|
2000
|
|
|
Ahalegina egitea berez azaleko diren gauzatan (eszenografian...) polita izan liteke, baina barruko mugen esplorazioa da benetako esperimentazioa: hartu
|
dezagun
bertsolari bat edo bi eta inbestigatu bat bateko bertsolaritzaren mugak non dauden. Egun, bat bateko bertsoa eta idazten den literatura ez daude hain urruti kalitate literario esaten zaion horretatik.
|
|
2005
|
|
|
Baina gertakaria bertso horien bidez baizik ezagutuko ez luketenek nola konda lezakete gero? Bizkitartean, nork akusa
|
litzake
bertsolariak gezurrak errateaz. Nehor ez dute enganatu nahi izan eta nehor ez dute enganatu.
|
|
2010
|
|
|
–Bertso batek honelako indarra izanik, zenbat eta zenbat egin
|
lezakete
bertsolariek, bide zuzenean jarrita, gure egiaren zabalkunderako! Hau izan zen une hartako oldozkuna.
|
|
2011
|
|
|
Astrofisikoek esaten dutenez, unibertsoaren sakonak baditu erradiazioa eta hotsa, edo murmurioa hobeki esan, Lekuonatarren etxean ere euskara eta herri kulturaren sakoneko hotsak nabari zitezkeen. Etxe hartan herri jakintza baten adierazpen kultua nabari zitekeen, irakurketen bitartez kultura unibertsalago batean txertatua, eta niri nahasketa hark on handia egin zidan, han ohartu nintzelako berdin baliagarri eta erabilgarri zitezkeela euskara, nola latina, espainola, italiera eta frantsesa; batek maite
|
zitzakeela
bertsolariak, bai, baina berdin Orixe, Fray Luis de León edo Georges Bernanos, norberaren nor izatea eta erregistroak gehiegi bortxatu gabe.
|
|
2013
|
|
|
Hitzen egokitasuna gorabehera, egokia izan da biak bereiztea, bertsogintzak bere autonomia gorde dezan. Aipatzen ari naizena bezalako elkarte eta mugimendu baten barruan, norbaitek pentsa
|
lezake
bertsolariaren jardun kantaria bera erakundetu egin dela, baina apenas gertatu den hori. Bertsolariaren eta plazaren arteko harremanak, berariaz, elkartearen zereginetatik kanpora geratu dira.
|
|
2014
|
|
|
Kutsakorra izan da? Mary Douglass antropologoaren planteamenduarenildotik (Douglass, 1991) pentsa
|
dezakegu
bertsolariek bertso saioetan emakumeenfeminitatearen inguruan komentarioak edota trufak egiten dituztenean muga sinbolikoak ezartzeko modu bat dela, euren maskulinitatea edo babestu nahian. Etaestrategia horren bidez behin eta berriz gogorarazten zaie emakumeei zein deneuren zeregina:
|
|
|
Beha
|
ditzagun
bertsolarien gorputzak. Bertsolaria, normalean, ez da bakarrikari, kantukide batekin baizik.
|
|
|
edo proiektu politikoa da trabesa, miresmenak tira ditzan abertzale bozkatzera. Ironiarik gabe, nahi guziak dira legitimo, eder litzateke Basusarriko lotizamenduetakoek bere
|
balitzate
bertsolariak. Dudak baditut, deia entseatua izan da, ez gara tematuko erbesteratu euskal gobernu gaizo horren kontra, baina Erresoinka edo Oldarra eta Etorki eta oraingo irudi berekoek dantza izorratu dute eta Izarra botiletan diren ikurrez aparte zer lortu dute?
|
|
2015
|
|
|
“Adina hartu ahala gaia beste modu batean lantzeko nahia badaukazu, baina horretarako bizipenak eduki egin behar dituzu”, egin zuen lotura. Bizipenek juzku potoloetatik xehetasunetara eraman
|
dezakete
bertsolaria Elortzaren iritziz: “Bizipen batzuk behar dituzu gai berbera ere benetakotasunetik lantzeko.
|
|
|
Zalantza egiten dut. Bertsolaritzaren eta euskal nazioaren arteko lotura nekez ikus
|
zezaketen
bertsolarien euskara" mordoiloa" arbuiatzen zuten ideologoek.
|
|
2017
|
|
|
Haatik, denborak erakutsi du abeslari batek bai bete
|
dezakeela
bertsolari baten tokia, eta baita bertsolariak abeslariarena ere. Beste kontu bat da Xalbadorrek Odolaren Mintzoa n dion hori:
|
|
2019
|
|
|
Berde argi ia zuriak, behe behean dagoenak, erakusten du bertsolariak hika egitea tradizionalki onargarria edo egokia izango ez zen egoeretan agertutako aditz formen kopurua. Berde ilunagoetan ikus
|
dezakegu
bertsolariak hika egin zezan aukera eskaintzen zuen testuinguruetan aurkitutako aditz forma kopurua; tarteko berdeak adierazten du zukako forma kopurua, eta goian doi doi azaltzen den laukizuzen ilunenak erakusten du bertsolariek erabilitako hikako formen kopurua. Parentesi artean dagoen portzentajeak adierazten du gainean duen zenbakiak ehunekotan zenbat balio duen (egoera potentzialak kontuan hartuta).
|
|
|
Ukaezintasuna eta bikaintasuna ezin izan litezke izateko modu bakarrak, eraiki dira oasiak basamortuan. Muturreko autoexijentzia estrukturala suntsitzailea izan daiteke, eta egiten dutena nahikoa ez dela sentitzera, isiltzera eta lan beraren truke gutxiago kobratzera eraman
|
ditzake
bertsolariak. Euskarazko sorkuntza den eremu berez prekarioan generoak prekaritate handiagora bultza ditzake emakume bertsolariak.
|
|
2021
|
|
|
Bertso batek horrelako indarra izanik, zenbat eta zenbat egin
|
lezakete
bertsolariek, bide zuzenean jarrita, gure egiaren zabalkunderako! Hau izan zen une hartako oldozkuna.
|
|
|
Izan ere, iraganarekiko erreferentzia funtsezkoa zen nazioaren eraketan120, eta bertsolaritzak oso antzinakoa behar zuen. Bestalde, euskal erakundeen gainbeherarekin, komunitatearen subalternitatea inoiz baino nabarmenago bistaratu zen garaian, inork baino hobeto ordezka
|
zitzakeen
bertsolaria bezalako ertzeko figura batek121, Xahok proposatu eta Iparragirreren kasuak erakutsi zuen bezala. Bertsolaria eszenara igota herriaren ahotsa goititzea lortzen zen, batetik, eta bestetik, Gabilondoren arabera, Europako indigena gisa estreinatutako nortasun modernoa berresten zen fenomeno kultural aurremodernoari fokua jarrita:
|
|
|
Komikian ikus
|
dezakegu
bertsolari bilakatzeko bidean Martinek bazterrean uzten dituela pertsona batzuk…
|
|
|
Dena dela, irisgarritasunaren kontuari ñabardura bat ekartzen dio: “Entzuleak sinpatia sendi
|
dezake
bertsolari batekiko ez baitezpada ber euskalkia baitu, baina bere giroa irisgarria egiten baitzaio. Adibidez, Nafarroa Behereko baserri giro batean, Hegoaldeko baserri girotik datorren bertsolari baten kantaerak funtziona dezake, ez euskalkiari esker, baizik eta haien eguneroko errealitateak bertsokera errealago eta irisgarriago bihurtzen baitu”.
|
|
2022
|
|
|
Erraz irudika
|
ditzakegu
bertsolariak elkarrekin kantuan, elkarri txanda emanez, batak bestearen arrazoiak indartuz. Halako gaia jarri zieten:
|
|
2023
|
|
|
Izan ere, iraganarekiko erreferentzia funtsezkoa zen nazioaren eraketan [1], eta bertsolaritzak oso antzinakoa behar zuen. Bestalde, Bigarren Karlistaldiaren ondorengo euskal erakundeen gainbeherarekin, komunitatearen subalternitatea inoiz baino nabarmenago bistaratu zen garaian, inork baino hobeto ordezka
|
zitzakeen
bertsolaria bezalako ertzeko figura batek [2], Xahok proposatu eta Iparragirreren kasuak erakutsi zuen bezala. Bertsolaria eszenara igota herriaren ahotsa goititzea lortzen zen, batetik, eta bestetik, Europako indigena gisa estreinatutako nortasun modernoa berresten zen fenomeno kultural aurremodernoari fokua jartzen zitzaion:
|