|
2000
|
|
|
Oinarri ikaragarri hauetan, nekazaritzan eta meatzaritzan ezarritako mundukoekonomia dugu, zeinean kafea, kotoia, azukrea, kakaoa, urrea eta zilarra ustiatzeko, lan bortxatua eta produkzio esklabista erabili zituzten. Mundu mailako ustiakuntzahorretan oinarriturik, hiru gizalditan zehar, Espainiak, Frantziak, Portugalek, Britainia Handiak eta Herbehereek beren hizkuntza, kultura, erlijioa eta baloreakezarri
|
zituzten
mundu mailan. Eta hemen dugu Kapitalismoaren mendiaren magala; gaur egungo gizateria eta gaur egungo izatea baldintzatzen duten benetako oinarri ekonomiko, sozial, politiko, kultural, linguistiko, erlijioso eta etikoa.
|
|
2001
|
|
|
OMC, Banku Mundiala, FMI? Japonian ere manifestapen berberak egin
|
zituzten
munduko krimen ekonomikoen aurka.
|
|
|
Ezaguturiko materia bere osagarri elementaletan erreduzitzeko tendentzia historian zeharreko konstante bat izan da. Dagoeneko duela bi mila urte filosofo grekoek jarrera honen oinarriak ipini
|
zituzten
munduko konplexutasuna azaldu nahian, bere osagarri elementaletan erre duzi tu zutenean. Kristo aurretiko seigarren mendean Tales-ek proposatu zuen gauza guztien oinarrizko elementua ura zela; ondo rengo pentsalariek mundua lau elementu lurtarrezosaturik zegoela proposatu zuten:
|
|
2002
|
|
|
Telegrafoak albiste agentzien agerkundea ahalbidetu zuen, eta, agentzien eskutik, albisteek bizitza eredu eta kultura eredu oso zehatzak, mundu kapitalistarenak? aireratu
|
zituzten
munduaren lau bazterretara. Telegrafoaren laguntzaz indartu ziren lehen albiste agentziak honako hauek izan ziren:
|
|
|
Estatuburuak eta gobernuburuak noiz iritsiko zain, ordezkaritzek ahalegin handiagoa egiten zuten gailurra ez dadin hutsik geratu. Bien bitartean, milaka pertsonak manifestazio baketsu batean ekintza eraginkorrak eskatzen
|
zituzten
munduan pobrezia errotik kentzeko. Hurrengo hiru egunetan, 109 estatuburuek eta gobernuburuek ahalegin handia egin dute ekintza plan horri buruzko akordioa lortzeko, eta zazpi egunetan ez dute diplomatikoek lortu.
|
|
2003
|
|
|
Bere arduradunen arabera, inoiz egin den gaixotasunari buruzko azterketa osoena da. Dokumentu horren arabera, 5,3 milioi gizonek eta 4,7 milioi emakumek tumore gaiztoak garatu
|
zituzten
mundu osoan 2000 urtean; beste 6,2 milioi pertsona hil ziren minbiziaren ondorioz. OMEren arabera, urte horretarako 56 milioi herritar inguru hiltzen dira, arrazoi guztiak tarteko.
|
|
2005
|
|
|
Gizaki guztiek dute DNAm a, baina emakumeek bakarrik transmititzen dute eta mutazioz aldatzen da; beraz, amaren leinuen adierazlea da. 18 eskeletori egindako azterketek aldaketa genetiko oso arruntak agertu
|
zituzten
mundu osoan, eta, beraz, ez dute balio gaur egungo europarren ahaidetasun posible bat zehazteko. Hala ere, sei gorputzek sinadura genetiko bat zuten —N1a leinua deitzen zaio—, oso arraroa egun kontinentean.
|
|
2007
|
|
|
Agerraldia 2006ko irailean detektatu zuten, eta berehala ohartarazi
|
zituzten
Munduko Osasun Erakundea eta Nigeriako osasun arduradunak, baina ez zuten zabaldu, beldur baitziren txertoaren aurkako iritzia sendotuko zela. Orain, ordea, ikusita poliomelitis kasuak ugaritzen ari direla, publiko egin dute eta kanpainarekin jarraitzeak duen garrantzia nabarmendu dute.
|
|
|
Berdin zitzaien haien misilak distantzia luzeak egiteko gai ez baziren: AEBek aliatuak
|
zituzten
mundu osoan, eta aliatu haien baseetatik misilak garraiatuko zituzten hegazkin bonbaketariak atera zitezkeen. Ordurako estatubatuarra zen von Braun, eta Estatu Batuetako Armadarako ari zen lanean.
|
|
2008
|
|
|
Abuztuko ekaitz haizeek gogor astindu
|
zituzten
munduko burtsak. Prezioak %10 jaitsi ziren Wall Streeten, eta kolpe latzagoa jaso zuten Australiako, Europako eta Asiako burtsek.
|
|
2009
|
|
|
McNamararen eraginez izugarri zorpetuz herriok berenganatu zituzten alferrikako azpiegiturak(...), ingurugiroa hondatzen zuten urtegi gaizki eginak, eta abar. Diru freskoa erakusten zitzaien amuan, agintarien ustelkeriaren kontrako batere mekanismorik gabeko diru likidezia, eta gobernu gehienek onartu
|
zituzten
Munduko Bankuaren gomendioak".
|
|
|
1970tik aurrera panafrikanismoa gero eta gehiago bihurtu zen agintarien buruhausteen bigarren mailara mugatutako gaia, eten gabe hitzaldietan lehen planoak aipatua izaten segiko zuen arren. Herrialdeen arteko tirabirak ugaritzeaz gain, 1980tik aurrera Amerikak eta Europak politika neoliberalak indartu
|
zituzten
mundu osoan. Azken hiru hamarkadotan Afrikan gertatu diren gerra eta sarraskiak nekez aurrikusiko zituzten amesgaiztoetan ere antzinako ekintzaile antikolonialistek.
|
|
|
Eta, haien ondotik, etxe zuloko hizkuntzak zeuden. Inperio handiek Europako hizkuntzak zabaldu
|
zituzten
munduan zehar, eta historikoki globaltzat hartu dira.
|
|
|
Iaz 2.400 lagun hil
|
zituzten
mundu osoan heriotza zigorra ezarrita
|
|
|
2008ko heriotza zigorrak eta hilketak txostenak mundu osoan zehar heriotza zigorrak duen eraginaren ikuspuntu zabala erakusten du, eta bertan argitaratu dutenaren arabera, iaz 2.930 pertsona erail
|
zituzten
munduko 25 herrialdetan.
|
|
|
XXI.mendean, munduko 59 herrialdek indarrean dute oraindik heriotza zigorra. Atzo kaleratu zuen Amnesty Internationalek heriotza zigorrari buruzko 2008ko txostena, eta giza eskubideen aldeko erakundearen datuen arabera, iaz 2.390 lagun baino gehiago exekutatu
|
zituzten
mundu osoan. Exekuzio horien %72 Txinan izan ziren.
|
|
|
Zigorra ezartzeko modu anker, gizagabe eta apalgarriena da heriotza zigorra, adierazi zuen atzo Irene Khan Amnesty Internationaleko idazkari nagusiak. AIk jakin ahal izan duenez, 2008an gutxienez 2.390 pertsona exekutatu
|
zituzten
mundu osoko 25 herrialdetan. Eta gutxienez, 8.864 laguni ezarri zieten heriotza zigorra 52 herrialdetan.
|
|
|
Naturaren altxorrekin halakorik gerta ez dadin ohartarazi nahi dute antolatzaileek, lehiaketak izango duen oihartzuna baliatuta. 2007an Mexikoko Chichen Itza, Erromako Koliseoa, Brasilgo Rio de Janeiroko Kristo Berreroslea, Txinako Harresi Handia, Peruko Machu Picchu, Jordaniako Petra eta Indiako Taj Mahala aukeratu
|
zituzten
Munduko Zazpi Mirariak.
|
|
|
Horiek horrela, Europako Batzordeak proposatu du gatazka eta pobreziatik ihesi doazen errefuxiatu gehiago hartzea. NBE Nazio Batuen Erakundearen datuen arabera, iaz 65.596 asilo eskaera onartu
|
zituzten
mundu osoan, baina horietatik %6, 7 soilik onartu zituen EBk. Gehienek AEBetara eta Kanadara jo zuten.
|
|
2010
|
|
|
Sticky & Sweet birako 50 kontzertuek 3,5 milioi pertsona batu
|
zituzten
mundu osoan eta, orain, gainontzeko guztiek izango dute emanaldi horiez etxean gozatzeko aukera. Madonna Jean Paul Gaultier, Arianne Phillips eta Givenchy diseinatzaileen jantziak soinean zituela agertoki ikusgarrian dantzatzen ikusi ahal izango dute, adinaren ajerik gabe, 50 urteak gainditu baditu ere.
|
|
|
Estudioko hirugarren diskoak lanketa prozesu luzea izan du eta ez da harritzekoa, Ta dah diskoarekin lortutako mailara heldu nahi badute behintzat, kantuak ondo landu behar baitituzte. Disko harekin 1.400.000 ale saldu
|
zituzten
mundu osoan eta zerrenda guztien gailurrera heldu ziren.
|
|
|
[48] Bretton Woods eko Akordioak izena ematen diete Nazio Batuetako Diru eta Finantza Konferentziak onartutako ebazpenei, Bretton Woodseko hotelgunean hartu zituztelako, New Hampshiren, 1944ko uztailaren 1etik 22ra. Han ezarri
|
zituzten
munduko herrialde industrializatuenen arteko harreman kormertzial eta finantzarioetarako arauak. Han erabaki zuten Munduko Bankua eta Nazioarteko Diru Funtsa sortzea eta dolarra erabiltzea nazioarteko diru gisa.
|
|
2011
|
|
|
Lara Logan CBS telebistako kazetariak sexualki jazarri ziotela salatu du. Tahrir plazan zegoela inguratu zuten, iragan ostiralean, eta «eraso sexual bortitz eta luzea» jasan zuela eman du jakitera komunikatuan.Iaz, 145 kazetari atxilotu
|
zituzten
mundu zabalean; 1996 urtetik kopuru altuena. Iranen eta Txinan 36 kazetari atxilotu zituzten.
|
|
|
Monster Show. Konpainiako zuzendariak eta aktore batek hiru aste igaro
|
zituzten
munduko punta bateko zein besteko haurrekin. Haiekin sentitzea, hunkitzea eta bizitzea zen Panta Rheikoen helburua, eta zenbait kontzepturen inguruan batzuek zein besteek daukaten ikuspegiaz jabetzea.
|
|
|
alde batetik, bankuei euroak epe luzeagorako eskaintzea, maileguen gehienezko iraupena egungo hamahiru hilabeteetatik hiru urtera luzatzea; bestetik, interes tasak gehiago jaistea.Banku zentralek atzo erakutsi zuten prest daudela zorraren krisiaren ondorioei elkarrekin aurre egiteko. Batasunak eta erabakiak %3tik gorako igoerak eragin
|
zituzten
munduko burtsa nagusietan: %4, 98 Frankfurteko Dax indizean, %4, 22 Parisko CAC 40n, %3, 65 New Yorkeko Dow Jonesen, 53,96 Madrilgo Ibex eta %3, 16 Londresko Ftse.
|
|
|
Jendea izutzeko bakarrik balio zuen horrek, benetako gerra AEBen dominazioa maila globalean ezartzeko egin zen. AEBen aurkako eraso terroristak erabili
|
zituzten
mundua beraien interesen arabera moldatzeko eta hori zen elkarri esaten ziotena, hasieran sekretupean, gero jendaurrean. Horregatik okupatu zuten Irak, horregatik okupatu zuten Afganistan... pentsatu zuten mundu arabiarra kontrolatzen ahal zutela, baina Tunisiako eta Egiptoko altxamenduek erakutsi dute herrialde arabiarrak ez direla hain kontrolatzeko errazak.
|
|
|
Atxilotuetako batek zerbitzari bat zuen etxean. Bertatik koordinatu eta gauzatu omen
|
zituzten
mundu osoko hainbat finantza, enpresa eta gobernutako webguneen kontrako eraso informatikoak.
|
|
|
Espainiako Poliziak hiru lagun atxilotu ditu Espainiako Anonymous pirata informatiko taldeko arduradunak direlakoan. Horietako batek zerbitzari bat zuen etxean eta bertatik koordinatu eta gauzatu omen
|
zituzten
mundu osoko hainbat finantza, enpresa eta gobernutako webguneen kontrako eraso informatikoak.
|
|
|
1988an, bigarren diskoa argitaratu zuten, GN. R Lies izeneko diskoa. Disko honekin 13 milioi ale baino gehiago saldu
|
zituzten
mundu osoan. 1989an, berriz, MTV sarien banaketan emanaldia eskaini zuten eta Rolling Stones taldearekin bira bat hasi zuten.
|
|
|
Ondorio horietara iristeko, ikertzaileek 2.000 animalia eta landare espezie baino gehiago aztertu zituzten, espezieen kokapen aldaketei buruz orain arte egindako ikerketa guztien datuak bildu zituen azterlan batean. Kontuan hartu
|
zituzten
mundu osoko izaki bizidunen latitude eta altitude aldaketak, baina, batez ere, Europa eta Ipar Ameriketakoak, datu gehien zituzten eskualdeak zirelako. Azterketa horrek ez ditu aipatzen klima aldaketak etorkizunean espezieek bizirauteko ekarriko dituen arriskuak, baina aurreko ikerketen arabera, ingurumen aldaketek eragin handia izango dute.
|
|
2012
|
|
|
Kanta Grammy saria irabazteko hautagai izan zen eta salduenen zerrendan sartu zen berehala. Garai hartan, mila kontzertu baino gehiago egin
|
zituzten
mundu osotik zehar.
|
|
|
Nekez ikusiko nuke nik Europako populu langileak altxa eta gure alde mugitzen Euskal Herria independente izan dadin; nekez, berdin, Hirugarren munduko elkartasuna. Aurreko garai batez, Mosku oraindik bere lekuan zenean, gure militanteek laguntza militanteak izan
|
zituzten
munduan gaindi: gaur egunean, soilki bizpahiru lekutan eta horiek krisi egingo dutenean, inon ez.
|
|
2013
|
|
|
Antza, Kleok eta berak hurbileko amak hautatu
|
zituzten
mundura etortzeko. Amak eta aitak, deribazioz.
|
|
2014
|
|
|
Bilera horietan aitorpen deigarriak egiten dira eta ondorioz burtsek gorabehera nabarigarriak izaten dituzte, espekulatzaileen onurarako, dirutzak prest edukitzen baitituzte mozkin oparoak eskuratu ahal izateko. Aitorpen azpimarragarri horiez gain, Brisbanen, 800 neurri ekonomiko(!) proposatu
|
zituzten
mundu ekonomia sustatzeko eta hazkunde bidean ipintzeko. Nire ustetan, neurri gehiegi.
|
|
|
Egon. Antzinako jainkoek hiru neska mutil hartu
|
zituzten
mundu osoa ordezkatzeko?
|
|
2015
|
|
|
Ipurditxoaren jabea Gorka zen; perbertitu itxurakoa, berriz, Portu, eta konturatu gabe unibertso mailako casting batean hartzen ari ziren parte. Zergatik hautatu ote
|
zituzten
mundu eskas honetako biztanleen ordezkari. Batek daki.
|
|
|
Ez du honek erran nahi kalitatea ez dela mundu horretan bilatzen, alderantzizkoa erakutsi dute euskal taldeek baina nagusien eta nagusituen munduan biziz, hizkuntza gutxituan arituz hizkuntza nagusi baten ondoan, landu behar
|
zituzten
munduak oso desberdinak ziren, bazterrekoak, dominanteen munduak begiratzen ez zituenak, hala ere bizi zirenak. Beste mundu bat erakusteko nahikeria zuten, utopia forma bat.
|
|
|
Hona hemen datu horietako batzuk: a) abuztuan, komunikabide sozialek 2 mila milioitik gora erabiltzaile
|
zituzten
mundu osoan; b) irailean, sakelako telefonoei dagokienez,% 50eko gorakada izan zen; c) azaro hasieran, Internetek 3.000 milioi erabiltzaile baino gehiago zituen mundu osoan; eta d) abenduan, munduko herritarren kopurua baino altuagoa zen konexio mugikor aktiboen kopurua. Ondorioz, 2015eko urtarrilean, munduko herritarren% 42k bazuen Interneterako sarbidea; alegia, joan den urteko txosteneko datuekin alderatuta, igoera nabarmena izan da(% 35etik% 42ra).
|
|
|
Hala ere, ikerketaren egileek adierazi dute teknika horiek ez dutela landu zuhaitzei, dentsitateari edo zur kantitateari buruzko kopurua, prozesu biologikoak eta ekosistemaren egitura ulertzeko garrantzitsuak baitira. Zientzialariek 400.000 zenbatespen baino gehiago erabili
|
zituzten
munduko mapa bat sortzeko (irudian), eta horrek baso masen dentsitatearen irudi espezifikoa eskaintzen du. Azterketak patroiak erakusten ditu zuhaitz dentsitatean eskala handian, eta ekosistema batean aldagai hori kontrola dezaketen faktoreei buruzko informazio zehatza ematen du.
|
|
2016
|
|
|
baten gorputzetik sortu
|
zituzten
mundua, bizia eta unibertsoa.
|
|
|
Ez du honek erran nahi kalitatea ez dela mundu horretan bilatzen, alderantzizkoa erakutsi dute euskal taldeek, baina nagusien eta nagusituen munduan biziz, hizkuntza gutxituan arituz hizkuntza nagusi baten ondoan, landu behar
|
zituzten
munduak oso desberdinak ziren, bazterrekoak, dominanteen mundua begiratzen ez zuena, hala ere bizi zena. Beste mundu bat erakusteko nahikeria zuen, utopia forma bat.
|
|
|
Tania Lamarcak (1980, Gasteiz) Espainiako gimnasia erritmiko txapelketa irabazi zuen 1994an, eta ondoko urtean Espainiako selekzioarekin ari zen entrenatzen, olinpiar jokoetako taldekako modalitatea helburu. Hara bidean, urrezko bi domina eta hiru zilarrezko irabazi
|
zituzten
munduko txapelketetan, eta bi zilarrezko eta hiru brontzezko Europakoetan. 1996an, urrezko domina olinpikoa irabazi zuen Atlantan, kirolariak lezakeen saririk gorena.
|
|
2017
|
|
|
Azken urteetako hazkunde joerak jarraitu egin du 2015ean ikerketaren arabera, eta produktu ekologikoen eskaria ez ezik, eskaintzak ere gora egin du. Nekazaritza ekologikoko 50,9 milioi lur hektarea erregistratu
|
zituzten
mundu osoan, eta merkatu ekologikoaren hazkundea 80.000 milioi dolarretaraino iritsi zen. Esanguratsuak dira datuok, 1999koekin alderatzen baditugu:
|
|
|
Festa antolatzea bere ideia izan zen eta dena atera zen bikain. Gainera, Galgoak taldearen kontzertua inork ahaztuko ez zuen zerbait izan zen, zorionak jaso
|
zituzten
mundu guztiaren ahotik, eta oheratu zenean irribarre batez agurtu zuen eguna. Babak boxeoari zor zion larunbat goiz hartan gorputzaldi onarekin esnatzea.
|
|
|
1 Hainbat kulturatako jainkoek kaos ilun eta urtsu batetik eta munstro baten gorputzetik sortu
|
zituzten
mundua, bizia eta unibertsoa.
|
|
|
Ezinezkoa zen hain ergelak izatea. Baina dena posible zen kaikuek orduko 200 kilometroan gidatzen ageri ziren bideoak igotzen
|
zituzten
mundu batean. Asiainek bere telefonoa atera eta Peraltaren mugikorreko zenbakia osatu zuen.
|
|
|
XVIII. mendearen bukaeran hasi ziren ohartzen hizkuntzalariak antzekotasunak bazeudela hizkuntza desberdinen artean. Hauen arabera, familietan bildu
|
zituzten
munduko mintzairak eta, hemen ere denak ados etorri ez arren, honako hauek dira gaur egun erabilienak:
|
|
|
Guztiek egiten zuten gorantz arratsaldeak aurrera egin ahala. Eskualdeko periferietako maketokumeak elkarren kontra oldartzen ziren; Ikastolakoek eta Urruzunokoek ez zuten, badaezpada, elkar ukitzen; mutilek elkar jotzen zuten “euren neskak babesteko”; neska kuadrillek harresi borobilak sortzen
|
zituzten
munduari bizkarka; errebaletako motorzaleek tabernatik gertu aparkaturiko BMWak arraiatzen zizkieten mendialdeko aberaskume euskaldunei. Festaren aitzakian, klasea, aberria, sexua eta bestelako lurralde batzuk defendatzen eta erasotzen zituen nork bere posiziotik, eta klasearen, aberriaren eta sexuaren izenean nork bere amorrua katalizatzen zuen albokoaren aurka.
|
|
2018
|
|
|
Esklaboak, halako batean, hil egiten ziren, edo askatu, eta, beraz, erreserbari eutsiko bazitzaion, behin eta berriz eskuratu behar ziren (nahiz eta Hegoalde Zaharrean esklaboak oparo ugaldu ziren eta ez zituzten oso sarri aske uzten). Kalkulu diskretu baten arabera, gutxienez hamabost milioi afrikar eraman
|
zituzten
Mundu Berrira esklabo. Ugazabak gogotik ahalegintzen ziren esklaboak boteregabe gisa markatzen, eta askotariko moduak erabiltzen zituzten horretarako (besteak beste, izenak, jantziak, orrazkerak, hizkerak eta gorputz markak), eta ugazabaren tresna enblematiko hartaz ere baliatzen ziren:
|
|
|
Zer ikas genezake distopia horietatik? Idazle horiek gai izan ziren gero errealitate bihurtuko ziren joerak iragartzeko, bizitu
|
zituzten
munduetan nolabait presente baitzeuden, ernamuin moduan edo, nahiz eta gehienontzat oharkabean pasatuko. Erabateko zaintzapean bizitzea, adibidez, edo psikofarmakoen erabilera masiboa, edo gizartearen joera uniformatzailea..., eta beste hainbat eta hainbat.
|
|
2019
|
|
|
Denen gainetik, Meskiten minareteak zerurantz. Oraindik tratanteen jauregi ospetsuen aztarnak begi bistan daude, esklaboak biltzeko erabiltzen zituzten aretoenak ere bai, mendetan izan baitzen Zanzibar esklaboak saltzen
|
zituzten
munduko merkaturik handiena.
|
|
|
" Deutsches Ahnenerbe" edo" Antzinako herentzia alemaniarrari buruzko ikerkuntza eta irakaskuntza elkartea" edo sekta SS barruan antolatutako erakundea izan zen. Heinrich Himmlerren lidergopean, Westfaliako Wewelsburg gaztelua zuen gunetzat eta bertan jasotzen
|
zituzten
mundu guztian zehar bildutako objektu boteredunak.
|
|
|
26), 60ko hamarkadara arte, alderdiek euren afiliatuei identitate zehatz baten araberako bizimodua eskaintzen zieten: elkartasun espazio bat, kode eta balio zehatzetan oinarrituta, identitate kolektibo zehatzak indartuko
|
zituzten
mundu ikuskera ezberdinak birsortuz.
|
|
2020
|
|
|
Baina 2003an argitaratutako ipuin batek, Luzien Etxezaharretak idatzia, iragartzen digu dena: " 2020 urte horietan ikaragarriko izurriteek jo
|
zituzten
munduko bazter batzu". 2003an argitaratu, eta printzipioz 2050eko errealitatea irudikatu lukeen ipuin batek:
|
|
|
Luzien Etxezaharretak, ez oso baikor noski: " 2020 urte horietan ikaragarriko izurriteek jo
|
zituzten
munduko bazter batzu". Eta ez osasun arloan bakarrik:
|
|
|
Handik, 30 herrialde baino gehiagora zabaldu zen. Ez zen COVID bezain kutsakorra izan [8.442 kasu ofizial erregistratu
|
zituzten
mundu osoan], baina 800 pertsona inguru hil ziren gaitz horren ondorioz. Hilgarritasun tasa %11koa izan zuen.
|
|
|
Uganda, Filipinak, Hego Dakota (AEB), Errusia eta Txileko ekintzaileen hitzak jaso
|
zituzten
munduko hedabide nagusiek Madrilgo COP25ean, Greta Thunbergen diskurtsoaren zain zeudela. " Entzun munduko indigenei, haiek dira klima aldaketa gehien jasaten ari direnak", ohartarazi zuen Thunbergek.
|
|
2021
|
|
|
Iaz, hiltzera kondenatutako 483 preso exekutatu
|
zituzten
munduan. Hilketen %88 Iranen, Egipton, Iraken eta Saudi Arabian egin dituzte
|
|
|
AI Amnesty International gobernuz kanpoko erakundearen arabera, iaz gutxienez 483 lagun exekutatu
|
zituzten
munduan —Txinan hildakoak zenbatu gabe—, heriotzara kondenatu ostean. Azken hamar urteetako kopururik txikiena da, AIren arabera, eta 2019ko datuekin alderatuz gero, %26ko murrizketa gertatu da:
|
|
|
Bartzelonan txapelketa txiki batzuetan parte hartu zuen orduan, eta horietako puntuazioak tarteko, Espainiako finalera sailkatu zen. Joan den udan jokatu zuen Gelato Festival World Mastersaren Espainiako finala, eta han, Espainiako bi ordezkari hautatu
|
zituzten
munduko finalerako; tartean, Alberdi. Orain, Italian jokatu dute munduko finala.
|
|
|
Gainera —eta hau izan da historia honetara sartzeko izan dudan atea—, errege erreginek poltsa diruz betea zeramaten agenteak bidali
|
zituzten
mundu ezaguneko bide eta itsaso arriskutsuetan barna, eta agindua eman zieten ahalik eta liburu gehien erosteko eta, zeuden tokian zeudela, kopiarik zaharrenak aurkitzeko. Liburu gose horrek eta haien truke ordaintzen ziren prezioek pikaroak eta faltsifikatzaileak erakarri zituzten.
|
|
|
Zen fraide laiko bihurtu zen eta historia eta poesia klasikoa aztertu zituen. Bere poemek kalitate mistikoa zuten eta gai unibertsalak adierazten
|
zituzten
mundu naturalaren irudi sinpleen bidez". " David Landis Barnhill en liburuak Bashoren obraren itzulpen literalak bilatzen ditu, kronologikoki antolatuta.
|
|
|
Bainan bederen bidaia horrek erakatsi zaukun nola botereak eta diruak manatzen
|
zituzten
munduko gertakari gehienak. Ainitz etorkin ikusi ginuen, miserian bizi zirenak, beren etxea eta familia galdurik.
|
|
2022
|
|
|
Hiru pisu. Eta kontatu digu zein tabernatan egiten
|
zituzten
munduko gin tonic onenak. Aresti ere heldu da antzokira haren ahotik.
|
|
|
Stanfordeko Unibertsitateko (EE) datuen arabera. AEB), 2021ean, horrelako aplikazioek 392 milioi erabiltzaile bildu
|
zituzten
mundu osoan, aurreko urtean baino %10 gehiago. Etengabe hazi den joera baterako behin betiko bultzada izan da.
|
|
|
Horien artean da Xabier Mitxelena, Osasuna eta Errausketa ikerketa taldeko kidea eta medikua da. BERRIAri azaldu dionez, 2015 urterako aztertuak
|
zituzten
munduan gai horren inguruan egin diren hainbat ikerketa. Horien arabera, askotarikoak ziren osasunean errausketak izan zitzakeen kalteak:
|
|
|
Txostenean proposatzen dutena da ez dezatela halako ibilgailu gehiago ekoitzi 2035etik aurrera —urte horretan sartuko da debekua EB Europako Batasunean—, eta 2040tik aurrera gauza bera egin dezatela CO2a isurtzen duten ibilgailu astunekin. Iaz inoiz baino ibilgailu elektriko gehiago saldu
|
zituzten
munduan: 6,6 milioi, urte bat lehenago saldutakoak halako bi.
|
|
|
Herrialde askok hartu zuten parte, 30 inguruk, baina ezin da esan arrakasta izan zuenik: bakarrik 12.000 milioi dolar barkatu
|
zituzten
mundu osoan.
|
|
|
Baina 2003an argitaratutako ipuin batek, Luzien Etxezaharretak idatziak, iragartzen digu dena: " 2020 urte horietan ikaragarriko izurriteek jo
|
zituzten
munduko bazter batzu". 2003an argitaratu, eta printzipioz 2050eko errealitatea irudikatu lukeen ipuin batek:
|
|
2023
|
|
|
Eta orain, sendagilea bere ka tedratik urrumaka eta pozpozik irribarrez ari zen bitartean, handiak garrasika eta etsita zeuden, elkarri ostikoka. Aurkitu berriak
|
zituzten
munduko gaitz guztiak.
|
|
|
2022aren amaieran, 35,3 milioi errefuxiatu zenbatu
|
zituzten
mundu osoan, hau da, aurreko urtean baino zortzi milioi gehiago, eta 2011n baino hogei milioi gehiago, UNHCR ren arabera. Errefuxiatu guztien %80tik gora bost herrialde hauetakoak izan ziren:
|
|
|
Zalantzarik gabe, ekitaldi berezia izan zen, eta ez da oharkabean pasatu, ez txirrindularitzazaleentzat, ezta hainbeste ez direnentzat ere. Guztiek ikusi ahal izan
|
zituzten
munduko txirrindulari onenak gure kale eta errepideetatik pasatzen, eta ekitaldiarekin gozatu ahal izan zuten. Karabanaz ere gozatu genuen; hala ere, entretenituta egon arren, agian antolakuntzak buelta bat eman lioke ohitura honi, hainbeste trafiko eta zabor sortuko ez duena.
|
|
|
2020ko maiatzaren 25ean hil zuen polizia estatubatuar batek George Floyd, beltza izateagatik. Haren heriotzaren irudiak nazioarteko hedabideetan zabaldu ziren, eta arrazakeria, indarkeria eta diskriminazioa salatzeko protesta masiboak eragin
|
zituzten
mundu guztian. Gavan Titley Irlandako Unibertsitate Nazionaleko irakasleak argi du Floyden kasuak «enpatia» eta «emozioa» hedatu zituela herritarren artean, eta gutxiengo etnikoek inoiz ez bezalako babesa jaso zutela kalean.
|
|
|
Existitzen ez ziren oheen gainean egin zuten amodioa, eta existitzen ez ziren gorputz biluziak laztandu zituzten. Beren oheetara gonbidatu
|
zituzten
mundu libre batekin amesten zuten gizon eta emakumeak, eta amesten jarraitu zuten vodkaz bustitako larruekin, haizeak eragindako bandera gorriekin. Irekiegia akaso, hiri itxi batean bizi zen bikote batentzat?
|
|
|
Aita, Joxe Esteban Etxabe Erauskin (18941978; aurrerantzean JEEE), eta ama, Demetria Erauskin Irastortza (18991985; DEI) ere zaldibiarrak ziren, Goroskindegi eta Urtsuko errota (Utsukurta) baserrietakoak, baserrietakoak, hurrenez hurren. Hamaika seme alaba ekarri
|
zituzten
mundu honetara eta gure berriemailea azken aurreko ninika izan zen. Hogeita bost urterekin Beterrira ezkondu zen eta han bizi da harrezkero.
|