|
2000
|
|
|
Baina bertze zerbaitek
|
zuen
ama urduri eta sosegugabe, halako suertez, non ohi ez bezala ihardetsi baitzion aitari:
|
|
|
Goiti beheiti mugitu
|
zuen
amak burua.
|
|
|
—Aitaren eta Semearen...! —protestatu
|
zuen
amak, ohi baino sutsuago eta beroago— Eta zerbait gertatuko balitzaio berorri.... Ez al zion medikuak erran, bertzalde, ezen bihotza zaindu eta begiratu behar zuela?
|
|
|
" Ehiza baino gauza inportantagoak ditut mementu honetan buruan, Martin!". Eta sartu zen ama etxerat, joan zitzaion aita gibeletik, ni haien ondotik...; zeharkatu
|
zuen
amak sartokiko pasabide osoa, burua jiratu ere gabe, sartu zen egongela tipian... eta aitak berdin egin zuen; eta, presarekin edo atea guztiz hersten ez zuela, galdetu zion amari: " Zer gertatzen da, Graziana?" Kanpoan nengoen arren, hitzak klar eta garbi iristen zitzaizkidan, zeren, tirabiran ari zirelako edo, ohi baino ozenago mintzo baitziren gurasoak.
|
|
|
Bazkalorduan, berriz, bertze ustekabeko batek kolpatu eta inarrosi gintuen, zeren orduantxe jakin baikenuen ezen osaba Joanikot Maddalenekin joan zela bere dorretxerat. Haren berri jakin zuenean, komentario bakarra egin
|
zuen
amak:
|
|
|
—Bai —erran
|
zuen
amak, ameslari— Eta horrela irabaziko dugu lurra zeruaz eta zerua lurraz...
|
|
|
Baina zer... zer erran nahi ote
|
zuen
amak hitz haiekin. Zein ote zen amaren egia lazgarri eta beldurgarri hura?
|
|
|
Zer gertatuko litzaiguke, baldin gure arrazoinak edirenen balu ezen gure erremedioek ez dutela erremediorik, eta hori dela egiaren egia erremediorik gabea? Horregatik erran ote
|
zuen
amak ezen hobe zela egiarik ez jakitea, zeren superstizioneak zulo horiek estal baititzake, eta arrazoinak, aldiz, ez, eta arrazoinaren argiak zulo ilun handiago baterat garamatzala edo eraman gaitzakeela, azken finean?
|
|
|
Eta, liburu haietarik gehienak bere aita spiritualak uzten bazizkion ere, bazuen bat bere berea, eta liburu hura Gaspar de Asteteren Doctrina cristiana ren euskarazko tradukzione bat zen, 1608koa eta Iruñan publikatua, amak erabiltzen zuena bai bere buruaren janzteko, eta bai irakurtzeko eta irakasteko ere zerbitzuko neskei eta emaztekiei, zeinetarik inportantena Hipolita zeritzana baitzen, bere ohorezko dama eta laguntzaile leiala eta artatsua, amaren beztimendez arduratzen zena, baita haren garbitasun pertsonalaz ere, azal ukenduez zein ile kentzeaz. Konfesore eta aita spiritual hura, bertzalde, ezkondu baino lehenagokoa
|
zuen
amak, eta frantziskotar bat zen, Uraitzeko klaratarren komentuko kaperau izendatu zutena eta harat igorria izan zena; eta, nola gure ama ez baitzegoen haren kontseiluen uzteko, zeren apez hura laket baitzuen —don Frantzisko baino laketago bai bederen—, harat joaiten zen, urtean bizpahiru aldiz, aitorraren eta komunionearen egiteko, haietarik batean Pazkoarekin konplitzen zuela.... Eta Uraitzetik beti itzultzen zen liburu edo manual debozionezkoren batekin, edo erlijionezko bertze edozein libururekin, zeinetarik ikasten baitzituen etsenplu batzuk, noiznahi den baliatzen zituenak.
|
|
|
—Halaxe da —erran
|
zuen
amak, bere betiko leloarekin segitzeko—: spiritua da pobreen eta aberatsen arteko elkarbide bakarra, zeren, bertzela, materiaz denaz bezainbatean, Jainkoak goia eta behea egin baitzituen, zerua eta lurra, aberatsak eta pobreak, eta maila horiek ezin dira nahastu, ez mailen ordena aldatu, ez jaiotzako orduan, ez heriotzako artikuluan, ez bizitza osoan, zeren mudantzak beti baitira okerrera... eta zeren eskalapoi batzuetarik ez baitago txapinak ateratzerik.
|
|
|
Aitaren egin
|
zuen
amak, birao egin izan banu bezala. Gero, boza eta behakoa gogortasun ukitu baten inguruan lotzen zituela, erran zidan:
|
|
|
Berdin berdin segitu
|
zuen
amak: izotz puska bat iduritu zitzaidan.
|
|
|
—Bai —aho barneko guztia kolpe batez irentsita— Gaur telefonoa hartu dut, nahiz eta amari ez zaion gustatzen nik telefonoa hartzea, eta horretaz mintzatu dira. " Biharko plana" erraten
|
zuen
amak.
|
|
2001
|
|
|
Ez du ama ezagutu. Jaio eta laster Kanchipuran go tenplutxo batean utzi
|
zuen
amak. Atso zahar eskale batek aurkitu zuen.
|
|
|
‘Ilea, zeure modu modukoa... ’ esan
|
zuen
amak.
|
|
|
Gau hartan, esnatu eta auhen eta zarata entzun zuenez gero, amaren logelara hurbildu zen. Atea zabaldu, argia piztu eta ohean gizona ikusi
|
zuen
amaren gainean biluzik. Amaren begi zabal harrituak ere antzeman zituen argi minean:
|
|
|
Hala esan
|
zuen
amak oso haserre, itzelezko lotsa pasatua zuelako Ikastetxean, Padre Solanak eta errektoreak zazpietarako ama mutikoarekin konbokatu eta, Goio inon agertu ez zenean, bera bakarrik joanda.
|
|
|
Han luzaroan egon behar izan zen ohean, kalenturekin eta hilzorian, harik eta osatu zen arte. Han ezagutu
|
zuen
ama, lehengusuen lehengusina zelako, ezkontzeko berba eman eta biek batera alde egitea erabaki zuten.’
|
|
|
Ama nasan topatu zuen Goiok, aspaldian ez
|
zuen
ama lanean bisitatu, baina han ari zen sareak josten, beste sei saregileren artean jostorratzari eskularruarekin eusten.
|
|
|
‘Itsasoan ito zen, zu jaio baino hiru hilabete lehenago, ’ erantzun
|
zuen
amak. ‘Horregatik duzu haren izena.’
|
|
|
Eta gizon gazte bat ikusi
|
zuen
amaren atzean. Ezagutzen zuen, Andres, arrantzalea zen, loihartzekoak erantzi gabe zituen oraindik.
|
|
|
Ia goian zegoen, poste latzari gogor eutsita, handik goitik itsasoa ikusi ahal izango zuen, eta haizearekin gatzaren eta lainoen artean zebiltzan kaioak. Baina amaren logelarantz begiratu zuen, zurezko kontraleihoak zabalik baitzeuden, eta kristalaren barrualdean parez pare ikusi
|
zuen
ama biluzik, ohearen alboan zutik, eta amak gizon gaztea besarkatzen zuela, gizona ere biluzik eta zutik. Eta ama zangoak zabaldu eta gizonaren sabelean hankalatraba jarri zen, besoak oso gogor atxikita gizonaren bizkar gainean, gizonaren gorputzean trabatu eta itsatsi nahi balu bezala.
|
|
|
Nasatik, artega batean joan zen etxeraino arineketan. Atarian topatu
|
zuen
ama, bera bezala bustita, kare zaharraren koloreko aurpegiarekin eta negarrez.
|
|
2002
|
|
|
Etxeketetan, konparazio batera. Halakoetan, alaba zaharra bera zenez gero, Sarak betetzen
|
zuen
amaren papera, eta Karmelek alabarena. Betebeharrak eta funtzioak banatuta gero, Sarak enkargutan jartzen zuen Karmele, Pantxikeren ahotsa imitatuz:
|
|
|
Aita hil zenetik, Karmelek hartu
|
zuen
amaren etxe aurrean zutèn lur puska txikia zaintzeko ohitura. Makina batekin belarra mozten zuen, eta arrosak, kalak eta liliak zaintzen zituen.
|
|
|
Sararen nerbioak bazkari hartan...! Izan ere, Sarak beste eztabaida bat ere izan
|
zuen
amarekin zazpi zortzi hilabete lehenago, bere lehen senargai Edurekin hautsi zuelako. Amaren disgustua!
|
|
|
Andaluz bategatik! Nekez ulertuko
|
zuen
ama bezalako emakume euskaldun tradizional egoskor batek antzeko erabakirik. Zazpi zortzi hilabete iragan zirenean, ordea, bigarren partea ere kontatu behar ziola bururatu zitzaion Sarari.
|
|
|
" A!". Eta istant hartan Sarak are gehiago gorrotatu
|
zuen
ama, disimulatzen ahalegindu arren, inguruabarrek hartaraturik.
|
|
|
Eta Sarak bihotzez eskertzen zion otartekoa, hari musu bat emanez. Ordea, nola erreakzionatuko
|
zuen
amak, Sarak esan ziezaionean Alpujarretara zihoala, ez Sergio bisitatzera, baina harekin bizitzera. Beldur zen Sara, jakin bazekielako amak hainbat gairi buruzko ikuspegi ezin zurrunagoa zuela.
|
|
|
Ezustean harrapatu
|
zuen
ama. Baita aita eta Karmele ere... nahiz eta Karmelek bazekien halako erabakiren bat noiznahi irits zitekeela, ahizparekin izaten zituen konfidentzien bitartez.
|
|
2003
|
|
|
Biografia moduan idatzia egonik ere, arteari buruzko saio gisa uler zitekeen. Pintoreak, oraindik haurra zela, alde egin
|
zuen
amarekin Ameriketara. Bonbak zerutik erortzen ari zirela atera omen ziren biak, gainean zutenarekin, ihesi.
|
|
|
Bonbak zerutik erortzen ari zirela atera omen ziren biak, gainean zutenarekin, ihesi. Argazki zahar eta filmetan ikusi ohi diren gisan, buru makur korrika, etxeen babesa bilatuz eta aldika zerura begiratuz igaro omen zituzten herriko kale bakanak eta, mendian gora muino batera iritsi zirelarik, atseden hartzera geratu eta suaren mende zegoen herriari begira negar egin omen
|
zuen
amak. Aita frontera joana zen.
|
|
|
–Handiagorik ez al duzu? –galdegin
|
zuen
amak.
|
|
|
Emakumeak miresten zituen, emakume oro. Amona Sara, ezagutu ez
|
zuen
ama, Ana, ni neu... Gustatu egiten zitzaizkion emakumeak, eta hazi egiten zen haien aurrean.
|
|
|
Oskarrek bere bi eskuekin hartu zuen Rakelen eskua. Eta besarkada estu batean jaso
|
zuen
amaren azken arnasa.
|
|
2004
|
|
|
–Debekatu egin ditu? –galdetu
|
zuen
amak, Duce a horretaraino hel zitekeenik guztiz sinistu barik.
|
|
|
Ordubete geroago txundituta jarraitzen zuen Del Vallek. Ama semeak adeitsuki agurtuta (Del Vallek oraindik ere eduki
|
zuen
ama zoriontsuari muin emateko kemena), Koloniako karrikak emeki emeki ibiltzeari lotu zitzaion. Nora ezean zebilen, hotz sarkorrari zein parean igarotzen zitzaizkion oinezkoei kasurik egiteke.
|
|
|
–Badator bere onera...! –esan
|
zuen
amak.
|
|
|
lan bat kendu, eta handiagoa jarri...! –sententziatu
|
zuen
amak, zaplazteko bat ematen zidala, bizitza osoan eman didan bakarra.
|
|
|
–Bai. Eta ezkerra eta eskuina ez dira inoiz bat izaten, ezta futbolean ere –aurrera egin
|
zuen
amak, amonaren argudioan oinarriturik.
|
|
|
–Hara –esan
|
zuen
amak, haurraren argazkia eskuan harturik–: haurrak ezin ederragoa dirudi, eta nik badaukat haur eder baten amona izateko ilusioa...
|
|
|
Handik aurrera, gero eta larriagotuz joan zen aitaren gaitza, harik eta behin batean ama astindu zuen arte. Astebete lehenago, hala ere, beste liskar bat izan
|
zuen
amarekin. Taberna eta jatetxe askotan hedatutako ohiturari jarraituz, guk ere astean behin egiten genuen jai ordurako, astelehenean normalki, eta aitak pertsianan zintzilikatzen zuen kartela, inork zalantzarik izan ez zezan:
|
|
|
–Bertigoa ematen dit –esaten
|
zuen
amak.
|
|
|
–Bazkaria prest dago! –esan
|
zuen
amak, halako batean.
|
|
|
–Nekatuta gaude, eta indarrik gabe... –esan
|
zuen
amak, amonari lagundu nahian, itxura batean.
|
|
|
–Eta eskopetarekin badator? –esan
|
zuen
amak.
|
|
2005
|
|
|
–Mareatzen ari da! , esan
|
zuen
amak.
|
|
|
Bai, Teresak bazekien nola jokatuko
|
zuen
amak: horregatik zetorren, zetorren bezala, ama zirikatzeko asmoz.
|
|
|
–Ez!!! , errepikatu
|
zuen
amak, Inesi galdera bukatzen utzi gabe.
|
|
|
–Bai, arrazoi du Inesek, babestu
|
zuen
amak.
|
|
|
Eta Teresa, berdin. Hogeita hiru urte bitartean miretsi izan
|
zuen
ama, baita mitifikatu ere; gero, baina, desmitifikazioaren garaiak iritsi ziren; eta orain, berriz, Tomasengandik bereizi zenetik eta amaren barrikadaren alde berean sentitu zenetik, berriro hasi zen miresten. Bidaia guztiak baitira joan etorrikoak, heriotzarekin lotutakoa ez bada.
|
|
|
–Badakizu Irantzu beste norbaitekin bizi dela, ezta? –esan
|
zuen
amak minutu erdiko isilunea hautsiz, eta ni sabaia gainera erori izan balitzait bezain gaizki sentitu nintzen, nahiz eta ahaleginak egin eurek ezer igarri ez zezaten. Baietz egin nuen buruarekin.
|
|
|
Beste norbaitekin esan
|
zuen
amak, ez zuen beste gizon batekin edo antzekorik esan; ez, beste norbaitekin esan zuen. Jode!
|
|
|
Eta amak esan zuen" Oso inportantea, bai". Baina esan zuen oso astiro, eta oso suabe, eta niri kostatu egin zitzaidan aditzea, baina aditu egin nion azkenean, eta hori esan
|
zuen
amak: " Oso inportantea, bai".
|
|
|
Kontatzen jarraitu
|
zuen
ama Martinak eta kontatu zuen berehala hasi zela aitite Julian udaletxerako atea egiten, eta ikaragarri ate handia zela eta ia ez zela tailerrean kabitzen, ondo gogoratzen zuela berak, ama Martinak, orduan umea izan arren, zortzi urte izango zituela orduan, bederatzi gehienez ere. Gogoratzen zuen ama Martinak erliebe asko zituela ateak eta ikaragarri ate handia zela.
|
|
|
Kontatzen jarraitu zuen ama Martinak eta kontatu zuen berehala hasi zela aitite Julian udaletxerako atea egiten, eta ikaragarri ate handia zela eta ia ez zela tailerrean kabitzen, ondo gogoratzen zuela berak, ama Martinak, orduan umea izan arren, zortzi urte izango zituela orduan, bederatzi gehienez ere. Gogoratzen
|
zuen
ama Martinak erliebe asko zituela ateak eta ikaragarri ate handia zela.
|
|
|
Baina aitite Julianek lan erdiak eginda zituenean, beste gutun bat heldu zitzaion udaletxetik. Hori guztia, gutunarena eta alkatearena, gerora jakin zuela esan
|
zuen
ama Martinak, umea zelako orduan, zortzi bederatzi urtekoa, eta gogoratzen zuen bakarra zen ikaragarri ate handia zela udaletxekoa eta tailerrean kontu handiz sartu behar zirela umeak, atea jausi zitekeelako euren gainera eta hiru edo lau ume zapaldu. Hori esan ziela aitite Julianek, hiru edo lau ume zapaldu ahal zituela ateak.
|
|
|
Urte asko eman zituen Sandak udaletxean, esan
|
zuen
ama Martinak; hogei bai. Eta esaten da harro baino harroago zegoela atearekin, eta imajinatzen zuela herriko guztiak berari txaloka ari zirela atetik pasatzen zen bakoitzean.
|
|
|
Zer eta musturrean kokolo deitu. Eta konde baten semea zen Jose Antonio Sanda, esan
|
zuen
ama Martinak. Sanda txikia.
|
|
|
Gerora jakin genuen guk hori guztia, esan
|
zuen
ama Martinak, umeak ginen gu orduan. Izeko batek kontatu zigun guri inskripzioaren kontu hori.
|
|
|
Trena hartzen du amak eta Iñesekin egoten naiz ni. Baina lehengo batean pijama ekarri
|
zuen
amak izeko Martinaren etxera. Nire pijama.
|
|
|
Tarteka gelditu egiten nintzen ni, eta Allikene aldera begiratzen. Eskutan hartua zeukan zapi zuri bat eragiten
|
zuen
amak orduan.
|
|
|
–Hau marka –esan
|
zuen
amak, disgustu aurpegia aitarengana zuzenduz–, zer egin dizu zuri bisiguak?
|
|
2006
|
|
|
Eta, aurreko egunetan bezala, ama non demontre dabilen etorri zaio burura. Non geratu den Izagirre jatetxean janaria zerbitzatzen zuen neskato haren lotsa, non geratu den gauez bere kopeta laztantzen
|
zuen
amaren samurtasuna, non geratu den ahizparen kontuak entzuten zituen emakume haren barrea. Non dauden horiek denak orain.
|
|
|
–Ezagutzen
|
zuen
amak Germanen bat ala?
|
|
|
Kezkatuta sumatu zuen izekok eskutitz haietan. Karlosekin gertatutakoak kezkatzen
|
zuen
ama. Eta orain, argazkiari begira, izekok aipatutako kezka ikusi du amaren begietan.
|
|
|
Entzun, mesedez. Erresidentzian edo etxean edo dena delako lekuan egonda ere, lau hormaren artean geratuko da
|
zuen
ama. Kartzela batean bezala.
|
|
|
Antzeko usaina hartzen zuen gaztetan eskolatik heldu eta etxera sartzean. Liburuak gelan utzi eta han aurkitzen
|
zuen
ama sukaldeko fluoreszentearen pean, trapu batekin eskuak sikatzen, aita lanetik noiz etorriko zain. Berakatz usaina hartzen zien haren eskuei kokotsetik heldu eta eskolan zelan ibili zen galdetzen zionean.
|
|
|
Izekoren hitzak gogoratu ditu. Dena delako lekuan, lau hormen artean sartuta geratuko da
|
zuen
ama. Itxi usaina sentitu du berriz.
|
|
|
puxtarria bota zidan Benantxiok nasarako bidean, eta horrek zerbait esan nahi zuen. Akaso etxetik alde egin nezan nahi
|
zuen
amak. Akaso Egurrola hura etorriko zen gurera aitaren ordezkotza betetzera?
|
|
|
Goizean, kantari sumatu nuen ama Likona dorreko lixiba egiten. Aita hil zenean, arotzen gremioak lagundu bazigun ere, ez zen nahikoa izan, eta josi eta lisatzeaz gain lixiba egiten hasi behar izan
|
zuen
amak.
|
|
|
Bernatenean pare bat aste neramatzala agertu zen Batis Egurrola. Ondo jarraitzen
|
zuen
amak, goraintziak eta musu handi bat bidaltzen zizkidan.
|
|
|
Nola hartu ote zuen Molinak nire ihesa? Nola erabili ote
|
zuen
ama?
|
|
2008
|
|
|
Garbi garbi entzun zuela iruditu zitzaion. Buelta eman
|
zuen
amak eta umeari begira gelditu. Pareta bati begira zeuden bi botoi ziren Andoniren begiak.
|
|
|
Familia aldamenean izan zuen doluak iraun zuen egunetan, baina egun batzuk pasa ostean bakoitza bere etxera itzuli zen. Alabak indartsu sumatu
|
zuen
ama. Amorrua ere ematen zion hain ondo ikusteak.
|
|
|
erditu eta handik hilabetera, infekzio baten ondorioz, 1875eko udazkenean, armada karlistaren erabateko desegigoaren bezperan. Eta oroitzen
|
zuen
amaren faltak eta absentziak erraietan eragin ziòn hutsunea?. Ama hil zèn egun berean utzi nion haur izateari, esaten zuen Nazariok?, baita amaren heriotzagatik aitak hartu zuèn pena eta samina ere, karlisten 1876ko porrot erabatekoak are penago bihurtuko zuena?
|
|
|
Esan zuena esan
|
zuen
amak: urrunegi ere joan zen, beharbada, baina ez zuen atzera egin?
|
|
|
aita domingotarraren betartean harridura zen nagusi, baita haserre puntu bat ere, begiak segundo hamarren batean plater batzuk bezala zabaldu arren, apur bat zimurtu zuen kopeta hurrengo segundo hamarrenean?, erabilitako tonu oihesak are nabariago egin zuena. Domingotarraren haserreak, aldiz, poztu egin
|
zuen
ama nagusia: poz hura disimulatzen ahalegindu zen, poztuko ez zen, bada, baldin eta emakumeari aita domingotarra, apaiz eta gizon zèn neurrian, lagungarri gerta bazekiokeen, frai Millanen kontra isilean bizi zuèn auzian!?, baina ezin izan zuen, muturra jarri orduko ezpainen erriktus batek, irri baten norabidean zihoanak, ilunetik argira bezala?
|
|
|
Horregatik, beharbada, borondatearen beste ekinaldi batean, besagainak altxatzera mugatu zen ama nagusia, bere ezintasuna adierazi nahian edo. Aita domingotarra, baina, berean zegoen, pazkoaren baitan garizuma?!, mundua aldrebes?!?, bere arauzaletasunak harrapatua eta arauzalekeriak itsutua; aita domingotarrak, beraz, ez
|
zuen
ama nagusia ikusten, apika, hari behin eta berriro begiratzen zion arren, eta ez zen, ondorioz, haren egoeraz jabetzen. Aita domingotarrak, izan ere, puntu bat zuen, puntu guztien ipar-izar zitzaiona, infinitutasunaren harroin, akasgabetasun ikur?
|
|
|
–Ixo! , agindu
|
zuen
ama nagusiak.
|
|
|
Sutondoan aurkitu zuen, goizerdian. Tenore hartan, bere ohorezko damarekin egon ohi zen, baina egun hartan, urriaren azken egunetako egun epel bat zen?, doña Norma maiordomoarekin etxeko kontu batzuk aztertzen ari zela eta, Nataliak bakarrik ikusi
|
zuen
ama. Eta orduan, beste aulki bat hartu, eta, amaren albora eramanda, esan zion:
|
|
|
Alabaren ateraldiak nora ezean utzi
|
zuen
ama, gogoa alde batetik balihoakio bezala, eta erreakzionatzeko ahalmena bestetik; haren nora ezak, ordea, berehala aurkitu zuen haserrearen eta indignazioaren iparra, nora bildu baitziren arestian sakabanatutako indar guztiak, gogoarenak eta erreakzionatzeko ahalmenarenak?, honela mintzatzen zela, erabakitasun handiz:
|
|
|
Natividadek egin zituèn etengabeko keinuengatik, betilunetik betargira eta betargitik betilunera?, edonork aitortuko
|
zuen
amaren hitzek ezustez ezuste eraman zutela: esan nahi baita, lehenbailehen ezkondu nahi duela esan dit?
|
|
|
–Nahikoa, nahikoa?! , moztu
|
zuen
amak, aitaren egiten zuela?. Baina, ametsak alde batera utzita, zer beste motako harremanak dituzte eguneroko bizitzan?
|
|
|
Arrazoi
|
zuen
amak. Zer erru zuten bi ahizpek, ordea, baldin eta bataren aldarteak, emozioekin zein osasun gaixotasunen gorabeherekin lotua zegoenak, bestearengan eragin zuzena bazuen, haien gorputz arimak ontzi komunikatuak balira bezala, bi ontzietatik, bi munduetatik?
|
|
|
esan nahi baita hantxe zeudela mojak eta aita espirituala, haiek beren jarlekuetan eserita eta aita karmeldarra bere besaulkian, batzarburu. Frai Millanek aurreko aldean
|
zuen
ama nagusia, eta eskuinean, berriz, Ernestina. Hirurak zeuden, beraz, elkar zelatatzeko moduan.
|
|
|
Tabako eta bike usain gogorra atera zen barrutik, baina gainean ez zen besterik ikusten oso oihal oneko traje bat baizik, kontu handiz eskuilatua eta tolestua. Behin ere jantzi gabekoa zela esan
|
zuen
amak. Haren azpian, bazen denetarik:
|
|
|
–Andre zintzoa naizela erakutsi behar zieat zital horiei, esan
|
zuen
amak?. Zor didatena hartuko diat, eta hortik aurrera sosik ez.
|
|
|
–Daukadana hartuko diat, esan
|
zuen
amak, hanka gainean jarriaz.
|
|
|
–Seme, esan
|
zuen
amak bat batean?, har ezak dirua eta alde egin ezak azkar. Kordea galtzera noak.
|
|
|
Begira, egia esango dizuet, nazka ematen zidak zuekin hitz egiteak. Ez duzue ez zentzurik ez oroimenik, eta jakin nahi nikek non zeukaten
|
zuen
amek burua itsasora joaten utzi zizuetenean. Itsasora!
|
|
|
Zure etxera joan naiz, eta
|
zuen
amak zerbait idatzi du kristalean, baina ez dut ulertu.
|
|
|
Aitonak Bilboko Arte Eder museora eraman
|
zuen
ama. Amak ez zuen egundo ahaztuko egun hura, nola hiltzera zihoala esan zioten egunean bertan museo batera eraman zuen aitonak.
|
|
|
Hamalau urterekin atera zen Carmentxu etxetik. Donostia utzi eta New Yorkera egin
|
zuen
amarekin batera. Berrogeita hamarreko hamarkada latz hartan.
|
|
|
Senarrak hasieratik esaten zion seme alabak izan nahi zituela eta berak ezetz. Ez
|
zuen
ama izan nahi. Ez zuen egundo sentitu behar hori bere barruan.
|
|
|
Berandu baino lehen ikusi
|
zuen
amak guardien auto beltza etxe azpian. Leihotik zelatan egin zuen amak.
|
|
|
Berandu baino lehen ikusi zuen amak guardien auto beltza etxe azpian. Leihotik zelatan egin
|
zuen
amak. Han hemenka zebiltzan guardiak, sugandilak balira bezala, ziztu bizian.
|
|
|
Sutondoan aurkitu zuen, goizerdian. Tenore hartan, bere ohorezko damarekin egon ohi zen, baina egun hartan –urriaren azken egunetako egun epel bat zen–, doña Norma maiordomoarekin etxeko kontu batzuk aztertzen ari zela eta, Nataliak bakarrik ikusi
|
zuen
ama. Eta orduan, beste aulki bat hartu, eta, amaren albora eramanda, esan zion:
|
|
|
Alabaren ateraldiak nora ezean utzi
|
zuen
ama, gogoa alde batetik balihoakio bezala, eta erreakzionatzeko ahalmena bestetik; haren nora ezak, ordea, berehala aurkitu zuen haserrearen eta indignazioaren iparra, nora bildu baitziren arestian sakabanatutako indar guztiak –gogoarenak eta erreakzionatzeko ahalmenarenak–, honela mintzatzen zela, erabakitasun handiz:
|
|
|
–Ixo! –agindu
|
zuen
ama nagusiak.
|