|
2000
|
|
|
Baita ere, gogoangarri zaigu Migel Lardizabal Uribe, Mexikon jaioa guraso euskaldunengandik, eta ohorerik aski izan
|
zuen
hark Bergarako Erret Seminario hartan zuzendaria izateaz. Eta giza eskubideen alderako sentipenak erarik egokienean erakutsi zituen 1784 urtean argitaratu zuen liburu batean, non salatzen zuen Nafarroako Agote, Mallorcako Chueta eta Asturiasko Vaqueiros de alzada taldeetakoek ingurukoengandik sufritzen zuten baztertze edo marjinazioa.
|
|
|
Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena. Eider, hain aurrerakoia zen hura, Irlandara joatearen erabakia atentatu baten gorabeheran hartu
|
zuen
hura, egunero egunkaria" Mundua" ataletik hasten zuen hura, IRA eta INLAren arteko banaketari buruzko tesia egin zezakeen hura; Eider alegia, ez zela konturatu IRAko kide baten zakila ari zela jaten.
|
|
|
Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena. Eider, hain aurrerakoia zen hura, Irlandara joatearen erabakia atentatu baten gorabeheran hartu zuen hura, egunero egunkaria" Mundua" ataletik hasten
|
zuen
hura, IRA eta INLAren arteko banaketari buruzko tesia egin zezakeen hura; Eider alegia, ez zela konturatu IRAko kide baten zakila ari zela jaten.
|
|
|
Mekauenka igo zituen literako eskaileratxoak. Koltxoia probatu (urtebete lehenago Rocíoren gorputza hain bigunki babesten
|
zuen
hura, Eiderren esanetan), otarteko bat jan, aterpetxea apur bat ezagutu, eta erabaki zuen autobusetik ikusitako Rock of Cashel hura bisitatu behar zuela. Bai:
|
|
|
ERRAN berri dizut ezen osaba Joanikotek etxeko historia haiek idealizatu zituela, baina ez ote
|
zuen
hark arrazoin apur bat ere, jaun André. Ez ote dugu aski, arrazoin horren frogatzeko, Nafarroako erregina Margaritaren Heptameron eta Axularren Gero elkarren ondoan ipintzea eta konparatzea, ikusteko zein denborak ziren batarenak eta zein bertzearenak?
|
|
|
Eta ene amets hartan ere halatsu zetorren Piarres, gurdi batean kutxa bat zekarrela, jauregirako bidean. Eta iritsi zen jauregirat, beheititu zuen kutxa gurditik, ireki eta zabaldu
|
zuen
hura osaba Joanikoten eta bion aitzinean, eta erran zigun: " Hemen duzue erlojua, Holandatik ekarria".
|
|
|
Eta osaba Joanikotek erraiten
|
zuen
hura ezinezkoa zela, zeren eta tigre bezatzaile andaluzak argi eta garbi adierazi baitzuen ezen tigrea ez zela etxeko abereen eta kabaleen kontra oldartzen, nola guztiek frogatu ahal izan baitzuten, piztiaren bi urteko gatibualdian. Harik eta urbiaindarren artean bertze berri hura zabaltzen hasi zen arte, zeren baitzirudien ezen, berri haren arabera, piztiak Pagabasoko leizea hartu zuela habiatzat.
|
|
|
—Urbiaingo jauregiko andere doña Graziana, jaun Martin Etxegoienen emazte leiala eta emazteki guztiz noblea; jaun Joanes Etxegoien, jauregiko jaun andereen seme prestua —eni beha erran
|
zuen
hura, eta nola ahalketu nintzen, baita poztu eta puztu ere, segidan, jaun André! —; herriko gobernariak, eta gainerako herritarrak: Timor Domini principium sapientiae...
|
|
|
Eta, noiz eta biharamuneko hil elizkizunetan gure aita izan zenaren panegirikoa egin baitzuen, heroitzat eta saindutzat hartu
|
zuen
hura: batetik, bere aitatasunari zegozkion obligazinoekin konplitu zuelako, semea zauritu eta eritu zuen piztiaren kontra abiatuz eta bizia galtzeko perilean jarriz; bertzetik, biktorios atera zelako tigrez mozorroturikako deabruaren aurkako borrokan, zeren eta deabruak jaun Martin Etxegoien igorri nahi izan baitzuen leizean beheiti, infernuko zulorat, eta azkenean jaun Martin Etxegoien izan baitzen deabrua leizean beheiti igorri zuena.
|
|
|
Hura ez zen aita aitonak gai hartaz mintzatzen ziren lehen aldia, zeren eta aitak bere ideia propialak baitzituen, kosta ahala kosta aitzina eraman nahi izaiten zituenak; aldiz, negozioen mundu hartan, aitona Nikolasen jokamolde gero eta koldarragoa eta uzkurragoa zuen bere asmo handinahien trabazko traba eta behaztopa. Eta horregatik zirikatzen
|
zuen
hura gero eta gehiago...
|
|
|
Jauregirat bildu zen jende hartarik, jaun André, hiru gizon aipatu eta bereiziko nituzke: haietarik bat kalonje bat zen, don Claudio izenekoa, dukearen konfesorea zena eta dukeak bidaia guztietan eramaiten zuena, badaezpada, zeren nehork ez baitaki zein izan daitekeen Jainkoaren nahia eta borondatea, eta dukeak bere ondoan nahi
|
zuen
hura heriotzako orenean; bertze biak, berriz, bi toreatzaile haiek ziren, Curro Banderas eta Paco Corrales zeriztenak: azken honek torero ausart bezain adoretsuaren fama zuen —ongi irabazia, bertzalde, kontatzen ziren erdiak egia izaitekotan—, zeren erraiten baitzen, konparazione, ezen, ehun zezenez goiti toreatu eta lau adarkada larri izan zituela, eta ehunez goitiko haien artean hiru zezen hil zituela, haiek toriletik atera bezain sarri, paratzen zelarik, hartarakotz, toriletik beretik hamar bat urratserat, hanka bat belauniko, lantza eskuan tinko... eta harekin egiten ziola buru zezenari, zeina, bere lasterraldian, lantza topatu eta ziplo eroriko baitzen, toreroak bere" lantzean" asmatzekotan, noski; edo, huts eginik, toreroa bera harrapatu eta adarkatuko zuen zezenak, inarrosiko zuen airean itzulipurdika, hilko zuen segurki.
|
|
|
Baina osaba ez zen aise bentzuturik geratzen zen gizona, eta argi errainu batek, bat batean, dir dir egin
|
zuen
haren begi malenkoniatsuetan. Eta erran zuen:
|
|
|
Eta, esperimentu hartan murgiltzen ginela, piztu zuen osabak kandela bat, ipini zuen mahai gainean, estali
|
zuen
hura zurezko kaxa handiaz, eseri zen aulkian, ipini zuen begia behatokian... baina, ipini orduko, hasperen eginik, zutik jarri zen; gero, kendu eta baztertu zuen kaxa... eta kakontzi aulkirat joan zen xuxen xuxen, bat bateko larrialdiak jorik.
|
|
|
Ordu arte, osaba Joanikotek irakatsi izan zizkigun aritmetika, geometria eta lehenengo letrak, denetik apur bat, batzuetan jostetan bezala, aitona Nikolas hartan ere lagun zuela, eta bertzeetan seriosago. Haatik, aitonak nahi zuen ezen latina eta erretorika ere behar bezala ikas genitzan, baita erlijionea ere, jakina, eta, nola aitona Nikolasek, arestian erran bezala, biziki estimatzen baitzuen gure apez don Frantzisko, hala izendatu
|
zuen
hura Mattin eta bion prezeptore, nik buruz harria jo eta handik gutirat, sei urte bete berri nituela eta Mattinek bederatzi.
|
|
|
Kontatu dizut zer nolakoak eta zein gisakoak izan ziren jaun Marcelek jauregian iragan azken egunak, eta ohartuko zinen, haren erranetarik, ezen bazuela bere buruari irri egiteko ahalik eta gaitasunik aski; aita Bartolomerentzat, aldiz, guztiak zuen harriaren zurruntasuna eta txantxak nekez edirenen
|
zuen
haren mihian mintzabiderik.
|
|
|
Sinets ez sinets ibili zen osaba. Eta zenbatenaz egitenago zuen, bere barren borroka hartan, sineste alderat, hainbatenaz adieraztenago
|
zuen
haren bisaiak ene aurkako mesprezua eta erdeinua, narda eta higuina. Eta, noiz eta guztiz sinetsi baitzuen, nehoiz ez bezala sutu eta koleratu zitzaidan, eta, aulkitik altxatu, begi ezin basatiago haiek ene begietarat xuxendu, paparretik atxiki eta, ateraino eramaiten ninduela, ezin bortizkiago erreprehenditu ninduen:
|
|
|
Indiar gorria gure ondorat erori zen eta, hura erori bezain fite, lasterka egin
|
zuen
haren lagunak aterantz. Eta Antoniok, perilik neurtu gabe indiar eroria lurretik jasotzen zuela, halaxe erran zion zaldun errabiatuari, gaztelaniaz bai, baina euskaldunok gaztelaniari eman ohi diogun doinu bereziarekin, zeina An tonioren ezpainetan are bereziago egiten baitzen:
|
|
|
Eta gehienak oihuka hasi eta ibaiertzerantz abiatu ziren, hauek jauzika, haiek igeri, kaimanarenganik ihesi; eta guti batzuk perlesiak joak bezala geratu ginen... baita bizkaitarra ere, zeina baitzen, bertzenaz, ausartzia eta eskudantzia handiko gizona. Eta kaimanak aitzina egin zuen, neskatxa indiar batenganat, zeina baitzen besoa ezindua
|
zuen
hura, Italiako bertze neskatxa hura oroitarazten zidana, eta zeina bere lagunenganik apur bat ixtiturik eta gibelaturik geratu baitzen... Eta neskatxak fin gaitz egiterat zihoala zirudien, noiz eta Antonio Ibarbia gipuzkoarrak —nola baitzen urrikalmendua haren bertuterik bertutetsuena— oihu egin baitzion, indiarren mintzamoldean, adierazten ziolarik ezen sosega zedila, zeren berak salbatuko baitzuen.
|
|
|
Baina Joxek ez
|
zuen
hura jasan eta ihardetsi zion:
|
|
|
Eta mugitu nuen nik peoi bat, mugitu
|
zuen
hark bertze peoi bat... eta hala ibili ginen, mugimenduz mugimendu, egunari gaua zerraiola, eta gaua egunari... zeren eta nik hari peoi bat jan bainion eta hark niri bertze peoi bat... eta aitzinago nik zaldun bat jan nion eta hark niri alfila... Eta mugimendu bati bertze bat zerraion, eta taula gaineko piezak urrituz joan ziren, urrituz eta urrituz, harik eta guti batzuekin geratu ginen arte.
|
|
|
" Bai, zuk orain hori erraiten didazu, baina ez duzu atsegin Pagabasoko leizeaz mintzatzea...", ihardetsi zion aitak, hasperen egiten zuela. " Hori bertze kontu bat da, zeren eta deabrua ez baita ipuina, eta Jainkoak lurpeko labean jarri omen
|
zuen
hura. Bertze bi urdanga horiena bertze gauza bat da guztiz!", erran zion amak.
|
|
|
Eta gau batean gertatu zen, ustekabean, ezen Bucciok, hainbat hiritako usantzaren arabera, guardia egiterat joan behar izan zuela, eta fraidea haren emaztearekin geratu zela, oheratzeko asmotan. Eta, nola fraideak baitzuen, bere eskolako guztiek bezala, akerraren usain gaixtoa, arropa kirastua gainetik kendu, eta arropa zuria eta fina jantzi
|
zuen
haren orde. Gero, damaren gelan sartu, galtzoinak kendu, eta ohaburuan utzi zituen.
|
|
|
Izan ere, kapitainaren zerbitzuen ordain edo, amak noiznahi den gonbidatzen
|
zuen
hura jauregirat, azken egun hartan ere bai, naski, eta osabak ez zuen, itxura batean, gutiago izan nahi.
|
|
|
Eta, hala, esku batekin gibelatzen ninduela eta bere baitarik urruntzen, erran zidan: " Eta orain, jaits galtzoinak, mon petit..." Eta goratu
|
zuen
hark bere soinekoa... eta ni hari beha geratu nintzen, liluraturik bezala, zangoak dar dar... galtzoinetako zinta laxatu, atorra goratu, eta galtzoinak jaisten hasten nintzen bitartean... Baina, zangoak dar dar nituelako edo atorrak galtzoinen goi partea estaltzen zidalako, ez nuen haiek jaisten lehenengoan asmatu... eta ene fortuna gaixtoa ez zen, bertzalde, hartan akabatu, zeren eta, neure bigarren entseiuan, urduritasunaren gaineko urduritasunak harturik, sartu ez zitzaidan, bada, neure haragizko lantza —edo, zinez ote zen burdinazkoa istant hartan, jaun André? — galtzoinetako zulotxo hartarik, zeinaz arestian mintzatu bainatzaizu, hura hantxe trabaturik geratzen zitzaidala, dar dar batean...!
|
|
|
Eta, nola okasinoa Mignonen aitzinaldetik baitzetorkidan, aitzinetik lotu nintzaion hatsarrean, ile haiek ferekatzen eta musukatzen nizkiola; ordea, handik gutirat, haren gibelerat egin nuen, zeren okasino hark baitzuen gibeletik ere aitzina egiterik eta zeren baitzuen, ondorez, nondik lot eta zeri, Sarako jakintsuak bertzela bazioen ere: izan ere, noiz eta Mignoni gibeleko ile xerloak jaso eta okzipuzio ile gabean eman bainion musu, dar dar batek hartu
|
zuen
hura, eta bertze dar dar batek ni, eta hala eta halatan sentitu ginen biak loturik dar dar haietan, harik eta biok gerritik beheiti erantzi ginen arte, eta... Zer kontatuko dizut nik, handik harat, zuk ez dakizunik, jaun André?
|
|
|
Nire gaztetan berritzat jo arren, halako adjektiboa aspaldi merezi ez zuen auzoan zegoen" Casa Alvarez". Barra Alde Zaharreko ostatutzarrik zirtzilenetatik aspaldi desagerturiko xafla metalikoz forratua zuen, eta paretei eta lurrei begiraturik," Lisboak", bere utzian ere, Versalles ematen
|
zuen
haren aldean. Jantoki zikinean, hezueriak jotako haizegailu batek giroa freskatzeko itxurak egiten zituen.
|
|
|
Neskazaharra; eraztun ugari erietan, baina ezkontzakorik ez ageri. Hondartza urrunetan nahiz igerileku hurbiletan erdietsiriko kolore belztuagatik ere, bakarrik emandako ordu luzeen laztasuna salatzen
|
zuen
haren bisaiak. Kilo bat baino gehiago soberan, gerriz beheiti bereziki, inon ere deigarri gertatuko ez liratekeen blusa zabalak eta gona tolesdunak estaltzen zizkioten, lanerako lohihartzeko iduri.
|
|
|
Kaskoa jarlekuaren azpiko kofretxoan sartzen ari zen motorraren gidaria. Handik zerbait atera eta txiskero baten sugarrak argitu
|
zuen
haren aho ingurua. Neronek ireki nion atea.
|
|
|
Zuri zuria zen, zilarra bezain garbia. Haur sortu berriaren ipurdia ematen
|
zuen
haren azal leunak. Gainean, urteko agenda, idazmakina, eta bolalumak eta errotuladoreak sartzeko potetxoak, bakoitza beretako zokoan.
|
|
|
Ugaldeko atso ezezagunari ez omen zitzaion hazi izpirik inon ageri, ez aluan, ez ahoan, ez uzkian ezta sudur edo belarri zuloetan ere. Korapiloa askatuko
|
zuen
hari muturrak bertze nonbait matazaturik behar zuen. " Nekrofiliaren hipotesia baztertua ugaldeko atsoaren kasuan":
|
|
|
Min guti adierazten
|
zuen
haren bisaiak nirekin ez bazkaltzeagatik.
|
|
|
Lehenbiziko musua pub eko atarian berean eman genion elkarri. Ginebraren eta tabakoaren keru lehorraren gibelean, berritasunaren gozotasun hezea gordetzen
|
zuen
haren ahoak, gaztetasunaren bizitasun zalua haren mihiak. Erran bezala, ez zen luze haren etxeko atariraino, baina ordu laurden baino gehiagoko bidea izan genuen, hainbertze aldiz berredan nuen-eta ezpain haragitsu horiek irekitzen zidaten iturritik.
|
|
2001
|
|
|
Unairi ezin zion esan minbizia zeukanik. Ez
|
zuen
haren pena sentitu nahi. Bere mina nahikoa zitzaion maite zuen gizonaren negarraren samina jasateko.
|
|
|
Adorea falta izan zitzaion. Ez
|
zuen
hura jasango. Patxik jarraitu egin du, dena den.
|
|
|
Une hartan ikusten ez bazuen, ez zuen Marcos egun osoan ikusiko. Izan ere, Romak Marcos esaten zion Abenidan eta estazioan kantatzen
|
zuen
hari, Santos edo Felix esan ahal zion bezala, baina Marcos erabaki zuen; eta erabaki zuen, modu berean, Marcosen gurasoak Mateo eta Maria zirela. Sudur ederra zuen Marcosek –sudur luzea zuen Marcosek–.
|
|
|
Ez dut azkenean Borgesen libururik hartu; jakituria entziklopedikoegia
|
zuen
hark ere.
|
|
|
Borrokan hasi eta arrak emeari bizkarrezurra hautsi zion. Emea azkendu eta arrak lasai irentsi
|
zuen
haren okela puska.
|
|
|
Eta Goienkaleko mamuak gogoratu nituen eta, leihoan, ni ere mamua nintzen. Inguruan gertatzen zenaren lekukoa, zakil monumentaleko gizon sufrituaren moduan, barrikaren ahotik burua atera eta mundua erdi harriturik eta erdi burloi erdikusten
|
zuen
hura bezala.
|
|
|
Zubietako zubiaren gainean gelditu nintzen eta ezezagunaren bizitasuna
|
zuen
hark niretzat. Zubia errekaren gainean altua eta mehea zen, arkua ematen zuen geziren bat jaurtitzeko tentsioan; baina tinko eta lasai zegoen, bazter biak batzeko baizik ez zela.
|
|
|
Goiorentzat ordurako izen ederra eta inportantea zen lauki horian letra finez irakurri
|
zuen
hura, eta urduri igo zuen eskailera. Goiz zen oraindik eta eskaileretan itxaron zuen.
|
|
|
Eta hondartzarantz joan zen bidexkatik oinez. Ariane hondartzan topatuko zuen eta jadanik imajinatzen
|
zuen
haren ilea, bizkarraren gainera ilun eta solte euria bezala erortzen, eta haren begirada garbi eta lotsarik gabea.
|
|
2002
|
|
|
Pertseok eskuan zeukan Hiru Emakume Urdinen begi bakarra, eta ez
|
zuen
hura askatzeko inolako asmorik, hizkera adeitsu eta zertxobait handi ustekoarekin galdetu zienean hiru ahizpei Ninfak non aurki zitzakeen.
|
|
|
Hiru atsoak era hartan kexatzen ikusita, galdetzen
|
zuen
hari buruz ezer ez zekitela pentsatzen hasi zen Pertseo. Pena apur bat ere ematen zion Hiru Emakume Urdinak halako egoeran, itsu eta galduta, jarri izanak.
|
|
|
Eta Pertseok, jakin nahi
|
zuen
hura esan bezain laster, errespetu handiarekin, begia hiru ahizpetako baten begi zuloan jarri zuen. Gero, eskerrik beroenak eman zizkien hirurei, hain adeitsu izan zirelako, eta, joan aurretik, agurtu egin zituen.
|
|
|
Baina, pentsatu zuen Alexek, ez ote zen paranoiko bihurtzen ari? Etengabe lerro artean irakurri nahian, ez ote zuen beti bilatzen
|
zuen
hura aurkitzen. Alexek errieta egin zion bere buruari.
|
|
|
Alazneri aurreko larunbata etorri zitzaion gogora, mailukada basati baten modura, beldurrezko film bateko aurrerakin gordina balitz bezala: nola joan zitzaion atzetik Imanoli, nola amaitu
|
zuen
hark putetxe aurrean. Barruan zeukan dena askatzear egon zen neska, zergatik egin zuen galdetzear, mutila popatik hartzera bidaltzear.
|
|
|
Izan ere Alex balkoian zegoen, teleskopioarekin entretenitua eta bere munduan galduta, baina begien bistan. Eta neskak nahiago
|
zuen
hura ikusten egotea. Isilean begiratu besterik ez zuela egingo ondo jakin arren.
|
|
|
Emakumeak irribarre egin zion. Alexek zuzenean egin
|
zuen
harengana.
|
|
|
Aurreko bizitzan zuria izan zitekeen zapia atera zuen andreak –orain zikina besterik ez zen–, eta aurpegia estali
|
zuen
harekin. Alde egiteko keinua egin zien gazteei.
|
|
|
–Hik zer uste duk? –Alexek burutik heldu zion lagunari, brometan, eta lehen baino gehiago nahasi
|
zuen
haren ile kizkurra– Lasai: uste duana baino zerbait gehiago egingo duk laster.
|
|
|
Fernando bera joan zen Viatorrekin albaitariarengana. Indizioa eman, eta halaxe egin
|
zuen
harenak.
|
|
|
Eta ardoak urduritasunaren hesiak urtzen zizkiola, urak azukre koskorra bezala, beste aurkikuntza bat egin zuen, orduan jakin baitzuen ez zitzaiola haren begirada hipnotikoa soilik erakargarri egiten, haren mintzamolde pausatua ere bai, Sergiorenarekin zerikusirik ez zuena eta barne bake handi bat transmititzen zuena, haren gaztelaniak atzerritar baten kutsua bazuen ere. Atzerritar askoren kasuan ez bezala, ordea, kutsuak ez
|
zuen
haren mintzaira nekagarri egiten, eta bai, aldiz, halako eztitasun berezia ematen. Sarak nongoa zen galdetu zion, jakin min handiz.
|
|
|
Sara, berriz, bere oposizioekin zebilen. Inorekin kontatu gabe –ez Karmelerekin eta ez enekin–, berak bere buruari ezartzen zion lehen ardura eta lehen apustu benazkoa zen hura, eta hargatik, beharbada, gogor hartu
|
zuen
hark ere bere egitekoa. Bere buruarekin konfiantza hartuz baitzihoan, eta gutxieneko indarrarekin sentitzen baitzen hartarako.
|
|
|
Eta, jakina, denborazko mortu hura iragan ondoren, besoak zabalik hartu zuen Sarak Sergio. Ai, nola estutu
|
zuen
haren gorputza, eta nola sentitu zuen besarkada hartan korapilaturik iraun nahi zuela, betiko! Sergiok, ordea, azkar askatu zituen besoak.
|
|
|
Edu Elizalde alegia, Sarari atzetik zebilkiòn mutila, neska guztien aburuz. Eta Sarak ere ez
|
zuen
hura begi txarrez ikusten. Batik bat mutilak mendi gailurrean Gora Euzkadi, bizi bedi kantatu zuenetik, bere tenore ahots irmoarekin, zeren, kanta hura entzuten ari zelarik, ezin baztertu izan baitzuen Sarak aitonaren irudia, Euzkadiren alde bizia eman ondoren iraindua eta desohoratua izan zen gizonarena, eta aitona imajinatu baitzuen beste munduan irriz, kantaren hitzek eta notek pozturik eta ohoraturik.
|
|
2003
|
|
|
Kontua da Vredaman nobelako zatia zela entziklopedia saltzaileak eraman
|
zuen
hura. Eta E. H. Beregor tematu egin zen, eta esan zuen ez zuela zati hura berriro idatziko, oso gustura gelditu zela zati hura idaztean eta ezinezkoa zela berdin idaztea, eta ez zuela berriro idatziko.
|
|
|
Aita frontera joana zen. Mutikoak betetzen zuen edo bete nahi
|
zuen
haren lekua eta, amari eskua estutuz," Zaude lasai, ama –esan omen zion–, nik berregingo dut Gernika".
|
|
|
Narziso Balentziaga euskal pintoreak, Manuelamendi ontzian erbestera zihoala, kubiertara igo eta itsasoari begira Arroako baserriko idi parea pintatzen zuen. Gure idazleak ere, itsasoari begira mahastiak dituen herrixka batera itzuli nahi du –jarraitu zuen ikerlariak eta, mahai gainean
|
zuen
haren liburuetako bat irekiz, pasarte luze bat irakurri zigun, non zurtoin bihurrituen eta mahats hosto handien artean ezkutaturik orduak egiten dituen mutiko bakarti baten mundua deskribatzen duen, ezer berezirik ez, ezer frogagarririk ez behintzat, denoi gustatu izan baitzaigu txikitan mundua ezkutaleku batetik begiratzea.
|
|
|
Bere burua bururik gabe ikusi zuenean, ezin pozikago jarri zen, lepoa ere neurri neurrikoa iruditu baitzitzaion: " Azkenik, ez buruhandia, ezta lepamotza ere!", oihu egin
|
zuen
haren bihotzak eta, munduko gizon zoriontsuena zela igartzen zuen bitartean, azken hatsa eman, eta bertan behera erori zen.
|
|
|
Soroetako Permin, Pazko eguna pasatuta gero, Azpila itzuli zen eta, Pello Oilarra hil zela jakin zuenean, don Esteberen Jainkoaren mendekutzat hartu
|
zuen
hura. Don Estebek esana zuen igande hartan zerbait ikaragarria gertatuko zela, eta ba al zen hura baino gauza ikaragarriagorik?
|
|
|
Don Estebek buru buruan sartuta
|
zuen
hura, eta horregatik eman nahi zion Permini bizitzan ahaztuko ez zuèn eskarmentua. Eta horregatik abiatu zen, halaber, Soroetarantz, don Kosme eta don Justinianorekin hamaiketan plazan elkartu ondoren.
|
|
|
Oskarrek ez zuen Rakel ukitu. Ez
|
zuen
haren ahoa musukatu. Ez zituen masailak laztandu.
|
|
2004
|
|
|
Mendeko gaituzten bi Estatu totalitario horietako herritarren aldetik ere begikotasun hobea izango genuke gure aldetik izan behar genukeena bagina. Hain zuzen, behinola Monzonek esan bide
|
zuen
hura datorkit gogora bat batean: –Ulertuko gaituzte, ulertzen ez gaituztenean; ulertzen ez gaituztelako ulertuko gaituzte?.
|
|
|
Besterik gabe, zabal diezaiogun pasartea idazle tolosarrari: . Orain askotan entzun ohi da Koldo Mitxelenak esan ohi
|
zuen
hura: –El castellano también es de aquí edota el castellano también es nuestro?.
|
|
|
Ez zen ona ez gaiztoa ere. Eta izugarri zaharra zen, Golgotan hil
|
zuen
Hura bezain zaharra... eta Hura bezain indartsua. Izan ere, indar hutsa zen Lantza, indar itzela, ongirako zein gaizkirako erabil zitekeen energia.
|
|
|
Tunikadunari begiratu nion. Keinu deskribaezin batek desitxuratzen
|
zuen
haren aurpegia. Amorrua, izu laborria, etsipen beltza... mundu honetako nahigabe guztiak biltzen ziren aurpegi hartan.
|
|
|
Bete betean asmatu zion. Kapitainaren mina irakurri
|
zuen
haren begietan. Beste belaunerako keinua... eta sabelera zuzen zuzen.
|
|
|
Josebak bazekien saiatu egin behar zuela. Sentitzen
|
zuen
hura izan zezakeela aukera bakarra. Gero, apika, hamaika burokraziaren pisu astunak estaliko zituen bidezidor guztiak.
|
|
|
Zauritua, ziurrenik, baina berari apuntatzen. Justu justu saihestu
|
zuen
haren tiroa, berriro makurtuz. Pistola atera zuen besapetik, dardaraz, eta plastiko berdezko kontainer handi baten atzean babestu zen.
|
|
|
Mila eseritako lekutik urrunegi zegoen berba egin ahal izateko, beraz, begiek egin zuten zubi lana. Lehenengo ardo tragoaren mingostasunak txistuz bete zion ahoa, eta gizonezkoaren ahoak antzeko hezetasuna izango zuela pentsatu
|
zuen
hura ere ardoa edaten ikusi zuenean. Gizonezkoaren hatz luzeek kristalezko kopa laztantzen zuten alboan zuen lankidearekin hitz egin eta barre egiten zuen bitartean.
|
|
|
Alkandorako mahuka ukondoraino altxatu zuenean begi bistan utzi zuen besaurre sendoa, kirolari baten itxurakoa. Eta bularraren sendotasuna imajinatu
|
zuen
haren hasiera iletsuari antzeman ondoren. Kamera baten aurrean balego bezala hasi zen mugitzen gizonezkoa Milaren begien arreta guztiz bereganatua zuela ohartu zenean.
|
|
|
–Eskerrik asko, mutila –esan zidan, irri zabala eginez berriro; jarraian, baina, malenkonia puntu batek hartu
|
zuen
haren irria; eta orduan, halaxe mintzatu zitzaidan–: Badakizu...?
|
|
|
–Baina zertaz ari zarete? –esan
|
zuen
haren neska lagunak urduri, mihi pozoidunaren eta nire arteko tentsioari igarrita.
|
|
|
euli batek egin ez zuen, bada, segidan, plater gainera, pelikano ñimiño baten antzera! Aitak ere ikusi
|
zuen
hura, eta orduan halaxe asmatu nuen:
|
|
2005
|
|
|
–Non hago? , errepikatu
|
zuen
hark.
|
|
|
Baina gezurra zen, garbi ikusten
|
zuen
hura Inesek?!
|
|
|
Baina amona Kontxik oker jokatu zuen, beharbada, bere alaba Teresarekin. Eta onartu beharra
|
zuen
hura, begi bistan baitzituen bere alabaren heziketan jasotako fruituak, ustelak baino ustelagoak, lehen hogeita hiru urteetan ongi zorituak izateko bidean iruditu arren.
|
|
|
Azkenean garbigailua ekarri zion. Baina Anbrosiok telebista bat nahi zuen, kosta ahala kosta, eta astebete gabe erosi
|
zuen
hura ere, Aurrezki Kutxari eskatutako mailegu baten bidez.
|
|
|
Baina berak, etxeko jaunak? jakin behar
|
zuen
hura, bere eskubidea baitzen, baita bere obligazioa ere une hartan eta, ahotsa goratzen zuela, errepikatu zion:
|
|
|
Itxarongela txikia zen, baina leiho azpiko txokoan zegoen berogailu elektrikoak ez
|
zuen
hura epeltzeko indarrik ere, termostatoak atseden gutxi uzten zion arren; amatatu eta pare bat minutura, argitxo gorria piztu egiten zen berriro. Horregatik ez zuen beroki beltz lodia erantzi jesarri zenean.
|
|
|
Hilarria marmol beltzezkoa zen, eta zeru lainotuak pasatzen uzten zuen argiak lagundu egiten
|
zuen
hura ederrago ikusten; letrak urre kolorekoak ziren, baina berehala ikusi nuen zerbait arraroa zegoela bertan idatzita; arrebari begiratu nion.
|
|
|
Teilatuetan eta egiten zuen lan Jose Martinek, teilatuak konpontzen zituen Jose Martinek, eta horko Abenidako teilatu guztietatik ikusten da itsasoa, eta itsasoan batel asko ikusten zituenean, ondo zekien harek txipiroia edo zeozer bazebilela han. Eta teilatua konpondu barik uzten
|
zuen
harek, zulo batekin igual, eta anaiari deitzen zion, eta zuen aitite Juliani ere bai. Eta Julianek tailerra itxi, eta han joaten ziren hirurak.
|
|
|
Besteak, harrituta, ea zer gertatzen zen galdetu zidan. Nire zaputzak ez
|
zuen
haren edertasuna ezabatu; masail pekadun gorrituek eta bularren gainetik flotatzen zuten xerlo kirrikolatuek oinazea areagotzen zidaten.
|
|
2006
|
|
|
Horregatik ezkutatu zen hemen eta horregatik alokatu zuen posta kutxa bat etxetik hain urrun. Inork zure aitaren helbidea aurkitu eta zure aitonari bidaltzen zion posta kontrolatu arren, ezin izanen
|
zuen
haren ezkutalekua asmatu. Pila honetako eskutitz guztiak kutxatila berera bidaliak dira.
|
|
|
Jonek berarekin jarraitzea zen maitasun frogarik hoberena. Horregatik, Jonen noizbehinkako mespretxuak eta irainak txintik erran gabe irensten zituen, zeren, azken batean, non aurkitu behar
|
zuen
hura bezalako beste mutilik. Hala ere, Anek isilean sufritzen zuen.
|
|
|
Geppert Villeneuvera joan, Moulin aurkitu eta Arotza zela ohartuko zen. Ero garbia zen, eta seguruenik Geppertek odola, zerra edo beste zantzuren bat ikusiko
|
zuen
haren autoan. Agian Fleuryren autoa aurkituko zuen.
|
|
|
Noizbait irakurritako liburu bat datorkit gogora, eta zuk ere gogoratuko duzu, zeuk gomendatuta irakurri nuen-eta. Emakume gazte baten atzetik zebilen gizonezko heldua –ikasle irakasleak ziren haiek ere, gainera–, lortu ere lortu
|
zuen
harekin oheratzea, neska erdi behartuta, eta gero, bere jokabide okerra leporatzen diotenean, bere sentimenduen menpekoa izan zela zioen irakasleak, Amodioaren zerbitzari, Naturaren esaneko. Aitzakiaren usaina nabaria da, noski, gizakia ez baita, txakur baten antzera, bere senaren morroi hutsa, baina alde batera egiazko argudioa ere badela onartu behar:
|
|
|
Ez zen taldean lan egiteko pertsona ere, eta inuitekin bereziki baldar portatzen zen, berotasunik gabe eta gainetik begiratuz bezala. Hala ere, Knudek biziki estimatzen zuen Wulffen lana, eta miretsi egiten
|
zuen
haren jakinduria.
|
|
|
Landareen jainkoa ninfa eder haren atzetik abiatu zen, baina Dionisosen baldarkeriak edo ninfaren arintasunak gero eta bide gehiago ezartzen zuen bien artean. Alde egingo ziola etsita, Dionisosek oztopoa jarri zion eder iheslariari, eta sasi edo laharrondo bat hazarazi
|
zuen
haren aurrean (gauza aski erraza landaretzaren jainkoa den norbaitentzat...).
|
|
|
Tenorez etorri zen premu berria dinastiari segida ematera. Heriok bi urteren buruan eraman
|
zuen
haren aitatxi Henrike II.a. Emazte Anglesaren galerak baino negar pindar saminagoak eragin zizkion erregeren heriotzak Migel Mailuri.
|
|
|
Migel Mailu ez zuten berantetsi. Henrike II.ak egin ez zuena egin
|
zuen
haren alabak: koroaren ondarea arindu eta lur jabe bilakatu soldadu zaharra.
|
|
|
Deus gordetzekorik ez duenaren patxadaz mintzatu omen zitzaien, ahalkerik gabe. Berriez gain, izkribu bat utzi
|
zuen
haren eskuetan.
|
|
|
Aitatxik estreinatu gabea zuen oraino. Kario pagatu behar izana
|
zuen
harengatik, eta horrek miretsirik utzi gintuen denak, gizona ez baitzen halako apetetan dirua xahutu zale. Zelak mailu txiki batzuk ageri zituen bi aldeetan, larru gorrixkan itxuratuak.
|
|
|
Larruzko zakuto txikia atera zuen barnetik. Esku ahurrera irauli
|
zuen
haren edukia.
|
|
|
Nire atsekabea eztitu
|
zuen
haren bisaian sentipen bera sumatzeak.
|
|
|
–Honaino gure bidea –geldiarazi zuen Normandoak bere kabala. Bazkariak biziagoatua
|
zuen
haren mintzoa, hori posible bazen– Gogotik segituko nikek hirekin aitzina, hala izanen bainuke anaia besarkatzeko parada. Alabaina...
|
|
|
Orobat jakin errege Feliperen amatxiren aitak aitasainduaren aginduz deus gabe utzi zuela eta bortuz harata egotzi zuela. Nonbait entzuna zuen Henrikeren ama –Agerrek ez
|
zuen
haren izena gogoan– Espainiako erregerendako gorrotoz bilakatu zela heretiko. Eta semea, amaren ezpal ustela zela.
|
|
|
Hiru egun nahikoa izango ziren bailara guztian berria zabaltzeko, eta hiru asterako erreinu osoak izango
|
zuen
haren berri.
|
|
|
Sarjentu bat, lau soldadu eta bi guardia zibil, horietako bat ezaguna, ijitotzarra ito zenean itsasargira etorritakoa, katu zitalaren antza
|
zuen
hura, Molina.
|
|
2007
|
|
|
Gaseosa, kokakola, ura limoiarekin...??. Eta guk ezetz errepikatu arren bere hautua egingo
|
zuen
hark: –Ura limoiarekin aterako dizuet, udan horrexek freskatzen du gehiena eta?.
|