|
2000
|
|
|
Isiltasun handi bat izan zen. Aditua
|
zuten
emakume zahar haiek dudagabe Motako berri; bazekiteken jendea hara zergatik eramaten zuten; harrituxe zeuden, ez biziki kontra, nahiz seguru aski partidarioak ez izan. Xani esana pixka bat damutu zitzaion.
|
|
2001
|
|
|
Bere lana egin zuelarik, bazterreko aulki luzean jarri zen, bezeroen bizkar eta ipurdiei begira. Piper poto bat, bakailao mazela bat... segitzen
|
zuten
emakumeek etxekoandreari eskatzen. " Luxia aterizu baxo bat ardo", galdetu zion zerbitzari gazteari.
|
|
|
Etxeko atarian edukitzen genituen karroa eta zamariak kanpora atera eta dena garbi garbia utzia
|
zuten
emakumeek. Mahaiak errelduan, bata bertzearen ondoan, eta haien gainean, denak estaltzen zituela, mantel zuri gorria.
|
|
2002
|
|
|
Nik uste garai batean traba izan nuela. Agian pentsatuko
|
zuten
emakume izateagatik ez nintzela gai izango gauza horiek egiteko. Orain ez dut uste traba denik.
|
|
|
Are gehiago eta horrela zihoazten aztarnarik aztarna; Afrika sartaldeko izaro batean Hannon-en aldian gorila izena
|
zuten
emakumeak gizaseme ala ximineme ziren, inork ez zekien, gizartean behintzat. Ximinarteari zegokion misterio hori argitzea ere.
|
|
|
Kasuen% 80an, tratamenduak tumore kantzerigenoa hartzea lortu zuen, eta% 43an minbizia desagertu egin zen, ikerketaren arabera. Zientzialariek hiru taldetan banatu zituzten emakumeak, minbizia zer fasetan zegoen, eta minbizia aurreratuena
|
zuten
emakumeen% 46k erantzun positiboa eman zioten tratamenduari. Tratamendu normal batean, medikuek zenbait aste ematen dizkiete pazienteei kimioterapiaren ondorio toxikoetatik errekuperatu ahal izateko, baina proba horietan tratamendua jarraituagoa izan zen, eta medikuek botikak eman zizkieten goragalea arintzeko.
|
|
|
Hermidaren arabera, “azterketa honek nabarmen murrizten ditu haurdunaldiko presio handia eta eklanpsia aurreko konplikazioak. Gainera, gauean aspirina hartu
|
zuten
emakumeek, batez beste, plazeboa edo aspirina hartu zuten emakumeek baino 250 g gehiago pisatu zuten haurrak izan zituzten”. Medikuak behin eta berriz esan du emakumeek ez dutela aspirinarik hartu behar haurdun daudenean, ez badira medikuaren zaintzapean.
|
|
|
Hermidaren arabera, “azterketa honek nabarmen murrizten ditu haurdunaldiko presio handia eta eklanpsia aurreko konplikazioak. Gainera, gauean aspirina hartu zuten emakumeek, batez beste, plazeboa edo aspirina hartu
|
zuten
emakumeek baino 250 g gehiago pisatu zuten haurrak izan zituzten”. Medikuak behin eta berriz esan du emakumeek ez dutela aspirinarik hartu behar haurdun daudenean, ez badira medikuaren zaintzapean.
|
|
|
Joan den mendeko 90eko hamarkadaren erdialdera arte, biriketako minbiziak profil ia erabat maskulinoa zuen. Gutxi ziren hura pairatzen
|
zuten
emakumeak. Hala ere, Madrilgo Carlos III. Institutuko Epidemiologia Zentro Nazionaleko epidemiologoek kasuak gehitu egin direla ikusi dute, eta kasu horiek epidemia direla esan daiteke espainiarren artean.
|
|
|
Lehenengo hauteskunde demokratikoak SalbaziorakoFronte Islamikoko islamista moderatuek irabazi zituzten, bai 1990eko udal hauteskundeak bai 1992ko hauteskundeoroko rrak. Xariaberehala ezartzeko beren asmoak izua eragin zuen hiritar sektore mendebaldetuengan, batez ere lan egiten
|
zuten
emakumeengan. Salbaziorako Fronte Islamikoak hauteskunde oroko rretan izandako garaipena baliogabetu zen —europar herrialdeen laguntza ez oso demokratikoarekin—, buruzagiak atxilotu zituzten eta bere meskitetako jarduera gogor murriztu zen.
|
|
2003
|
|
|
Hala ondorioztatzen da Bochumeko Unibertsitateko (mendebaldea) ikertzaile alemanen talde batek egindako azterlan baten ondorioetatik. Ikerketaz arduratzen diren zientzialariek, orientazioarekin zerikusia duten zenbait proba egin ondoren, ikusi
|
zuten
emakumeek, beren mailarik baxuenean hormona femeninoak dituztenean —hau da, hilekoan—, gizonen batezbesteko berberak lortzen dituztela. “Rubin” zientzia aldizkarian argitaratutako artikulu batean, Bochumeko Unibertsitateko psikologo eta neurologoak bat datoz hilekoaren zikloan garun lobuluen arteko asimetria areagotzen dela esatean.
|
|
|
Mundu guztiak ikusi ditu galdeketak telebistan edo filmetan, eta bazekiten, noski, zeinen zorrotzak diren poliziak krimen bat aztertzen hasten direnean, baina hilketa honetan dena begi bistakoa iruditzen zitzaien: lekuko guztiek ikusi
|
zuten
emakume gajoa bere pistola tiro egin berria magalean zuela parkeko aulki luzean eseri eta ertzainei itxoiten, emakume koitaduak ez omen zuen ihes egiteko ahalegin txikienik ere egin, auskalo zer tratu txar jasango zituen, auskalo zer jipoi, erantsi zuen batek, egoera horretaraino iristeko, modu horretan tiro egitera ausartu bai baina gero bere burua horren salduta uzteraino ailegatzeko.... Denak sentitzen ziren epaile eta guztiek erabakirik zuten epaia:
|
|
|
Serorategian edo bakarka bizi ziren, baina, edozein kasutan, moja baten bizimodua eraman behar zuten; eskandalu itzela litzateke, adibidez, gero ezkonduko balira; beren dotea eman behar zuten, gainera, sartu aurretik eta abituren bat jantzi, normalean San Frantziskorena. Eliza garbitu, emakumeen hileta zeremonia zaindu eta hildakoaren etxetik elizako bidea egiten
|
zuten
emakume segizioaren gidari izatea zen bere lana. Larramendik ederretsi egin zuen seroren lana, emakumeak elizan izan dezakeen mailarik gorenena dela azpimarratuz.
|
|
|
–Carlton Hotelean, barkatu – nire burua zuzendu nuen–, Lehendakaritzan infiltraturik zegoelako ustea nuelako. Senarra, Salsamendi batailoikoa, komunista zuen eta, gure Zerbitzuek beti izan
|
zuten
emakumeak Errepublikaren Zerbitzu Zentralarentzat lan egiten ote zuen susmoa.
|
|
2004
|
|
|
Apopilotzak fenomeno gisara irakurketa ugari izan ditzake. Nik emakumeen lanarekin (patronen lanarekin) duen hartu emana aztertu dut, eta jarduera honen bitartez patrona gisara lan egin
|
zuten
emakumeek Hernaniko historiari eginiko ekarpenera inguratu naiz. jarduera hau egoki ulertu ahal izateko, ezinbestekoa da emakume hauek bizi izan zuten testuingurua ulertzea, hau da, bai industrializazio prozesuak, eta, nola ez, frankismoak, genero harremanetan izan zuen eragina ikustea.
|
|
|
«Isilpeko merkatuan» lan egiten
|
zuten
emakume asko topa daitezke Hernanin. Artxibo eta errolda ofizialetan emakume hauek ikustezinak dira.
|
|
|
Erroldak errepasatzen ditugunean badirudi emakumeen eta lan merkatuen arteko harremana noizbehinkakoa dela. Ezkondu aurretik fabriketan, neskame moduan, e.a. lan egiten
|
zuten
emakumeak agertzen dira dokumentuetan, baina ezkondu ostean emakume guztien jarduereak «sus labores» izendapenaren barnean sailkatzen dira. «Sus labores» kategoria honen atzean gordetzen dira emakumeek isilka, errekonozimenturik gabe, burututako lan guztiak.
|
|
|
«Isilpeko merkatuan» lan egiten
|
zuten
emakumeez gain bazeuden gizonekin batera fabriketan lan egiten zuten emakumeak ere13 Emakume hauek ezkongabe eta alargunak ziren. Izan ere, 1962 urtera arte indarrean egon zen ezkondu ostean emakumeak lana uztera behartzen zituen legea.
|
|
|
«Isilpeko merkatuan» lan egiten zuten emakumeez gain bazeuden gizonekin batera fabriketan lan egiten
|
zuten
emakumeak ere13 Emakume hauek ezkongabe eta alargunak ziren. Izan ere, 1962 urtera arte indarrean egon zen ezkondu ostean emakumeak lana uztera behartzen zituen legea.
|
|
|
Azterketak, gainera, emaitzak adin tarteka segmentatzen ditu, eta bularreko minbiziak ehuneko handiagoa duela onartzen du hogei urte bete baino lehen erretzen hasi ziren emakumeen artean, edo eguneko pakete bat batez beste kontsumitu zutenen artean edo lehen haurdunaldia izan baino bost urte lehenago, gutxienez, hasitakoen artean. Emaitzek erabateko balioa dute familia aurrekaririk ez
|
zuten
emakumeentzat, baina ez historiala duten emakumeentzat, erretzaileekiko desberdintasunak ez baitziren existitzen.
|
|
|
Absentzia hori odol analisi soil batekin egiazta daiteke. Ikerketa horrek erakutsi zuenez, MIC 1 izeneko proteina gutxi zeukaten azterketa egin
|
zuten
emakumeek, umea galdu baino aste batzuk lehenago. Ikertzaileek “The Lancet” aldizkariari esan zioten “espekulazio tentatzailea da”, MIC 1 maila apal horiek eragin gabeko abortuen errudun izan daitezkeela.
|
|
|
Ikertzaileek diotenez, aldi hori, pisua handitzeagatik eta gero galtzeko zailtasunak izateagatik, emakume askorentzat markatua dago, «obesitatearen hasiera markatzen duena» da. Joan den azaroan ezagututako lan honen emaitzen arabera, kaltzio gehigarria hartu
|
zuten
emakumeek besteek baino pisu eta gantz gehiago galdu zuten, baita kaloria berak hartuta ere. Ikertzaileek azaldu dutenez, metabolismoak gantz gehiago erretzen du kaltzio gehiago hartzen denean, eta kaltzioa, hain zuzen, gorputzak egun batean metabolizatzen duen gantzaren %10 izan daiteke.
|
|
|
Era berean, haurdunaldian amek estresa dutela adierazten duten maila biokimikoak egiaztatu zituen. Emaitzek, erditu eta sei hilabetera, erakutsi zuten haurdunaldian txokolatea erregularki kontsumitu
|
zuten
emakumeen haurrak «aktiboagoak eta positiboagoak» zirela. Beste era batera esanda:
|
|
|
Datuak konpentsatzeko, haurdunaldiaren borondatezko etenduraren tasak (HBE) gora egin du: 1.000 emakumetik 7 Adinari dagokionez, 2001 urtean haurdunaldia eten
|
zuten
emakumeen tasarik altuena 20 urteko emakumeen artean izan zen, 1.000 urteko 12,86rekin, eta atzetik 25 urteko taldea (9,34) eta nerabeen taldea (8,29). Alde horretatik, haurdun geratzen diren 24 urte bitarteko emakumeen% 37 inguru borondatez abortatzen dira.
|
|
|
Halaber, azaldu dute, orain arte gomendatutakoa kontuan hartuta, ariketa erregularra ez dela nahikoa gehiegizko pisuari lotutako osasun arazoak eragozteko; izan ere, astean hiru ordu eta erdi baino gutxiagoko ariketak egiten dituzten emakumeak garaiz aurretik hiltzeko arriskuan daude, jarduera fisiko handiagoa duten emakumeak baino %91 gehiago. Inolako ariketarik egin ez
|
zuten
emakume lodiei erreparatzen badiegu, garaiz aurreko heriotza tasa %142ko pisu normala zuten emakumeena baino handiagoa izan zen. Gainera, ikerketak erakutsi du ariketa erregularrak ez direla aski gizentasunari zuzenean lotutako arazo kardiobaskularrak saihesteko.
|
|
|
Halaber, azaldu dute, orain arte gomendatutakoa kontuan hartuta, ariketa erregularra ez dela nahikoa gehiegizko pisuari lotutako osasun arazoak eragozteko; izan ere, astean hiru ordu eta erdi baino gutxiagoko ariketak egiten dituzten emakumeak garaiz aurretik hiltzeko arriskuan daude, jarduera fisiko handiagoa duten emakumeak baino %91 gehiago. Inolako ariketarik egin ez zuten emakume lodiei erreparatzen badiegu, garaiz aurreko heriotza tasa %142ko pisu normala
|
zuten
emakumeena baino handiagoa izan zen. Gainera, ikerketak erakutsi du ariketa erregularrak ez direla aski gizentasunari zuzenean lotutako arazo kardiobaskularrak saihesteko.
|
|
2005
|
|
|
Politikatik at, irakasleak dauzkat batez ere buruan, horien lana ere jendaurrekoa baita. Gogora datorkit nola orain urte batzuk" andereño estiloa" deitzen zitzaion ile motzak, hizketa ondo ebakiak eta autoritate apur batek marrazten
|
zuten
emakume klaseari. Karikaturatik hurbil, mesprezu tanta batzuekin botatzen zen" andereño estiloa" rena.
|
|
|
Diktadura frankistaren urteetan emakume arrunten eguneroko bizitza nolakoa izan zen ikusi ostean, erregimenaren alde lan egin
|
zuten
emakumeak aztertuko ditugu, zehazki, Sección Femenina de FET y de las JONS i buruz hitz egingo dugu.
|
|
|
Aurreko bi ataletan emakumeen eguneroko bizitza Francoren diktadurapean nolakoa zen azaldu eta Falangeko Sección Femeninari buruz hitz egin ondoren, frankismoan emakumeak betetako paperaren irudi orokor bat egiteko falta den azken zatia ikusiko dugu. Frankismoaren kontra lan egin
|
zuten
emakumeei buruz eta oposizioko taldeetan egon ziren emakumeei buruz, beraz, zertxobait esango dugu. Atal honetan, lau epealdi ezberdin banatu ditugu, Francoren erregimenarekin gertatu zen bezala, oposizioan ere aldaketak gertatuz joan zirelako.
|
|
|
Bestalde, UMAE bezalako elkarteen paperak oso garrantzitsua izaten segitu zuen. Emakumeak orientatzeko eta mobilizatzeko beraien ahaleginak nabarmenak dira; kasurako, urtero, martxoaren 8an, komunikatu bat egiten
|
zuten
emakumeak sentsibilizatzeko asmoz. Ikus dezagun adibide bat:
|
|
|
Erregimenaren politika ekonomikoa berrikusi zenean, industriaren garapena finkatu zen lortu beharreko helburuetako bat bezala. Industriaren hedapena lortzeko bideetako bat langileen kopurua areagotzea zen, eta gizonezkoen laneskua mugara iritsi zenez, ezin zen gehiago areagotu, egin zitekeen gauza bakarra lan egiten
|
zuten
emakumeen kopurua areagotzea zen. Garapen Planak argi utzi zuen emakume langileen kopurua handitzeko beharra zegoela.
|
|
|
Testuinguru honetan, ezin ditugu aipatu gabe utzi frankismoaren eta faxismoaren kontra borrokatu
|
zuten
emakumeak. Oposizioarentzat urte latzak izan ziren eta borroka klandestinoa zaila eta arriskutsua izan zen.
|
|
|
Platon, Plutarko, Tazito, Lamartine, de Maistre, Mirabeau edo Napoleonen hitzen eta santuen, moralisten, Aita Santuen, politikoen, idazleen, filosofoen... hitzen aipamenak ere oso ohikoak izan ziren frankistek nahi
|
zuten
emakumearen eredua bultzatzeko, hau da: –Mujer tópico en la que conviven fuerza y fragilidad, capacidades educativas y necesidad de tutela, sensibilidad, astucia y pureza?
|
|
|
Beraz, erregimenaren aburuz, etxea zen emakumearen lekua, bertan bere senarra eta haurrak zainduz. Bere etxetik kanpo lan egiten
|
zuten
emakumeek frankisten kritikak jaso zituzten. Normalean, neskek ezkondu arte lan egiten zuten (krisi ekonomikoari aurre egiteko beharrezkoa zen) eta ezkontza ostean, lana utzi eta soilik etxeaz arduratzeari ekiten zioten.
|
|
|
Bigarren Frankismoaren urteetan lan egiten
|
zuten
emakumeen kopurua asko areagotu zen arren (1960ean 18,2 eta 1966an 24,1), Europako beste herrialde garatu batzuetako kopuruarekin alderatuta, askoz ere baxuagoa zen. Gainera, emakume gehiagok lan egiten zuten arren, horrek ez du esan nahi berdintasunaren bidean pauso garrantzitsurik eman zenik.
|
|
|
Emakume gehienak gaizki ordaindutako lanpostuetan zeuden, hala nola, nekazaritzan, industrian espezializatu gabeko lanesku bezala, etxeko zerbitzuan, magisteritzan, etab. Profesio liberalen esparruan, emakumeen presentzia ez zen handiegia. Goranahi handia
|
zuten
emakumeek, aurreiritzi tradizional askori aurre egin behar izaten zieten.
|
|
|
Aldizkarian idatzi
|
zuten
emakumeak ia ehun sinaduren artean sei besterik ez ziren izan. Bi Euskal Herrikoak eta lau espainiarrak.
|
|
|
Baina berak Arte eta Ofizio eskolan emandako diskurtso pare bat bidali zizkion Herrani eta honek argitaratu. Artikulu bakarra idatzi arren Ermenegilda Ormaetxe aipagarria da, ez baitziren asko izan Revista n idatzi
|
zuten
emakumeak.
|
|
|
–Argazkilariek, kamarek eta XabierElorriaga aktoreak kontusioak izan zituzten? 17 Udaleko kultura zinegotziak ez ziengertaera hauei garrantzirik eman18 Era berean, Borja Jauregi alkateak hurrengoegunetan ateratako komunikatu batean istiluen aipamenik ez du egiten eta Alardetradizionalaren antolaketari errespetoa zor zaiola azpimarratuko du. Berriz ere, agintari politikoek ez zuten istiluen kontrako adierazpenik egin ezta parte hartunahi
|
zuten
emakumeekiko errespeturik azaldu ere. Jokaera honek izugarrizkoondorio lazgarriak izango ditu hurrengo urteetan, baita gaur egun ere.
|
|
|
Aurkezpen honekin amaitzeko eta puntu bakoitzaren azterketari ekin aurretik, ez nuke aurrera jarraitu nahi ezinbestekoak diren eskerrak eman gabe. Lehenik, legitimotasun osoz emakumezkoak gizonezkoekin batera berdintasunean Alardeanparte hartzeko eskubide osoa dutela aldarrikatuz lehen urratsa eman
|
zuten
emakume eta gizonei, beren ekimenari esker gure gizarteko beste injustizia bat agerianutzi dutelako eta gizon emakumeen arteko bizikidetza justua helburu, inoiz elkarezagutuko ez lukeen jendea elkar ezagutzea eta biltzea posible egin dutelako (emakume, tradizionalistek, ere beren esker ona adierazi lukete; izan ere, inoizez bezala, Alardearen aitzakian biltzeko eta antolatzeko aukera izan baitute, etahori bai dela aurrerapauso historikoa!).
|
|
|
Bi kasuetan, bi udalak, emakumearen parte hartzearen aurka azaldutako jarreraren bitartez berdintasun eskubidea urratzen ari zirela pentsatzen zen berdintasunean desfilatu nahi
|
zuten
emakumeen aldetik eta halaxe zela frogatuta geratu zenbi prozesuetan, Auzitegien bi epaiek baieztatzen duten bezala. Bi epaiek baieztatukodute bi udalak izan zirela ordu arteko Alardeak antolatu zituztenak.
|
|
|
Alardea manifestazio eskubidea erabiliz antolatzearen betikoen erabaki honenaurka, errekurtsoa aurkeztu
|
zuten
emakumeen parte hartzearen aldeko abokatuekauzialdi administratiboan, manifestazio eskubidearen estalki juridikoaren babespean gauzatzeko asmoa adierazi arren, ez baita benetako manifestazio bat eta halaizango balitz ere, ezin duelako emakumeen parte hartzea debekatu, espazio publikoan egiten delako manifestazio hori. EAEko Auzitegi Nagusiak emakumeenparte hartzea defendatzen duten abokatuei arrazoia emango die (hala ere, esanbeharra dago betikoek epaia errekurritu eta Auzitegi Gorenak EAEko AuzitegiNagusiak adierazitakoaren aurkakoa adieraziko duela, hau da, manifestaziotzat hardaitekeela, antolatzaileak, nahi duen lema erabiliz, manifestazioa bere nahiarenarabera egin dezakeelako, beraren antolaketarekin egokien deritzoten mezua zabalduz.
|
|
|
Francine Grodstein epidemiologoak zuzendutako lanaren emaitzen arabera, alkohola neurriz kontsumitzen
|
zuten
emakumeek (egunean 15 g alkohol baino gutxiago, kopa baten baliokidea) puntuazio hobeak lortu zituzten test kognitiboetan alkoholik kontsumitzen ez zutenek baino. Probak hainbat ziren.
|
|
|
Haien arteko konbinazio aukeren araberakoa da ondorengoen sexua. Duela ia mende erdi, zientzialariek jakin
|
zuten
emakumearen bigarren X kromosoma geldirik dagoela, eta horrek bermatzen du bi sexuek, gizonezkoek eta emakumezkoek, X kromosomaren “karga genetiko” bera jasotzen dutela. Orain, ordea, “Nature” n argitaratutako azterketek oso bestelako errealitatea erakusten dute.
|
|
2006
|
|
|
Okendotarrak, Donostiako leinu bat erakusketa zabalik egongo da urtarrilaren 24 arte. Bertan irakurri daitezke okendotarrek espainiar erregearen armadan eginiko balentriak eta jasandako porrotak, ikus daitezke Okendo familia osatzen
|
zuten
emakume eta gizonen erretratuak, Velazquez-ek pintatuak baliran, itsasontzirako instrumentuak eta maketak, ezpatak, estandarteak... leinu baten historia, begiratu batean. Erakusketa zabalik egongo da urtarrilaren 24a arte.
|
|
|
Depresioak eta beste sintomapsikologikoek haurdunaldia galarazteko duten baieztapenetik abiatuta, Domar etalaguntzaileek (2000) taldeko esku hartze psikologikoa burutu zuten 184 emakumerekin. Ikerketa horretan, bai esku hartze kognitibo konduktuala bai laguntzapsikologikoa jaso
|
zuten
emakumeen haurdunaldi tasak igotzea lortu zen.
|
|
|
Langile tradizionalistek ez
|
zuten
emakume langile, pietistek, zuten jarrera, esaterako.
|
|
|
Esku hartze guztiak bikoiztuta egiten dira, kasuren batean hirukoiztuta, denbora galtzea saihesteko, txostengileei gehien interesatzen zaizkien kirurgia uneak xehetasunez ikusteko aukera izateko eta, batez ere, arazoren bat dela-eta emisioa eten behar izanez gero saioarekin jarraitu ahal izateko. Ekimen horretan parte hartzeko gonbita jaso
|
zuten
emakumeek beren adostasuna adierazi zuten idatziz “segundo bakar bat ere ez zalantzan jarri gabe”, adierazi du Iñaki Brouard Basurtoko ospitale bilbotarreko ginekologoak. “Guztiek dute osasun arazo bat, eta kirurgia egin behar da; Espainiako eta Europako espezialista onenetako batzuek ebakuntza egingo diete, teknikarik modernoenekin”, azaldu du aditu horrek.
|
|
|
Guillem doktoreak adierazi zuenez, “Kontsulta” 1991n AECCk hasitako proiektuarekin bat egin du. Proiektu horri “Asko bizitzeko” deitzen zaio, eta, horren bidez, beste bizi maila bat duten eta harengana joateko sarbiderik edo denborarik ez
|
zuten
emakume gazteenei informazioa helarazten zaie. Onuradunak ziur aski 33 eta 55 urte bitarteko emakumeak izango diren arren, Guillem doktoreak azaldu zuenez, “txata titietako minbiziak eragindako prebentzio, detekzio, tratamendu eta ondorio fisiko, psikologiko eta sozialei buruzko informazioa, baliabideak eta laguntza eskatzen duen edonorentzat da”.
|
|
|
Denbora horretan guztian, azterketa prospektiboak ikusi zuen 1.603 emakumek 2 motako diabetesa garatu zutela. Datuak adinaren, gorputz masaren indizearen, diabetearen familiaren historiaren, tabako ohituraren, kolesterol mailaren eta bestelako arrisku faktore potentzialen arabera doitu ondoren, taldeak jakin zuen esne erdigaingabetua hartzen
|
zuten
emakumeak esne gaingabetua hartzen zutenetatik bereizten zirela, diabete arriskua %20 murriztuta. Miraria don Esne osoaren koipeak bere proteinen bertuteak maskaratu edo lausotu ditzake.
|
|
|
Bartzelonako Lehen Auzialdiko 12 Epaitegiak zigorra jarri dio Sanofi Aventis laborategiari, “Agreal” botikak eragin zizkien kalte psikiko eta fisikoengatik. Menopausiarako sendagai hori merkatutik kendu zen 2005eko ekainean, Sendagaien eta Osasun Produktuen Espainiako Agentziak (AEMPS) kontrako erreakzio psikiatriko eta neurologikoen jakinarazpenak jaso ondoren, hartu
|
zuten
emakume askori. “Agreal” ren lehen judizioko epaiak —Espainia osoan zenbait prozesu daude irekita— ondorio hau atera zuen:
|
|
|
Hartzen zuten arrain kopuruari eta motari buruzko informazioa bildu zen, eta adats laginak hartu zitzaizkien merkurio kantitatea aztertzeko (adatsean merkurioaren %70 eta %90 metilmerkurioa izaten da). Lanaren egileek emaitzak Environmental Health Perspectiva aldizkariaren urriko alean argitaratu dituzte, eta azaltzen dute arrain gehiago kontsumitzen zutela adierazten
|
zuten
emakumeek ere adatsean merkurio maila handiagoa zutela. Batez besteko merkurio maila 0,29 mikrogramokoa zen gramo bakoitzeko.
|
|
|
Batez besteko merkurio maila 0,29 mikrogramokoa zen gramo bakoitzeko. Adatsean merkurio gutxien
|
zuten
emakumeak 0,01 mg/ g ziren, eta gehien zutenak, berriz, 2,50 mg/ g. Haurdunaldian arrainik hartzen ez zuten 109 emakumeek gramo bakoitzeko 0,15 mikrogramoko merkurio maila zuten.
|
|
|
Haurdunaldian arrainik hartzen ez zuten 109 emakumeek gramo bakoitzeko 0,15 mikrogramoko merkurio maila zuten. Arrain gehien kontsumitu
|
zuten
emakumeek 6 hilabeteko haurdunaldian 24 otordu baino gehiago egiten zituzten arrainarekin. Azterlanean parte hartu zutenen %10ek 0,55 mikrogramo baino gehiago zituen ilean merkurio gramo bakoitzeko.
|
|
|
Sidneyko Unibertsitateak Australian egindako azterlan baten arabera, erditzean ematen den injekzio epidurala amagandiko edoskitze tasa txikiagoekin lotzen da, bai epe laburrera, bai luzera. “International Breastfeeding Journal” aldizkarian argitaratu zen lan honek erakusten duenez, era horretako analgesia hartu ez
|
zuten
emakumeekin alderatuta, erditzean epidurala hartu zuten emakumeek joera handiagoa izan zuten lehen astean amagandiko edoskitzearekin lotutako arazoak izateko, eta sei hilabete baino lehen utzi zioten bularra emateari. Azterketa Australian 1997ko martxotik urrira bitartean erditu ziren 1.280 emakumetan oinarritzen da, eta horietatik %33k epidurala jaso zuen.
|
|
|
Sidneyko Unibertsitateak Australian egindako azterlan baten arabera, erditzean ematen den injekzio epidurala amagandiko edoskitze tasa txikiagoekin lotzen da, bai epe laburrera, bai luzera. “International Breastfeeding Journal” aldizkarian argitaratu zen lan honek erakusten duenez, era horretako analgesia hartu ez zuten emakumeekin alderatuta, erditzean epidurala hartu
|
zuten
emakumeek joera handiagoa izan zuten lehen astean amagandiko edoskitzearekin lotutako arazoak izateko, eta sei hilabete baino lehen utzi zioten bularra emateari. Azterketa Australian 1997ko martxotik urrira bitartean erditu ziren 1.280 emakumetan oinarritzen da, eta horietatik %33k epidurala jaso zuen.
|
|
|
Nahiz eta emakume gehienek lehenengo astean esnea eman zieten haurtxoei, anestesia epiduralak zailtasunak izan zituen bularra emateko jaiotzaren lehenengo egunetan, eta amagandiko elikadura partziala izan zuen erditu ondorengo lehen astean, ikerketa horren arabera. Bestalde, anestesia hori jaso ez
|
zuten
emakumeen %72 amaren esnez elikatzen ari ziren haurtxoak erditu eta 24 astera, petidina edo epidurala bupibakainarekin eta fentanilarekin jaso zutenen %53rekin alderatuta. Ikerlanaren egileek ondorioztatu zutenez, epiduralaren fentanila edoskitzeko zailtasunekin lotuta egon liteke.
|
|
|
American Journal of Clinical Nutrition aldizkarian argitaratutako lan batek, 1979an, geofagiak Mississipiko landa eremuetan zuen eragina erakusten zuen. Egileek aurkitu zituzten biztanleek buztina ateratzen zuten 25 tokiak, eta zenbatu
|
zuten
emakumeen% 57k eta bi sexuetako haurren% 16k buztina hartzen zutela, baina ez gizonezko heldu eta nerabeek. Lan haren arabera, ez zen korrelaziorik aurkitu geofagiaren eta gosearen, anemiaren edo hesteetako parasito arazoen artean —geofagiaren arazoetako bat, larbadun lurrak kontsumitzen badira, parasitoak dira, hain zuzen ere— Herrialde batzuetan lurren kontsumoak beherakoaren aurkako funtzioa betetzen duela uste da, edo emakume haurdunen goragalea saihesten laguntzen duela.
|
|
|
Lore sorta bat bezala, zirkuluan daude jarrita sukaldean lan egiten
|
zuten
emakumeak. Erdi erdian, goiko aldean, Bittori dago, Luisa eta Dolores gazteen izeko, haien amaren ahizpa.
|
|
|
Irribarrea ikustean, amaren gaztetako argazki baten irudia etorri zaio burura. Izagirre jatetxeko sukaldean hartutako argazki zahar bat da, eta bertan bere amarekin batera sukaldean lan egiten
|
zuten
emakume guztiak agertzen dira. Askotan erakutsi dio amak argazki hori.
|
|
|
Karten bidez etorkizuna igartzen zutenak; maitasuna lortzeko edabe miragarriak saltzen zituztenak; larruzko hauspoarekin doinuak jotzen zituztenak; mandolina lagun bertsoak kantatzen zituztenak; soineko koloretsuz jantzitako dantzariak; eskale herren, besamotz eta itsuak. Ezpainak gorriz margotu eta bularraldea lotsagabe erakusten
|
zuten
emakumeak ere ikusi nituen, gizonezko gazteei hitz lizun itxurakoak esanaz. Baina harridurarik handiena kate lodiz lotutako hartz batek sortu zidan.
|
|
|
Neska haiek ezagutzeak emakumeak beste begi batzuekin ikusarazi zidan. Emakume batzuk ziren etxekoen heriotza sufritzen
|
zuten
emakume etsiak. Beste emakume horiek, aldiz, erresistentzia ziren, ez gorrien ama, alaba, emazte, arreba eta neska lagun zirelako, bular gorrien barruan beren bihotzak emateko prest zituztelako baino.
|
|
|
Bat batean, mutil koskorretako oroitzapen bat etorri zi  tzaidan burura (nire judu izaera deskubritu berriak azaleratutako oroitzapena, dudarik gabe): igande batez, mezetatik irten eta paseoan gindoazela, gurasoek aspaldian ikusi ez
|
zuten
emakume batekin egin genuen topo. Orain horretaz eta gero hartaz ari zirelarik, emakumeak niri begiratu zidan eta antza hartzen hasi zen:
|
|
|
Sartu irtenean zebiltzanei begira bakarrik susma zenezakeen bazela hemendik kanpo beste mundu bat: festa egunetan kazetariak eta toreroak gora eta behera, pikadoreak presaka, eta eskailera bakoi  tzean bultzadizoa behar
|
zuten
emakume liluragarri haiek. Tubo gonaren morrontza.
|
|
|
Sareak ehotzen. San Kristobal Fuerteko presoekin elkartasuna izan
|
zuten
emakumeak,/ Tejiendo redes. Mujeres solidarias con los presos del Fuerte de San Cristobal, (e).
|
|
2007
|
|
|
Proiektua, gainera, gaur egungo emakumearen lanaren inguruan eztabaidatzeko aitzakia ere bada. Sustatzaileen esanetan, intrahistoria pertsonalen bidez Bilboko hiriaren historia eraiki
|
zuten
emakume haietaz gogoratu eta emakume haiek aurkitzeko proiektua da, industria garapenaren eta zehatz esanda Deustuko erriberaren garapenaren ikur bilakatu baitira. Halaber, emakumeak nagusi izan ziren zirga, bakailao lantegi, jute fabrika, kalamu txirikordatze, bela joste eta ontzigintzaren jarduerarekin zerikusia duten bestelako industria osagarrietan.
|
|
|
Zigarrogileak, ia ia haurtzarotik Donostiako Tabakaleran lan egiten
|
zuten
emakumeak ziren gaur egun kultur gune bihurtu dute fabrika. Tabakaleran zazpiehun emakume aritu ziren lanean, eta bideo batean ikus daiteke nolako baldintzetan lan egiten zuten.
|
|
|
Ikerkuntzak frogatu du: minbizia garatzeko arriskuaz ari garela, alkohola hartzen zuten pazienteetatik, egunean edari alkoholiko bat edo bi hartzen zutenek kopa bakarra edaten zutenek baino %10 arrisku txikiagoa zuten; arrisku aukera hori, aldiz, %30eraino igotzen zen egunean hiru kopatik gora edaten
|
zuten
emakumeen artean.
|
|
|
Fei Xuek eta Harvardeko Unibertsitateko (Boston, Massachusetts) laguntzaileek haurdunaldiko 15 eta 27 asteetan 1.024 emakume hartzea erabaki zuten. Ikertzaileek ikertu zuten zenbat arrain kontsumitu
|
zuten
emakume horiek aztertutako aldian, eta frogatu zuten itsasoko fruitu gehien kontsumitu zutenek adatsean neurtutako merkurio kontzentrazio handiagoa erakutsi zutela. Atzemandako mailak 0,01 eta 2,5, g/ g bitartekoak izan ziren.
|
|
|
Azterlan horretan, 7.000 emakumek baino gehiagok hartu dute parte, mota horretako tumoreren bat aurrekari dutela, familiako osasun historialean. Gaixotasuna garatu
|
zuten
emakumeen proportzioa %27 txikiagoa izan zen egunean 20 miligramo tanoxifeno hartu zutenen artean bost urtez plazeboa hartu zutenen artean baino. Gainera, ikertzaileek diotenez, bigarren mailako ondorioak tratamenduaren ondorengo bost urteetan amaitzen dira.
|
|
|
Lan hori egiteko, 1734tik 1888ra bitarteko finlandiarren historia medikoak aztertu ziren. Hala, erditze bikoitzen 754 kasu aztertu ondoren, zehaztu zen anaia biki bat
|
zuten
emakumeek ahizpa biki batek baino %25 seme alaba gutxiago zituztela. Hala ere, azterketa esperimental sakonagoak egin dira zehazteko Lummaak emandako korrelazio estatistikoa, hain zuzen, testosteronak emakumeen ugalketa organoen garapenean izan dezakeen eragin kaltegarriagatik azal ote daitekeen, Laurence Shaw doktoreak, Britainia Handiko Ugalkortasun Elkarteko bozeramaileak, adierazi zuenez.
|
|
|
Emaitzen arabera, gakoa astean 340 g koa da: «Kopuru hori baino gutxiago kontsumitu
|
zuten
emakumeengan ez zen inolako onurarik hauteman, baina astean 340 g itsasoko fruitu baino gehiago kontsumitu zituztenek haur askoz adimentsuagoak erditu zituzten». Hibbelnek astean 340 g hartu zituen arraina irensteko ebaketa puntu gisa, kopuru hori delako herrialdeko osasun agintariek gehienekotzat finkatutakoa, arrain eta itsaski ehunetan metilmerkurioa, dioxinak eta bifenol polikloratuak (PCB) metatutako itsas kutsatzaileen eraginpean egon ez dadin.
|
|
|
Hibbelnek astean 340 g hartu zituen arraina irensteko ebaketa puntu gisa, kopuru hori delako herrialdeko osasun agintariek gehienekotzat finkatutakoa, arrain eta itsaski ehunetan metilmerkurioa, dioxinak eta bifenol polikloratuak (PCB) metatutako itsas kutsatzaileen eraginpean egon ez dadin. «Bitxia bada ere, astean 340 g arrain edo itsaski baino gehiago kontsumitu
|
zuten
emakumeek ez zuten kutsatzaile gehiago erregistratu fetu odolean gutxiago jan zutenek baino. Gainera, semeek erakutsi zuten funtzio kognitibo handiagoa zutela sei hilabeteren buruan eta erditu eta zortzi urteren buruan egindako azterketetan».
|
|
|
Mendebaldeko dieta eta gehiegizko pisua Oraindik ez dakigu zer faktore espezifikok eragiten duten minbizia garatzeko arriskuan Lehen patroira gehien hurbiltzen ziren emakumeek eragin handiagoa zuten bularreko minbizian. Korrelazioa bereziki nabarmena zen menopausia garaian gehiegizko pisua
|
zuten
emakumeen artean. Ikertzaileen arabera, mendebaldeko dieta hori hormona hartzaile positiboa den bularreko minbizia izateko arriskuaren bikoitza baino gehiago handitzearekin lotzen da.
|
|
|
Duela gutxi, maiatzean Epidemiology aldizkarian argitaratutako beste ikerketa batek iradoki zuen haragi ketuaren eta txingarretan erretako sukaldearen bizitza osoko kontsumo erregularrak bularreko minbiziaren arriskua gutxienez %50 areagotu dezakeela menopausia ondoko emakumeen artean. Haragi kontsumo handia eta barazki kontsumo txikia
|
zuten
emakumeen kasuan, igoera hori %74ra igo zen. Autore horiek, Columbiako (AEB) Hego Carolinako Unibertsitatekoak, iradokitzen dute oso prestaturiko elikagaietan sortzen diren osagai kantzerigenoen ondorio dela arriskua handitzea, bereziki oso egosita dauden haragien gainazalean:
|
|
|
“Gehigarri gehienetan, organismoak kaltzioaren %35 besterik ez du xurgatzen” esan zuen Armamento Vila realek. Bestalde, “dietatik datorren kaltzioa hobeto xurgatzen da, eta hori dela eta, baliteke elikagaien bidez kaltzioaren ehuneko handia lortu
|
zuten
emakumeek dentsitate handiagoa izatea hezurretan” eta, beraz, kaltzio gehiago izatea. Iturri dietetikoetako kaltzioa estrogenoen metabolismo aldaketarekin lotzen da, estrogenoak beharrezkoak baitira hezurren dentsitateari eusteko.
|
|
|
Gainera, autoreek diote egunean hiru edari alkoholiko kontsumitzeagatik sortzen den arriskua tabako pakete bat edo gehiago kontsumitzeagatik izaten den igoeraren antzekoa dela. Kaiser Permanent Medical Care Program delakoaren Ikerketa Dibisioko ikertzaile taldeak (Oakland, AEB) eta Arthur Klatsky buru zutela, ikusi zuten egunean kopa bat eta bi koparen artean hartuko
|
zuten
emakumeek %10 handitzen zutela bularreko minbizia izateko arriskua, 24 orduan behin kopa bat baino gutxiago kontsumitzen zuten edariekin alderatuta. Hiru adaburutik gora, arriskua %30 arte handitzen da.
|
|
|
Aurtengo Nazioarteko Emakume Langilegoaren Eguneko ospakizunetan, Algodoneran lan egin
|
zuten
emakumeak izango dira protagonista nagusiak Andoainen.
|
|
|
Aspaldi lantzen ari zen egitasmoa martxoan gauzatuko da: La Algodonera Guipuzcoana lantokian lan egin
|
zuten
emakumeei omenaldia. Andoaingo industrializazioa nekez uler daiteke Algodonera gabe.
|
|
|
Andoaingo Udalak bertan lanean jardun
|
zuten
emakumeak omenduko ditu martxoaren hamaikan, igandearekin, eguerdiz izango den ospakizun ofizialean. Algodonerako emakumeen papera gogoratuko duen plaka ipiniko da izen bera duen plazan.
|
|
|
Algodonerako emakumeen papera gogoratuko duen plaka ipiniko da izen bera duen plazan. Bide batez, han lan egin
|
zuten
emakumeak omenduko dituzte. Miren Zarraga, Niko Langara, Felicitas Irigoras eta enparauek emozioz biziko dute omenaldia.
|
|
|
Atzo, domeka, iluntzean gertatu zen ustezko erasoa, zortziak jotzeko minutu batzuk falta zirenean. Arrasateko Ospitalera eraman
|
zuten
emakumea zauriak artatzera, eta bertan jarraitzen zuen gaur goizean esku bateko hatz batean ebakuntza noiz egingo zain.
|
|
2008
|
|
|
Aurreko astean Gehituko, gay, lesbiana, bisexual eta transexualen elkarteko ordezkariek, Jesus Estonbak eta Koldobike Mujikak Emakume homosexualak historian zehar erakusketa aurkeztu
|
zuten
Emakumeen Zentro Zibikoan. Hau dela eta Koldobikerekin izan gara Gehitu elkartea hobeto ezagutu ahal izateko.
|
|
|
Ikerketan parte hartu zuten 172 emakumek abortua izan zuten (%16, 8ak). Eta kafeinaren eta abortuaren arteko harremana begi bistakoa izan zen bestelako arrisku faktorerik ez
|
zuten
emakumeengan. Mezua argia da:
|
|
|
Tximinoetan probatu zutenean ikusi zuten birusak ez zuela karena zeharkatzen. Emakume haurdunekin probatu zutenean, berriz (abortatu nahi
|
zuten
emakume boluntarioekin egin zuten saiakuntza), ikusi zuten baietz, txertoak karena zeharkatu, eta umekia infektatzen zuela.
|
|
|
Noski, esperimentua gizonezkoekin bakarrik egin zuten. Handik hogei urtera, 2005 urtean, egin
|
zuten
emakumeetan ere horrelakorik egiten ote zuen jakiteko ikerketa. Gizonekin egindako esperimentua errepikatu zuten 40.000 emakume osasuntsurekin.
|
|
|
sus hijos condució a las filas carlistas y compradora de obgetos liberales P». Ez ziren karlistekin kolaboratzen
|
zuten
emakume bakarrak: Braulia Uriarteri «viuda interesada a la causa carlista» gehigarriarekin agertzen da; Antonia Lasartek «auxiliadora comercio» dauka, Suinaga Martinak «Viuda P. comercio» eta Inés Iturbek«?
|
|
|
Lan horien adibide bat, Ameriketako Estatu Batuetan egin zen azterlan batean aurki daiteke. Depresioa eta depresio faktoreak ikertzean aurkitu
|
zuten
emakume etorkinek, batez ere herrialde pobreetatik etorritakoek, bertakoek baino depresiotasa altuagoa zutela. Desberdintasun hori honako aldagai hauek esplikatzen zuten:
|
|
|
Haurren heriotza tasa, batez ere, bizitzako lehen bost egunen ondoren murriztu zen, eta handiagoa izan zen jaio eta 29tik 90 egunera. Gehigarriaren eragina handiagoa izan zen elikadura eskasa edo anemia
|
zuten
emakumeengan, eta haurren heriotza tasa %25 eta %38 jaitsi zen, hurrenez hurren, burdinaz eta folatoz soilik tratatutako taldeetan baino. Tratamendua, halaber, pisu txikiko jaioberrien tasa murriztearekin lotzen da.
|
|
|
Zehazki, tratatutako emakumeak kontrol taldeak baino %14 gutxiago izan ziren jaiotzean pisu gutxiko haurtxo bat izateko. Arriskua askoz ere gehiago murriztu zen anemia
|
zuten
emakumeetan(% 33). Autoreen arabera, bitamina gehigarrien eraginak elikagai horien urritasunaren mende egon daitezke, eta zenbait mekanismo inplikatu.
|
|
|
Aurkikuntza horrek bidea ireki lezake gaixotasuna zabaltzeko aukerak diagnostikatzeko, baita metastasia saihesteko edo tratatzeko botikak prestatzeko ere. Kaliforniako (Estatu Batuak) Lawrence Berkeley laborategiko Termumi Kohwi Shigematsu buru zutela, aurkikuntzaren ardura zuten zientzialariek bularreko minbizia
|
zuten
emakumeen 2.000 lagin aztertu zituzten, eta, gainera, haien historia klinikoari esker, xehetasunez ezagutu zuten haien bilakaera. Gene horren jarduera handiagoa zen, hain zuzen, gaixotasunetik denbora gutxien iraun zutenetan.
|
|
|
Arriskua emakumezkoetan Hala ere, gizon edo emakume izateak eragin desberdina du osasunean. Orain arte, gerrian koipe gehiegi
|
zuten
emakumeek gaixotasun kardiobaskularrak izateko aukera handiagoa zuten. Hala ere, Osasun Institutu Nazionaleko eta Harvardeko (AEB) Medikuntza Elkargoko ikertzaileak gehixeago doaz, eta “Circulation” aldizkarian argitaratu dute sabeleko obesitatea duten emakumezkoek arrisku handiagoa dutela bihotzeko arazoengatik edo minbiziagatik hiltzeko, pisua edozein dela ere.
|
|
|
), Galina Lurie autore nagusi dela, 1.800 emakume baino gehiagoren datuak biltzen ditu; horietatik 813k obulutegiko epitelio minbizia dute 13 urtez. Emaitzetatik ondoriozta daitekeenez, urtebetean pilula antisorgailutzat hartu
|
zuten
emakumeek obulutegiko minbizia izateko arrisku txikiagoa zuten, eta, are gehiago, babes hori hiru hamarkadatara iristen zen erabilera eten ondoren. Lehen eta azken haurdunaldiaren adinak ez zuen eraginik izan efektuan, ez eta zenbat izan diren ere, edo garaia baino lehenagoko erditzeak izan ziren.
|
|
|
Era berean, Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioak berak, Ezgaitasuna duten Pertsonentzako II. Ekintza Planean(), “lehen aldiz” aipatzen zuen, Ezgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) gogorarazi duenez, generoaren ikuspegia planaren printzipio zuzentzaileetan. “Aniztasunarekiko errespetua” aipatzean, onartzen zuen ezgaitasuna
|
zuten
emakumeek “bereizkeria ugari egin behar dituztela”, horregatik, eta ekintza positiboen bidez horiei aurre egitera animatzen zuen. “Zerbitzu falta, komunitaterako sarbidea eta parte hartzeko aukera berdintasuna direla eta, kalitate gutxiagoko pertsona bat bizi da”.
|
|
|
Ftalatoak, ilezko laka gehienetan ez ezik, beste kosmetiko batzuetan ere aurkitzen dira, baita kable elektrikoetan ere. Ikerketak erakutsi zuenez, haurdunaldian bere lantokian ilerako lakaren eraginpean egon ziren emakume gehienak ofizialak ziren, hegaldi azafatak, finantza aholkulariak edo ile apaindegietan, edertasun aretoetan, ikerketa kimikoko zentroetan eta industria farmazeutikoan lan egiten
|
zuten
emakumeak. Adituek diotenez, ikertzen jarraitu behar da, hipospadien garapenean ftalatoekin harreman zuzena izateak dakarren arriskua hobeto ulertzeko.
|
|
|
gerri estua edukitzea. Askatasun pittin bat nahi
|
zuten
emakumeak gizonez janzten ziren».
|
|
|
Billy Tipton jazz musikaria (Dorothy Lucille Tipton;) ere 56 urtean pentsatu zuten gizona zela. Hil urren zegoela jakin
|
zuten
emakumea zela. Bost emakumerekin ezkondu zen, eta, harrigarriena:
|
|
|
Astelehenean ere, Erriberako herri batean 40 urteko gizon bat atxilotu zuten, bere bikotekide ohiarekiko urruntze legea hausteagatik. Tuterako Reina Sofia Ospitalera eraman
|
zuten
emakumea, gizonak sexu erasoa egin ostean. Gizona dagoeneko lau alditan atxilotu izan dute arrazoi beragatik.
|
|
|
Azaldu zienez, bikotekide ohiarekin topo egin zuen, eta gizonak eraso egin zion. Anbulantzia batean artatu
|
zuten
emakumea. Ustezko erasotzailea ordubete geroago aurkitu eta atxilotu zuten ertzainek.
|
|
|
Zuretzat zer da okerrena?, galdetu zion behin Tomasek. Rosak auto istripu baten beldurra aipatu zion senarrari, beste deus ez, baina Tomasek bota zituen barre zantzoek lekuz kanpo utzi
|
zuten
emakumea.
|