|
2010
|
|
|
Zendu delarik, familiak ez baitzuen haren kantore herexik, erran nien entseiatuko nintzela haren kantore bilduma baten egitea. Ber denboran herriko historia maite baitut,
|
munduko
bigarren gerlako gertakarien ikertzen ari izan naiz. Pixkanaka ohartu naiz pasta bazela pastoral baten idazteko eta gehitu ditut Martxe Eihartzet, Germain Lechardoy, Lohidoi eta Etxahun Iruri.
|
|
2013
|
|
|
ez badut dena neuk egiten! Zakurrak ere askatuko ditugu. Zakurrak! errepikatu zuen burua mugituzez gaude
|
munduko
bigarren gerlan! Ikusiko dut, nire erabakia izanen da, hartzen ditut egitekoaren uhalak. Non izanen zarete zuek. Lo eginen dugu Atharratzeko arroztegian eta goizik hartuko dugu mendiko bidea, mugara buruz. Eta nik nola egin dezaket elkar juntatzeko. Poliziako talkie walkierekin, bertzenez nire mugikorrarekin.
|
|
2014
|
|
|
ALNeko aitzindariak ber bidetik bazabiltzan orokorki, salbuespenak salbuespen. Anitzek
|
munduko
bigarren gerla egina zuten Frantziako armadan, zenbaitek Indotxinakoa gainera, eta" gure" gudaroste horren eragin handia sumatzen zitzaien, bereziki tarteka harrapatzen genizkien dokumentuetan, ardurenik frantsesez idazten baitzituzten.
|
|
2015
|
|
|
Bordele ondoko Pauillac Trompeloup gunean itsasoratu zen, 1939ko agorrilaren 9an, bi milaz goiti iheslari sabelean zeramazkiela. Txileko itzulia egin ondoren, ingelesen esku pasatu zen eta
|
munduko
bigarren gerlan soldaduen garraiorako baliatua izan zen. Alemanek 1942an Ipar Itsasoan urperatu zuten.
|
|
|
Toki trixte hortako historia hau da:
|
munduko
bigarren gerla denboran 64000 gudari kartzelatuak egonak dira hor eta kasik 1100 ek bizia galdu dute. Gudarietan asko hegazkilari bai ta ere euskaldun multzo bat ihes egin zutenak Españako gerla zibilaren ondotik Franco-k boterea hartzean.
|
|
|
Eta lehenik guhauren historiaz oroit gaitezen. Adibidez
|
munduko
bigarren gerla denboran, mendebaldeko demokraziak eskuzesku ari izan ziren batere maite ez zuten Sobiet Batasunarekin, eta bereziki Staline tzarrarekin, Hitler tzarragoaren aitzi.
|
|
2017
|
|
|
Iritzi publikoak bi puntutan ikustate handia dio:
|
munduko
bigarren gerla denborako erresistentzia burgoiagatik, eta Aljeriakoa bukatzeagatik.
|
|
|
Xede hori bi aldiz bete zuen, bere aberria munduko potentzia handienen lerroan kokatuz. Lehenik
|
munduko
bigarren gerla bukatzean, garaile nagusien artean agertzea lortu zuen ofizialki, baita ONUko Segurtasun Kontseiluan jartzea Amerikako Estatu Batuak, Sobiet Batasuna, Txinako Errepublika eta Bretainia Handiko Erresuma Batua bezala.
|
|
|
Ekialdetik Rodano ibaiak luzaz Frantziako erresuma eta germaniar inperioa bereizi ditu. Gero Alpeetan oraiko muga oso berant finkatua da, Napoleon III.aren inperio denboran, 1860an, Savoia eta Niza orduan beretu baitzituen, eta gainera Niza iriko azken ibarra
|
munduko
bigarren gerlaren ondotik. Belgikako aldetik Rhin ibaira iraunkorki heltzea ez du lortu, ordoki zabal horretan muga natural eta ongi markaturik ez du, eta hor zegoen Frantziaren ahulgunea, inbasore guziei irekiriko ate handia, bereziki Austriako etxeari eta Prusiari begira.
|
|
|
Frantziako Estatuan instituzio edo gutienez tradizio nazional bilakatuko da. Indar handi bat hartuko du Napoleonekin, gero 1936an" Front Populaire" gobernuaren erreformekin, eta guziz
|
munduko
bigarren gerlaren ondotiko nazionalizatzeekin: Renaud (autoak, traktoreak), EDF (argindarra), SNCF (trenak), bankoak, eta abar.
|
|
|
Frantziako Estatua gerla denboretan da koloniez hobekienik baliatu bere jendetzaren elikatzeko, armada soldaduz hornitzeko, kontinenteko etsaietik aterpetzeko, adibidez iragan gerlan aleman armadak Europa okupatu zuelarik. Gauza nabaria izan da bereziki Aljeriaren 102 garrantzia
|
munduko
bigarren gerla horretan, hasieran atzeguardia bezala, ondotik aleman armaden haizatzeko guduketan, 1942ko azarotik 1945eko maiatzera, lehenik Tunisian, gero Italian, hirugarrenik Frantzian, azkenik Alemanian berean.
|
|
|
Ama baten lekura igotzeari lotu da jende xeheaz egiazki arta hartzen hasi delarik 1936ko lege sozialekin, are gehiago
|
munduko
bigarren gerlaren ondotik asegurantza sozialekin (osasuna, familiako alokazioak, langabeziakoak, erretiro pentsioak), eta laborantzari doakiola 1960 Pisani ministroaren erreformarekin. Gainera Frantziako Estatuak administrazio indartsua du, serioa, eraginkorra.
|
|
|
Gainera Frantziako Estatuak administrazio indartsua du, serioa, eraginkorra. Zerbitzu publiko zinez onak antolatu ditu, bereziki
|
munduko
bigarren gerlaren ondotik (argindarra, trenak, posta eta abar...), baina batzuk pribatizazio prozesu batean sartu berri ditu akziodun pribatuei atea zabalduz (Telecomen adibidez). Azpimarratzekoa da halaber Colbertismoak munduko bigarren gerlaren ondotik, eta gero Mitterranden aginte hasieran (1981) hartu zuen toki handia Frantziako ekonomian, bereziki bankoan eta industrian.
|
|
|
Zerbitzu publiko zinez onak antolatu ditu, bereziki munduko bigarren gerlaren ondotik (argindarra, trenak, posta eta abar...), baina batzuk pribatizazio prozesu batean sartu berri ditu akziodun pribatuei atea zabalduz (Telecomen adibidez). Azpimarratzekoa da halaber Colbertismoak
|
munduko
bigarren gerlaren ondotik, eta gero Mitterranden aginte hasieran (1981) hartu zuen toki handia Frantziako ekonomian, bereziki bankoan eta industrian. Baina hor ere liberalizazioa hozka hasia dugu:
|
|
|
Ekonomian duen pisuari baino gehiago zor dio bere lehengo inperio kolonialari, baita oraiko indar nuklear zibil eta militarrari. Lehenari esker
|
munduko
bigarren gerla bukatzean ONUko Segurantza Kontseiluan sartu zen beste lau garaile nagusiekin (USA, Sobiet Batasuna, Bretainia Handia eta Txinarekin). Bigarrenari esker bere tokia baieztatu zuen beste lau potentzia nuklear nagusien artean.
|
|
|
Jean Monnet administratzailea eta politikaria(), 1915tik 1944ra enpresa pribatu batzuen kudeatzen ari izan zen. Ber denboran Frantziako zerbitzu publikoetan parte hartu zuen, eta
|
munduko
bigarren gerla denboran Bretainia Handikoetan ere bai. Ondotik Frantziako lehen Plana berak asmaturik, 1945etik 1952ra kudeatu zuen.
|
|
|
Maiatzaren 8ko ospakizuna Ohi bezala, maiatzaren 8an ospatuko da
|
munduko
bigarren gerlaren armistizioa. Goizeko 11:00etan izanen da meza Itsasuko elizan gerla hortan hil izan diren Itsasuarren oroimenez.
|
|
|
Espainiako gerla gertatu da beldurgarria, bortitza eta traumatizatzailea. Hori izan zen
|
munduko
bigarren gerlaren lehen gudua. Español errepublikanoen seme den Emmanuel Dorronsorok aurkeztuko digu hori diaporama batekin.
|
|
|
Cimade ren biltzarra Herriko Etxeak Cimade erakundearekin antolatu biltzarrak 50 bat entzule bildu ditu aitzineko ortziralean Lapurdi gelan. Bruno Carrère auzapezaren eta Juliette Bergouignanen ongi etorrien ondotik, Jeanne Barthélémy andere sortzailetarik denak erakutsi du garbiki nola jokatu den erakunde hori
|
munduko
bigarren gerla denboran Gurs eko kanpamenduan, Aljeriako gerla denboran, Xileko gerlan eta Kanakiarren guduan. Erakundea Frantziako 13 lurraldetan banatua da eta Euskal Herriko adarra Baionan kokatzen da, Lagréou karrikan.
|
|
2021
|
|
|
2008an elkarrekin hasi ginen Xiberoko Jauna trajeria emanez. Pastoralaren ohitura XIX. mendean galdurik, berriz eskuratu du Pettarrak, Maulez petiko eskualde txiki eta mespretxatu honek, baita horri esker euskara poxi bat indartu, Maulek
|
munduko
bigarren gerlaren ondotik erdi jana baitzion.
|
|
2022
|
|
|
Jauzi handi bat egiten dut XX. mende erditsura. Elizabeth erreginagai gazteak
|
munduko
bigarren gerlan parte hartu zuen Londresen, bonbardaketen artean, auto gidari, bereziki anbulantzietan. Gu hemen, eta beste franko mundu zabalean, harat beha bizi ginen, belarriak luzaturik, gure librantxa handik etorri beharra baitzen.
|
|
|
1942ko azaroan,
|
munduko
bigarren gerlan ginauden erdizerdi. Guretzat galdua zen.
|
|
|
Lehen puntua, ukrainar abertzale horiek naziak omen direla. Egia da nazi batzuk badirela Ukrainan, baina biziki gehiago dira Errusian, eta iraganean ere hala zen, bereziki
|
munduko
bigarren gerlan: miloi bat eta berrehun mila ekialdear Sobiet Batasunaren aitzi jaiki ziren alemanekin, haietan zazpi ehun mila errusiar, bereziki Vlassov armada famatukoak (berrogeita hamar mila soldadu).
|
|
|
Jente zerrategi hori 1939ko bedatsean eraikarazi zuan Edouard Daladier jaunaren gobernuak. III. Errepublikan ginen orano," Front populaire" delakoaren ondotik; Espainiako gerla doi doia urrenturik zen,
|
munduko
bigerren gerla ez orano hor. Gurseko zerrategiak euskaldun gudariak aterpetu behar zutuan.
|
|
|
Aintzina isildu zen. Gero
|
munduko
bigarren gerla denboran berriz agertu zen, baina politika bazter utzirik, kultura lanera mugatuz. Sail horretan asko egin du bere bi garaietan, bereziki Lafitteren lumatik, ber izeneko aldizkaria eta liburuxka andana bat argitaratuz gai ezberdinez, bereziki literaturaz.
|
|
|
Hor ere gobernuak kasurik ez. Komedia horretaz aserik,
|
munduko
bigarren gerla denboran independentziaren alde jarri zen, eta bulta batez preso joan hori ere. Azkenean, Frantziaz etsiturik, FLNean sartu zen 1956ko udaberriari buruz, eta GPRA gobernuko presidente izan beharra zen 1958ko irailetik 1961eko irailera.
|