|
2000
|
|
|
Eta Espainiatik kanpo, Frankfurtekoa bezalako azoka handietan ikusten ziren horrelakoak. Han era horretako liburu mota ugari
|
zegoen
haurrentzako, helduentzako... Eta bertatik hartu genuen ideia.
|
|
|
Occidentem deserere, orientem spectare, 11 eta osaba Joanikot ere halatsu ibiltzen zitzaidan, noiz eta gizonaren historiaz solasten baitzitzaidan, aro berri bat aipatzen zidala... eta erraiten zidan ezen zientziak zuela giltza, aro berri haren atea irekiko zuena, eta irekitzen ari zena jada... Eta zer zen, bada, niri ere gertatzen ari zitzaidana, bertze aro berri batean murgiltzen ari nintzela baizen, eta mendebalari beha
|
zegoen
haurra ekialdeari beha jarri zela, kasik oharkabean. Bai, halaxe zen, nahiz eta egia ere zen ezen bi aro haiek ez zutela elkarren artean zerikusirik, zeren batak zientzia baitzuen harroin, eta bertzeak poesia; eta, poesiaren bidetik, indar ezezagun batzuek bertze mundu berri batzuetarat ninderamaten, non, matematikaren eta filosofia naturalaren kontzeptu guztien kontra, zuhaitzak eta harriak ere hegalda baitzitezkeen, eta ogi guztiak ziren usoak, esnetan bustiak.
|
|
2001
|
|
|
Irriz urratua
|
zegoen
haurra, bizkitartean matematikak nahikoa maite zituela. Etengabeko predikua bururatzean, arraiki moztu ninduen.
|
|
2002
|
|
|
Horretarako, informazio sistema bat eta gida batzuk bultzatuko dira, gaixotasun bakoitzerako erreferentzia zentroekin. Hain zuzen ere, ministroak Senatuan iragarki hori egiten zuen bitartean, gaixo
|
zegoen
haurraren aitak, Lucasek, gure herrialdean muskuluetako gaixotasun metabolikoetarako erreferentzia zentro bat sortzeko eskatzen zuen, besteak beste, Pomperen gaixotasuna, eta patologia horiei buruzko ikerketak egiteko interes handiagoa, “gauza bat baita EBren buruan ez egotea eta beste bat argitan egotea”. Hala ere, Javier Fernández Lucasen aita pozik agertu zen, tratamenduaren lehen dosia aste honetan bertan iritsiko baita Espainiara.
|
|
2004
|
|
|
Transplantatutako haurrari arreta emateko ardura duen pneumologoetako bat den Rafael Lama doktoreak azaldu zuen bigarren aldiz egin dela horrelako ebakuntza bat gure herrialdean; izan ere, bi organoen lehen inplante konbinatua paziente heldu batean egin zen 2001ean, Valentziako ospitale batean; Sofia Erreginak, berriz, horrelako lehen ebakuntza egin dio paziente pediatriko bati. Bestalde, digestio aparatuan espezializatuta dagoen Jesús Jiménezek transplante bikoitz horren egungo bilakaera ona berretsi zuen, eta, horri esker, arnas eta gibeleko gaixotasun larri baten ondorioz egoera oso ahulean
|
zegoen
haur baten bizitza salbatu ahal izan da. Talde koordinatuak Transplante konbinatu horretan, gai horretan espezializatutako Kordobako ospitaleko bi taldek hartu zuten parte:
|
|
2005
|
|
|
Egia esan, alor publikoa asko gustatzen zait. Radio Nacional de Españara iritsi nintzenean ez
|
zegoen
haurrentzako saiorik. Eta pixkanaka joan nintzen haiek sortzen, beraz, haurrentzako saioen koordintzaile bihurtu nintzen praktikan, nahiz eta inork ez ninduen horretarako izendatu.
|
|
|
Gauzak ez ziren hain gaizki hasi. Ezer baino lehen, zumezko kapazuan lo
|
zegoen
haurra erakutsi zioten, nola ez; ez zen hain txikia ere, apenas sartzen zen kapazuan. Polita zen, egia aitortze aldera, ez zitzaion gehiegi axola halako haur ederraren osaba izatea.
|
|
2006
|
|
|
Lehenak, Zuricheko Unibertsitateko Simon Hoerstrup suitzarrak koordinatuta, azaltzen du nola lortu zen lehen aldiz bihotz balbula natural baten funtzioak garatzeko gai den ehun endoteliala sortzea laborategian. Jaiotzetik kaltetuta
|
zegoen
haur baten bihotz balbula birsortzea zen helburua, eta horretarako “hazitako” balbula haurtxoaren beraren zelula ametatik zetorren, amniozentesiaren bidez lortuak. Lorpen hori dela eta, ez litzateke betiko neurtuko odolbilduak errefusatzeko edo sortzeko arriskuaren kontra, balbula artifizialen albo ondorio beldurgarria baita.
|
|
|
Gure herrialdearen kasuan, deigarria da haurren pobreziaren eragina handiagoa den munduko herrialde garatuetako bat izan arren, ez dela berariazko programarik diseinatu haien irismena murrizteko, eta ez zaiola eman haurren pobreziaren eta gizarte bazterketaren aurkako borrokari esku hartze publikoaren lehentasunen artean leku nagusirik. Europan haurren pobreziaren aurkako borrokaren paradigma gisa, Erresuma Batuaren kasua nabarmentzen da; izan ere, azken hamarkadan bultzatu den familia babeserako politika irmoak nabarmen hobetu ditu pobreziaren mugapean
|
zegoen
haurren bizi baldintzak. Caritasen azterlanaren zenbatespenek agerian uzten dute Espainiako haurren pobrezia tasa batez bestekoa baino handiagoa dela.
|
|
2008
|
|
|
Esaterako, aurrekoan Loiuko aireportuko kafetegian nengoela, nire inguruko lau mahaietan eszena interesgarria biltzen zen: negarrari eutsi ezinik zegoen emakumea, deserrira zihoan semea agurtzen ari zenean; munduan zehar bidaiatzen zebiltzan bi neskaren ilusioa, oraindik bidaiatzeko zituzten lurraldeak mapa batean seinalatzen zituzten bitartean; aspertuta
|
zegoen
haurraren ezinegona eta pazientzia galtzen ari zen aitaren haserrea; lehenengo aldiz hegazkinean ibiltzera zihoan mutilaren beldurra.
|
|
2009
|
|
|
Musika gelditzen zenean, bakoitzak aulki bat topatu behar izaten zuen ipurdia bertan jartzeko, baina horra gakoa eta jokoaren grazia: beti
|
zegoen
haurrak baino aulki bat gutxiago.
|
|
|
Bestalde, neurona motoreak ere sortu ziren, gaixotasunik gabeko haurraren amaren zeluletatik abiatuta. Bi hilabeteren ondoren, gaixorik
|
zegoen
haurraren zeluletatik sortutako neurona motorrak hiltzen hasi ziren, eta amenak, berriz, normalean garatzen jarraitu zuten. Azkar batean, ikertzaileek SMN proteina faltarekin lotu zuten hutsegitea.
|
|
2010
|
|
|
Ikusi baino lehenago burua biratu nuen. Ibilgailuaren ondoan emakume bat
|
zegoen
haur bati esaten:
|
|
|
Bien bitartean Fausto, nahastea aprobetxatuz, jesarlekutik altxatu, jolasgunearen ezkerraldean une batez bakarrik geratutako gurditxora arin hurreratu, barruan zegoen ume txikiari oratu eta ziztu bizian eman zion ihesari ondoko arbolen artetik. Negarrez hasita
|
zegoen
haurra isilarazteko, zuhaitz handi baten atzean gelditu eta eskuaren ertzaz kolpe gogorra jo zion garondo aldean, untxiak hiltzeko egin ohi den erara. Atoan isildutako umearen gorputz txikia zorroan sartu zuen, eta pauso arinez jarraitu zuen zoologikotik irten arte.
|
|
|
ez
|
zegoen
Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzarik, Eskolaurrea eta OHO baizik. Orduko eta oraingo segmentazioak ez datoz bat, ehuneko ehun:
|
|
|
Hezkuntza elebidunaren auziari irtenbidea ematea ez zen izan, edonola ere, proiektu berriaren helburu bakarra. Garai hartan, ikastola kolektiboan garbi
|
zegoen
haur hezkuntzari heldu behar zitzaiola ikasmaterialgintzarekin, haur hezkuntzari begira apenas zegoelako ikasmaterialik.
|
|
|
–Ikastola txiki haietan bizi zena aurretik zetorren arazoa zen. Ez
|
zegoen
haurrik herri txiki haietan, eta ikastola haiek euskarazko haurtzaindegiak edo eskolaurreak ziren. Ondorioz, haurrak ikastolan egon ondoren, 6 urterekin, gaztelerazko eskola publikoetara joaten ziren.
|
|
|
Kontua da bost kandela piztuz hornituriko tartaren inguruan
|
zegoen
haur talde osoaren aurrean" EZ NEKANE, I DU RREK, IDURRE KKKK, ERGATIBOA, JOPE, IDURREK EZ DU NAHI COCA COLARIK!" esan niola garrasi batean. Begiak zuloetatik ia irteten zitzaizkiola begiratu zidan, txintik atera gabe, eta haurrei edariak plastikozko edalontzietara isurtzen jarraitu zuen, niri bizkarra emanez.
|
|
2011
|
|
|
Philippe Aries-en arabera, antzinako Erroman, bizitza bi aldiz ematen zen; lehenengoa, jaiotza fisikoan, amaren sabeletik irtetean; eta, bigarrena, jaiotza sozialean, aitak semea edo alaba onartzen zuenean. Horrez gain, Antzinaro osoan, oso hedatuta eta, jakina, onartuta
|
zegoen
haurrak hiltzea, abandonatzea, esklabo bihurtzea eta tratu txarrak ematea. (1.1 dokumentua)
|
|
|
Albistegia lehiaketa batekin amaitzen da. Galderak egin eta segituan estudioan
|
zegoen
haur bakoitza bere ikasgelara joan zen korrika haien taldekideak prestatzen ari ziren erantzuna hartzera. Galdetutakoa beste saio batzuetan ikusitakoari buruzkoa zen, guztiz erlazionatuta ikasgeletan lantzen ari ziren edukiekin.
|
|
2012
|
|
|
Liburua irakurrita, ordea, sentipen arraro batek hartzen zaitu. Nire ondoan
|
zegoen
haurrak «irudiak ederrak dira, baina istorioa tristea» esan dit eta horixe iruditu zait niri ere: Testuak badu gerratik, badu tristeziatik eta badu, beraz, gerraren gordinetik nahikoa.
|
|
|
Burokrazia, hitz batean. Ez zigun galdetu zelan joan zen bidaia, zer moduz geunden; ez zigun aipatu ere nola
|
zegoen
haurra. Ez irribarrerik, ez konplizitate keinurik.
|
|
2013
|
|
|
Aranjuezen galarazita
|
zegoen
haur kotxea sartzea barrukoarekin moldatu behar zuten, jostailurik ere ezin zuten ekarri kanpotik eta gutxi ziren barruan zeuden jolasgarriak. Txomin izeneko astotxo bat eta beste jostailuren bat baino ez zeuzkan Harrik.
|
|
2014
|
|
|
Batzuetan funtzionatzen du eta bestetan zailagoa da, kasuaren arabera, onartu digute Iruñeko irakasleek. Martinez orientatzailearen hitzetan, gela berean denak batera aritzeak ez du bermatzen integratuta egotea, eta adibidez, taldekideekin eta bere buruarekin gaizki
|
zegoen
haurra EKT gela berezian sartu dutenetik askoz hobeto dago. " Hala ere gaineratu du Gonzalez PTak, garrantzitsua da gela orokorrean ere ordu batzuk sartzea, bakarrik ez daitezen egon egun osoan, bestelako harremanak behar dituzte".
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak azokan jarrita daukan erakusmahaiaren ondoan zeuden Rivas eta Romero. Han, emakume bat bere bizipenei buruzko xehetasunak ematen
|
zegoen
haur talde baten aurrean. «Halakoak interesgarriak dira, gaur egungo gazteek ez baitakite ezer gure garaian nola bizi ginen.
|
|
|
Uhin makalen loaldian dagoenean beldur intentsuko agerpen fisiologikoak eta portaera agerpenak izaten ditu. Lotan
|
zegoen
haurra bat batean esertzen da ohean, garrasika eta negarrez; begiak irekiak ditu, begirada finko eta galduarekin; barne herstura handiko bokalizazioak egiten ditu; izerditua, ileak tente dituela, midriasiko (begi niniak dilatatuta), takikardiko eta takipneiko, tentsio altuarekin ikusten dugu. Elkarrizketari ez dio erantzuten.
|
|
2015
|
|
|
Polaroida zegoen aldera zuzendu nituen oinak eta kale kantoi gorde batetik desagertu nintzen. Kameraren ahotik eskegita, han
|
zegoen
haurrak egindako argazkia. Ekaitzaren aurreko barealdia, nire korrikaldiak hautsia.
|
|
|
Zabalganako auzoan, igaro den asteburuan ireki zuten Eskibel ibilbidearen eta Unesco ibilbidearen artean kokatuta dagoen jolasgune estalia. Lehenagotik inguru horretan
|
zegoen
haurrentzako jolasgunea olana erraldoi baitekin estali dute.
|
|
|
Hiruk ez. Cleok, nik eta aurrean
|
zegoen
haur bat, negarrez.
|
|
2016
|
|
|
–Seguru nago ez duela bizimodu erraza izan. Baina bera bakarrik
|
zegoen
haurrarekin. Eta inork ez du irentsi ogia erostera joan delako kontu hori.
|
|
|
–Zu lanean zinen bitartean, nor
|
zegoen
haurrarekin?
|
|
2017
|
|
|
Erantzuna nahiko iraingarria izan zen: orain familia batzuk 200 metro mugitu behar zuten, eta beste batzuek orain arte seme alabak euskarazko haur eskoletara eramateko aukerarik ere ez dugu izan, edo, onenera jota, etxetik kilometro pare batera
|
zegoen
haur eskolara eraman behar izan ditugu. Erabilitako argudioak egokiak izan ziren, baina guk megafonia txikia dugu eta haiek oso handia.
|
|
|
Beste txori bat pausatu zen eta besteekin bat egin hondarretan ahozpez zetzan gorpu isilaren inguruan. Orain esan zezakeen Harry zela, jazkeragatik, jarreragatik, belarretan lo
|
zegoen
haurra, kirol zelaiaren ertzean, udaparteko arratsalde kixkalgarri batean.
|
|
2018
|
|
|
Ahalegin betean ekin zioten sendagile, emagin eta erizainek, Iratiri lagunduz umekia lehenbailehen irten zedin. Ez nahi orduko, baina atera zuten azkenean; hala ere, espero zuten negar zaratatsuaren ordez, isilik
|
zegoen
haurra, isilegi.
|
|
|
Auzune horietara bizitzera joandako bikote gazteek haurrak izan zituzten berehala, baina auzoan ez
|
zegoen
haur hezkuntzako ezta lehen hezkuntzako ikastetxerik. Honela, guraso elkarteak mobilizatu egin behar izan ziren ikastetxe bat eskatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Askotan, nahiz eta hamazazpi urte eduki, amak oraindik haurtzaroko Asier ikusten zuen bere aurrean. Beti irribarretsu eta pozik
|
zegoen
haur txiki hura. Ia inoiz ez zuen kasketaldirik edukitzen, ume oso zintzoa zen.
|
|
2020
|
|
|
2002an, Habana-ko haur horietako baten bilobak, Natalia Benjaminek, The Association for the UK Basque Children edo BCA' 37 UK erakundea sortu zuen, oraindik bizirik
|
zegoen
haur horietako baten laguntzaz: Helvecia Aldasoro.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Stanley Kubricken filmaz ari naiz ni orain, eta hantxe, ahaleginaren porrota pairatu ondoren, Spartacusen bikotekidearen jabe bihurtu zen Kraso, Jean Simmonsek antzezturiko emakume esklaboaren jabe, eta Spartacusen haurra ere bereganatu zuen, jaiotzear
|
zegoen
haurra... Krasok bere menpean hartu zuen, baina hori ez zen aski izan.
|
|
|
Xua Lasagabaster Uranga Picassenteko espetxean jaio zen, 2017ko urtarrilaren 19an. Taldeko kide Egoitz Eizagirrek kontatu duenez, Uranga Fontcalenten (Alacant, Herrialde Katalanak)
|
zegoen
haurra jaio zenean, eta otsailaren 8ra arte ezin izan zuen ezagutu. «Jaio zen egunetik eragin du sakabanaketak Xuaren bizitzan».
|
|
2022
|
|
|
Monge anderea zer pentsatu ez zekiela zegoen. Nola adieraziko zion bada bere buruaz hain ziur
|
zegoen
haurrari amets bidaiak irudimen aberatsaren ondorioak baino ez zirela. Egia, gauza zonbait harrigarriak ziren, baina ametsa amets da, eta ez zuen nahi neskatilarengan nahasmendua sortzerik.
|
|
|
Izan ere, bi mutikoek ez zituzten batere gustuko baba beltzak garai hartan, eta, antzeko liskar eta gatazkak behin baino gehiagotan errepikatzen ziren sukalde hartan, baba beltzen sasoian. Ama dagoeneko kopetaraino
|
zegoen
haurren kasketaz, eta, egun hartan erabaki zuen eskarmentu on bat eman behar ziela biei, ea horrela ikasten zuten txorakeriak alde batera utzita, behar zen bezala bazkaltzen, hau da, mahaira ateratzen zien guztia jaten, berriketarik gabe; normaltasunez.
|
|
|
«Zorionez ederki dabil orain, baina erdi gaixorik zegoen orduan. Final hartan, buruan neukan Leireren irudia zen gaixo
|
zegoen
haur jaioberri batena». Bazkalosteko saioan indarberritu zen, ordea.
|
|
|
Txikiak zirenean, ez
|
zegoen
haur eskolarik. Ohiko bidea jarraitzea pentsatu genuen hasieratik, hezkuntza publikoan beti.
|
|
|
Paulak ez zekien bikotea enpresaren marketing propioa sinesten ari ote zen edo horrek guztiak ba ote zuen benetako esplikazio zientifikoren bat, OBS moduluaren salmentan barra barra erabili zuten oxitozinaren ustezko gorakadarekin eta testosteronaren ustezko jaitsierarekin lotuta. Edozein kasutan, etxean imajinatzen zituen bi gizon horiek, beren traje haptiko garestiekin, are garestiago suertatuko zitzaien ume hura irudikatuz, existitzen ez zen sabelalde baten barruan ez
|
zegoen
haurra laztandu nahian, eta bazekien zuela fundamentuzko eztabaida bat izan Nikorekin Delawareko emakume horren inguruan, ezta barruko fruituaz ere. Sekula santan.
|
|
|
Manuela de Eceizak telebistan zioenez, senarra bost urte lehenago hil zen, penak jota, ez zuelako sekula jakingo zer gertatu zitzaion alabari eta haren sabelean
|
zegoen
haurrari.
|
|
|
Amari whatsappak, deiak, mailak eta Facebookeko mezu publiko eta pribatuak heltzen hasi zitzaizkion: ...amak batek, zehatzago, jantokiko begiralea sala  tzeko gomendatu zion, ea non zegoen bada Haurra txiribuelta ematen hasi zenean; koinatak egunkari bateko albiste baten lotura bidali zion, kontatzen zuena nola emakume batek udal bat salatu zuen semea saskibaloiko saskitik zintzilikatu ondoren biak, trastea eta semea, erori zirelako eta umeak beso bat hautsi zuelako; animo, beste batek; zer moduz
|
zegoen
Haurra, bosgarrenak; konfiantzazko dentista baten telefonoa bidali zion seigarren batek... Denek zuten zer esana.
|
|
|
" Egin barre lasai, zabaldu ahoa nahi baduzu, hemen denok hortzak erakutsiz egiten dugu barre", esan nion. Eta aitak besoetan hartu zuen negar eta negar
|
zegoen
haurra. " Eskerrik asko harreragatik", esan zidan.
|
|
|
Pozik
|
zegoen
haurrarekin bakarrik geratu zelako; une hartan bertan titia ematen ari zitzaion, masaila bere bular biluziaren kontra zuela. Bularrez aldatzen zuenean, aurpegiaren alde hura bustia eta gerezia bezain gorri eta distiratsu edukitzen zuen, eta bularraren forma masailean markatua.
|
|
2023
|
|
|
Gurasoek deitu zidaten Bilbora. Han
|
zegoen
haurra ohean, gurutzez eta amabirjinaz inguraturik. Abesten hasi nintzen, eta haurra mugitzen hasi zen.
|
|
|
Irati Izagirre Arabako ESIko erizaina, adibidez, haurren osasun kartilla eguneratzeko egin duen ekarpenagatik izan da hautatua. Orain arte, «zaharkituta»
|
zegoen
haurren kartillaren sistema, eta, osasun langileek hura eskatzen zuten bakoitzean, konturatzen ziren ez zeudela behar bezala eguneratuta. Horregatik, gurasoen sakelako telefonoetara SMS edo mezu elektroniko bat bidaltzea proposatu du Izagirrek, umeen txertaketen eta errebisioen berri eman behar den aldiro.
|
|
|
Hamazazpi senideko etxe hartan urtean urtean jaiotzen zen haurra, elurtea baino sarriago umea, eta hankagorri bat marruka hasterako kendu behar izaten zion amak titia oraindik urtea betetzeko
|
zegoen
haurrari. Horregatik, ezin izaten zituen, atzetik beste haurrik ez zuten amek bezala, titi muturrak betunez belztu edo baratxuriz igurtzi.
|
|
|
Jaiotzaren berria emaginak ematen zien etxean zeudenei eta hauek, halaber, kanpoan zeudenei, maiz lanean
|
zegoen
haurraren aitari berari.
|