|
2000
|
|
|
Itxuraldaketa kristaua zen, beraz, eta horrek lasaitu ez ezik grazia pixka bat ere egin zion Brown jaunari. Asteburu hartan ere, aurrekoan egin bezalaxe, bere zaletasunak lantzeko aprobetxatu zuen denbora, eta atzera saihestu behar izan
|
zituen
amaren eta arreben eta lagunen gonbit zein baino zein gogaikarriagoak. Sobera legoke esatea, hala ere, bigarren asteburu hartan, gauzak erabat desberdin joan zirela, eta desberdin joate hartan funtsezko zama izan zuela noski sentzumenen aldaketak.
|
|
|
Bigarren sala handia Inkisizioari eskainia da; eta sala honetan, besteak beste, torturatzeko erabiltzen zituzten tramankuluak daude. Traste haien artean oso berezi nabarmen zen Ama Birjinaren burdinazko irudi bat, besoak zabalik zituena; Ama Birjina haren kontra lotuta ipintzen zuten zutik galdekatu behar zuten akusatua; Ama Birjinaren atzealdetik giltza bati eragiten zion inkisidore galdetzaileak; giltzari koska bat estuago eragin ahala, besoak itxi egiten
|
zituen
Ama Birjinak, akusatu bekataria besarkatuz; eta besoak ixten eta besarkada estutzen zihoan heinean, titimuturretatik bi iltze zorrotz eta mehe irteten zitzaizkion Ama Birjinari, akusatuaren haragian sartzeko. Ama Birjinaren besarkada amoros hura amaitzean, erabat damututa geratzen zen bekatari madarikatua, nola ez!
|
|
2001
|
|
|
Ekinaren ekinaz eta esku ahurretako minaz, mirakuluz bezala, bi gasna borobil berde agertzen ziren. " Egiazko Opari" horiek
|
zituen
amak ostera, gau aldirako, supazterrean plantatzen, burdinetan berme, laratzean biharamuneko ur bero tupina dilindan zegoela. Gazura, berriz irakinarazten zen, gatzagiz hornitzen, bigarren gasnaren moldatzeko, edo sinpleki, zakurren orugu zalapartatsuen artean, beti gose eta kurrinka zeuden bargo eta ahardi zaharrei eskaintzen.
|
|
|
Etzinda zegoen ahuntz emeak burua altxatu zuen. Ni beso batekin lotzen baininduen, bertze eskuarekin alde batera egin
|
zituen
amaren hanken artean zeuden bi antxume koxkorrak. Orduan, kontu handiarekin, ahuntzaren magalean pausatu ninduen, titirik beteena ahoaren parean nuela.
|
|
2002
|
|
|
Aitor Aranak euskaratu du V. C. Andrewsen nobela gogor hau, «Ganbarako loreak», bere lau seme alabak etxe erraldoi bateko ganbaran giltzapeturik eduki
|
zituen
ama baten eta haur horien inguruko istorioa. Emakume horri senarra hiltzen zaio, eta horrekin batera ordurarteko egoera ekonomiko lasaia arriskuan ikusten du.
|
|
|
Arrantzalea, zorionez, gizon zintzoa eta errukiorra zen, eta denbora luzez eta bihotz onez zaindu
|
zituen
ama semeak, bai Danae eta baita Pertseo beronen seme txikia ere, eta biez arduratu zen, haurra mutil ederra bilakatu zen arte. Izan ere, arrantzalearekin bizi izan zen bitarte horretan, mutiko hura indartsua eta azkarra egin baitzen, gorputzez gorputzeko borrokalari abila eta armak erabiltzen oso trebea.
|
|
|
Pertseo gazte zalu eta indartsua bihurtu baino lehenago ezagutu
|
zituen
ama semeak Polidektes erregeak. Bazekien bi arrotzak kutxa hauskor batean iritsi zirela uharteko hondartzara, eta bazekien bere anaia arrantzaleak zaintzen zituela.
|
|
2003
|
|
|
Kuban egon zen denbora guztian. Gerra hasi zenean, berak Bizkaian
|
zituen
ama, aita eta hiru arreba. Ardura handiarekin biziko zituen gerraren albisteak.
|
|
|
Behor ama eta alaba berdin berdinak dira genetikoki, DNA testek baieztatu dutenez (azido desoxirribonukleikoa). “Gertaera hori erabateko berrikuntza da, eta erakusten du posible dela genetikoki amaren umekia garatzea”, esan zuen atzo Gallik, eta hark azaldu zuen orain arte animalia klonatuen enbrioiak enbrioia lortzeko zelulak eman
|
zituen
amaren umetokira transferitu zirela. 336 eguneko ernaldiaren ondoren jaio zen Prometea.
|
|
2004
|
|
|
Hilabete bi pasatu zituen kostaldean, harik eta konturatu zen arte kaioak zentzunean sartuko
|
zituen
amaren semerik ez zegoela munduan, eta haiekin arrazoitzeko bidea ez dela dialektika sakonetan hastea, baizik eta antxoa batzuk jartzea muturren parean.
|
|
|
Hiru fase izaten
|
zituen
ama batek Santurtziko portuan 1937ko ekainaren 13 hartan:
|
|
|
Ramírez kapitaina, berriz, guztiz aproposa zen CIAren asmoetarako. Hori gutxi balitz bezala, gaztelania eta ingelesa
|
zituen
ama hizkuntza, eta alemaniera eta frantsesarekin aski ondo moldatzen zen.
|
|
2006
|
|
|
Afaritan, egongelako mahaia eta aulkiak berak zaharberrituko zizkiola agindu zion Edurnek. Arreokoak
|
zituen
amak, eta sitsak jaten hasiak ziren. Egiten zituen lanak hainbeste gustatu zitzaizkiola adierazi zionez Edurnek, kakorratzez egindako estalki batzuk oparitu zizkion, esker onaren seinaletzat edo, amak.
|
|
|
Egurrezko kaxa handi batzuk zeuden mojaren atzean, janariz erdi beterik. Haietan banatu
|
zituen
amak emandakoak: barazkiak barazkiekin, arrautzak arrautzekin.
|
|
|
Bestalde, beldurrik izateko arrazoirik ez zuen izango Zeusek: Atenak ezin ezagutuko
|
zituen
ama Metisek Zeusen aurka zituen egitasmoak. Aurrerantzean ezerk ez zuen desorekatuko Zeusen subiranotasuna.
|
|
|
apurtu
|
zituen
amak urak.
|
|
2007
|
|
|
Azkura dauka. Horrelakoxe begiak
|
zituen
amak, eta beti putz eta putz ibiltzen zen, gainera erortzen zitzaizkion ile xerloak baztertzeko ahaleginetan. Guztiagatik ere, pentsatu du, orain zaintzen duen adin bereko atso itxurako hori baino politagoa zen, inondik ere.
|
|
2008
|
|
|
Behar baino gehiago garbitu zuen batean topatu zituen bere aitaren arropak. Berriro ere arropak zabor poltsa batean sartzen ari zela sumatu
|
zituen
amaren begi bustiak begira.
|
|
|
Eta, aita probintziala eta frai Millan komentutik irten bezain laster, bat bateko kapitulura deitu
|
zituen
ama nagusiak komentuko mojak, jakina. Eta orduan, ezusteko ikaragarria kapitulu gelan?
|
|
|
Begirale arrotzak egiazta zezakeen, halaber, nola tratatzen
|
zituen
ama nagusiak beste taldeko lekaimeak, sor Klararen alde lerratutakoak, moja bakoitzak beste mojen aurrean astero egin ohi zuèn aitortzan, batean hemendik eta bestean handik zirikatzen zituela, baita nola bidaltzen zizkien ere haiei maiz, bere aldekoei baino maizago bai bederen, behar bezala egindako estatitiska batek gezurtaezinki egiazta zezakeenez, etxeko lanik umiliagarrienak, hala nola kaperako eta geletako zoruen garbiketa, komunena, eta abar; ama nagusiaren jokabide hura, haatik, are nabarmenago egiten zen nobizien kasuan:
|
|
|
Film bateko eszena tipikoa bizi izan zuen orduan: ohearen inguruan
|
zituen
ama, arreba Ane, Patxi eta Josu, hurrenez hurren. Begiak zabaldu eta soa, hasieran lausotua, argitu ahala, senitartekoak ezagutu eta negarrari emango zion musu soinutsu eta besarkada artean.
|
|
|
Ibon Bilbao (ahotsa eta gitarra), Karlos Alonso (Baxua), Txabi Palacios (gitarra) eta Gontzal Bilbao (bateria), aldiz, Bilboko Ezkerraldekoak ziren, eta haiek ez bezala euskaraz ere abesten zuten. Musika eraginak ez ezik, zinema eta literatur erreferentziak ere bere egiten
|
zituen
Ama Sayk, eta berezko nortasuna zuen mundua sortu zuten bost urte eskaseko ibilbidean.
|
|
|
Begirale arrotzak egiazta zezakeen, halaber, nola tratatzen
|
zituen
ama nagusiak beste taldeko lekaimeak, sor Klararen alde lerratutakoak, moja bakoitzak beste mojen aurrean astero egin ohi zuèn aitortzan, batean hemendik eta bestean handik zirikatzen zituela, baita nola bidaltzen zizkien ere haiei maiz –bere aldekoei baino maizago bai bederen, behar bezala egindako estatitiska batek gezurtaezinki egiazta zezakeenez– etxeko lanik umiliagarrienak, hala ... bederatzi nobizietatik lau ziren sor Klararen aldeko, eta lau hauen artean Ernestina estutzen zuen bereziki, Ernestina zen bezalakoa zelako, gaitasun handia zuèn neska baliotsu bezain bertutetsua, bai, baina bere akatsa zuena:
|
|
|
Eta, aita probintziala eta frai Millan komentutik irten bezain laster, bat bateko kapitulura deitu
|
zituen
ama nagusiak komentuko mojak, jakina. Eta orduan, ezusteko ikaragarria kapitulu gelan... frai Millanen ordez agertu ez zen, bada, aita probintzialarekin etorritako beste karmeldar hura, lekaimeen aurrean!
|
|
2009
|
|
|
arrosarioz
|
zituen
amak
|
|
|
Handik aurrera, ez zuen besterik izan mutilak, txistularia izan nahi zuela eta txistularia izan nahi zuela; xalotasunaren irudia zen neurrian, Gabinori ezetz esatea zaila zen, baina biharamuneko bazkarian gauzak garbi utzi nahi izan
|
zituen
amak:
|
|
|
bihurgunea, atzera egiteko aukera zabaltzen ziona, berak bai baitzekien zer izan zitekeen ona erredura haientzat; jakingo ez zuen, bada, baldin eta berari ere hamaika aldiz erre bazitzaion esku besoetako azala, baita oinetakoa ere, batean ur irakina erori zitzaiolako eta bestean olio errea! Reginak bazuen, bai, intsusarekin egindako ukendu oliotsu bat, berak egiten zuena, amak irakatsitako errezeta bitarteko, nahiz eta azken aldi hartan don Zoilok errezetatutako ukendu bat ere erabili izan zuen, halibut arrainaren gantza lehengai zuena eta emaitza ezin hobeak eman zizkiona; gauza haiek behar
|
zituen
amak buruan, bihurgune hura begien aurrean, beraz?, baina nola ez baitzuen artean lezioa amaitu, aurrera egin zuen, bihurgunea alde batera utzita:
|
|
|
Teofilo Mariak aiherga eta ezaxola entzun
|
zituen
amaren hitzak, berarekin zer ikusirik ez balute bezala: sinesten zuen, bai, sekula ikusi ez zuèn anaiatxoa aingerutxo bihur zitekeela, baina, bihotzez baino gehiago, komenientzia hutsez sinesten zuen, orbetarren arimaren armarriari askoz hobeto zihoakion aingeru bat munstro lotsagarri bat baino?, sineste guztiek komenientziatik, gutxiago edo gehiago?
|
|
|
Negar egiten zuen amak Maritxuk eta Koldok Argentinatik bidalitako eskutitzak irakurtzen zituenean. Gerratik urruntzeko asmoarekin, Rosariora bidali
|
zituen
amak, han zuen lehengusinaren etxera. Maritxuk bederatzi urte zituen, Koldok zazpi.
|
|
|
Teofilo Mariak aiherga eta ezaxola entzun
|
zituen
amaren hitzak, berarekin zer ikusirik ez balute bezala: sinesten zuen, bai, sekula ikusi ez zuèn anaiatxoa aingerutxo bihur zitekeela, baina, bihotzez baino gehiago, komenientzia hutsez sinesten zuen –orbetarren arimaren armarriari askoz hobeto zihoakion aingeru bat munstro lotsagarri bat baino–, sineste guztiek komenientziatik –gutxiago edo gehiago– zerbait dute-eta; amak jarri zuèn musikak ere epel utzi zuen, berari ere, aitari bezala, martxa militarrak eta himnoak gustatzen baitzitzaizkion –haiek txistukatzeko ohitura ere bazuen, pausoa martxaren erritmora egokitzen zuela, ia automatikoki–; guztiaz ere, Teofilo Mariak aitari begiratzen zion tarteka, zeinak amari begiratzen baitzion aldika; gurasoen begirada haietan, ordea, ez zen guztia, azken urte erdian izan zen bezala, urruntasun; aitzitik:
|
|
|
Bidetik oztopoak banan banan kenduta, hantxe aurkitu zuen amak –amaren amatasunak– bihurgunea, atzera egiteko aukera zabaltzen ziona, berak bai baitzekien zer izan zitekeen ona erredura haientzat; jakingo ez zuen, bada, baldin eta berari ere hamaika aldiz erre bazitzaion esku besoetako azala, baita oinetakoa ere, batean ur irakina erori zitzaiolako eta bestean olio errea! Reginak bazuen, bai, intsusarekin egindako ukendu oliotsu bat, berak egiten zuena, amak irakatsitako errezeta bitarteko, nahiz eta azken aldi hartan don Zoilok errezetatutako ukendu bat ere erabili izan zuen, halibut arrainaren gantza lehengai zuena eta emaitza ezin hobeak eman zizkiona; gauza haiek behar
|
zituen
amak buruan –bihurgune hura begien aurrean, beraz–, baina nola ez baitzuen artean lezioa amaitu, aurrera egin zuen, bihurgunea alde batera utzita:
|
|
|
Handik aurrera, ez zuen besterik izan mutilak, txistularia izan nahi zuela eta txistularia izan nahi zuela; xalotasunaren irudia zen neurrian, Gabinori ezetz esatea zaila zen, baina biharamuneko bazkarian gauzak garbi utzi nahi izan
|
zituen
amak:
|
|
|
Horrelako pitxiak
|
zituen
amak atsegin.
|
|
|
Kokotsa kolkoan gidatzen zuen mutilak, zaratatsu, anaiak txipitan ikustera eramaten zuen auto haiek bezain lotsagabe. Eskuak belarrietan
|
zituen
amak, algara egiten zuen. Ezker jo zuten berriro, eta belozitateak zakar aldatuz kaskoraino heldu ziren.
|
|
2010
|
|
|
120 emakume eta 57 haur. Hori da kartzelak utzitako balantze tragikoena, baina ez bakarra. Amaren besoetatik lapurtutako haurrak, erditu
|
zituen
ama gorrotatzeko heziak, deserria eta urte luzeetako umilazio eta gutxiespena ere utzi zituen kartzelak. Emakume haiei beren duintasuna lapurtu zitzaien eta memoria, kendu ahal zieten azkeneko gauza ere, kentzen ahalegindu dira; gertaturikoa oroitzeko eskubidea ukatu zaie emakume haiei.
|
|
|
Udako opor haietan, amak bizpahiru lerraldi izan zituen, baita ondoriorik gabeko eroriko bat ere, oroitzen dudanetik; izebak bazekien ordurako amaren isilaldiek gehiago zutela gaitzetik mistikatik edo egiaren bilaketatik baino; are gehiago: mediku espezialistak bere diagnostikoa eman bezain laster, amaren bat bateko urdurialdiei zein haserrealdiei aurre egiteko, lasaigarri batzuk errezetatu zizkion?, izebak bere gain hartu
|
zituen
ama zaintzeko ardura eta erantzukizuna; izeba ez zen festazalea ez operazalea, baina, operara joateak amari on egingo ziolakoan, sarrerak hartu eta hara joan ziren biak, ez aurretik arazoren bat izan gabe, baina; amak, izan ere, ezohiko galdera egin zion izebari, izebak berak geroxeago kontatu zidanez, etxeko jantzien jantzitegira joanda: –Baina zer jantzi behar dut??, amak bi jantzitegi baitzituen:
|
|
|
lorategiko bazterrik zoragarriena; izena ere eman zion tokitxoari: Ama Birjinaren godelekua; handik aurrera, zenbat arrosario errezatzen
|
zituen
amak han?!, uda partean edo giro ona zegoenean, jakina, batzuetan bakarrik eta besteetan gutako norbaitek lagunduta; amak, izan ere, markesa anderearen hitza aita santuaren hiztzat zuen heinean, une hura irrikatu behar zuen, Ama Birjinak hormako hutsunea noiz beteko; ordainean, baina, beste bisitari bat aurreratu zitzaion;. Ez da Ama Birjina azaldu. Baina zozo bat azaldu da gutxienez?
|
|
|
Turroiarekin batera ekarri ohi
|
zituen
amak, aita siestara joandakoan. Orduan ere ezin eskerrak eman.
|
|
|
hiru maiztu, paperez beteak, hamaika bider birziklatutako goma batez estutuak. Turroiaren azpilean ekartzen
|
zituen
amak, eta han egoten ziren, azukre almendra, mahaspasa, turroi papur, kikara zikin eta mazapanekin berdinduta, mahaiaren erdigunean, desafio eginez bezala,, gai al zarete bazkalondoari eusteko milioi hauek mahai gainean egonda??, ama aharrausika hasi eta bera ere lotara joan arte.
|
|
|
lorategiko bazterrik zoragarriena; izena ere eman zion tokitxoari: Ama Birjinaren godelekua; handik aurrera, zenbat arrosario errezatzen
|
zituen
amak han...!, uda partean edo giro ona zegoenean, jakina, batzuetan bakarrik eta besteetan gutako norbaitek lagunduta; amak, izan ere, markesa anderearen hitza aita santuaren hiztzat zuen heinean, une hura irrikatu behar zuen, Ama Birjinak hormako hutsunea noiz beteko; ordainean, baina, beste bisitari bat aurreratu zitzaion;" Ez da Ama Birjina azaldu. Baina zozo bat azaldu da gutxienez" esan zuen Domingok pozez gainezka, oso txorizalea zelako, hurrengo udaberriko egun batean; amari, ordea, kopeta ilundu zitzaion;" Habia egiten ari da", erantsi zuen Domingok, eta ama are kopetilunago jarri zen, harik eta ni laguntzan joan nintzaion arte:
|
|
|
Udako opor haietan, amak bizpahiru lerraldi izan zituen, baita ondoriorik gabeko eroriko bat ere, oroitzen dudanetik; izebak bazekien ordurako amaren isilaldiek gehiago zutela gaitzetik mistikatik edo egiaren bilaketatik baino; are gehiago: mediku espezialistak bere diagnostikoa eman bezain laster —amaren bat bateko urdurialdiei zein haserrealdiei aurre egiteko, lasaigarri batzuk errezetatu zizkion—, izebak bere gain hartu
|
zituen
ama zaintzeko ardura eta erantzukizuna; izeba ez zen festazalea ez operazalea, baina, operara joateak amari on egingo ziolakoan, sarrerak hartu eta hara joan ziren biak, ez aurretik arazoren bat izan gabe, baina; amak, izan ere, ezohiko galdera egin zion izebari, izebak berak geroxeago kontatu zidanez, etxeko jantzien jantzitegira joanda: " Baina zer jantzi behar dut?", amak bi jantzitegi baitzituen:
|
|
|
Herenegun bai konturatu ni," aitatxo" ka eta" amatxo" ka han zebiltzala ezinegon urdurian bi kalekume, zein baino zein, txilio batean. Lanak
|
zituen
amak, aitak errebixta eskuetan...
|
|
2011
|
|
|
Martxo hasieran, halaber, Josuk azokatik ekarritako hiru kiwi landare landatu
|
zituen
amak ortuan, errekatik hurran (eta, beraz, haritz zepa haiek sartu nituen lekutik ere bai), bakoitza zutoin bati lotuta. Bina urte zituzten; emeak ziren euretako bi, arra hirugarrena.
|
|
2012
|
|
|
Zapatu goizetan ogia egiten zuen berton Mauriziak. «Lau ogi egiten
|
zituen
amak zapatu goizetan, orea ostiralean egin eta gero jagiten uzten zuen zapaturako», gogoratu du Frantzisko Bernaola Aldeiturriagak, Maurizia eta Benantzioren semeak. «Garai hartan, garia etxera igo behar zen, eskailera zaharretatik, eta ebaki egin behar zen, bigundu, eta han goian jo».
|
|
|
Ez zuen azalpen gehiago eman nahi. Gainera, babestu egin nahi
|
zituen
ama alabak. Azken finean hau bere arazoa zen, ez haiena.
|
|
|
Eta horma guztiak zuriz margotuak. Gure etxea txikia eta iluna zen, eta horregatik pintatu
|
zituen
amak hormak kolore biziekin. Kaotiko samarra zen gure etxea, amaren neurrira egina.
|
|
|
Esker ona adieraziz hartu zituen, eta armak eskuetan izan bezain laster, indarberritu balute bezala, su eta gar abaildu zen bere hiltzaileen kontra, eta haietako bi txiki txiki egin
|
zituen
amen batean. Egia esateko, ezustea horren handia izan zuten, eta armen zaratak horrenbesteraino izutu zituen, ezen harriduraz eta beldurrez besterik gabe erori baitziren, eta ez zuten ihes egiteko indar handiagorik izan, haragiak gure balei aurre egiteko izan zuena baino.
|
|
|
Azaltzen ez zekien arrazoiengatik, luzea egin zitzaion etxerako itzulera bidea Inasi. Sukaldean aurkitu
|
zituen
ama eta izeko; ziurrenik, beren beregi egongo ziren bera noiz ailegatuko itxaroten. Halakoetan mundu guztian ohikoa denez, eskolan zer egin zuten izan zen egin zioten lehenbiziko galdera.
|
|
|
Margaritak asteak eman
|
zituen
amari zer idatziko pentsatzen; barruak ez zion laguntzen erantzun gabe uzten, baina aldi berean ezin asma zezakeen zer esan behar zion. Urriaren hasieran, aurrenekoari erantzuteko zalantzetan artean, jaso zuen amaren bigarren eskutitza.
|
|
|
Lalande Biran ez zegoen Yangambin, baizik eta Le Roi du Congon, Samangako uhartearen inguruetan. Espedizioak bizpahiru egun
|
zituen
Ama Birjina bere tokira garraiatu eta etxerako bidea egiteko, eta hileta bukatua egongo zen ordurako.
|
|
|
Asto gainean iragan zen guajiro batek hartu zuen Man' a eta, zamaria Lidiari utzirik, legoa baten gaindi lagundu
|
zituen
ama alabak. Asto gaineko zaldunagandik bereizi zirenean, Lidiak etxe aitzineko jaguey erraldoien adarraje joria antzeman zuen, eta bihotza irauli zitzaion, bozkarioz ala histuraz ote zen ez zekiela; Mariari pot egin, papoaren kontra hertsiki besarkatu, eta haia haia joan ziren ama alabak azken pattar hartan goiti.
|
|
2013
|
|
|
Hamzak gogo onez entzun
|
zituen
amak zuzendu zizkiòn hitzak, bere arritmiari buruzkoak; eta, hari irri zabala eskainita, erran zion:
|
|
|
Eta hala zen. Etxera joan zen, eta han topatu
|
zituen
ama eta ahizpetako bat bazkaltzen. Ez zuten albistearen berririk.
|
|
|
Bost anaia arreba ziren, Marie zen zaharrena. 11 urte
|
zituen
ama hil zitzaionean, 9 urte tifusak Zofia ahizpa hil zionean. Heriotza hauek agnostiko bihurtu zuten Marie.
|
|
|
Hamzak gogo onez entzun
|
zituen
amak zuzendu zizkiòn hitzak, bere arritmiari buruzkoak; eta, hari irri zabala eskainita, erran zion:
|
|
|
Handik urte batzuetara, aurreneko aldiz Eibarrera joan zenean, anaia harrituta gelditu zen benetako herria ikustean, hain trinkoa eta hain obreroa, eta bere buruko irudia amaren kontatzeko moduari zor zitzaiola ohartu zen. Halako pozarekin kontatzen
|
zituen
amak bere gaztetako kontuak, non hiri ideal batean gertatuak ziruditen. Dena den, anaiari gehiago gustatu zitzaion Eibar erreala Eibar idealizatua baino.
|
|
|
Hasiera batean, alaiki kontatzen
|
zituen
amak gerra garaiko gertaerak ere, hipnotizatzailearena edo Txirri Bigarrenaren zapatena bezalaxe. Barre egiten zuen, esate baterako, Alfontso XIII.a bota eta Errepublika proklamatu zen eguneko paradoxekin:
|
|
2014
|
|
|
Mikel Strogoffek bizia emango zuen ama besoetan askatasunez hartzeagatik!... baina etsiz gero, harenak egin zuen, harenak eta amarenak, akabo haren eginkizuna, akabo haren zina!... Bere burua osoki menderaturik, begiak itxi
|
zituen
ama maiteari begitartea uzkurtzen zion larritasun ikaragarria ez ikusteko, eskuak ezkutatu zituen bere bila ari ziren esku dardarati haiek ez estutzeko.
|
|
|
Berarentzat oso erraza zirudien aitarekin bizitako guztia ahaztea, ez nuen errudun egiten, baina gauzak nire ustetan, oso azkar egiten
|
zituen
amak. Ni berriz iraganari helduta, bizitzan geratzen zitzaidan bakarra, aitaren oroitzapen batzuk eta bakardadea, itsasoa bete bakardade.
|
|
|
Porru patatak zerbitzatu
|
zituen
amak.
|
|
|
Ireneri iruditzen zitzaion, 9 urterekin, 10ekin, oso desberdinak zirela ama haiek. Irene Arriasek tren geltokiko tunelean ikusten
|
zituen
ama umeak beti, ordu berean, ia egunero.
|
|
|
Plastikozko poltsaren kolorea ere bizi bizi gogoratu zuen, zehatz, nola egin zuten gero etxerako bidea. Gogoratu
|
zituen
amaren galderak umeari, Nor zara, señe, euskaraz, erdaraz, nola eman zion umeak azkenean plastikozko poltsa amari, botikak barruan.
|
|
2015
|
|
|
Alabak luke gogoratu baina, bi urte eta erdi zituenean, amak telebista piztu zuen begi bistako desesperazioz. Jatun txarra zen orduan umea, neskatila mizkina, ahoa irekitzen zuenean zirrikitu txiki bat baino ez zuen uzten, orduak pasatzen
|
zituen
amak koilarari eraginez, abioiaren hegaldia imitatuz. Pazientzia proba intentsiboa.
|
|
|
–Dovizhdane? agurtu
|
zituen
ama alabak atetik bazihoazenean.
|
|
|
–Guriak be hor nunbait ibiliko dituk bai, eta zuek hemen gelditu; izango da zeozer gaur afaltzeko, eta bihar be, Natibitate ase eta bete, ez gaituk baraurik geratuko? gonbidatu
|
zituen
ama Dominikak, maitekiro.
|
|
|
Hormigoi fabrikarik ez zen garaian, oinez egiten
|
zituen
Amak baserritik kanporako ibilerak: bidetxidorretik Zarautza ematen zuen bidea, esate baterako, eta bide luzeagoak ere bai.
|
|
|
Aitak eta osabak izurdearen okela ekartzen zuten etxera, jateko. Xerrak izaten ziren eta txahalarenak balira bezala prestatzen
|
zituen
amak, zartaginean eta patata frijitu batzuekin. Gogorrena aitaren eta osabaren kontakizuna entzutea izaten zen, nola harrapatzen zuten izurdea.
|
|
|
5 Barruko gauza hauek guztiak tratatzen
|
zituen
ama priorearekin eta horrela pozten zen. Gaixotasun osoan ez zuen inolako nahigaberik eman sekula, eta ez zuen egiten gaixozainak nahi zuena baino gehiagorik, ur pixka bat edatea bazen ere.
|
|
|
Data honetan, etxe sartzea egin zuten garai hartako zeremonia polit bat jarraituz: . Tamayo lizentziadunak eskutik hartu
|
zituen
Ama Teresa Jesusena, Fundatzailea, eta Isabel San Domingorena, ama priorea, eta etxe hartan sartu zituen, eta etxearen jabetzaren seinaletzat, Teresa Jesusenak handik kanpora bota zuen aipaturiko Diego Porres (aurrez etxearen jabe izan zena) eta batetik bestera paseatzen ibili ziren; ateak ireki eta itxi zituzten, eta aldare bat egin eta kanpaitxo bat jo zuten, eta gainerako mojekin batera salmoa... Laudate Dominum omnes gentes, eta era baketsuan beste jabetza ekintza batzuk burutu zituzten, inork kontrarik egin gabe?
|
|
|
2 Jakin beza berorren aitatasunak, hango auzi honetaz idatzi zidanean izan nuen samin handi guztia, orain ikusten dudana gogora etortzea izan zela, hau da, gezurrezko lekukotasunen bat zabalduko zutela Pauloren aurka; eta beti onartu
|
zituen
ama nagusi orde beltz honek gezurrezko lekukotasun handietako batzuk, eta egun batzuetan pena honekin izan nintzen. Oi Jesus, zein estu hartu nauen!
|
|
|
Txera berezia zioten elkarri Bitorrek eta Saioak. Txikitxuterik izugarri maite
|
zituen
ama aitak, eta osabagaz askoz hobeto konpontzen zen etxeko neskatila. Osaba taxistagaz joaten zen eskolara, osabak jasotzen zuen unibertsitatetik iluntzeetan.
|
|
|
Hark ere gauza zoragarriak esaten
|
zituen
amaz.
|
|
2016
|
|
|
(Julian Hernandez, Siniestro Total taldeko kantaria, ¿ Hay vida inteligente en el rock?). Elvis eta bere ama. Elvisek alabak adina liluratzen
|
zituen
amak. Gaztea eta ausarta zen eta bere larruzko jakek eta jantzi estuek adin guztietako emakumeak suspertzen zituzten.
|
|
|
Saltzailea nuen aita, eta maiz izaten zen etxetik kanpora. Eguraldi ona egiten zuenean, ibilaldi luzeak egin ohi
|
zituen
amak inguruko bideetan hara eta hona. Estimazio berezia zion Revoltako bidexkari.
|
|
|
Karpetan zeuden, halaber, gure nota buletinak eta udalekuetara joan ginen uda batean etxera idatzi genituen gutunak. Ez zegoen argazki bakar bat ere; beste nonbait gordeko
|
zituen
amak.
|
|
|
Bazekiten amaren aldartea aldatuko zela gailetak egin zitzan zorro bete irin oparitzen ziotenean. Begiak zabal jarri
|
zituen
amak hura ikustean, baina espero gabeko beste bi zaplazteko jaso zituzten haurrek. Ea hura non aurkitu zuten galdezka hasi zitzaien.
|
|
|
–Ezinezkoa da. Gainera, hala balitz, nondik aterako
|
zituen
amak hezur horiek guztiak?
|
|
|
Abokatuekikoak konpondutakoan amaren trasteen artean hasi zen miaka, eta orduan jaso zuen bigarren ustekabea, oraingoan harrigarriagoa eta zalantzarik gabe bortitzagoa. Oroigarri material gutxi
|
zituen
amak Estatu Batuetara iritsi aurreko garaietatik, ia batere ez, eta ez zen harritzekoa, kontuan harturik ia lau urtez, 37tik 41era, Frantzian zehar bazterrik bazter ibili zela, sarritan bizilekua aldatuz, askotan presaka alde eginez, gero berriz itsasoko bidaldi azkengabe hartan, eta egoera horretan ezinezko gutizia zela aldean oroigairik eramatea, nahikoa lan izango zuten eguneroko bizitzarako p... Meza liburu txiki bat zen, itxura guztien arabera, Europako eta Afrikako erromesaldi zurrunbilotsu hartatik salbatu eta mundu berrira iritsi zen gauza bakarra.
|
|
|
58). Halaber, Alemanian, Britainia Handian, Espainian, Frantzian, Hungarian eta Italian 2002tik 2005era egindako ikerketa bateko datuak erabilita, ama presoen% 25ek aitaren zaintzapean zituen seme alabak, baina aita presoen% 92k
|
zituen
amaren ardurapean. Bestalde, amen %12k galdua zuen tutoretza; aiten kasuan, aldiz,% 2k (Cruells, Igareda eta Torrens, 2005:
|
|
|
Gainera, ia erdiek onartu zuten medikazio horiek konbinatzen edo txandakatzen dituztela batzuetan, pediatrak horrela egiteko gomendatu baitzien, eta %59k adierazi zuen hobera egin zutela ibuprofenoa ematen dietenean. Amak eta pediatrak Ospitalez Kanpoko Pediatriako eta Lehen Mailako Atentzioko Espainiako Elkarteak ere lortu nahi izan
|
zituen
amek sendagilearen medikuarekin duten harremanari buruzko datuak. Horrela ondorioztatu zuen hamar amatik ia bederatzik (%88) «batez ere zure pediatrak konfiantza duela semearen osasun arazoen aurrean».
|
|
2017
|
|
|
apurtu
|
zituen
amak urak.
|
|
|
Begiak ñarrotzeko maneran ezagutu nion. Horrela ñarrotzen
|
zituen
amarekin edo Zahrarekin eztabaidaren bat izaten zuen aldiro. Osaba ohartu izanen zen; puska batean ez zuen ahoa ireki niri agintzeko baizik gosariaren hondarrak biltzeko.
|
|
|
Ez altxatzeko, komunera joateko ez bazen. Eta horrela pasatu
|
zituen
amak zortzi hilabeteak, ohean lotan, ohean bazkaltzen, ohean bizitzen; aspertuta batzuetan, baina zoriontsu oro har; ohean etzanda, haurdunaldiari eta haurra izateari buruzko liburuak irakurtzen, azpimarratzen, musika klasikoa ipintzen; niri berba eginez, esanez ez zitzaidala ezer gertatuko, asko maite ninduela, eta itxaron nezala apur bat, beste apurtxo bat, jaio gura izan arte.
|
|
|
Izatez, ume sasikoa zen Agnes Souret. Haurraz erditzean hogei bat urte
|
zituen
amak, Marguerite Souretek, eta ezkongabea zen.
|
|
|
" Comparecio Da Maria Arocena Arocena, de edad de 25 años, viuda, domiciliado en Espidealde n° 18, maniJestando que su esposo D. Pedro Ondarrola Esposito, natural de San Sebastian, de 33 años de edad, labrador, Jallecio a las dos de la tarde de ayer a consecuencia de Grippe". Hiru seme utzi
|
zituen
ama alargunarekin: Fermina, gero Errekaldeko etxekoandre eginen zena; Joxemari" Mitxelko" esaten ziotena, gerran hila, eta Joxepa, gero ezkontzaz Gorgoriko etxekoandre egina.
|
|
|
bere kasa antolatzen zuen lan ordutegia eta ia beti zegoen libre kafe bat hartzeko. Hitz batzuk egin
|
zituen
amarekin Alemaniatik iritsi berri ziren esentzia lurrungailuen inguruan.
|
|
|
Aitak mahats aleak balkoian jatea proposatu zigun, auzoko elizako kanpaikadekin. Mahats platertxoak prestatu
|
zituen
amak. Elizako ordulariari begira ari zen.
|
|
2018
|
|
|
Esker oneko hartu genuen; ez dakit atseginez hartu genuen, baina esker oneko bai. Bestalde, iraganeko bizipenak orainaldira ekarri
|
zituen
amaren kasuan, batik bat, eta amak txarto pasatu zuen. Hala ere, esker oneko agertu zen ama, aitortzak esan gura zuenagatik.
|
|
|
Hutsune zuri bat ministroarentzat. Zapata kaxa batean sartu
|
zituen
amak idatzarazi zizkion bi gutun haiek, aurreko urte guztietan gordetako ohar eta sasipoemekin batera. Malagako presondegi probintzialean idatzitakoak gehienak.
|
|
|
Haien ordez beste bi orri sartu
|
zituen
amak prestatutako eta postontzira eramandako gutun azaletan. Eskerrik asko, benetan naturalago bat makinistarentzat.
|
|
|
–Emakume horren istorioa kontatu nahi dut. Udan bere seme alabak akabatu
|
zituen
amarena, gogoan duzu?
|
|
|
ez zitzaidan sinesgarria egiten. Nolatan abandonatuko
|
zituen
ama batek bere seme alabak, bere altxorra. Ez, ez, ez, edozein sakrifizio eginda ere, aurrera jarraitzen du ama batek, hori sinesten nuen.
|
|
|
Txilio bakarra, ahula, etsia, barregarria ia. Berriz ikusi
|
zituen
amaren begi irtenak, azalpenik aurkitu gabe pixkanaka itzaltzen. Berriz ikusi zuen ezezagun hura atzerako bidea egiten, sukalderantz.
|
|
|
Bi eskuez astindu
|
zituen
amaren sorbaldak, eta You Siporen gorputzak balantza egin zuen alde batetik bestera. Bizilagunak berehala etorri ziren iskanbila entzutean, eta kalean zebiltzan hainbat herritar ere harriturik hurbildu ziren.
|
|
|
Seme alaben argazkiak eginarazi
|
zituen
amak. Beste deusenik ez, sekula ez.
|
|
|
Antza, harribitxi erosle batek ekarri
|
zituen
ama alabak Birmaniatik, han arriskuan zeudelako. Italian Francesco ezagutu zuten eta, emakumearen lepoa ikusirik, anakonda baten gorputz disekatuarekin ikuskizun harrigarri bat egitea proposatu zien, emakumeak bere lepo luzea sugearenari mahaipetik erantsi eta, badakizu,, aldi berean suge eta emakume den izakia?
|
|
|
Bat batean, gogora etorri zitzaion ahaztua izan behar zuen dena: Pirinioetako mendiak igotzen
|
zituen
ama; zinema aretotik ateratzean istorioen nondik norakoak eztabaidatzera bultzatzen zuen ama; berearekin ateratzen ez zenean, nire llorona deitzen zion ama; Aliziaren abenturak irakurtzen zizkion ama; munduari aurre egiten erakutsi zion ama.
|
|
|
Oteizaren apostoluek bide bazterrean itxaron behar izan zuten, behin betiko fatxadan jarri arte, 1968an. Basterretxeak kriptan pintatutako irudiak ezabatu egin zituzten, eta Ibarrolak ez
|
zituen
Ama Birjinaren ganberarako pentsatutako irudiak pintatu. Harrigarria bada ere, santutegiko artelan abstraktuenek, Txillidaren ateek, ez zuten arazo handirik izan, kultu elementu ez baina atal erabilgarriak zirelako, seguru asko.
|
|
|
Txikia nintzenean, abesti zoragarriak kantatzen
|
zituen
amarekin.
|
|
2019
|
|
|
Militar guztien gisan, Napoleonek ez zuen ama baino ikusi nahi emakumearengan, baina, iraultza burges baten ondorengo izanik, ez zuen nahi ez gizartearen egitura hautsi eta ez amari eman emazteari baino leku garrantzitsuagorik: aitatasuna ikertzea debekatu zuen; gogor definitu
|
zituen
ama ezkongabearen kondizioa eta ezkontzaz kanpoko haurrarena. Nolanahi ere, emakume ezkonduak ere ez zuen baliabiderik aurkitu bere ama duintasunean; paradoxa feudalak bere hartan zirauen.
|