2005
|
|
Gaztela eta Aragoiko askazien xedeez kezkaturik, Iruñeko edo Nafarroako erregea, Antso Peñalengoa (Antso Gartzeiz IV.a), 1069z geroz Zaragozako Al Muqtadir engandik hurbildu zen. Azken hau, aragoitarrek bere aurka
|
zituzten
asmoek arranguraturik zebilen (1063an" Barbastro ko gurutzadak" izan ziren). Zaragozak 1 000 dinarreko zerga bat hilabetero ordain ziezaion zioen hitzarmenak bortz hilabete iraun zuen bakarrik.
|
|
Erdi Aroko hiria ttipia zen eta harresiz inguratua etsaiengandik begiratzeko. Saltzaileek eta eskulangileek karrika hertsietan
|
zituzten
beren saltegiak. Ardura karrika horiek zikinak izaten ziren baina bizi handia iragaiten zen.
|
|
Ardura karrika horiek zikinak izaten ziren baina bizi handia iragaiten zen. Orduko jende gehienek irakurtzen ez zekitelako, ikurrak zintzilik ezartzen
|
zituzten
saltegi eta lantegien atalburuetan. Etxeak zurez eginak ziren eta suteek kalte handiak egiten zituzten.
|
|
Orduko jende gehienek irakurtzen ez zekitelako, ikurrak zintzilik ezartzen zituzten saltegi eta lantegien atalburuetan. Etxeak zurez eginak ziren eta suteek kalte handiak egiten
|
zituzten
. Mila lagunez goragoko hiriak arras guti ziren Euskal Herrian.
|
|
XII. mendean Baiona handituz joan zen. Aturri eta Errobi gainean zubiak eraiki
|
zituzten
baionesek. Orduan hasi ziren katedralaren eraikitzen ere.
|
|
Haragia, berriz, bekan jan zitekeen eta jaten zen puxka ehizaren bidez eskuratutakoa izaten zen. Baserrietan arkumeak eta urdeak ere izaten zituztenez, haiek hiltzen
|
zituzten
eguna handia izan ohi zen. Urdea hiltzen zenean, ohidura zen odolgiak egin eta auzokoen artean banatzea.
|
|
Gerla eta borroka zen jaunen eta zaldunen zeregin nagusia. Bake garaietan torneoak egiten
|
zituzten
eta ihizin ere iragaiten zuten denbora.
|
|
Euskal Herriko jaunak eta zaldunak talde edo bandoetan antolatuak ziren (Oinaztarrak, Ganboatarrak Gipuzkoa Bizkaia aldean; Beaumondarrak, Agramondarrak Nafarroan). Gudaldi odoltsuak egiten
|
zituzten
beren artean.
|
|
Hasieran dorreak ziren eta haien inguruan gazteluak eraiki
|
zituzten
.
|
|
Nafarroan bezala Zuberoan ere, Erdi Aroan, gazteluak eraiki
|
zituzten
.
|
|
Monasterioen bidez hasieran kristautasuna pixkanaka sartu zen Euskal Herrian. Eguneroko lanetan irakurtze eta idazte lanak egiten
|
zituzten
fraideek.
|
|
Beste eginkizunetan bazen otoitza, kantua, eskulana, bai eta laborantza, bereziki Euskal Herriko monasterioetan. Liburuak egiten
|
zituzten
, eskuz pergaminoetan idatziak. Ahuntz larruz egiten zen pergaminoa.
|
|
Ahuntz larruz egiten zen pergaminoa. Anitzetan marrazki ederrez apaintzen
|
zituzten
eskuizkribu horiek.
|
|
Baionako artxibotegiko dokumentua, gaskoieraz idatzia 1336an. Fraideek holako lanak egiten
|
zituzten
monasterioetan.
|
|
Erregeek foruak emaiten
|
zituzten
jendeak hiri horietan koka zitezen. Jende horiek frankoak deitzen ziren zergarik ez baitzuten pagatzen eta gehienak" Frantzia" aldetik heldu baitziren.
|
|
Bidean, erromesek pausuak egiten
|
zituzten
indarren hartzeko. Horretarako baziren ostatuak, ospitaleak, monasterioak...
|
|
Bidaia oso arriskutsua izaten zen: ohointza eta eraso franko jasaten
|
zituzten
Konpostelako beilariek.
|
|
Labriteko Joan Nafarroako erregeak ihes egin behar izan zuen Pauera. 1521 arte ahal guziak egin
|
zituzten
Nafarroako errege erreginek erresumaren berreskuratzeko baina debalde. 1530etik harat, Nafarroa Behereko lurrak baizik ez zituzten eduki beren esku.
|
|
1521 arte ahal guziak egin zituzten Nafarroako errege erreginek erresumaren berreskuratzeko baina debalde. 1530etik harat, Nafarroa Behereko lurrak baizik ez
|
zituzten
eduki beren esku.
|
|
IX. mendearen hastapenean, baskoiek beren lurrak karolingiar inperiotik atera nahi izan
|
zituzten
. Garai hartan, Eneko Aritza baskoi batzuen buruzagia izan zen.
|
|
Frantziako Ehun Urteko Gerla bukatzean (1451), Lapurdi eta Zuberoa, Frantziako erregearen meneko bilakatu ziren. Dunois eta Gaston de Foix kondeen armadek Mauleko (1449) eta Senpereko (1450) gazteluak hartu
|
zituzten
eta Baiona setiatu. Honek ere amor eman behar izan zuen ondoko urtean. rakuntzari kontra egiteko eremu kristaua izan zen, Gaztelako konderria eta Leongo erresuma bezala.
|
|
Arkitektura erlijiosoan hedatu zen bereziki. Katedralak egitean hormak goratu
|
zituzten
oraino gehiago eta ber denboran argaldu. Eraikuntzak lerdenagoak dira eta leihate zabalen bidez barneko espazioa argiago agertzen da.
|
|
Europako erresumak batu ziren musulmanen kontra Errekonkista deitu guduan. Musulmanak iberiar penintsulatik kanpo bota
|
zituzten
. 1212an iragan zen Las Navas de Tolosako gudaldian Nafarroako erregeak, Aragoikoak eta Gaztelakoak parte hartu zuten.
|
2008
|
|
Daniel atezainaren parera heldu eta, gerri mugimendu batez alegia hurbiltzen zela egin zuen Pedrok, oinen artean baloia geldiarazi, Danielen gainetik altxatu, hau jadanik aitzinatua zela haren harrapatzeko, eta emeki pasarazi ate gisa baliatzen
|
zituzten
bi harrien artean.
|
2012
|
|
Elkarte horretako Elhuyar anaiek lan gaitza egin zuten XVIII. mendeko Europa zientifikoan: Hego Amerikan, tungstenoari eta meategien berrikuntzari buruzko ikerketak egin
|
zituzten
. liburu andana. Estatu Orokorrak:
|
|
1789ko Estatu Orokorretara joateko Lapurdiko diputatu hautatu
|
zituzten
eta bizi politikoan suharki parte hartu zuten. Jeu de Paume ko zina izenpetu zuten.
|
|
Erregearen manuz, 20000 soldadu Parisera etorri zirelako, 1 dok. uztailaren 14an paristarrek Bastilla presondegia setiatu zuten. Udan, jazarraldia beste hirietara hedatuz joan zen; baserrietan nekazari armatuek gazteluak eraso
|
zituzten
: Izialduraren garaia izan zen.
|
|
Agorrilaren 4ko gauean, Biltzarrak pribilegioen desegitea bozkatu zuen: probintziek, printzerriek, herrialdeek, kantonamenduek, hiriek eta bizilagun elkargoek ordura arte
|
zituzten
pribilegioak galdu zituzten. Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako erakunde guziak, bai eta erresumako beste probintzietako guziak deuseztatu ziren.
|
|
Agorrilaren 4ko gauean, Biltzarrak pribilegioen desegitea bozkatu zuen: probintziek, printzerriek, herrialdeek, kantonamenduek, hiriek eta bizilagun elkargoek ordura arte zituzten pribilegioak galdu
|
zituzten
. Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako erakunde guziak, bai eta erresumako beste probintzietako guziak deuseztatu ziren.
|
|
Justizia sailean, auzitegietako epaileak ere hautetsi ziren. Zerga zaharrak deuseztatu
|
zituzten
eta zuzenago ziren batzuk sortu.
|
|
Libertateak murriztu eta herria desgiristinotu zuten: apezen jazarpena, egutegi berria eta herrien izendegi berria antolatu
|
zituzten
. Frantsesaren erabilera indartu zuten.
|
|
hiritar xumeak ziren, ofizialeak edo langileak. Soinean galtza luzeak ibiltzen
|
zituzten
, eta ez noble eta burgesen" culotte" deitu zaragoilak. gillotina: norbaiti lepoaren mozteko tresna.
|
|
Bakearen berrezartzeko, Robespierre eta haren lagunak atxilotu eta hil
|
zituzten
uztailaren 28an. koalizio: liga, hitzarmena. erregetiar:
|
|
1794ko martxoan, Sara, Itsasu eta Azkaineko herriak hutsarazi
|
zituzten
; lekuko jendeari traidore izatea leporatzen zioten.
|
|
Hiru mila euskaldun erbesteratu
|
zituzten
Landesetako hegoaldeko herrietara. Irailean, haien erdia baizik ez zen gibelera etorri.
|
|
Beren etxea hustua eta lurrak larre utziak atzeman
|
zituzten
. Ezpeletako, Ainhoako eta Zuraideko jendeek ere gauza bera jasan zuten.
|
|
Amerikako lehen bizitzaileak. Konkistatzaileek Amerika eta India nahasi
|
zituzten
.
|
|
hiritar xumeak ziren, ofizialeak edo langileak. Soinean galtza luzeak ibiltzen
|
zituzten
, eta ez noble eta burgesen" culotte" deituriko zaragoilak.
|
|
Txostena: Nola prestatu
|
zituzten
Estatu Orokorrak Lapurdin?
|
|
Espeziak, zeta eta urrea eskuratzera, leku haietako jendeen giristinotzera, bai eta abentura eta jakitate zientifiko bila ere zoazen. Zalutasun handiko itsasontziak baliatu
|
zituzten
: karabelak.
|
|
1 dok. Haietarik anitz tratu txarren edo Europatik jin eritasunen ondorioz hil zen. Espainolek eta portugesek, haietarik batzuk meategietan lanean aritzera bortxatzen
|
zituzten
. 3 eta 4 dok. Jende guti axolatu zen hango populuen aldera.
|
|
Konkistatzaileek Amerika eta India nahasi
|
zituzten
. inperio: enperadore baten meneko den estatu edo estatu multzo bat. konkistatzaile:
|
|
Espainol tiraniagatik, berrogei urtez 12 milioi jende baino gehiago hil da: gizon, emazte, haur." Giristino" deitutakoek nazio atsekabetuen desagerrarazteko bi molde
|
zituzten
: bata gerla zuzengabeen eta krudelen egitea eta bestea ez abereek ez eta jendeek ere egundaino ezagutu ez zuten mendekotasunaren jasanaraztea.
|
|
Tordesillaseko ituna zela medio (1494), espainolek eta portugesek lur aurkitu berriak beren artean banatu
|
zituzten
. 1 dok. Kolonoak lurralde konkistatuetan kokatu ziren, lurra edo urre eta zilar meategiak ustiatuz:
|
|
Europarrek giristinoen erlijioa eta beren hizkuntzak inposatu
|
zituzten
(gaztelera eta portugesa, latinetik datozen bi hizkuntza;" Amerika latina" erran moldea hortik heldu da). Euskaldun batzuek esku hartze handia izan zuten kolonizazioan.
|
|
Landalekuen ustiatzeko, europarrek afrikarrak milaka setiatu eta Amerikara esklabo eramaten
|
zituzten
.
|
|
Esklaboak nola eramaten
|
zituzten
itsasontzietan?
|
|
Bidaiari anitzi esker italiar arteak eragin handia izan zuen Frantziako eta Europako margolaritzan, eskulturan eta arkitekturan. Frantses erresumako erregeek eta nobleek eginarazi
|
zituzten
egoitzek, Erdi Aroko gazteluen itxura zuten. Chambordeko jauregia 3 dok. adibide ona da:
|
|
1537an, Ignazio Loiolakoak 1 dok. jesuiten anaidia sortu zuen. Jesuitek eskolak sortu
|
zituzten
; urrun joaten ziren misionest, hala nola Frantses Xabierkoa nafartarra Asiara. 2 dok.
|
|
Parisen, 1572ko agorrilaren 24an, San Bartolome egunean, Katalina Medici eta Karlos IX.a ama semeek, protestanteak sarraskiarazi
|
zituzten
.
|
|
katolizismoa. 1685ean, Nanteseko ediktua hautsiz, protestanteen erlijioa debekatu zuen eta ondorioz, protestanteek berriz ere jazarpenak jasan behar izan
|
zituzten
.
|
|
Frantses gehienak pobrezian bizi ziren. Behin baino gehiagotan jazarraldiak izan ziren baina oldartze horiek bortizki zapatzen
|
zituzten
. 5 dok.
|
|
• 1782an," gabela" deitu gatz zerga ordaindu zutelakoan, Lapurdiko parrokia batzuk oldartu ziren, hala nola Kanbo, Heleta, Lekorne, Lekuine, Gixune. Azken herri honetan, 1784an, herriko ezkilak lurrean eman
|
zituzten
garaituak zirelako marka gisa.
|
|
Baserrietako laborariek salda, 1, 2 eta 3 dok. ahiak eta Euskal Herrian arto irinez eginiko taloak 4 eta 5 dok. jaten
|
zituzten
. Haragi arras guti kontsumitzen zuten, gehienetan urdaki gazitua.
|
|
Gerla garaietan, itsasgizon batzuk kortsario bilakatzen ziren eta erresumaren etsaien itsasontziak erasotzen
|
zituzten
: kurtsako gerla zen.
|
|
Bakailaoketariak sarda horiek euskaldunek aurkitu
|
zituzten
baleen ihizin zebiltzala, Kristobal Kolonek bere bidaia egin baino ehun urte lehenago (garai hori haatik ez da frogatua).
|
|
Euskaldunak, bereziki Lapurdikoak, lehen balea ihiztariak izan ziren," nahiz eta Iparraldeko itsasoak garratzak izan eta izotz mendiak zeharkatu behar izan". Beste populuak bultzatu
|
zituzten
arrantza mota horren egitera baina berek XVIII. mendean utzi zuten. Euskaldunak 30 ontzirekin, 50 gizonekin, sei hilabeteko hazkurriarekin (bixkotxak, arnoa, sagarnoa, barazkiak, sardina gazituak), bospasei txaluparekin eta material zerbaitekin (arpoiak, besteak beste) joaten ziren.
|
2013
|
|
Itsas belar horiek lehorrera ekarri eta, laborariek biltzen
|
zituzten
. Baina 1990 urtetik goiti, arrain kopuruak gutitzen hasi zirelarik, arrantzale batzuk sareen bidez biltzen hasi ziren algak kostara heldu baino lehen.
|
2015
|
|
Berantegi: margolan handitik hurbilegi ziren. eso handiek emeki museora buruz tiratzen
|
zituzten
. Eloik eta aingeruak margolan urdina berriz zeharkatu zuten eta gelan berriz gertatu ziren, irriz behatzen zituen zizelkadura mehe luzearen parean. izelkadura erraldoiak gela zuri zabalaren erdian pausatu zituen.
|
2016
|
|
56 Entzun ezazu orain 4 hariko banjoa, blue grass estiloko musika honetan. Estatu Batuetako behizainek kantatzen
|
zituzten
istorio amaigabeak laguntzen zituen musika da.
|
|
XVIII. mendean, zeharkako txirulek, soinudunago eta argiago izanik, moko flautak ordezkatu
|
zituzten
. XII. mendetik aitzina aurki zitezkeen Europan, Alemanian bereziki:
|
|
XIX. mendeko musikagileek zinez pieza adierazkorrak idatzi
|
zituzten
pianoarentzat. Hauen artean, 1840 irian Chopinek idatzi zuen bals hau.
|
|
20 1750 irian klarinetearentzat idatzi lehenbiziko obrek klarinete ttipiak erabiltzen
|
zituzten
. Halako batek interpretatzen du hemen Corelliren kontzertu bat.
|
|
Kriskitinek elkarri lotuak diren zurezko bi maskorren itxura dute, esku batean inarrosten direnak. Espainiar dantzak laguntzen
|
zituzten
.
|
|
Geroztik klarineteei eta saxofoiei aplikatu zaie. XVII. eta XVIII. mendeetan, zeharkako flautak zurezkoak ziren (flauta barrokoa) eta giltza batzuk baizik ez
|
zituzten
. XVIII. mendean, moko flautek flauta barrokoak ordezkatu zituzten.
|
|
XVII. eta XVIII. mendeetan, zeharkako flautak zurezkoak ziren (flauta barrokoa) eta giltza batzuk baizik ez zituzten. XVIII. mendean, moko flautek flauta barrokoak ordezkatu
|
zituzten
. Moko flautak 7 izaritan aurkitzen dira, hauetarik nagusienak sopranoa, altua, tenorra eta baxua izanik.
|
|
XIX. mende arte, musikariek hodi zatiak gehituz luzatzen
|
zituzten
musika tresnak, tronboia salbu, bere irristailuari esker nota guziak jotzeko gai baitzen. Pistoien asmakuntzari esker, 1813an, hodia zortziren batez (1/ 8), hamabosten batez (1/ 15), edo bosten batez (1/ 5) luza zitekeen, nota tonu batez, tonuerdi batez edo tonu bat eta erdiz beheitituz.
|
|
Hiru mekanismo mota agertu dira gaurko pianora heldu aitzin: klabikordioan (XII. mendetik XVIII. mendera) letoizko ziri ttipi batzuek hariak jotzen
|
zituzten
. Hariaren parte batek dardaratzen zuen, bestea isildua zelarik:
|
2017
|
|
Xamanismoaren teoriak beste molde batez esplikatzen ditu, magia alde batera utzi gabe: xaman edo aztiek trantzean jarriz marrazten
|
zituzten
irudiak izan daitezke.
|
|
Obra horietako kolore kopurua mugatua da, ikatza eta buztina erabiltzen baitzituzten gehienik. Pintura ezartzeko tresna hauek baliatzen
|
zituzten
: pintzelak, zotzak, eskuak, tanpoiak eta tutuak.
|
|
Historiaurreko jendeak lehen margolariak dira. Duela 30000 bat urte, bizi ziren harpeen paretetan tindatzen hasiz, lehen pinturak egin
|
zituzten
.
|
|
Pintura egiteko ikatza eta okreak erabiltzen baitzituzten, kolore guti egin zezaketen. Pinturaren ezartzeko, tutuak, pintzelak, tanpoiak, makilatxoak edo erhiak baliatzen
|
zituzten
.
|
|
4 Pareta pinturen egiteko erabiltzen
|
zituzten
tresnak ingura itzazu.
|
|
7 Zure ustez, zergatik
|
zituzten
pareta pinturak egiten?
|
|
Ekai mota anitz erabiltzen
|
zituzten
, hala nola hezurrak, harria, zura, buztina eta bolia. Eskuak, zotzak (moldaketa), eta harri zorrotzak (eskultura eta grabadura) ziren orduko tresna erabilienak.
|
|
Harpeetako paretez gain, lehen artistek beste euskarri anitz erabiltzen
|
zituzten
, hala nola hezurrak, adarrak, buztina, bolia eta harria.
|
|
Euskarri horiek moldatuz edota zizelkatuz, obra eramangarriak sortzen
|
zituzten
, bereziki estatuatxoak eta xafla grabatuak. Estatuatxo horien artean," Venusak" deitzen diren emazte itxurako anitz atzeman da.
|
|
Horrela, puska batez eginak direnak baino punta azkarragoak egiten
|
zituzten
.
|
|
Laborantzarekin betan, europarrek kanpotik heldu beste usaia batzuk ere berenganatu
|
zituzten
, hala nola harpeetan ehorzten zituzten gorpuak kanpoan lurperatzea. Hilei megalito deitu harrizko aterpeak eraikitzen zizkieten.
|
|
Laborantzarekin betan, europarrek kanpotik heldu beste usaia batzuk ere berenganatu zituzten, hala nola harpeetan ehorzten
|
zituzten
gorpuak kanpoan lurperatzea. Hilei megalito deitu harrizko aterpeak eraikitzen zizkieten.
|
|
K.a. 5000 urte inguruan, Euskal Herriko jendeak toki batean finkatu ziren eta laborari bilakatu. Laborantzarekin batera, usaia berri batzuk ere hartu
|
zituzten
, adibidez megalitoen eraikuntza. Hauek garai hartako hilobiak direla erran daiteke.
|
|
Hauek garai hartako hilobiak direla erran daiteke. Hilak trikuharri eta harrespiletan ehorzten
|
zituzten
. Megalitoak eguzkiaren eta beste astroen arabera norabidetuak ziren.
|
|
3 Trikuharriak lurrez estaltzen
|
zituzten
tumuluak osatuz. Trikuharrien eraikitzeko urratsak ordenaren arabera zenbaki itzazu.
|
|
• Zeltek metalaren lantzeko erabiltzen
|
zituzten
teknika zenbait ezagutzea.
|
|
K.a. VIII. mendetik aitzina, zeltak Europan nagusitu ziren, eta tokiko jendeekin nahasi: Iberiar penintsulan adibidez, populu zeltiberiarrak osatu
|
zituzten
, eta gaurko Frantzian, Belgikan, Suitzan eta Italiako iparraldean galiarrak.
|
|
Populu hauek arteari biziki emanak zitzaizkion, bereziki egunero baliatzen
|
zituzten
gauzen apaintzeko. Apaindura horiek begizta sarez osatu itxura abstraktuetan oinarrituak dira.
|
|
Beren artelanetan, metal ezberdinak (urrea eta brontzea bereziki), harribitxiak, korala, eta berina erabiltzen
|
zituzten
.
|
|
Jende horietarik batzuk jainko (s) ak direla uste da. Batzuek diote animaliak izar konstelazioen ikurrak direla (zezena, izurdea, zakurra, etab.), besteek sakrifikatzen
|
zituzten
animaliak direla. Dena den, erran daiteke hain segur pertz hau zeremonietan erabiltzen zela, odola edo edari sakratuen edukitzeko.
|
|
Kasko horren egiteko, burdina, brontzea eta urrea
|
zituzten
gehienik erabili.
|
|
Apaindurak, metala moldera isuriz edota bozelduz eginak diren landare itxurako irudiak dira. Metalean korala finkatuz, apaindura horiek osatzen
|
zituzten
. Kasko hau ez da hilobi batean atzemana izan, harpe zilo batean baizik.
|
|
• Tresna hauetarik zein baliatzen
|
zituzten
–ordenagailua bolaluma idazluma kalamua pintzela
|
|
Musika profanoari dagokionez, trobadoreek (Loira ibaiaren hegoaldean, Òc mintzairakoak) edo troberoek (Loiraren iparraldean, Oïl mintzairakoak)
|
zituzten
olerki gehienak idazten. Trobadoreek okzitanieraz idazten zuten, eta maiz juglareek zituzten kantuak ematen.
|
|
Musika profanoari dagokionez, trobadoreek (Loira ibaiaren hegoaldean, Òc mintzairakoak) edo troberoek (Loiraren iparraldean, Oïl mintzairakoak) zituzten olerki gehienak idazten. Trobadoreek okzitanieraz idazten zuten, eta maiz juglareek
|
zituzten
kantuak ematen.
|
|
Zeltak K.a VIII. mendetik aitzina hasi ziren Europan hedatzen. Haien artea eguneroko bizian baliatzen
|
zituzten
gauzetan agertzen da gehienik.
|
|
Metala lantzen trebe ziren eta teknika anitz erabiltzen
|
zituzten
, hala nola bozeltzea, grabatzea eta moldera isurtzea. Urrezko, zilarrezko, brontzezko, kobrezko edota burdinazko gauzak begizta sarez eta itxura geometrikoz apaintzen zituzten.
|
|
Metala lantzen trebe ziren eta teknika anitz erabiltzen zituzten, hala nola bozeltzea, grabatzea eta moldera isurtzea. Urrezko, zilarrezko, brontzezko, kobrezko edota burdinazko gauzak begizta sarez eta itxura geometrikoz apaintzen
|
zituzten
. Atzeman diren objektu anitz gerlari edota zelten sinesmenei lotuak zaizkie, azken hauek zelten bizian zuten garrantziaren lekuko. eguneroko arteak
|
|
• Antzinatean bizitokien, tenpluen, etab., apaintzeko baliatzen
|
zituzten
teknika eta obra batzuen ezagutzea.
|
|
Erromatarrek inguruko artistak (grekoak, etruskoak) anitz kopiatu baldin bazituzten ere, potretaren eta bustoen garapena erromatarrei zor zaie. Erabiltzen
|
zituzten
ekaiak eta teknikak, greziarrek baliatzen zituzten berak ziren.
|
|
Erromatarrek inguruko artistak (grekoak, etruskoak) anitz kopiatu baldin bazituzten ere, potretaren eta bustoen garapena erromatarrei zor zaie. Erabiltzen zituzten ekaiak eta teknikak, greziarrek baliatzen
|
zituzten
berak ziren.
|
|
Antzinateko estatuak koloretsuak ziren baina gaur egun ez da ageri, baliatzen
|
zituzten
pinturak eta harri koloredunak galdu baitira.
|