|
2000
|
|
|
Bide urratzaileak izan zarete. «Bidez bide» azken diskoaren ondotik,
|
zuen
azkenetan zinetela ageri zen, naski. Epiko izatetik lirikoago izatera iragan zineten nolabait.
|
|
|
Ladix Petrirenekoa (1998) dugu Mujikak 90eko hamarkadan argitaratu
|
zuen
azken eleberria.
|
|
|
Aita Itxaso hil berria zen, eta komentuan bertan lurperatuko zuten, biharamunean. Osaba ikusi
|
zuen
azken aldia zein zen pentsatzen jarrita, bere susmogaizto haiek kontatu zizkionekoa izan zela ohartu zen. Harrezkero, beste seniparterikez eta, susmo txar haiexek hartu zituen beretzat gure aitak, eta susmo horien gainetikAita Morlansenganako herra bizia, bihotzean zulatua betiko.
|
|
|
Inorekiko loturarik gabe bisitatuko zituen hiri horiek, interesatzen zitzaizkion tokiak ikusi, apurtxo bat mozkortu eta disketa ahaztu. Ez
|
zuen
azken artxiboa irekiko. Ahaleginik ere ez:
|
|
|
" Orange Day a dela-eta, Belfast, Derry eta Newtownards hirietan oraindik unionista eta errepublikarren arteko liskarrak baretu ez direnean, IRAk atentatua burutu zuen atzo arratsaldean bost militante lealistaren kontra. Atentatua egiteko moduari erreparatuta, poliziak adierazi
|
zuen
azken aldian oso gutxitan erabilitako sistema jarri zuela praktikan IRAk, beti ere hasierako susmo eta hipotesiak betetzen badira. Dirudienez, lealisten taldean norbait infiltratzea lortu zuten, eta haren bidez jakin ahal izan zuen IRAk noiz, non eta nola burutu aipatutako ekintza.
|
|
|
Rocío García de Mainueta gogoratu zitzaion orduan. Ikusi
|
zuen
azken egunaz oroitu zen. Tabernatik joan zen egun hartatik ez zuen gehiago ikusi, ezta haragizko arroila sortzen zuen eskote hura ere, begien zoritxarrerako.
|
|
|
" Amatxo", esan
|
zuen
azkenean," nora goiez?".
|
|
|
Eta erran
|
zuen
azkenean:
|
|
|
Aitona Nikolas ez zebilen, ez, oker, don Frantziskori buruzko iritzian, zeren eta halakoa baitzen gure herriko apeza, ez predikuetan soilik, baina guri emaiten zizkigun eskoletan ere. Anitzetan gauza bat bertze batekin nahasten zuen, baina erdiesten ere
|
zuen
azkenean, gehienetan bai bederen, bidean sortzen zitzaizkion gaiztasunen eta zailtasunen xitzea eta garaitzea. Eta, ezin zuenean, erran komun batekin, edo bururat zetorkion lehen hitzekin jalgitzen zen, airos baino airosago.
|
|
|
Eta hasi ziren aita eta osaba irriz, jarraiki zitzaizkien jauntxoak, eta apezak ere irri egin behar izan
|
zuen
azkenean, ez bere borondate borondatetsuz, baina bortxaz.
|
|
|
aitaren hitz haiek, konparazione, noiz eta Mattinen alde atera baitzen, hura hartzaren ehizan zebilelako, gogortki eta ostinatuki: ...irria eta amaren musua—, hain eder egin zitzaidana eta behin eta berriro dei egiten zidana, zintki eta fintki jarrai nenkion, bere irri hark eta bere musu hark ireki zidaten bidetik... eta gogoratu zitzaidan, halaber, nola san Agustinen ama, santa Monika, otoitz egiten ibili zen, gau eta egun etsi gabe, semeak bekatuzko bideari utz ziezaion amoreakatik eta zuzenekoari atxik, eta nola erdietsi
|
zuen
azkenean bere xedezko xedea... Eta ez ote zen, bada, amaren eta bion arteko historia bertze historia haren idurikoa, zergatik ez...?
|
|
|
—Zure osaba horrek ere deabruarekin ikasiko zuen, beraz, Axularrek bezala, Salamancako haitzuloetan... Baina Axularrek bere itzala bereganatu
|
zuen
azken mementuan, eta zure osabak, dirudienez, ez...
|
|
|
Eta hala igorri zion, finean, gutun ezagun hura Filipe II.ari, non bere hausturaren berri eman baitzion. Baina joko hura gaizki atera zitzaion, eta badakizu nola akabatu
|
zuen
azkenean, asasinaturik eta lau zati eginik, munduko traidorerik handientzat hartzen zutela —eta, berriro hats hartzen zuela eta behakoa gogortzen, erran zuen—: Baina hura ez zen traidorea izan:
|
|
|
Jelosiaren ispilu eta mirail ote zen, bada, amaren behako hura? ...o bai, aitzinago, bere ahizpa Emilianiganat; eta ohartu zenean, halaber, ezen gizon hark nekez errespetatuko zituela graduz eta kondizinoz zegozkion kortesi arauak, eta alferrik zebilela, ondorez, hura arrastoan sartu nahian, zeren hurrengoan berdin tratatuko baitzuen osabak zerbitzuko jendea —Maddalen, bereziki—, gehiegizko konfiantzaz; horiez guztiez ohartu zenean, beraz, etsi egin ote
|
zuen
azkenean eta, hisiz eta despit hutsez, bere baitarat bildu ote zen gehiago —bere bakardaderat eta marmolaren hoztasunerat—, eta hoztasun hartarik hasi ote zen osabaren baitarik gehien gutiesten zuena are gehiago gutiesten, harik eta gutieste hartarik mesprezatzerat ere egin zuen arte. Amaren hondar aitorrari bagatxezkio, hala dirudi.
|
|
|
ZEIN ongi mintzatzen zitzaigun osaba Joanikot Collège de France n egin zuen egonaldiaz, han iragan
|
zuen
azken urteaz batik bat, zeinean Pierre Gassendi filosofo, astronomo eta matematikari jakintsua izan baitzuen irakasle! Eta nola prezatzen eta loriatzen zen hartaz...!
|
|
|
Eta, bere gaztigua eta penitentzia bete dezanean, etorriko da, guztiz, bide onerat, eta geure artaldekotzat hartuko dugu, zeina baita jende onest eta prestuarena: Erromako Eliza Sainduarena, alegia..." Eta, fina eta hatsarrea lotzen zituela, hala erran
|
zuen
azkenean: "...
|
|
|
Epitafio kutsua
|
zuen
azken lerroak, albiste arrunta baino hobituarioa izan zezakeena toki aproposagoa. Hala ere, horretaz ez nintzen biharamuna arte ohartuko.
|
|
|
" Ireki..." aplikaziora itzuli nintzen. " edu" dokumentuaren izenak hor zirauen, temati, Ttipik bere bizian landu
|
zuen
azken lanaren oihartzun bakar.
|
|
|
Haietako bat, itsua, belus moketa ikusgarriarekin estropezu eginda, han joan zitzaigun eskailera pikoan behera, gure begien aurrean, beldurrezko filmetan gertatu ohi den baino kalapita handiagoa eginez, zer diren gauzak; gu iristerako, baina azafatak minutu bat lehenago joanak baitziren beren zerbitzu publikoak beste norbaiti eskaintzera, Borge jauna zen, odol borbor itxuragaiztoan, bragetako botoiak lotsagabe irekita zituela. Badaezpada ere, prestu hurbildu gin  tzaizkion lau gizasemeok, eta hil aginean zen gizajoak hala eskatuta, esan liteke, bada buruan lau kolpe latz lehor eman genizkion zoruaren kontra, adeitsu asko, eta, aireari (eta bizitzari) azken ostikada haserretua joz, Borge jaunak herio betikoa besarkatu
|
zuen
azkenik eta sofrikario erantsirik gabe. Gero, errespetuz, begi itsuak itxi genizkion eta brageta lotu.
|
|
|
Oraindik ongi oroitzen naiz Elizaren kondaira batez. Migelek ekarri zuen kolejiotik, eta irudi bat
|
zuen
azken orrialdetako batean: Lutero ari zen paper ba  tzuk erretzen, eta deabru baten itxura zuen Luterok, eta liburuak deabrutzat jotzen zuen Lutero.
|
|
2001
|
|
|
batetik, egun haietan gertatzen ari zen Panamako inbasio estatubatuarra (3.000 hildako eragin zituena) estaltzea; bestetik, komunismo europarrari merezia zuen amaiera ematea: komunismoa ez zen berez hil, herriak hil egin behar izan zuen, eta bortizki eman
|
zuen
azken hatsa, filmetako munstro guztiek bezalaxe.
|
|
|
Iruñeko zinemetako besaulki gogorretan eserita makina bat pelikula ikusteak hunkiturik, istorioak berak kontatu nahi zituela deliberatu
|
zuen
azkenean.
|
|
|
25 urte zituen garai hartan, eta adin horretan Rossinik hogei bat opera estreinatuak zituen, eta Donizettik 20 urte egin baino lehen antzerki obra batzuk eginak. Lortu
|
zuen
azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen. Baina, hasieran gauzak ez dira askotan hain samurrak izaten, eta ustekabeak ere maiz gertatzen dira.
|
|
|
Apelazio mailan, Probintzia Auzitegiak epai bat eman zuen, lehen auzialdiko epaia bertan behera utzi eta egoitza eta arduraduna absolbitu zituen. Auzitegi Gorenak bertan behera utzi
|
zuen
azken epai hori, eta, azkenean, hildakoaren gurasoei eman zien arrazoia, lehen auzialdiko epaitegiak eman bezala. Epaitegirik gorenak argitu beharreko gaia hauxe izan zen:
|
|
|
Horri dagokionez, Domínguezek esan zuen gaur egun pertsona batzuk hiltzen ari direla Mendebaldean, infekzio batzuk sendatzeko antibiotiko eraginkorrik ez dagoelako. Amaitzeko, esan
|
zuen
azken urteetan eztabaida bizia izan dela Europako hegoaldeko herrialdeetan erabiltzen diren ekoizpen intentsiboko abeltzaintza sistemen eta Iparraldekoen artean, ez baitituzte botika horiek erabiltzen hazkundea sustatzeko.
|
|
|
– Tximu talde hark abiatzeko erabakia hartu
|
zuen
azkenez eta oihanak eta zuhaitzak atzean utzirik bideari ekin zion, elikagai berria aurkitzeko asmoz, estepa luzeetan barna, eta nahigabean, baita mundu berri baten bila ere.
|
|
|
Atletek harean utzitako arrastoak zenbat neurtzen zuen kalkulatuz dibertitzen zen. Thomson-ek irabazi
|
zuen
azkenean (edo Smith deitzen zen, edo Reynolds?).
|
|
|
‘Banoa Feliperengana, ’ esan
|
zuen
azkenerako.
|
|
|
Guardabarroak kendu eta manilarra aurrerantz ipintzen egon zen atarian. Karrerakoa nahi baitzuen berak, baina bizikletak asto zaharraren hezurdura ematen
|
zuen
azkenean, hala iruditu zitzaion behintzat Goiori eskuak belarrietan ipini eta portu aldera abiatu zenean. Beheko aldeko nasa hartu eta Harriandi barreneraino heldu zen, kaiburuan itzuli eta portuari inguru eginez sortaldeko nasara joan zen, Ontziolatik ia Kaioarriko puntaraino.
|
|
|
haren deitura darama behinik behin izengoitiz. Eta  Unibertsitate horrek ekarri behar
|
zuen
azken buruan Oñatikoaren hondamendia. Historialarien eginbidea da, izatekotan ere, hori zergatik  gertatu zen erabakitzea.
|
|
|
Joanesek erdietsi
|
zuen
azken medaila izan zen ordukoa. Mendiko txabolaren eskuin aldean etzanik, tristeziaz hiltzera utzi zuen bere burua, noiztenka edanaren hordia zilegitzen ziola hargatik.
|
|
|
Medikuek ziurtatu zutenez egunbete ez zuen egingo eta, bere agoniak iraun zuen ordu pare eskasa nahikoa izan zen bere ahotik eta zuri zuzendutako zenbait azalpen jasotzeko; gero, berak emandako helbidean zuri bidaltzeko erregutu zidan. Handik gutxira, nire besoetan eman
|
zuen
azken hatsa.
|
|
2002
|
|
|
Arrebak eramaten omen zion jatekoa, eta han egun osoz lan egiten aritu ondoren, etxera itzultzen zen iluntzean, eta hurrengo egunean, berriro Autzako gailurrera. Urrerik agertzen ez zela ikusirik, lan hura alde batera utzi
|
zuen
azkenean.
|
|
|
Narrazioaren une batean, pertsonaia horrek Cánovas del Castillo hil eta garrotez hiltzera kondenatu zuten Angiolillo anarkista italiarraren nortasuna hartzen du. " Germinal!" izan zen Angiolillok hil aurretik oihukatu
|
zuen
azken hitza, eta hitz horixe oihukatzea erabakitzen du eleberriko protagonistak exekutatuta hil baino lehen. Estrategia narratiboen aberastasunak (jauzi kronologiko etengabeak, fokalizatzaile anitzen txandakatzea, bizkaieraren erabilera narrazio nagusian...) bereizi egiten du Nik ere Germinal egin gura nuen aldarri genero historikotik eta gertakizun historiko baten birsortze literario bihurtzen du.
|
|
|
Elkarteen eta administrazioaren 20 urtetik gorako lanari esker, kontsumitzaileen eskubideen kontzientziazioa handitu egin dela “zalantzarik gabe” esan zuten. UCEk nabarmendu
|
zuen
azken urteetan izan diren aldaketa garrantzitsuenak kontsumoaren munduan gertatzen ari direla, eta aldaketa horiek berehalakotasuna adierazten duten teknologia berriek eragiten dituztela. “Edozein zerbitzu eta produktu berehala eskuratzeko beharrak (edozein zerbitzu kontratatzea, telefonia, merkataritza elektronikoa, hipotekak, Interneteko aseguruak) kontratazioetan segurtasun juridikoa galtzea dakar”, adierazi zuten.
|
|
|
Villa Vigil ek adierazi zuen eztabaida hori «babesgabetasun» egoera sortzen ari dela odontologiako profesionalen artean, ez legeria osatugabean bakarrik, baizik eta kasu jakin batzuetan egiten den jurisprudentziaren interpretazioan. Alderdi horri dagokionez, odontologo espainiarren lehendakariak baieztatu
|
zuen
azken ebazpen judizialek zientzia zehatz bat izateko eskatzen dutela, eta medikuntzak, berriz, zorizko osagai garrantzitsua duela, aurresan ezin daitekeena.
|
|
|
Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak, Andaluziako Juntak, Mercetxe enpresa nazionalak eta sektore pribatuak, gaur goizean, 781.315 euroko inbertsioa egin dute, iaz krisiaren aurreko kontsumo mailak berreskuratzeko. Aurkezpenean, Miguel Arias Cañete Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura ministroak baieztatu zuenez, «iraganeko arazoak konpondu dira, eta orujoko oliba olioak berme osoa du kontsumitzailearentzat», eta, aldi berean, azpimarratu
|
zuen
azken kontsumitzailearentzako formatu txikian produktuaren merkaturatzea handitzeko beharra dagoela. Informazio eta komunikazio plan estrategikoa komunikabideetan eta banaketa katean oinarritzen den kanpaina batean oinarritzen da, ekainaren 21etik uztailaren 13ra, eta helburua da 12,5 milioi kontsumitzaileren olijo olioan konfiantza berreskuratzea.
|
|
|
Substantzia estupefazienteetan soilik, «suntsitzaileak eta, askotan, marjinazioarekin lotuak» kontsumitzen dituzten substantzia estupefazienteetan, kokaina eta, batez ere, heroina, emakumeek ez dute gizonek baino mendekotasun handiagoko indizerik. Roblesek adierazi
|
zuen
azken hamarkadan Espainian 140 pertsona hil direla pilulak eta estasia batera irensteagatik; beste 38 hil ziren, ordea, azken substantzia horren ondorioz. Roblesek Estatu Batuetan egindako azterketa bati buruzko datuak gogoratu zituen, eta garunean kalte «itzulezinak» antzeman zituen, bi urteko droga sintetikoak etengabe kontsumitzea eragiten zuena.
|
|
|
Oxatinen onarpenak (abuztuaren amaieran irtengo da merkatura) itxaropen berriak ekarriko dizkie koloneko minbizia duten gaixoei. Izan ere, FDak joan den abenduan baztertu
|
zuen
azken abenduan Imclone konpainiako Erbitux produktua, zeina patologia miragarri gisa sustatu baitzuen.
|
|
|
Azken urteko prezioen igoerak (bost hamarreko igoera izan
|
zuen
azken urtean urrian) Espainia jarri du euroguneko herrialde inflazionistenen buruan, eta prezioen diferentziala bere bazkide monetarioen batez bestekoaren aldean, balio historiko handienean, 1,7 puntu. Espainia urrian izan zen, eta urtetik urterako inflazio tasa %4koa izan zen, aurreko hilekoa baino bost hamarren handiagoa, Ekonomia eta Moneta Batasunean (UEM) prezio igoerarik handiena izan zuen herrialdea.
|
|
|
Inon aurki ez zitekeen berotasun haren hila zelula heze hartan, pixkanaka bere etxea ikusten zuen, urrutian eta hurbildu einean inguruko sailak ageri ziren. Hango lore sorta bat usaindu nahian azkarki usnartu eta gela itxi hartako kiratsa barneratzen
|
zuen
azken odol ttantta bulta baterako hoztuz. Aments, familiari pentsatzean egiten zituen amets luze eta gozoenak Nahiz eta hi astetik hi astero bakarrik ikusi beti buruan zeraman.
|
|
|
Antza denez, eta iradoki didanez, erdi haserre edo gelditu zituan. Baten bat bai, behintzat –Imanoli begira esan
|
zuen
azkena. Hasperen egin zuen– Askotan, neska bakoitzak munduko neska bakarra dela pentsatu nahi dik, eta gero danbatekoak zatozak.
|
|
|
–Bueno. Mugimendua –esan
|
zuen
azkenean Imanolek, erreakzionatuz– Gelak eta banatu ditugu...
|
|
|
Alferrik zen. Esku batez kendu
|
zuen
azkenean, etsirik.
|
|
|
Hartu egin
|
zuen
azkenean.
|
|
|
Hitz gehiagorik ez. Haritzek hautsi
|
zuen
azkenean isiltasuna.
|
|
|
Eta baita nire han egoteko eskubidea zalantzan jarri izanak ere. Inorena baino eskubide handiagoa zen nirea; egia da lurrean zetzan gizon hura ez nuela ordu arte sekula ikusi, baina hiltzen ikusi izana lokarri etenezina zen niretzat; ni izan nintzen haren azkeneko begiradaren lekuko bakarra; umea izango nintzen ertzain estrabikoarentzat, baina nirea izan zen, ez beste inorena, hildakoak ikusi
|
zuen
azken begirada; hildakoak nire begirada izan zuen, eta ez tiroa, bere mundualdiko giza bizipen azkena. Eta huraxe egiten ari nintzen neu ere han:
|
|
|
Bularraren kontra estutu zituen. Ezpainak zimurturik, barrenean zeukan egonezinaren zergatikakoa atera
|
zuen
azkenean:
|
|
|
Eguratsaren astuna bezalako indar batek etzan eragin zion ohean, eta erantzi barik manta soin gainean hedatzeko gauza izan zen soilik. Azken kopa soberan ez ote zuen izan, agian bai, horixe izan
|
zuen
azken pentsamendu kontzientea.
|
|
|
Nahasketa desberdinak egitea ia zientzia gisan erabiltzen zuen, eta normalean asteburuetan egiteko beharra izanda ere, aste hartan egun batez aurreratu behar izan zuen eragiketa. Larregi erre
|
zuen
azken egunotan.
|
|
|
Megafoniatik jakinarazi zuten atzeneko borroka hura bost asaltotara izango zela. Joseluk izkinara begiratu
|
zuen
azken orduko aldaketa haren arrazoia norbaitek azaldu behar ote liokeen pentsatuta. Zarandonaren ilerik gabeko larruazalak distira egiten zuen gantz labaingarriaren ondorioz.
|
|
2003
|
|
|
Hura suntsitzeko asmoz Gasteizetik abiatu zen Haroko kondea 1471n, baina Abendañokoen laguntzaz Bizkaitik etorritako tropek aurre egin zioten Arabako lautadan. Borrokak oso gogorrak suertatu ziren eta Haroko kondeak su etena aldarrikatu
|
zuen
azkenean.
|
|
|
1947an asmatu
|
zuen
Azken Juizioaren Erlojua, gai nuklearretan zebilen zientzialari baten emazte publizistak. Martyl Langsdorf ek irudi horrekin hondamendi nuklearraren hurbiltasuna nahi zuen adierazi.
|
|
|
Goi Mailakoa, berriz, etxean prestatuz eta Cardenal Cisneros institutuan azterketak eginez. Oso giro misoginoa aurkitu omen
|
zuen
azken horretan, eta agian horregatik, edo unibertsitatera zihoazen etxe oneko emakumezko ikasleak bere amarekin edota beste emakume" heldu" batekin joan behar zutelako, uko egin zion Ernestinak Filosofia eta Letretako ikasketak unibertsitatean egiteari. Etxean, eta Juan Ramon Jimenezek eta beste idazle ezagunek antolatzen zituzten kultur bileretan jarraitu zuen bere heziketa.
|
|
|
Izan ere, Pablo Zubikarai antzokiko zuzendariak gose greban egin ditu 30 egunetik gora. Nafarroako Gobernuko kultur arduradunekin elkartzea lortu
|
zuen
azkenean lehengo astean. Baina kontua da antzerkiaz normaltasunez hitz egiteaz gain, diru laguntzen deialdietara aurkezteko irtenbidea eskaini zietela soilik Mirako arduradunei.
|
|
|
Zekusan gauza polit bakarra, ezezagun hura zen... Eskerrak pentsatu
|
zuen
azkenean jantzita aurkitzen zuena bere gorputza!
|
|
|
Badakizu, musukatzen nauen lehenengo gizona zara esan zion irribarretsu eta apur bat lotsak gorrituta, eta eskuak hor ipinten dozuzana bere bai tartetxo bat egin
|
zuen
azken hitzak esan aurretik, esan ahala are lotsaz gorrituago egiten zela..., eta autortu behar deutsut ako gustau jatala.
|
|
|
Areagotu zen beraz belaunaldien arteko haustura, eta Burgoseko auzia izan zen, beharbada, gure alderdikerien gainetik, Euskal Herriko eta mundu zabaleko jendea euskaldunen alde higiarazi
|
zuen
azken gertaldia.
|
|
|
Pio XII.ak berak jakinarazi
|
zuen
azkenean, ez zuela behin ere eztabaida horretan sartzeko xederik izan. Beharrik!
|
|
|
Nork nahi duzentral nuklear bat bere etxe ondoan? Arrisku hori, ezta ehun kilometrora ere ez!! Ongi dakigu Euskal Herrian zer ekarri
|
zuen
azken frankismoak gurean jarri nahizituen 6 erreaktore nuklearren plana. Eztabaida energetikoa gure artean ez da, beraz, oso berria.
|
|
|
Beraz, konponbidea erraza zen, hurrengo urteko programak zabalagoa izan behar zuen, UEUra hurbildutakoen heterogeneotasuna eta euskal munduak zituen beharrak kontuan hartuta, UEUra hurbildutako askok ez zuelako zerikusirik unibertsitate munduarekin eta zituzten ikasketak eta motibazioak era askotakoak zirelako150 Programa lau zutabe nagusitan banatzea izan zen Zalbideren proposamena: 1 Hizkuntza (glotodidaktika eta itzulpengintza), 2 Irakasleen prestaketa, erabakirik hartu urtarrileko bilerara arte151 Batzarrak jorratu
|
zuen
azken puntua irakasleriarena izan zen, eta honako hau erabaki zen: berez hurbildutako irakasleez gain, behar ziren irakasleak bilatu eta animatu egin behar zirela, «orain arteko jokabidea aldatuz».
|
|
|
Ordurako katalana unibertsitatean sartua zen, hezkuntza hizkuntza moduan, nahiz eta legeek ezer ez esan horren inguruan. Are oihartzun handiagoa izan
|
zuen
azken solasaldiak; izan ere, Enric Montanerrek egindako saioan katalanak bizi zuen egoera diglosikoa gainditzeko, berau hizkuntza ofizial bakartzat hartzeko premia azpimarratu zuen. Proposamen horrek harrera ona izan zuen, hari beretik, Txillardegik. Euskal herritik Erdal herrietara?
|
|
|
Floresek azaldu zuenez, alerta sarearen bidez egiten dira jakinarazpenak, “agintaritza eskudun batek produktu bat merkaturatzea galarazten duten neurriak hartzen dituenean aktibatzen da, eta hori berehala jakinarazten zaie Europar Batasuneko kide diren herrialde guztiei”. Bestalde, Kontsumoko zuzendari nagusiak nabarmendu
|
zuen
azken hamar urteetan jakinarazitako alerta kopuruak gora egin duela. Hala ere, lasaitasun mezu bat helarazi zien herritarrei, “datu horiek agerian uzten baitute produktuen zaintza handiagoa eta gero eta gizarte seguruagoan bizi garela”.
|
|
|
“Seme bakarraren politikak” munduko herrialderik populatuenaren hazkunde demografikoa geldiarazi nahi du, 2050ean populazio txinatarra hazteari utzi eta 1.600 milioi pertsonatan geldi dadin. Era berean, Txinako Poliziak atzo aurkitu
|
zuen
azken utzikeria kasua, autobus batean hiru hilabete baino gutxiagoko 28 haur aurkitu baitzituen (neska guztiak), “seme alabarik gabeko bikoteei saldu nahi zizkieten trafikatzaileek maletan gordeta baitzituzten.
|
|
|
Bi erkidegoek 43 gradutik gorako tenperaturak erregistratu zituzten atzo, eta errekor historikoetatik hamarren gutxi batzuetara geratu ziren. Espainiako urteko maximoa (Morón de la Frontera, Sevilla, 46,2 gradurekin) eta minimo altuena (Jaen, 30 gradurekin) gainditu zituen jardunaldiak, eta hodei txikiak bakarrik eragotzi
|
zuen
azken mendeko muturreko markak lortzea. Beroak bi pertsonaren heriotza eragin zuen:
|
|
|
“Aztertu beharreko beste elikagai bat dira, eta zientzialariek diotenaren arabera, manipulazio genetikoaren mende ez daudenak bezain seguruak dira”. Bestalde, AESAko lehendakariak adierazi
|
zuen
azken urteetan aldatu egin dela enpresetan elikagaien segurtasunerantzukizun guztia bereganatzeko ikuskera, eta ahaztu egin dela produkzio primarioaren inplikazioa.
|
|
|
Normalean abiadura muga gainditzen duten hamar elkarrizketatutik bati bakarrik jarri diote zigorra. Alkoholemiari dagokionez, bostetik batek kontrola pasatu
|
zuen
azken urtean, baina %2k bakarrik eman zuen odolean baimendutako maila baino handiagoa. Errepideen egoerari dagokionez, hirietako bideak eta bigarren mailakoak dira geraleku okerrenak dituztenak.
|
|
|
Metano emisioak murrizteak arrakasta izan lezake epe laburrean atmosfera berotzearen aurkako borrokan, eta azaldu du metanoan zentratzeak denbora emango lukeela etorkizunean co2 emisioak murrizteko teknologietan lan egiteko. Duela hiru urte, Hansen ek esan
|
zuen
azken hamarkadetako berotze azkarra gehiago zela berotegi efektua eragiten duten beste gas batzuen ondorio, co2aren ondorio baino; izan ere, azken horrek atmosferan duen eragina aerosolen efektuekin kontrajartzen da, eta, beraz, metanoa murrizteko neurriak hartzea proposatu zuen, baina karbono dioxidoa ahaztu gabe.
|
|
|
Baina hori guztia suabe esan zuen, azken esaldia izan ezik. Azken esaldia betiko moduan esan zuen; jenio txarrez esan
|
zuen
azken esaldia: " Besterik ez dut nahi" esan zuen.
|
|
|
Jenioz. Azken esaldiarekin esan nahi zion Nemiari ez zegoela beste erremediorik eta derrigor lagundu behar ziola plazara, eta laguntzen ez bazion, kapaz zela bera, Santos, inguruko guztiak amargatzeko; horregatik esan
|
zuen
azken esaldia jenioz eta horregatik esan zuen azken esaldia zakar.
|
|
|
Jenioz. Azken esaldiarekin esan nahi zion Nemiari ez zegoela beste erremediorik eta derrigor lagundu behar ziola plazara, eta laguntzen ez bazion, kapaz zela bera, Santos, inguruko guztiak amargatzeko; horregatik esan zuen azken esaldia jenioz eta horregatik esan
|
zuen
azken esaldia zakar.
|
|
|
Hori esan zion. Esan zion berriro joan nahi zuela plazara, horixe zela hil aurretik egin nahi
|
zuen
azken gauza, justo hil aurretik. Horixe.
|
|
|
Eta horrela egon zen Matias jolasean, Miguel anaiaren papera egiten, batetik, eta bere buruaren papera egiten, bestetik, fronte batetik bestera. Matiasek irabazi
|
zuen
azkenean, jakina; Miguelen azken soldadua jausi zenean Matiasen bi geratzen zirelako zutunik, biak ere harro eta mespretxu aurpegiz. Bata plastiko berdezkoa eta bestea plastiko urdinezkoa.
|
|
|
Baina azterketa aprobatu egin
|
zuen
azkenean Jorge Besek, irakaslea onbera zelako eta desfase mentalekiko zaletasuna zuelako, bibote laranja eduki arren. Eta desfase mentala izan zen Jorge Besena, ezer izan bazen.
|
|
|
Hasieran problemak egon ziren, esan zuen Matildek, udalarekin eta, baina mundu guztiak ulertu
|
zuen
azkenean umeak ezin direla bakarrik egon, hain txikiak direnean batez ere, eta hilda daudenean konpainia handiagoa behar dutela umeek. Hori ere mundu guztiak ulertu zuen azkenerako.
|
|
|
Hasieran problemak egon ziren, esan zuen Matildek, udalarekin eta, baina mundu guztiak ulertu zuen azkenean umeak ezin direla bakarrik egon, hain txikiak direnean batez ere, eta hilda daudenean konpainia handiagoa behar dutela umeek. Hori ere mundu guztiak ulertu
|
zuen
azkenerako.
|
|
|
Horrela amaitu zuen Fernandok. Hori izan zen esan
|
zuen
azken gauza. Matiasek bazekien amaiera falta zela istorio horretan, baina pentsatu zuen hobeto zegoela amaierarik gabe.
|
|
|
Nik, aldiz, etxeko tiraderak poemaz eta nobela bukatu gabez beteak nituen. ...tukiak aztertzen, pasarte luzeak buruz ikasteraino, eta horrek ni ere hunkitu egiten ninduen, ezagutu nuenean bere marrazkiek baino askoz ere gehiago, oso sentipen arraroa da norbere obrari buruz inori hain ezaupide hurbilarekin hitz egiten entzutea, horrek lotura iraunkor bat sortzen du, geure baitan norbaiten gorputza sentitzeak sortzen duen bezala –esan zuen, eta eskuekin imintzio bat egin
|
zuen
azken esaldi hori ezabatzeko aginduz bezala.
|
|
|
Naziak etorri arte, armeniarren kontra burututako hori izan zen historian ezagutu den genozidiorik gogorrena, milioi eta erditik gora hil baitzituzten. Soldadu turkiar batzuek Komitas atxilotu eta amildegi baten ertzera eraman zuten eta bere ikasle izandako hiriburuko sultanaren alabak salbatu
|
zuen
azken orduan. Amildegiaren aho beltza, alabaina, ezin izan zuen geroztik ahaztu eta burua galdu zuen.
|
|
|
Berak eta emazteak, biek egin zuten barre. Hura izan zen, orain gogoratzen du, emazteak umearen  aurrean barre egin
|
zuen
azken aldia. Umea jada ohean zegoen, medikuak hala agindurik, eta egun horretantxe odola bota zuen lehenengoz eztularekin batera.
|
|
|
Sokrates maisuaren exekuzioak (K. a 399an). Zortzi urtez egona zen haren irakaskuntzak jasotzen, baina ezin izan
|
zuen
azken egunetan haren ondoan egon, gaixo baitzegoen. Hala ere oso modu zuzen eta bizian deskribatu zituen bere maisuaren azken egun horiek emozio eta duintasunez beteriko idazkera garbian.
|
|
|
Ulertu
|
zuen
azkenean nire mezua.
|
|
|
Kamioi haietako bat Gipuzkoak kanoikadaz jo eta zartarazi zuen. Bouak egin
|
zuen
azkena izan zen. Ordu bata aldera Bizkaiaren karelera hurreratu zen.
|
|
2004
|
|
|
Ez dut legez kanpoko ezer egin izanaren kontzientziarik. Ez naiz diru horrekin aberastu, nire alderdiak jaso
|
zuen
azken azkeneko zentimoa ere.
|
|
|
Jesus Mari Larrazabalek arrazoi
|
zuen
azken ARGIAn, diskurtso politikoan arrazionaltasuna galdu dela dioenean. Izan ote da sekula arrazionaltasunik diskurtso politikoan?
|
|
|
Etengabe Rodinen aipamenak entzun beharrak ito egin
|
zuen
azkenean. Hamar bat urteren buruan, bien arteko harremana hautsi egin zen eta maitasun sutsua izandakoa gorroto bizi bilakatu.
|
|
|
Rodinenganako gorroto biziak gaixotu egin
|
zuen
azkenean eta 1913an bere ama eta anaiaren eskariz, eroetxera eraman zuten. Bertan iraun zuen, bakarrik, 1943ko urrian hil arte.
|
|
|
Ez zuen igarketarik aurreratu baina, eta itxura batez nobelako ustezko pertsonaia nagusia, Amaia, azkenean, ez dakigu non dagoen, eta ez dugu jakingo erditzeko zeraman haurra jaio egin zen ala galdu egin baldin bazuen ere: "... geroko geroaren geroak esango dit" idatzi
|
zuen
azken lerroetan. Maratila irekitzea etorkizuneko irakurleon esku utzi zuen.
|
|
|
Alderdi hau haraneko betiko alderdia zen. Baztan XIX. mendeko karlistadetan karlisten feudoa izan zen eta II gerra karlistan ere Baztan izan zen borrokan jarraitu
|
zuen
azken lurraldeetarikoa. Atxurian gerrako azken bataila gertatu zen.
|
|
|
Demanda ezetsi egin zen, eta erabaki horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jarri zen, errekurtsoa onetsi zuen organo gorenaren aurrean. Ipar Renaniako Land Westfaliak inpugnatu egin
|
zuen
azken erabaki hori. Orain, Alemaniako administrazio jurisdikzioko organo gorenaren egoitzan dago, eta, ebatzi beharreko gai horretan Erkidegoko zuzenbideak izan dezakeen eragina ikusita, 1992ko urtarrilaren 31n Europako Erkidegoetako Justizia Auzitegiari hiru auzi aurrejudizialen berri ematea erabaki zuen, Tratatuan elikagai kopuru jakin bat eman zezan.
|
|
|
Etxeen gastua laukoiztu egin da 1960tik, eta Ipar Amerikan eta Mendebaldeko Europan bizi den munduko biztanleriaren %12k kontsumitzen du %60 Gardner-en arabera, posible eta beharrezkoa da beste kontsumo eredu bat, “kontsumismoa munduko lehen erlijio global bihurtu baita, eta Lurrak ezin baitu egoera hori jasan”. Espainiari dagokionez, 2000ko Ekonomia eta Ingurumen Sari Nazionalak, José Manuel Naredok, Espainiako ekonomiaren metabolismoari buruzko kapituluaren egileetako batek, adierazi
|
zuen
azken 50 urteetan izugarri handitu dela gure herrialdeko baliabide naturalen erabilera.
|
|
|
Autoen gidariak txaleko islatzaileak erabiltzera behartuta daude datorren larunbataz geroztik ibilgailutik errepidean jaisten direnean. Hori, haurrentzako aulki bereziak behar izatearekin batera, joan den azaroan onartutako Zirkulazio Araudi berriak indarra hartzeko falta
|
zuen
azken neurrietako bat zen. Ikuspen handiko txalekoa, teknikoki deitzen den bezala, gidariek erabili dute edozein arrazoirengatik bazterbidean turismoa aparkatzen dutenean.
|
|
|
Euroguneko gero eta herrialde gehiagok 1 eta 2 zentimoko txanponak kendu nahi dituzte, fabrikazioak eta garraioak kostu handia baitute. Alemania izan zen atzo eztabaidan parte hartu
|
zuen
azken herrialdea, Finlandia, Herbehereak eta Belgikaren ildoari jarraituz. Europako Batzordeak ez du moneta batzuk kentzeko jarrera ofizialik, baina gogorarazi du oraindik ere baduela legezko balioa, nahiz eta zirkulaziotik kendu.
|
|
|
Espainiako Bankuak eta Estatistikako Institutu Nazionalak, Gizarte Ongizate sozialistaren idazkariak adierazi zuenez, ohartarazi dute Espainiako etxeen zorpetze maila handia dela, batez ere etxebizitzaren prezio altua dela eta. Puntu horri dagokionez, Valentínek azpimarratu
|
zuen
azken urteetan etxebizitzaren prezioa igo egin dela, eta maileguen bizitza luzatu egin dela 35 urtera iritsi arte, kasu batzuetan. Egoera hori arintzeko, gainzorpetzearen tratamendua eta prebentzioa arautuko dituen araudia jarri nahi da martxan.
|
|
|
“Price cap” Telefonia finkoari dagokionez, Rosek esan zuen Industria, Ekonomia eta Ogasun Ministerioek Telefónicaren gehienezko prezioen sistema (“price cap”) berrikusten dutela une honetan. Sistema horrek urtarriletik aurrera izango du indarra, eta esan
|
zuen
azken urteetako bideari eutsiko diola eta “ez duela ustekaberik ekarriko”. Rosek azaldu zuenez, “price cap” desagertu egingo da 2005eko lehen erdian.
|
|
|
Baiñan alemaniarrek pakea nahi zuten momentu hartan, eta ez zuten istillu bide bat izan Lenin’ekin Suomi’ren askatasunarengatik. Svinhufvud’ek, horrela, ez zuen iñoren laguntza lortu; eta Petrogrado’ra joan behar izan
|
zuen
azkenean, oso gogaituta.
|
|
|
–Zer egin behar diat? –galdetu
|
zuen
azkenean.
|
|
|
–Andrea Miero –esan
|
zuen
azkenean.
|
|
|
–Okertu egin garela... –erran
|
zuen
azkenean flakostak. Ahotsa harrigarriro mehea zuen, haur batenaren modukoa.
|
|
|
Del Valle txundituta zegoen Weberren helbidea telefono dei bakar batez lortu ahal izateaz. Hala ere, erabaki zuen, prest egon behar
|
zuen
azken uneko oztopoei aurre egiteko. Gauzak ezin ziren horren errazak izan.
|