|
2007
|
|
|
Suposa daiteeken legez, Eskualduna> argitalpen xuria izanda eta Le> Réveil> Basque> errepublikar edo gorria, bien arteko kontra egitea etengabekoa izan zen. Kontrakotasun hori Ipar Euskal Herriko politikaren ezaugarriaren isla baino ez zen, J. Díaz Nocik azpimarratu duen bezala119; pertsonalismoa ere aipatzen du Díaz Nocik garaiko egoera politikoaren ezaugarri legez, hau da, potere politikoa
|
pertsona
batek izatea, hala nola Berdolyk eta Louis Etcheverryk.
|
|
2008
|
|
|
Animale>(? animaletu, eta aberetzar>
|
pertsona
batez ari dela rik), abea>, habea? (Euskaltzaindiaren Hiztegi> Batua> delakoan sobera murriz garria den ipar.> marka darama; Bonaparteren materialetan abe> ageri da, a> gabe)(?
|
|
|
Zalantzarik gabe, Lorenzo del Prestamero() dugu argibide emailea; letra harena da (nahiz bigarren
|
pertsona
bat tartean datekeen). Urizaharreko semea, apaiza, Euskal Herriaren Adiskideen Elkarteko kidea eta idazkariordea eta Espainiako Historia Akademiako urgazlea, Prestamerok lan handia egin zuen eta, besteak beste, Akademiak 1802an atera zuen Diccionario> Geográfico Histórico> izenekoan.
|
|
|
Bazen ordea, hori baino sakrifizio lazgarriagorik. Holakoetan apaiz nagusiak
|
pertsona
bat hil eta kontu handiz hari larrua kentzen zion, eta ondoren, oraindik odola zerion larru horrekin jantzirik agertzen omen zen tenpluaren goialdea, zere moniarekin segitzeko59 Mutatis> mutandi, >, eta barka nazazue hain ekintza odoltsu eta makabroa hemen aipatzeagatik, itzultzaileak antzeko zerbait egin behar duela esango nuke, hots, bere gainean jatorrizko idazlearen larrua jantzi, edo haren barruan sartu eta hark bere hizkuntzan jardun bezala beste hizkuntzan aritu, bere pertsonaiaren psikologia ongi barneraturik daukan teatro antzezlea bezala jokatuz.
|
|
|
Atal honetan Azkueren erlijiotasuna aztertzen da, bere apaiz izateari lotua zegoena. Izatez, Azkue ezagutu zuen
|
pertsona
batek zioen bezala «Hablar de Azkue como sacerdote es exactamente lo mismo que hablar de toda la vida de Azkue. El sacerdocio penetra en Azkue toda su persona y toda su actividad y toda su vida, su larga vida de ochenta y siete años»399 Beraz, Azkue orientatu zuten ideia giden artean funtsezkoa da bere erlijiotasuna ere ezagutzea.
|
|
|
El sacerdocio penetra en Azkue toda su persona y toda su actividad y toda su vida, su larga vida de ochenta y siete años»399 Beraz, Azkue orientatu zuten ideia giden artean funtsezkoa da bere erlijiotasuna ere ezagutzea. Hala ere,
|
pertsona
baten obra eta bizitza interpretatzea beti bada zaila, badira arlo batzuk bereziki konplikatuagoak gertatzen direnak. Horixe gertatzen zait niri Azkueren erlijiotasunera gerturatzen naizenean.
|
|
|
– Intelektuala kultur arloko
|
pertsona
bat da, ez da politikaria.
|
|
|
Hasteko intelektual modernoa, kultura arloko
|
pertsona
bat da, normalean profesional gisa arituz arlo horretan. Azkue osoki egokitzen zen baldintza horretara.
|
|
|
Hola gaztelania euskara formatua izatea ebatzi zen eta erdal hitzen ordainak ez ezik Azkueren Tours-eko hiztegian jaso gabeko euskal hitzekin ere osatzea. Proiektua serioski hartu eta
|
pertsona
bat kontratatu zen ataza hartan aritzeko: Nikolas Ormaetxea. Orixe?.
|
|
|
Aurreko atal batean aipatu denez2, XIX. mende hasieran sortutako bizkaiera idatzi eredua, mende hartan zehar gainbehera joan zen, segidarik ezaz, eta mendea amaitu zenerako idazle bakoitzak ahal bezala idazten zuen3 Baieztapen honen etsenplu ttiki bat La. Abeja aldizkariko euskal testuetan aurki daiteke: Azkuek bere artikuluetan Izkindeko euskara moldea baliatu zuen (adibidez adizkietan dai, da?, daue, dabe?...); Arana Goirik, gaztelaniaz idatzi arren, tartekatu zituen euskarazko esaldiek bere Lecciones, de, ortografia proiektuko ideiak aurreratzen zituzten (adibidez, txcondairalari grafia erabiliz); eta bazen euskaraz idatzi zuen hirugarren
|
pertsona
bat Larramendiren kutsuz egin zuena(, locabetasun eta gisako lexikoa erabiliz) 4 Anarkia hau, ordea, ez zen bilatua baizik zorizkoa. Horregatik, Lakak dioen bezala, euskarazko produkzio idatziak gora egin eta hezkuntzan ere erabili behar bazen (adibidez katedran) arau batzuk behar ziren.
|
|
|
Bertan Campionen onespena jaso zuen63 Baina bereziki
|
pertsona
bati gustatu zitzaion: Pierre Broussain hazpandar medikuari.
|
|
|
Edozein kasutan,
|
pertsona
baten ideologia argitzeko orduan garrantziatsua izaten da, historia propioaz duen ikuspegia ulertzea. Eta horretarako, iraganaren ikuspegi eruditu eta positibistak baino, adierazgarriagoak izaten dira historiari buruzko metanarrazio orokorrak, ideologizatuak, Azkuek izan zitzakeenak bezalakoak.
|
|
2010
|
|
|
GU: lehen pertsona pluraleko izenordaina,
|
pertsona
bati baino gehiagori dagokio, baina pertsona horien artean hiztuna ere sartzen da. Hots, GU= NI+ beste zenbait pertsona.
|
|
|
b) Urlia, > Sandia, > Berendia: zehaztu gabeko
|
pertsona
bat izendatzeko erabiltzen dira izenok:
|
|
|
Euskararen Gaitasun Agiria (EGA)
|
pertsona
batek euskaraz ahoz eta idatziz aritzeko gaitasuna duela, euskara batuaren ortografia eta arauak ezagutzen dituela erakusten duen ziurtagiria da. EGA mailan direnek ziurtagari horren eskuratzea prestatzen dute AEKan.
|
|
|
Beraz, 1975ean, Seaskaren diskurtsoa aldatu eta nortasuna eta pertsonaren garapena bihurtu zen horren ardatz. Hala, Seaskak zioen
|
pertsona
batek behar duela kultura batera sustraituta egon bere nortasuna garatzeko, eta bere nortasuna aldarrikatzeko: –ni euskalduna naiz??, adierazi du Maialen Garatek.
|
|
2012
|
|
|
Brasilgo zenbait tribuk, beren jakintza eta ahalmena handitzeko, errespetatzen zuten
|
pertsona
bat jan ohi zuten, horrela pertsona jakintsu eta ahaltsu haren indarra eta dohainak bereganatuko zituztelakoan. Horrelaxe elikatzen dira literatura postkolonialak ere, beren kolonizatzaileen literaturak, irentsiz?.
|
|
2014
|
|
|
Gisa horretakoak. derioko Perez y López marmolistek hilobiren batean zizelkatuak bailiran hitz haiek ere. Ai, zer arrisku dakarren
|
pertsona
bat bere une bateko bisajera eta behin esandako esaldi biribil batera laburbiltzeak... Garaitsu hartan ikusiko nuen lehen aldiz Gabriel Arestiren argazkia ere eskolako liburu batean, teknika berbera, zuri beltzezko trokelean, gizon serio bat ez bazen, gizon bat serio bai, behintzat, pastazko betaurreko lodiak soinean, begirada apur bat kizkurtua, bertan egon nahi ez edo bertan egotearekin batera handik urrun ere egotea desio lukeena.
|
|
|
Beharbada, aitona amona euskaldunak zituelako, aitaren kontrako jarrera naturalak, desa dostasunak itotzen zituen frankismoaren gerrikoak, gaztetasunak dakarren berezko errebeldiak, nork daki, baina batere zalantza rik ez dago berak hizkuntza horretan aurkitu zuela bere ahotsa adierazteko bidea, buru argitsu batzuek, baita euskal herritarrek ere, balio folklorikoa besterik aurkitzen ez zioten hizkuntza ho rretan. Bestalde, oinarrizko justiziaren aldeko borrokan, kultura propioaren erreibindikazioan diharduen
|
pertsona
bati ez zaizkio arrotz egiten bestelako jakintzak eta bestelako giza eskubideak ere. normala da, beraz, beste asko bezala, Aresti ere gizakien ar teko berdintasunaren aldeko ideia global batek erakarria izatea, eta sentimendu horrek bere obran ere isla izatea. nahigabe bat baino gehiago ekarri zion horrek gainera. inor ez omen da bere herrian profeta, eta hori hala gertatzen da mugitzen zaren zir...
|
|
|
Ga briel tratatu ahala, aukera ugari izan nituen harekin gauza asko ren gainean mintzatu eta eztabaidatzeko, eta horri esker beraren nortasun eta ideologia bereziak ezagutzeko ere. Lehenengo eta behin, Bilbo hartako giroan, hau da, gurean euskaltzaletasuna ia ia norbaitek ornitorrinkoen hazkuntzan jardutea bezain bitxia gertatzen zen garaian, ez dakit nola pentsa zitekeen espainolis ta maskaratua izan zitekeenik
|
pertsona
bat, bere kabuz euskara ikasi, gure literaturara hurbildu, euskal poesia landu eta prosa rako kaletar gai oso berritzaileak zekartzanean. noski, ezkerre
|
|
|
–La> identidad> de> Navarra> no> padece> por> el> hecho> de> que> el> primitivo> idioma> > los> vascones>, dando> por> supuesto, > lo> que> es> más> que> discutible, > que> el> batúa> lo> > continúe> su> recuperación> e, > incluso, > se> extienda> a> > la> Comunidad> como> idio > > cooficial?. Ez da erraz ulertzen, unibertsitate ikasketak dituen arren, euskaraz zipitzik ez dakien
|
pertsona
bat, eta politikaria izanez bere jaioterriko oinarrizko kulturaz gehixeago jakin lukeena, nola ausart daitekeen honelako ganoragabekeriak idaztera: (. Hasta> impu > > a> Navarra> un> nuevo> nombre>, a> mi> parecer> horrendo?, > olvidando> que> los> navarros> siempre> la> habían> llamado> en> vascuence> Nabarra, > siendo> Nafarroa> un> término> introducido> > época> reciente> no> sé> si> > fruto> de> un> purismo> lingüístico> ajeno> al> habla> popular> de> nuestra> tierra> o> por> alguna> razón> de> tipo> político> que> no> llego> a> alcanzar?, 91 or.), Nafarroa> izena, jada 1571ko testamentu Berriaren hitzaurrean lehenbiziko aldiz dokumentatua, eta hortik aurrera (oihenarte, Axular, Etxeberri, Mendiburu, Kardaberaz, Campion, Azkue, Mitxe lena, Villasante...) euskaraz azken lau mendeotan etengabeki erabilia izan dela jakin gabe.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, jendea abisatu behar dela dio haurrentzako antzerkia ez dela. Beste eremu batera pasatzea erabakia du, beste eskaintza bat egiten du, euskal kulturaren
|
pertsona
baten biziaren kontatzea erabakiz. Haren fama eta zoritxarra hedatu nahi du.
|
|
2017
|
|
|
Euskarazko kultur ekitaldiek (bertso saioak, euskarazko antzerkiak, filmak eta kabalkadak...) ere garrantzi handia dute: behin
|
pertsona
baten interesa piztu eta, pertsona horrek euskara ikasteko gogoa izanen du kultur ekitaldi hauek ulertzeko.
|
|
2019
|
|
|
Edozeinek buru zurituko luke musika, folklore edo hizkuntzalaritza arloetan honek egindako lan bakar batekin. Gure kulturaren alde, eta bereziki euskararen alde egin zituen lanak erakusten digutenez, oso zaila izango da beste halako
|
pertsona
bat bersortzea. Neurri handi baten Humboldten profezia eta Unamuno eta beste batzuen erasoak ezabatuak gelditu ziren:
|
|
2021
|
|
|
Bi lerrotan banatzen da eta letra baldarrarekin eginda dago. Inskripzioaren gainean eta eskuin aldean apaingarriak daude, zaldun baten eta zutik dagoen
|
pertsona
baten irudiak zehazkiro. Caro Barojari (1943:
|
|
|
Algoritmo hau estatistikan oinarritzen da, Bernoulli-ren probabilitate banaketan hain zuzen ere (Zelaia Jauregi). b) Modu orokorrean formulatua dagoen leku edo uneari edo erreferentzia zehatza ematen dio birformulazioak: Atzo arratsean, seiak eta zazpi minutu gutxitan hain zuzen, aintziraren ertzean paseatzen ari ginen, zuk ondo dakizunez (Jon Muñoz). c) Birformulakizunak gertakari, objektu, hipotesi,
|
pertsona
bat edo batzuk aipatzen ditu modu zehaztu gabean —enuntziatu ataleko bat edo batzuk determinatzaileak dira horren erakusgarri—, eta atal birformulatzaileak zehaztu egiten du zein den gertakari, objektu, hipotesi edo pertsona hori. Pertsonak eta objektuak identifikatzeko balio du:
|
|
|
baso gizon/ basomutil, gudagizon/ gudamutil, itsasgizon/ itsasmutil, mendi gizon/ mendi mutil... Beste batzuetan ezin da horrelako bikoterik aurkitu, izen+ gizon egiturak dira bakarrak (eliz gizon, kultur gizon, lege gizon, letra gizon...); lanbidea edo
|
pertsona
baten jarduera adierazten dute. Mugatzaile bizidunekin ikusten da bi mugakizunen arteko alderik handiena:
|
|
|
Besamotz ‘besoa motza duen’ norbaitez esango dugu, edo ‘besoz motz den’ norbaitez eta abar. Aldi berean, sudurra luzea izatea, besoa motza edo begi bakarra izatea
|
pertsona
batek betiko dituen ezaugarriak dira, ez dira aldi batekoak. Horixe esan nahi du ‘ezin besterenduzko jabekuntza’ terminoak.
|
|
|
Izen propioa eta izen arrunt biziduna biltzen dituen aposizio elkartuaren kasu berezitzat hartu izan da egitura hau, izen arrunta begirunezko deitura edo antzeko zerbait delakoan. Baina jaun eta andre ez ditugu izen propioen ondoan bakarrik erabiltzen, baita
|
pertsona
batek gizartean zer estatus duen adierazten duten izen arruntekin ere: abade jauna, alkate jauna, Aingeru Irigarai jauna, Balerdi jauna, erretore jauna, Nekane Etxegoien andrea, Ruth Benedict andrea, biltzarburu andrea, sekretario jauna, ugazaba andrea
|
|
|
Izen propioaren ondoan adjektibo bat ezarririk ere era daitezke izengoiti elkartuak. Modu bateko baino gehiagoko ezaugarriak aukera daitezke
|
pertsona
bat nabarmentzeko: objektuak izan daitezke —abarka, txintxarri, txilibitu, anpolai... —, nortasun marka hori anatomikoa ere izan daiteke, edo zaletasun edo izaeraren berri ematen duena.
|
|
|
Alejorengan uste osoa dut). Alejorengan diogunean
|
pertsona
bati buruz ari gara, ez etxeaz edo tabernaz.
|
|
|
2 omenaldia. 3(
|
pertsona
bati buruzko) iritzia. Nabarmentzekoa da izen kategoriako erabilera ia guztiak ipar ekialdeko testuetakoak izatea.
|
|
|
TUZ GERO menderagailuaren bidez denborazko mendeko perpausak egiten dira, baina baldintzazkoak ere osa daitezke, eta sarritan bi adieretatik edozein uler daiteke. Pertsona bat bistatik galduz gero, galtzen da halaber oroitzapenetik adibidea, uler daiteke denborazko modura,
|
pertsona
bat bistatik galtzen denean/ galdu ondoren, edo baldintzazko modura, pertsona bat bistatik galtzen bada. Kasu honetan, ondokotasuna baldintza modura ulertzen da.
|
|
|
TUZ GERO menderagailuaren bidez denborazko mendeko perpausak egiten dira, baina baldintzazkoak ere osa daitezke, eta sarritan bi adieretatik edozein uler daiteke. Pertsona bat bistatik galduz gero, galtzen da halaber oroitzapenetik adibidea, uler daiteke denborazko modura, pertsona bat bistatik galtzen denean/ galdu ondoren, edo baldintzazko modura,
|
pertsona
bat bistatik galtzen bada. Kasu honetan, ondokotasuna baldintza modura ulertzen da.
|
|
|
Erdiespenekoa izaten da maiz (sartu denetik, sartu arte) edo gauzatze burutukoa (etxea garbitu duenetik, etxea garbitu arte); jarduera edo egoera adierazten duena bada, haren une bat hartzen da kontuan, hasierakoa (Gurean dagoenetik, lasaiago bizi da; Sendatua egon arte ez dugu etxera bidaliko) edo amaierakoa (Ospitaleratua egon zenetik ez da inoiz klinikara itzuli). ...repikatzeak edo pluraltasunak egiten dute iraupeneko (Atea ireki dutenetik{ bitan sartu naiz ∼ jende asko sartu da} aretoan); ezezko perpausek ere balio ‘iteratiboa’ eman diezaiokete uneko predikatuari (Ikasturtea amaitu zenetik ez naiz eskolara joan, ‘ez egun batean, ez hurrengoan, ez hurrengoan... ’, alegia) eta berdin ezezko zentzua duten perpausek (Atea ireki dutenetik
|
pertsona
bat bakarra sartu da aretoan, hots, ‘ez da beste inor sartu’). Izan ere, gramatikala izango bada, iraupeneko moduan ulertu behar da erdiespeneko perpausa; Nagusiak errieta egin zionetik, garaiz iritsi da Jon lanera perpausean, esate baterako, ‘egunero iritsi dela garaiz’ ulertzen da.
|
|
|
Oraindik eskolara joaten da perpausean, berriz, gertakariaren errepikatzeak ematen dio aditzari, ohi bezala, iraupen adiera. Gerora aldaketa gertakizun dela ere iradokitzen du adberbioak, esan den bezala, eta, hortaz, ez da egoera iraunkorra adierazten duten aditzekin erabiltzen (larru zuriko
|
pertsona
bati buruz ez du zentzurik oraindik zuria da esatea). Aldaketaren gertakizunak eragiten du, hain zuzen ere, gorago aipatu dugun parafrasia guztizkoa ez izatea:
|
|
|
37.5.3c Predikatuaz kanpoko konplementua ere izan daiteke, tzeagatik formakoa bezala, perpaus nagusiko gertakariaren xedea baino areago esatearena edo enuntziazioarena berarena aditzera emanaz: Adibide sinple bat aipatzearren, telefono zerrendatik zoriz
|
pertsona
bat aukeratu eta pertsona horrek ehun eta hogeita bost kilotik gora izateko probabilitatea oso txikia da (J. Zabaleta); Ez da presio egitearren, baina ia sarrera guztiak agortu dira (Goienkaria).
|
|
|
Oro har, x eta biak Iparraldean ia forma bakarra da; x eta biok Hegoaldean gehiago erabiltzen da. Esapidean aipatzen den x izan daiteke
|
pertsona
bat baino gehiago ere, eta orduan dagokion zenbatzailearekin erabiltzen da. Hola, x eta hirurak/ hirurok, adibidez:
|
|
|
Ez da bat ere etorri; Ez zaukaat zentaborik bat ere (Lopez de Arana); Ez diot hitz bat ere esango (O. Arana); Borges ez da
|
pertsona
bat, ez eta pertsonaia bat ere (Juan Garzia); Horixe da dena, eta ez da gertaera bat ere (M. Etxebarria) eta abar. Baina anitzetan, egia esan, egungo idazle batzuek bat ere bien tokian (batere, bat ere) erabiltzeko joera dute:
|
|
|
norberaren, norbere eta norberen. Lehenbizikoak (norberaren) du genitibo arrunta, eta
|
pertsona
bati dagokiona, pertsonala dena, adieraz dezake: Bakoitzak berak daki norberaren berri (Arrese Beitia); Edozeinek ditu bi sorterri:
|
|
|
ni, hi, gu, zu → ni, hi/ zu, gu, zuek. Edo, beste hitzetan esateko, gaurko zu zatoz hori lehenago plurala zen,
|
pertsona
bat baino gehiagori egiten zion erreferentzia, baina gaur egun singularra da. Horrek asimetria sortu du aditzaren morfologian (ikus § 18.1c).
|
|
|
Baina Santa Ines, San Anton, San Pedro, Santa Anastasia eta horrelakoetan, multzo osoa, san (ta) eta guzti, izen berezitzat hartu behar da. Hain zuzen, San Anton, dagoen dagoenean, saindu baten izena dugu, osoosorik,
|
pertsona
baten izena Patxi edo Miren izan daitekeen bezala.
|
|
|
Ez da kontua hura eta bera ren artean aukeran dugula arrunta nahiz indartua erabiltzea, noiz zer nahi dugun. Hasteko, bera k, hura k ez bezala, gehien gehienetan
|
pertsona
bati egiten dio erreferentzia: hura etorriko da, hura ikusi dugu... bezalako perpausetan hura hori pertsona, animalia edo gauza izan daiteke.
|
|
|
Hets begiak!; Sar barnera!; Hets gero barrika, inarros ongi, eta utz den bezala, hogoita lau oren (Abadia). Adibideek erakusten dutenez, aditzoinak solaskideari agintzen dioguna seinalatzen du, eta, hortaz, ezin daiteke jusiboan erabil, hau da, bigarren pertsonaz bestelako
|
pertsona
bati agindu baten emateko: * Jainkoak barka!;* Guk elkarrekin kanta!
|
|
|
Zer nolakoa izan da esperientzia? (Urkiza); Hitzegin zuten gero Jacky Vicedos Oihantzainak eta Pierre Salaberry Oihantzainburuak azaltzeko den xedea (Herria); Batere axola ez digun
|
pertsona
bat zer nolakoa den adierazteko pare bat hitz aski eta gehiegi izan daitezke (Segurola). Zer nolako izen gisa:
|
|
|
1 Bera-k seinalatzen duen hirugarren pertsona aurreko perpausean aipatua izan arren, bera ren aurrekaria izan daitekeen hirugarren
|
pertsona
bat eta bera perpaus berean daudenean: Deabrua sartzeko bere zakuan agindu zion.
|
|
|
28.9.2h Batzuetan ez da hain erraza zein motatako aposizioa den bereiztea. Adibidez, Garate izeneko
|
pertsona
bat baino gehiago ezagutzen baditugu, Garate futbolaria esatean, Garate izeneko pertsonen multzoa zehazten edo murrizten dugu, Garate guztien artean futbolaria dena bereizten da. Ez dago, beraz, alde handirik, ikuspegi honetatik Garate futbolaria eta osaba bertsolaria sintagmen artean.
|
|
|
Seme alabei azaldu behar zaie inoiz ez dutela on line ezagutu duten
|
pertsona
batekin hitzordurik antolatu behar. Esan iezaiezu, halaber, norbait horrelakorik egiten saiatzen bada, zuri jakinarazteko berehala.
|
|
2023
|
|
|
Ibilbide itzela zeraman Margaritak, baina beste grina bat zeukan, Margaritak gaztetarik arreta jarri baitzion gogoeta espiritualari, inguruan zituen gidarien laguntzarekin. Oso goiz,
|
pertsona
batek markatu zuen Margaritaren bizia, aldi ho netan alderdi mistikoan. Meaux herriko apezpikua, Guillaume Briçonnet (VEISSIERE) 14, 1516tik Margaritaren zuzendari espirituala izan zen.
|