|
2019
|
|
|
Alejandro Esteban Lator (SI) islamistaren bidez ikasi zuen euskara eta honek Bilbotik bidalitako gutunean aurkeztu zion J. Urquijori 1947ko apirilean. Halaber, A. Bausanik egindako F. Castroren liburuaren kritika ere bidali zion BRSVAPen argitaratzeko asmoarekin (Bausani 1947). 331 Italiako irakasleak, orobat," Note sul purismo basco" idazlana bidali zion, Donostiako aldizkarian argitaratuko ez zutena, seguru asko abertzaleak mindu
|
zitzakeen
tonu polemikoagatik. Bere ustez euskal purismoak ondorio negatiboak baino ez zituen:
|
|
|
M. Azkuek uste zuen militar kolpistek urriaren 17an Gipuzkoako Hernanin fusilatutako J. Ariztimuño elizgizonaren heriotza salatzeko izan zitekeela bileraren deia. " Aitzol" en aktibismo kultural eta politikoaren ondoan, euskaltzainburuaren irudia herabe eta barnerakoi ageri zen.65 Bizkai errepublikanoan Fronte Popularrak elizgizonen aurka har
|
zitzakeen
neurrien beldur zen R. M. Azkue.
|
|
|
J. M. Arellano presidentea, J. A. Zubiaur diputatua, J. E. Uranga Institución Príncipe de Viana-ren idazkaria, M. Gortari Iruñeko alkatea eta E. Esparza Príncipe de Vianaren zuzendaria (Euskaltzaindia 1982: 11). 518 Hutsegiteen artean, A. Irigaray Nafarroako euskaltzainarena aipatu behar da, seguru asko ekitaldiaren oihartzun mediatikoak eragin
|
zitzakeen
kritiken beldur zelako. J. Urquijok ere ekitaldiaren berri izan bazuen, baina gaixoegi zegoen Iruñeraino joateko, eta ez zen gehiago Akademiaren batzarretara agertu.519
|
|
|
Atzerapen horren zergatia nire ustez J. M. Barandiaranen 1947ko gutuna eta J. Bilbaoren bisita izan ziren, J. Urquijori erbesteko kulturgintzaren berri zuzena eman zizkiotenak.291 Frantziako sare intelektualarekiko bakartuta geratzeko arriskuaren aurrean, Akademiak urgazleak izendatu zituen Madrilen, Salamancan eta Erroman. J. Urquijok ahal zuen neurrian isilpean gorde zuen Euskaltzaindiaren gerraondoko jarduna, abertzaleengandik jaso
|
zitzakeen
erasoen beldurrez. 1948ko otsailean J. Bilbaok Saratik (Pirinio Behereak) gutunez jakinarazi zion J. Urquijori, Eusko Ikaskuntzen Lagunartea= Société Internationale d’Études Basques (EIL SIEB) sortu zutela ezagun zahar eta abertzalez osatutako zuzendaritzarekin.292 Azkenean, 1948ko apirilean bidali zituzten jakinarazpen ofizialak Bilboko egoitzatik.293 Akademiaren artxiboan urgazle guztien esker oneko erantzun adeitsuak gordetzen dira, Italiako A.
|
|
|
M. Azkue hilez geroztik, I. M. Echaide zen buruorde, N. Oleaga idazkari eta G. Maidagan diruzain, baina azken horrek ez zuen parte hartzen jarduera akademikoan. F. Krutwigen dosierrak izan
|
zitzakeen
ondorioak ikusita, euskaltzain guztiei jakinarazi artean, proiektua gerarazi eta hurrengorako utzi zuen A. Irigaray mahaiburu zuen batzarrak.767
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, iraganarekiko erreferentzia funtsezkoa zen nazioaren eraketan120, eta bertsolaritzak oso antzinakoa behar zuen. Bestalde, euskal erakundeen gainbeherarekin, komunitatearen subalternitatea inoiz baino nabarmenago bistaratu zen garaian, inork baino hobeto ordezka
|
zitzakeen
bertsolaria bezalako ertzeko figura batek121, Xahok proposatu eta Iparragirreren kasuak erakutsi zuen bezala. Bertsolaria eszenara igota herriaren ahotsa goititzea lortzen zen, batetik, eta bestetik, Gabilondoren arabera, Europako indigena gisa estreinatutako nortasun modernoa berresten zen fenomeno kultural aurremodernoari fokua jarrita:
|
|
|
Bertsoaren tempoa ezin zen galdu, ordea, eta anfibio moduko bat izan zen azkenean" (M. Lujanbio, elkarrizketa pertsonala, 2017/VII/17). Bestalde, Garziaren hitzetan ikus daiteke programaren sorreratik landu zela irudiak eman
|
zitzakeen
aukera ezberdinen kezka: " Bertso saioetan topa litezke ikuspegi ez-ohizkoak, gertuko planoak, irudi bitxiak.
|
|
|
Arrakastak izan
|
zitzakeen
arriskuen aurrean erne jarri beharra ere sentitzen zuen, ordea:
|
|
|
Izatez, arrakastaren nahiz hedabideratzearen inguruko gogoetak, zenbaitetan modu orokorrago batean formulatu baziren ere, Hitzetik Hortzeraren inguruko eztabaidak markatu zituen erabat. Eztabaida horren baitan hedabideratzeak bertsogintzan izan
|
zitzakeen
hainbat eragin identifikatu ziren, baita bertsolaritzaren bilakaerarako arriskutsuak izan zitezkeen hainbat alderdi ere. Jarraian zerrendatzen dira batzuk.
|
|
|
Ziklo hasieran ere, 25 urte lehenago, topa zitezkeen alorrak izan
|
zitzakeen
ikerketa lerroen inguruko proposamen gehiago. Azurmendik bertsolaritzaren historia soziala egin beharra, historian zehar testuinguru zabalago batetik etorritako eraginen azterketa eta erabiltzen ziren lexikoa eta definizioak findu beharra aldarrikatzen zituen (1980:
|
|
|
Bestalde, euskaltzain berri batzuk izendatzea ere proposatu zuen. Horietako batzuk frankismoak begi onez ikusiriko euskaltzaleak ziren, horiei esker gobernuak Akademiaz izan
|
zitzakeen
susmo txarrak uxatzeko (Kintana id.: 5)
|
|
|
Kualitatiboki aldaketa garrantzitsua planteatzen zuen Hamaika Bertutek, Elkarteak bere sorreratik espresuki erabakia baitzuen bertso merkatuan eskurik ez sartzea (Lankuk bitartekaritza lanak egin edo zerbitzuak eskain
|
zitzakeen
, baina tokian tokiko antolatzaileak erabakitzen zuen saiora deitu nahi zuen bertsolarien zerrenda). Hamaika Bertute joan zen, ordea, eta merkatuaren legeak jarraitu zuen indarrean.
|
|
|
Esteibar, elkarrizketa pertsonala, 2017/VII/27). Telebistarekin izandako etena gorabehera, eta energia nuklearrak izan
|
zitzakeen
arriskuak arrisku, atzera bueltarik gabeko apustua zen hedabideratzearena.
|
|
|
Aipatu beharra dago, hala ere, birsustraitzean egin den ahalegina bezainbestekoa izan dela erroak ez galtzeko jarri izan den kontua. 1990eko hamarraldian masa kulturan urratutako bideak bertsolaritzaren adierazpen tradizionalenak 716 edo funtsezko ezaugarri batzuk arriskuan jar ote
|
zitzakeen
ere piztu zen alarma, eta oreka zaindu nahi izan da, adierazpen ezberdinen bateragarritasuna eta osagarritasuna bilatuz.
|