|
2000
|
|
|
Eta, gauzak hala badira, ez al zaizu iduritzen ezen bertze bi hitz horiekin ere —galtzaile eta garaile—, antzeko zerbait gerta litekeela...? Edo jada Salamancan erran nizuna erran behar ote dizut berriro, eta oroitarazi behar ote dizut, halatan, nola akabatu
|
zuen
gure aitak, bere burua beti garailetzat izan zuenak...?
|
|
|
Izan ere, ez ote
|
zuen
gure aitak berdin samar jokatu... nahiz eta hark ez zituen mirailak kolekzionatu, baina bai burezurrak eta adarrak, berak ehizatzen zituen animalienak. Halako moldez, non anitz baitziren sala nagusiko paretetan jarriak zituen orein burezurrak eta orein adarrak, gehienak apal batzuen gainean.
|
|
|
Zeren, aitaren eredurat eta denbora hartako bertze anitz handikiren eredurat, anaia superstizios samarra baitzen —are gehiago Ubarneko dama gazteak hartzarena iragarri eta iragarpen hura bete zenetik—, eta ni, berriz, ez, zeren osaba Joanikotek halaxe erakutsi baitzidan, eta hartarat ohitu ninduen... eta, ohitu ez ezik, irabazi ere egin ninduen, noiz eta Pagabasoko zuhaitz hartarik eseki baitzen, etxeko morroi neskameak etxerat itzultzen zirela, beldurraren beldurrez, ileak lazturik. Eta orduan, oroiturik nola behin batean aitona Nikolasek zirikatu
|
zuen
gure aita kontu harekin, erran nion:
|
|
2004
|
|
|
Mitxelenak elkarrizketa egin zion gure aitari eta Egan aldizkarian publikatu zuen, hizkuntz gaien inguruan. Mediterraniar on bat zen aldetik, hizkuntzetarako erraztasuna eduki
|
zuen
gure aitak. Adibidez, lehenengo oposizioetarako italiera ikasi zuen denbora errekorrean, soilik zenbait argitalpen irakurtzeko.
|
|
|
Urte luzez famatua izango zen Teruelgo setioa. Teruelen berriro hartu
|
zuen
gure aitak praktikan bere teniente juridiko lekua, konplementuzko kapitain karguarekin gainera. Eta Teruel errenditutakoan Bartzelonako Montjuich eko espetxean sartu zuten, heriotz zigorrera kondenatuta.
|
|
2005
|
|
|
Gure aitak" ingelesak" deitzen zien beti australiarrei. " Gu italianoekin inglesekin baino hobeto arreglaten gara", esaten
|
zuen
gure aitak. " Aita!, ez dira inglesak, australianoak dira!".
|
|
|
Burua makurtu
|
zuen
Gure Aita zeruetan zarena murmuzikatuz, segida bitxiki erabat ahantzia zuela konturatuz. Saiatzen zen:
|
|
|
Ez zen segurki eta hala ere Seinan Murtutsen kasua. Hilerrian, Leoniek zaintsuki eraso
|
zuen
Gure Aitaren lehen erranaldia eta marmara iluna hedatzen zela, hatsa hartzen zeneko murmurioa ozenagoa bilakatzen zen: ... ZERUetan zirena SAINdu izan bedi ZUre izena EMAguzu gaur gure OGIa...
|
|
2006
|
|
|
Julio Urkijoren biblioteka saldu zenean parte hartu
|
zuen
gure aitak. Gipuzkoako Foru Aldundiak erosi zuen biblioteka hori eta gure aita han ibili zen, tartean.
|
|
|
Aitonak Easoko izkina batean zeukan taberna. Alargundu zenean Behobiara bidali
|
zuen
gure aita, lehengusuekin batera haztera. Gure aitonaren garaiko kontuak!
|
|
|
Hamar bat urte edo izango zituen. Hori kontatzen
|
zuen
gure aitak. Behin ere ez dut kontatu hori.
|
|
2007
|
|
|
Min bizi batek hil
|
zuen
gure aita
|
|
2009
|
|
|
Bazeukan zerbait erakargarria egiten zitzaidana. Amak behin kontatu
|
zuen
gure aitak fundizioan egiten zuela lan. Beharbada horregatik atsegin dut leku hori.
|
|
|
Mutilaren aurpegian negarra zegoen, zikinarekin nahastuta, eta ama esaten zuen, zergatik geratu behar dut ilargi betearekin hormara kateatuta, zergatik jarri duzue katea bigun, zergatik nahi dut haragia eta haragiaren azpian dagoen odola? Amak harrian garbitu zizkion neskamearen odolez beteriko eskuak eta gorputza lurperatu
|
zuen
gure aita zeruetan zarena, santu izan bedi zure izena. Abadearen zazpigarren semeak ez zuen otoirik egin.
|
|
2010
|
|
|
menos!? esan
|
zuen
gure aitak hitzez hitz.
|
|
|
baita, Teofilo Maria ez bezala, etsita bezala zegoena?, erresuminduta ere. Bere izena eta bere odola eramango zituèn bilobatxo batekin amets egiten
|
zuen
gure aitak, eta hantxe haurra ere, Nazario txikia, amaren ondoan zerraldo!
|
|
|
IÑAKI. Ez dago zalantzarik. Abel Madariagak hil
|
zuen
gure aita.
|
|
|
IÑAKI. Berak hil zuen! Abelek gorrotatu egiten
|
zuen
gure aita.
|
|
|
Tailerreko langileek bulegokoen kontra izan ohi duten lehia eternal hori zen, azken batean. " Eskutxurien kontra" esango
|
zuen
gure aitak. Hala ere, ez zen herra, edo ezin ikusia, berak iritsi nahi eta iritsi ezin zuen estatus baten mira baino; eta berak ezin bazuen, lortu zezala bere semeak sikiera:
|
|
|
Gero jakin nuen etxekoak nire bila ibili zirela eginahal guztian: bizilagun batzuen telefonoa lortu omen
|
zuen
gure aitak handik edo hemendik, eta bizilagun horrek gure atean jo eta jo jardun omen zuen; unibertsitatean ere eman zuen abisua, eta, normalki halako mandaturik hartzen ez badute ere, saiatuko zirela esan omen zioten, ni bilatzen. Ez dakit zer esango zien aitak, etxekoren bat hilzorian zegoela pentsatuko zuten seguruena.
|
|
|
alde batetik, grebak bere lantegian eraginik izan ez zuelako, eta, bestetik, muturreko sei iraultzaile nazkagarri hil zirelako: " ¡ Seis ‘putirrojos’ menos!" esan
|
zuen
gure aitak hitzez hitz.
|
|
|
Aita urduri zegoen, zinez... baita, Teofilo Maria ez bezala —etsita bezala zegoena—, erresuminduta ere. Bere izena eta bere odola eramango zituèn bilobatxo batekin amets egiten
|
zuen
gure aitak... eta hantxe haurra ere, Nazario txikia, amaren ondoan zerraldo! Elkarren ondoan ipini baitzituzten ama semeak:
|
|
|
Etxean eztabaidatu zuten gurasoek nire gogo hori. Baldintza bat jarri
|
zuen
gure aitak, gizon zentzuduna izaki: benetako batxiler ofiziala egin nezala.
|
|
2011
|
|
|
Aitaren aldetik, familia uztariztarra dugu. Txokolategia
|
zuen
gure aita zenak, gure aitatxiren eta birraitatxiren eskutik ukana. Ama atharraztarra dugu, Hastoy familiakoa, eta horretako erraten dut zuberotarra ere naizela pixka bat...
|
|
|
Ongi gogoratzen nauk nola harrapatu nituen gurasoak, behin batean, apezaz hitz egiten, isil gordean. Bada, badakizue zer erran
|
zuen
gure aita zenak. Don Urbano pailazo hutsa zela, eta berari zirkua gustatzen zitzaiola, eta horregatik joaten zela mezatara, apez jaunarekin dibertitzera?
|
|
|
GERMAN. Urrutiegi jo dut Uxueren kontuarekin. Paulak aitatasun proba eskatu
|
zuen
gure aitak uko egin arren. Eta azkenean...
|
|
2012
|
|
|
Sasoi hartan ez zegoen horrenbesteko txorakeria mediatikorik. " Etxetik kapritxoz joaten dena ezinbestean bueltatzen da", esan
|
zuen
gure aitak.
|
|
2013
|
|
|
–Anitzetan egin dinat galdera hau, baina berriro eginen dinat: nork sendatu
|
zuen
gure aita, apendizitis batek ia bertze mundura eraman zuenean: ospitaleko mediku jaunak ala herriko aztiak??, eta nola Raissak ez baitzion ihardetsi, ezin serioago jarraitu zuen:
|
|
|
ofizio guztietan hori!?, erran zion osabak. . Ez duk joanen, etxe honetarik bederen ez!?, bukatu
|
zuen
gure aitak. Baina osaba Fariq ere ez zen isiltzekoa, eta erran zion:
|
|
|
ofizio guztietan hori!", erran zion osabak. " Ez duk joanen, etxe honetarik bederen ez!", bukatu
|
zuen
gure aitak. Baina osaba Fariq ere ez zen isiltzekoa, eta erran zion:
|
|
|
" Anitzetan egin dinat galdera hau, baina berriro eginen dinat: nork sendatu
|
zuen
gure aita, apendizitis batek ia bertze mundura eraman zuenean: ospitaleko mediku jaunak ala herriko aztiak?", eta nola Raissak ez baitzion ihardetsi, ezin serioago jarraitu zuen:
|
|
2014
|
|
|
Oso maitea zuten denek. Carmelo Ortiz de Elgeak, esaterako, hamabi urte zituela ezagutu
|
zuen
gure aita eskola hartan. Marraztera joan zen Carmelo, eta esan izan duenez, huraxe izan zuen abenturaren hasiera.
|
|
2015
|
|
|
Jendea gurekin zegoen, eta Poliziak ez zuen zertan agertu. Haien kide batek hil
|
zuen
gure aita, baina beilatokira ere sartu ziren. Kanpoan gertatzen ari zena gogor sufritu genuen.Zenbat iraun zuen jazarpenak. Sei urte, gutxi gorabehera.
|
|
|
Bedeinkatua izan bedi beti. Oso ongi egin
|
zuen
gure aitari tunikak emateaz, nik ez baititut behar. Guztiok beharrezkoen duguna da ez diezaiotela utz jende horrekin jaten, eta gure aita horretaz jakinean egon dadila, hainbeste sufrimenduren artean hari osasuna ematean hainbesteko mesedea egiten baitigu Jainkoak.
|
|
|
6 Askoz ere gehiago sentitu dut aita priore horren adorerik eza baino hark bere ofizioa ongi ez betetzea. Izutu egingo
|
zuen
gure aitak ofizioan zein gaizki ari zen esanez, baina esan egingo zion, bai horixe! Eman goraintziak guztiei, baita frai Gregoriori, eta Nicolaori oraindik alde egin ez badu, eta horko ene alabei; goraintziak Gabrielari eta priore ordeari.
|
|
2016
|
|
|
Garai hartan maiorazkoa geratzen zen etxean, premua, eta gainerakoek etxetik alde egin behar izaten zuten. Horixe egin
|
zuen
gure aitak. Amarekin ezkonduta, Zumarragara jo zuten gurasoek, Orbegozo fundiziora lanean aita.
|
|
|
Aberats berrien burutazioa, gero!, burutazio xelebrea, gero!, errepikatu ohi
|
zuen
gure aitak berak, halako arrangura grinatsu batez, gaia ateratzen zen bakoitzean.
|
|
|
Halaxe esan ohi
|
zuen
gure aitak: Pazkoan batik bat, aitona Raffaelloren heriotzaren ondoren ere etxean egiten jarraitu genuen afari luzeetan, hogei bat senitarteko eta lagun ere genituelarik gonbidatuta; baina baita Kippur egunean ere, senitarteko eta lagun horiek gurera itzultzen zirenean baraualdiari bukaera emateko.
|
|
|
Ogia egiteko irina, euskal laborariengandik zetorrena, Baigorritik eskuratzen
|
zuen
gure aitak. Eta harekin larunbatero etxeko ogia egiten amak, etxe saihetseko labean.
|
|
|
Azkenak izan behar zuten. Baina hamalaueko gerlak jada leku hori hartua
|
zuen
gure aita amen baitan, haatik berrogeikoa are tzarragoa etorri zitzaigun. Geroztik Europa bakean bizi zaigu, eta ez dugu aski estimatzen.
|
|
2017
|
|
|
Hark bukatu arte zain egon, azterketa haiek egin eta Pasai Donibaneko botika erosi nuen. Orduan bazen San Sebastian bankua, eta hango zuzendariak ezagutzen
|
zuen
gure aita, familia ezagutzen zuen, eta botika erosteko mailegua eman zidan 1940an.
|
|
|
Are gehiago esango nuke, Berriatuko bertsolari guztiak, Mugartegi, Arregi edo Azpillaga bera, koplari ibili ziren bertsolari izan baino lehen. Arregik esaten
|
zuen
gure aitarekin ikasi zuela koplari. Aita oso ahots ederrekoa zen eta gozatu egiten zuen Santa Ageda eskean.
|
|
|
Bizi ahal izateko lan egin beharra dagoela esaten
|
zuen
gure aitak behin eta berriro, baina 1992 urtera arte berak eta bere moduko gainerako 1.500 langile horiek lan egin ahal izateko bizi zirela esango nuke.
|
|
|
Anaia eguzki epeletakoa zuela esaten
|
zuen
gure aitak. Ameslaria zela esaten zuen amamak.
|
|
2018
|
|
|
arrainak, txoriak, muskerrak, akuriak, dortokak, terrario bat inurriekin, kilkerrak, plastikozko beren kaiolatxoetan, edo haietatik kanpo?? Guztiak biribilketa alegeran ibiltzen ziren etxetik, jostailu pila horiekin guztiekin nahas mahasean, esaten
|
zuen
gure aitak?, eta gela osoak kolonizatzen zituzten batzuetan, bainugeletako bat ia dortokentzat zen esklusiboki?. Egia osoa esan behar bada, baldintzak ez ziren beti munduko higienikoenak:
|
|
|
Gure aita gero tapizgintzan sartu zen, animalien inguruko lana galtzen ari zelako. Tapizatzaile lana ikasi
|
zuen
gure aitak. Donostiara joatekoa zenean, ordea, gerra irten zen, eta ihes egin behar izan zuen.
|
|
|
Bai! Oso lehen... gure ikastoletako lehen edukiak sortu ziren garaian, matematikako txosten bat euskaraz zabaltzeagatik eta zentsurako paperak ez betetzeagatik (aitzakia bai galanta!) isun potoloa ordaindu behar izan
|
zuen
gure aitak. Jakin aldizkariaren Historia bizia sailean egin zioten elkarrizketa irakurtzean (Jakin 143, 2004) jakin berri dut egun hauetan.
|
|
2019
|
|
|
ikatza egin, behiekin joan… eta 12 urte zituela neskame etorri zen Iruñera. Gaztetan lanean aritu zen aitonaren etxean eta han ezagutu
|
zuen
gure aita. Berehala hasi zitzaion dendan laguntzen eta aita 45 urterekin hil zenean, berak aurrera atera gintuen bost anai arrebak, dendan lanean, josten eta ahal zuen guztia egiten.
|
|
2020
|
|
|
ITHURRI ZARRE deitu gunean nintzen, etxetik doi bat urrun mendian. Tokia deitzen
|
zuen
gure aitak
|
|
|
Ondoren, hiru egunen buruan, kontatzen
|
zuen
gure aitak, Ifniko tiratzaileak igaro ziren. Ezkutuan gorde egin zen familia guztia, geldi geldi, xaguen moduan.
|
|
|
Beroaldi batean egin
|
zuen
gure aita zenak ere egin zuena. Eskopeta honekintxe.
|
|
|
Lasaitzeko bota dut tiroa! Eta arrazoi
|
zuen
gure aita zenak! Asko lasaitzen du.
|
|
2021
|
|
|
Begira, zuk pasioa eta ilusioa badituzu, lan asko egingo duzu, eta gastatu oso gutxi. Nik badakit zer egin
|
zuen
gure aitak, eta zuenek ere bai [beste biei begira]: lana gogotik egin, eta gastatu gutxi.
|
|
|
Baina kaltea ez zen ekonomikoa bakarrik izan, kalte ekonomikoa, bere larritasunean, zen gutxienekoa, guk berak eta bere familiakjasan behar izan genuen bazterketa, mespretxu, eta abar... larriak eta gordinak izan baitziren. Gertakizun horrek ez
|
zuen
gure aita bere abertzaletasunetik apartatu eta tragedia horren gainetik, aurrera jarraitu zuen. EAJ zen bere alderdi politikoa, garaia haietan, artean, ez zen EArik.
|
|
|
Gertakizun horrek ez
|
zuen
gure aita bere abertzaletasunetik apartatu eta tragedia horren gainetik, aurrera jarraitu zuen. EAJ zen bere alderdi politikoa, garaia haietan, arten, ez zen EArik". 32
|
|
2022
|
|
|
Eta ondo pasatzeko zaletasun gisa ikusten bazuten ere, momentu batean ere ez zitzaien burutik pasatu kantatzea: «Ez dakit zer esango
|
zuen
gure aitak momentuan hori esan izan banio» (61 urte, Bertsozalea 25). Garaiko jendarteak arautzen zuen gauzek nolakoak izan behar zuten.
|
|
|
–Ez dakit zer
|
zuen
gure aitak zuri esateko. Ez dakit –erantzun zion negar zotinka mutikoak.
|
|
2023
|
|
|
Orkazarreko erromeria horretako kontua izango da seguru asko Joxe Lizasok aipatu ohi
|
zuen
gure aitaren, Joxe Mari Agirreren, bertso eder bat, Joxin Iturriotzek Urolaldea bertsolari liburuan jaso zuena. Orkazarreko nagusia, itxura guztien arabera, tentatzen ari zitzaion eta gure aitak bota omen zion:
|
|
|
Lauzpabost lagun joan ginen. Euskaraz ikas genezan nahi
|
zuen
gure aitak. Ordaindu beharrekoa zen lizeoa, baina oso argi zeuzkan gauzak.
|
|
|
Bilbo erortzear zela, Jose Antonio Agirre lehendakariak bere bulegora deitu
|
zuen
gure aita, hauxe esateko, gutxi gorabehera:
|