakoitza Bidasoko eta herrialdeko beste Bidasoetako txapelaundi" bihurtzea amets izan zuen idazlea, berriz,
|
bere
ipuinean ez txapel, ez buru eta ez aburu zebilen fikziozko pertsonaia groteskoa.
|
|
2021
|
|
|
77 Julio Cortazarrek grabatu egiten zituen
|
bere
ipuinak eta gero entzun egiten zituen. Idazle askok ez dut uste berenak inoiz irakurri dituztenik.
|
|
2022
|
|
|
Iron John lan jungiarra da, preseski, estilo hori darabilelako; baina kasu horretan, Robert Bly egileak Grimm anaien istorioetan bilatzen ditu bere arketipoak, modu konbentzionalagoan Ovidioren orrietara jo ordez. Blyk ere entzungor egiten die
|
bere
ipuinaren jatorri kulturalei, eta haren interpretazioa kodetzen du" Zeus energia" bezalako nozioekin, baita ahozko kulturetako mailegu nolanahikoagoekin ere19.
|
|
|
Iñaki Irasizabalek,
|
bere aurreko
ipuin bildumarekin abiarazi zuen ildo berrian sakonduz, istorio durduzagarri eta pertsonaia bizarroen sorta bat eskaintzen digu, gazte nahiz zaharrak, bere patetismoan hunkigarriak, bere bitxitasunean sinesgarriak, bere arroztasunean hurbilak; gu geu izan gintezkeenak, edo gure ondoko norbait.
|
|
|
Anton Pavlovitx Txekhov 1860an jaio zen Errusia hegoaldeko Taganrog hirian. Nahiz eta familia apal batean sortu, medikuntza ikasi zuen, eta sendagile gisa aritu ere bai, baina batez ere idazle moduan jardun zuen, gazterik hil zen arren
|
bere
ipuin nahiz antzerki lanen bidez Errusiako letretan lehenik eta literatura unibertsalean gero leku nabarmen bat irabazteraino. Ehunka ipuin idatzi zituen, aurrena prentsan agertu ohi zirenak eta ondoren liburu bildumetan.
|