|
2000
|
|
|
ordea, zer da ni hori? Zeren, ni ni banaiz, nitasun bat dudalako da —modu batean deitzeagatik, jaun André—, eta ni nor banaiz, nortasun bat dudalako, baina zer dira eta zertan dautza nitasun hori eta nortasun hori, eta
|
zer
dakigu haietaz. Aurki guztiak baitu bere ifrentzua, eta gutien uste dugunean mintzatzen baita beldurra balentasunaren ahotik, edo urguilua eta handinahia umiltasunaren mihitik —ustekabeko ederrak izan behar ditugu azken judizioko egunean, jaun André...! —, eta orduan bizitza ez da lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa.
|
|
|
Ordea, aitonak ezentzuna egiten zion, edo bertze gauza bat entzuten zion, agian, zeren aitonak tabako gehiago eskatzen baitzion edo katoliko eta protestantei buruzko bertze errepuesta hura emaiten zion... edo errepuesta haren azken bi hitzak, hobeki: " Ipurdian zuloa!", hizketan gero eta gehiago nekatzen zelako, benturaz, edo auskalo zergatik, zeren
|
zer
dakit nik zer gertatzen zen aitonaren buruan...
|
|
|
Baina
|
zer
jakin dezakezu zuk zulo eta hutsune horietaz, zeren, ni baino zaharrago zaren arren eta zuretzat ere urteak aitzina doazen arren, baitirudi ezen, zenbatenaz aitzinago, hainbatenaz hobeki zaudela, arno zaharra bezala, eta zulo eta hutsune gutirako duzula, halatan, zeure burua, zure gutun argietan klar eta garbi irakur dezakedanez...?
|
|
|
Izan ere, denbora hartan, buru buruan sarturik nituen zure hitz haiek, jaun André, noiz eta kontseilatzen baitzenizkidan, atsegintasunaz denaz bezainbatean, neurria eta moderazionea, zeren plazerrarekin itsutzen zenak edireiten baitzuen, finean, desplazerra. Ordea,
|
zer
nekien nik plazerraz. Deus ez!
|
|
2002
|
|
|
–Hik
|
zer
dakik. Akaso ondo irtengo dik.
|
|
|
–Ezetz? Eta zergatik... zergatik ez duk aipatu,
|
zer
zakiat ba nik, kanpinen bat edo?
|
|
|
–Adibidez...? Ba,
|
zer
zakiat ba nik: noiz jo behar den larrua.
|
|
2004
|
|
|
Zilegi bazait, Karl Marx eta Koldo Mitxelena ipiniko ditut aurrez aurre hizkuntzen garapena hizpide dutela. Ez dakit Marxek
|
zer
zekien hizkuntza gaietan. Halere, baditu hizkuntzaren inguruko hausnarketatxo batzuk eginak.
|
|
|
Freskagarriena. Azken batean,
|
zer
zekiten Irungo, Madrilgo edo Berlingo bulego zoko haiek benetako ekintzari buruz?
|
|
|
Egitekoa zehaztu aurretik, galdera batzuk egin behar dizkizut. Hasteko,
|
zer
dakizu Hitlerren SSei buruz?
|
|
|
zergatik hil behar izan zuten Mireia? Zergatik ez zuten,
|
zer
dakit nik, bahitu edo. Baliagarriagoa izango zitzaien!
|
|
2005
|
|
|
–Bada, hura zeruan badago, infernura joango naiz ni! Baina
|
zer
jakin dezake zu bezalako pertsona batek gizon emakumeen arteko harremanez. Zuk izan al duzu inoiz mangeratxo bat esku artean?
|
|
|
Hemen dena minuskulaz sartzen da, eta ez da berdin idazten hizkuntza ezberdinetan. Nik
|
zer
dakit. Naroa, lasai, aterako duzu.
|
|
|
Hauek ez dute ezagutzen, ezagutzen dutenek ez dakite ezer. Neska honek ere
|
zer
daki nire lehengusuaz. Agian txortan egingo zuten, baina zer daki berak?
|
|
|
Neska honek ere zer daki nire lehengusuaz? Agian txortan egingo zuten, baina
|
zer
daki berak. Beste nor egongo zen prest Ametsi honaino jarraitzeko?
|
|
|
–Eta
|
zer
dakit nik. Berrogeita lau urterekin ez zuen lanik, ez emazterik, ez dirurik, ez ezer...
|
|
|
Begira gelditu zitzaidan,
|
zer
nekien igarri nahian bezala. Baietz egin zuen gero buruarekin, astiro astiro.
|
|
|
–Esan, esan, esan... eta
|
zer
daki ni bezalako atso zahar batek?
|
|
|
Tomasen ama joan zenean bai, orduan hasi zen Mateo izeko Rosarekin hitz egiten. Eta galdetu zion
|
zer
zekien aitite Julianek jokatu zuen konpetizioari buruz. Eta galdetu zion zer zekien aitite Julianek egin zuen arrosarioaren armairuari buruz, eta Sarriko andrea konturatu ote zen hamasei misterio zeudela armairuan, hamabost egon beharrean.
|
|
|
Eta galdetu zion zer zekien aitite Julianek jokatu zuen konpetizioari buruz. Eta galdetu zion
|
zer
zekien aitite Julianek egin zuen arrosarioaren armairuari buruz, eta Sarriko andrea konturatu ote zen hamasei misterio zeudela armairuan, hamabost egon beharrean. Izeko Rosak erantzun zion ez zekiela konpetizioarena berak, ez zuela aditu halakorik berak.
|
|
|
Zirudienez oraindik ez zekien deus arazoaz. Dena den,
|
zer
zekien, oro har. Zein nintzen ni gizon bibotedun harentzat?
|
|
2006
|
|
|
Mamu bat imajinatu du bere izena aitatzen. Eta
|
zer
dakizu Nereaz. Karlos hirian dagoela eta bere izena aitatu duela jakingo ez balu, hobe.
|
|
|
On egingo diola... Baina
|
zer
dakizue zuek?
|
|
|
–Zehazki,
|
zer
daki irakasle horrek kontu honetaz? –galdetu zion.
|
|
2007
|
|
|
–Eta
|
zer
jakin behar dut. Zuk norbait ikusi, gustatu eta maite egiten duzu.
|
|
|
Belea ttantta zuriz busti nahi izan zuen, eta minutu batzuetarako bazen ere, elurra urtu arteko tarte izoztu hartarako bazen ere, belea zipriztin zuriko mika bihurtu. Baina
|
zer
zekien bele beltzak, bele ilunak, Svenen intentzioaz. Ezer gutxi, seguruena.
|
|
|
Edo alderantziz. Edo
|
zer
dakit nik.
|
|
2008
|
|
|
Ba zera, hortik pauso batera gaudek den denok, eta dena norengatik eta horrengatik, eta Hands eta Andersonengatik, eta zuetako beste kalamidade batzuengatik. Eta laugarren puntuaz eta mutil horretaz zer edo
|
zer
jakin nahi baduzue, arraio demontre! Ez al da ba gure gatibua?
|
|
|
Beste zitalkeria bat esaten baduk nirekin borroka egitera behartuko haut. Nola alde egin? Nik
|
zer
dakit ba! Hori hik esan hidake, hik eta horrenbeste mutur sartzerekin goleta galarazi didazuen besteok, infernuko zuloan kiskalduko ahal zarete denok!
|
|
|
–Nik
|
zer
dakit! Zu zara inspektorea, ez ni!
|
|
|
Ez zen konturatuko berea aldean zuenik. Nik
|
zer
dakit!
|
|
2009
|
|
|
Baina, tira, larunbata zen eta bahi dendak itxita egongo ziren. Funtsik gabeko ideia hori buruan(
|
zer
zekien berak denda mota horien ordutegiaz?) egunean aurrera egitea lortu zuen.
|
|
|
–Mikeli buruz
|
zer
dakik? –galdetu zidan gonbidatuak.
|
|
|
–Eta nik
|
zer
dakit, aizu. Gauez bere atean kax kax egiten duten horietakoa naizela uste al duzu?
|
|
|
azkenekoz hitz egin genuenetik lasaiago ikusten zintudan, baina gaur, badirudi atzera gatozela berriro. Izan ere, zuk
|
zer
dakizu, Adak atsoarekin karitatezko obra bat egin ez ote duen. Baina Adak kontatuko zizun?
|
|
|
–Zuk
|
zer
dakizu zorriren bat hil den, edo barraskilo bat, edo??
|
|
|
–Eta
|
zer
daki Dravak? –esan du.
|
|
|
–Hik
|
zer
dakik, zizare horrek!
|
|
|
–Madrilen, Atochako tren estaziotik gertu, leherketa handiak gertatu dira ibilbide laburreko tren batean. Ramon Sánchez,
|
zer
dakigu. Kontaiguzu?.
|
|
|
1936ko gerra hastearekin batera, harreman oro moztu egin zen. Elkarrizketa egin nionean, Aureliak ez zuen ezer aipatu ahizparen joera politikoen inguruan, baina zer edo
|
zer
jakingo zuen, gerra amaitu zenean haren senarrak Higinia Luzi buruz, galdera batzuk, egin zituela esan baitzidan.
|
|
|
–Zuk
|
zer
dakizu zorriren bat hil den, edo barraskilo bat, edo...?
|
|
|
azkenekoz hitz egin genuenetik lasaiago ikusten zintudan, baina gaur, badirudi atzera gatozela berriro. Izan ere, zuk
|
zer
dakizu, Adak atsoarekin karitatezko obra bat egin ez ote duen. Baina Adak kontatuko zizun... –esan zuen izeba Ernestinak.
|
|
2010
|
|
|
Begiak ez ezik, baina, gizakiari buruz nuèn ikuspegia ere ederki zabaldu zidan idazlearen gogoetak! Izan ere,
|
zer
nekien nik bizitzaren inguruan. Ezer gutxi!
|
|
|
–Bizkarrean? Eta nik
|
zer
dakit! Nire herioan ahal nuen bezala defenditu nintzen.
|
|
|
–Nik
|
zer
dakit! Auskalo!
|
|
|
–Zer esan nahi duzu? Eta nik
|
zer
dakit! Batzuetan sartuko zen eta besteetan ez.
|
|
|
Denok joaten gara gustukoena dugunarekin. Gainera, zuk
|
zer
zenekien gerora zer gertatuko zen?
|
|
|
Chiapasen asko ditugu. Azken urte hauetan zalaparta dezente sortu dute, beren eskubideak aldarrikatzen eta
|
zer
dakit nik. Nire iritzia nahi baduzue, negarti hutsak dira, gobernuaren lepotik bizitzera ohituak.
|
|
|
_ Baina zuk
|
zer
dakizu guri buruz?
|
|
|
–Gene bat, nik
|
zer
dakit.
|
|
|
–Ba txintxurriak, nik
|
zer
zakiat. Etimologiari erreparatu, chinchus chinchuri, latinetik zetorrek, ez?
|
|
|
Begiak ez ezik, baina, gizakiari buruz nuèn ikuspegia ere ederki zabaldu zidan idazlearen gogoetak! Izan ere,
|
zer
nekien nik bizitzaren inguruan. Ezer gutxi!
|
|
2011
|
|
|
– Zuk
|
zer
dakizu! Maitasuna... zer da hori, baina?
|
|
|
– Hik
|
zer
dakin, erantzun dio gizonak espaloitik, hika berak ere, ezpainekin marraztuz itzuli beharreko muxua.
|
|
|
–erantzun dio Sanchok erdi mespretxuz?. Hik
|
zer
dakik horretaz. Nik bai, angina bat izan nian-eta!
|
|
|
Mundu guztiak gutiagotzat zinduzkan, eta egun ere gutiagotzat zauzka, Satur, baina
|
zer
daki jendeak jakin beharrekoaz??
|
|
|
Mundu guztiak gutiagotzat zinduzkan, eta egun ere gutiagotzat zauzka, Satur, baina
|
zer
daki jendeak jakin beharrekoaz??
|
|
|
Hurrengo goizean, zelaietarantz jaistean, behizain bati galdetu nion, konplimendurik gabe, ea
|
zer
zekien heresiaz. Gaztelako armada etorria zela eta hainbat jende kartzelaturik zeukatela, bertze batzuk ezkutaturik eta mendietara ihes eginik zeudela erran zidan, eta ez zekiela deus ere gehiago.
|
|
|
–Nik
|
zer
dakit? –erantzun zuen Josephinek, muturtuta?.
|
|
|
Ahaztuta utzi zuten. Zer zen harentzat hura dena, etxea eta Charlotte, neskak eta Harold?,
|
zer
zekien haietaz. Arrotzak ziren.
|
|
|
–Nik
|
zer
dakit! Hor barnean, akaso.
|
|
|
Zergatik zara hain petulantea? Ez naiz idiota, ez da kontrako ideiarik onartzen ez dudan sektario bat naizela, baina ulertezina zait zenbait sufrimendu hain gertutik bizi, ez dakit, Haritzi atxilotu zutenean egin zioten guztia, eta bat batean bizkarra ematea, eta horrela jartzea taberna batean egun batean gaizki pasa zenuelako, zuk
|
zer
jakingo duzu. Ez duzue berdin esaten?
|
|
|
Norbere burua Kafkaren liburuak zakarrontzira botatzen ikusteak beldurtu eta guzti egiten du bat hala ere, ez pentsa; letren jainkoren bat azaldu eta lepoa moztuko zidala sentitzen nuen, edo Austral edizio zaharren maitale fetixistaren bat?, ibilbide turistikodun liburuak, mapak, kafe joko bat senarraren amak oparitua (hori adibidez alabentzat garrantzitsua izango zela pentsatu zuen), etxeko zapatilak, José Bonorekin atera zuen argazkia Alcalá de Júcarren Kixoteren ibilbidea egiten ari zela (bere zinegotzi bulegoan jarririk izan zuena urtetan zehar),, ez, nik ez nion lagundu, erretiroa bizitzeko beste modu erosoago batzuek gehiago betetzen naute?, arrosario bat, estilografika eta bere oporretako egunerokoa, irakurtzeko tentaziorik izan ez duena;, joan ziren gauza gehiago azaltzen, eta oraindik topatuko ditudanak; izozkailua adibidez, erraldoia, kentzen kosta egiten dena. Txekor osoak erosten zituen, inoiz amaitzen ez zirenak, eta ezin genuen zer jan erabaki, xerrak eta xerrak, saihetsak, nik
|
zer
dakit?. Azkenean Elisak lortu zuen txekorrez libratzea, urte askotako higatze pazientziazkoari esker, baina ez izozkailuaz.
|
|
|
Agian ez gara hainbeste aldatu. Nik
|
zer
dakit.
|
|
|
–Nik
|
zer
dakit!
|
|
2012
|
|
|
–Eta,
|
zer
jakin nahi duzu?
|
|
|
Nik
|
zer
dakit.
|
|
|
Hik
|
zer
dakin!, erantzun nion haserre, egiten ari nintzenaz konturatu gabe. Baina gustatu zitzaidan haserrea adieraztea, hobeto sentitu nintzen.
|
|
|
–Klaudia, polizia horrek, lehengoan zutaz galdezka kale jantzian etorri zenak, zer edo
|
zer
jakingo du. Zerbait egin behar dugu.
|
|
|
Saint Gabriel dorrean itsasora begira geundela, fraide gazte neurritsuaren bizitzaz zer edo
|
zer
jakiten saiatu nintzen. Ikasketak Parisen burutu zituen, Matematika!, eta segidan sartu zen komentuan.
|
|
|
Eta
|
zer
daki pentsamenduak horretaz. Ezer ez.
|
|
|
Badakite pentsamenduarekin erraz eramango zaituztela. Eta
|
zer
daki pentsamenduak arimari buruz?
|
|
|
Bai, jakin behar zuen
|
zer
zekien benetan Iriartek bere emaztearen istripuaz. Eta horretarako beharrezkoa zen taxuzko jarraitze lan bat egitea.
|
|
|
–Eta
|
zer
daki Sandraren istripuaz?
|
|
|
Bere onetik ateratzen zuen putakume hark bere etxea inbaditzeak. Baina jakin behar zuen
|
zer
zekien Azparrenek hatz marken kontuaz. Langelara joan ziren.
|
|
|
fikzioak behin eta berriro lotu ditu mota horretako jazoerak taberna giroarekin. Eta beste mota bateko dendek ere, nik
|
zer
dakit, mertzeria batek edo arrandegi batek, are gutxiago. Izozki denda bat izan behar zuen.
|
|
|
ez zuela lokalizatu oraindik El envíoren alerik, jakina, pentsatu nuen nik?, baina bai, kasualitatez, García San Martínen ibilbidearen inguruko informazio apur bat. Amara Berriko Txatarman tabernan, ezagun batzuekin hizketan ari zela, nire eskaeraren kontua aipatu zuen, eta haietako batek zer edo
|
zer
zekiela azaldu zion: antza, Miedo de cuentos argitaratu ondoren, eta probintzietako idazleei suposatzen zitzaien karrera eredu tradizionalari jarraiki, Madrilera jo zuen Alex García San Martínek, Espainiako literatur sistemaren erdigunera.
|
|
|
–Zuk, pintxoak irensteaz gain,
|
zer
dakizu, tonto arraio horrek?
|
|
|
Inguruan
|
zer
dakidan jakin nahian
|
|
|
Hura izan zen harrigarriena, arrebaren proposamena baino askoz harrigarriagoa. Nik uste nuen ama haserretu egingo zela, triste jarri, oihuka hasiko zela,
|
zer
dakit! Baina sekula ez nuen pentsatuko barrez lehertuko zenik.
|
|
|
Ba, gizon horrek egiten duena ez da gutxiago mirestekoa. Hasiera batean, niretzat lan egiteko hartu nuenean, nik neuk, sukaldaritzaz eta ardoez zer edo
|
zer
banekielako uste harroan, gainbegiratu egiten nituen Gilenen lanak, menuak, ardoen erosketak, iradoki egiten nion hau edo hura; gerora ohartu nintzen haren jakituria, haren jenialitatea lardaskatu baino ez nuela egiten.
|
|
|
Zatoz orain harkaitz honen atzera, eta babesean eseriko gara, hala motelagoa izango da-eta itsasoaren orroa. Istorio bat kontatuko dizut, Moskoe ström horri buruz nik ere zer edo
|
zer
badakidala sinets dezazun.
|
|
2013
|
|
|
Hil behar badu, kosk egin eta pozoia sartu behar badio arterien dotorerian, izan dadila laster. Versusek ilargia hartu zuen izartegitik, debekatua zegoen irria eta orroa,
|
zer
dakigu guk, hiru koloretako euriaren ahots zinikoa. Sugea iritsi da, eta Versus zain zegoen.
|
|
|
Ez daukat segurantzarik, baina goapoa, nazkagarriro goapoa dela esango nuke, gizonezko arruntoi narda, oka egiteko gogoa eragiten digun edertasun mota hori du. Emakumea banintz, ez nuke pauso bakar bat emango beragatik, pentsatu dut, baina
|
zer
dakit nik emakumeek zer pentsatzen duten. Berriro ordulariari erreparatu dio.
|
|
|
Neskak etsipen aurpegiarekin begiratu zidan, kontatzen ari nintzaionak ez ziolako ezertarako balio seguru asko edo mototsarekin arazo larriak zituelako, nik
|
zer
dakit. Adatsa erabat askatu eta berriro biltzen ari zen bitartean elkarteari buruzko zertzelada batzuk kontatu nizkion, adiskideen gorazarreak idazten nola hasi nintzen, horrek inguruko batzuen artean eragin zuen mesfidantza, bakoitzak berea idazteko hartu genuen erabakia, batzarrak noiz egiten ditugun eta beste hainbat xehetasun.
|
|
|
Egia da arratsetan parapentearekin orduak sartzen zituela eta arrisku handi samarrak, askotan alferrikakoak, hartzen ote zituen ere komentatzen zuten ingurukoek, bere adinagatik zuhurragoa izatea tokatzen zitzaionean. Baina horiek ez zekiten noski, ez zuten
|
zer
jakinik, gaitzaren kontra zer borroka zeraman.
|
|
|
Nire susmoak egia balira, abailduta egon behar luke, entrenatzailea badoalako. Egun gutxiko pasioa izango zen beharbada, nik
|
zer
dakit. Zer moduz garen galdetu dit.
|
|
|
Igandeetako bisita motelak ere arraro egiten zaizkit, fabrikatuegiak, zure heriotza agiriak Big Bang teoria baterako zantzuak eman dizkidanetik. Haiekin egunerokoaz hitz egitea, alaben gorabeherak aipatu, senideen kontuak berritu, edozein txorakeria dela-eta eztabaidatu,
|
zer
dakit ba nik, jardunik arruntena ere ezohikoa zait orain. Dena da normaltasunetik kanpokoa, dena da fikzioa, antzerkia, itxura.
|
|
|
–Nire ustez, konde baten seme gazteenak ezer gutxi jakin lezake bataz zein besteaz. Orain, benetan,
|
zer
dakizu zuk burua ukatzeaz eta inoren mende egoteaz. Noiz galarazi dizu diru faltak nahi duzun lekura joatea edo gogoan sartu zaizuna erdiestea?
|
|
|
Baina galdera bota beharrean isilik geratu zen, hizkuntzagatik batik bat, eta baita lotsagatik ere. Hitz egokiak topatzekotan, Leilari kontatuko zion berak ere ez zuela aitarik, ez zuela inoiz aita ezagutu, eta, ohitu beharrean, geroz eta handiagoa zitzaiola aitari buruz zer edo
|
zer
jakiteko premia.
|
|
|
Bere bulegoa, bere logela miatu dezakezu, eta aurrez aurre topatzen baduzu, aurre egin diezaiokezu, zure seme alabak non dauden galdetu, despistatu? eta aldi berean
|
zer
dakien argitu. Ados?
|
|
2014
|
|
|
–Mesanotxean, nik
|
zer
dakit?
|
|
|
–Nik
|
zer
dakit, igual ez dago horren txarra ere?
|
|
|
–Daikiri bat izotz xehe xehearekin ez da izango, no te jode. Ba, nik
|
zer
dakit: kafe bat, infusio bat?
|
|
|
Baina ez dun garrantzitsuena. Azken batean,
|
zer
dakin hik zabor bilaketaz. Zer dakin hik bizitzaz?
|
|
|
Bazagon hortik zehar ironizatzeko gai franko: multinazionalak, banketxeak, telebista, nik
|
zer
zakinat. Baina bai zera:
|
|
|
Hori, beste zerbaitek kezkatzen ninduen galdetu beharrean, zergatik nengoen horrela galdetu beharrean, eta nola lortu nuen pisuarena konpontzea, zer moduz Dani,
|
zer
dakit, berari eragiten ez zioten baina ezagunak zituen nire bizitzako mila gauza... Baina, benetan uste al nuen galdetu behar zidala?
|
|
|
Konpontzen nintzen, esan ohi den moduan, bakarrik eta nire erara. Pelikula muntatu nuen tipo horrekin, bere gabardinagatik, bere manerengatik, nik
|
zer
dakit. Bat batean ez nintzen hor goiko solairuan, ospitaleko gelan, Danirekin egondako pertsona bera, ez zaizkit kontuak ateratzen esan ziona.
|
|
|
Haien izaera kontrajarriak eta nolabaiteko lanbide jelosia dezenteko arrazoi ziren elkarren gogoko inondik inora izango ez zirela uste izateko. Alabaina, ez zuten elkarrengandik alde egin eta, are gehiago, bata bestea galdekatzen saiatu ziren, eguneko berriei buruz besteak
|
zer
zekien jakiteko asmoz. Azken finean, bi ehiztari ziren, lurralde berean, erreserba berean, ehizan zebiltzanak.
|
|
|
–Egia biribila, alajaina, Blount jauna, nik ere banuen neurri horien berri, eta, sinets iezadazu, nire lehengusina maiteak zer edo
|
zer
jakingo du bihar kontu horietaz.
|