|
2001
|
|
|
James Joyce emakumeak seduzitzen ahalegintzen bazen gero nobeletarako materiala lortu ahal izateko, Juan Martin justu kontrakoaz baliatuko da: literatur
|
lanak
idatziko ditu neskak seduzitzeko. Eta triangeluko elementu bakarra aurkeztu dugunez, esan dezagun, ikuspuntu maskulino hetero batetik espero zitekeen modura, beste bi protagonistak emakumezkoak direla:
|
|
|
Modu batera edo bestera, euskal literaturaren esparruan jada benetako klasikoak diren
|
lanak
idatzi dira ibilbide eta sentsibilitate desberdin horien ildotik. Halanola Obabakoak (1988) edo Hamaika Pauso (1995).
|
|
2002
|
|
|
Baina ustekoa da antzerkia idazten duenak bere lana antzeztua ikusi nahi duela. Taularatze kontuan hain etsita bazaude, zerk bultzatu zaitu hiru antzerki
|
lanak
idaztera?
|
|
|
Greziar ereduko antzerki
|
lanak
idatzi zituen, hala tragediak (Akiles, Ajax, Troiako zaldia, Egisto, Hermione, Andromeda, Danae, Ino, Terea...) nola komediak (Gladiolo, Ludio, Virgo...). Aktore gisa ere aritu zen.
|
|
|
Idatziriko 74 lanetarik goian aipaturiko gutxi horien zatiak baino ez dira geratu. Gai eta forma askotariko
|
lanak
idatzi zituen: poemak, saturae, filosofia lanak, moral liburuak, biografiak, historia liburuak, nekazaritza lanak, literatura historiako ikerketak, gazteriarentzako entziklopedia modukoa...
|
|
2003
|
|
|
Izatez auzia mende hasieratik zetorren, eta zentralizazio ahaleginen testuinguruan, zenbait historia lan polemiko agertu ziren gaztelaniz: batetik Espainiako Real Academia de la Historia k zein J. A. Llorente erudituak, Foruen aurkako
|
lanak
idatzi zituzten, erregearen zerbitzuan; eta bestetik foru erakundeei lotutako Aranguren y Sobrado eta Novia de Salcedo modukoek euskal erakundeen apologiak70 Iztuetaren obra testuinguru horretan kokatzen da, Foruen aldeko bandoan, baina berezitasun batekin: euskaraz idatzi zuela, eta ez Espainiako botere zentralei arrapostu emateko, baizik, esan bezala, Gipuzkoa bertako herritarrei zuzenduz.
|
|
|
Aro Berrian, maila batetik gorako euskaldunen artean mito kantabristen inguruan, kontzientzia historiko konpartitu bat azaldu zela ikusi dugu. Baina historia
|
lanak
idazteko orduan, normalean, marko probintziala hartzen zen esparru gisa. Kantabriarren kontuekin hasi eta handik Bizkaiaren historiara (Andres Poza), Gipuzkoaren historiara (Lope Martinez Isasti) edo Arabaren historiara (Juan Arcaya) igaro ohi zen.
|
|
|
XIX. mendetik baina, herritarrek parte hartze gero eta handiagoa izango zuten politika publikoan. Eta horri lotu behar zaio, gure ustez, herritarrentzako historia generoko
|
lanak
idaztea. Eta beraz euskarazko historia lanak agertzea.
|
|
|
XVI. mendetik 1876 urteraino, lau saio kontabilizatu ditugu euskaraz propioki historia generokotzat har daitezkeen
|
lanak
idazteko: Etxeberri Sarako medikuaren Eskuararen hatsapenac argitaratu gabea (XVIII. mende hasieran), Egiategi zuberotar irakasle filosofoaren euskal historia orokor proiektu gauzatu gabea (XVIII. mende amaieran), Iztueta gipuzkoar funtzionarioaren Guipuzcoaco Provinciaren condaira (1847an argitaratua), eta Hiribarren lapurtar apaizaren poema historikoak mende beraren erdialdean (1853an argitaraturiko Eskaldunak nabarmenduz).
|
|
|
Ohargarria da lau autore hauetatik hiru laikoak izatea, eta guztiek ere euskaldun herritarren irakaskuntzaren inguruko kezka izatea. Pentsa daiteke euskarazko hezkuntza interesatzen zitzaien heinean, historia formazio zibil horren parte gisa ikusiko zutela, eta hortik euskarazko historia
|
lanak
idazteko beren proiektuak. Kontrara, euskal idazle eliztar gehienek, beren obretan euskal historiaren oihartzun batzuk jaso arren, ardura nagusi gisa erlijioaren irakaspena zuten, ez historiarena.
|
|
2004
|
|
|
Gazterik ikasi zuen euskara, geroagoko euskaldun berrien eredu bilakatu zela. Hizkuntzaren ikerkuntzan nabarmendu zen arnas handiko
|
lanak
idatzi zituela, euskara bera defendatu eta bultzatu zuten zenbait elkarteren sorreran egon zen, euskararen inguruko hainbat eztabaidetan parte hartu zuen, baita eredu literarioaren zein batasunaren hika mika garrantzitsuetan ere, eta gutxi bazen ere, asmo literarioko zenbait lan utzi zizkigun.
|
|
|
Gazteentzako
|
lanak
idatziz makina bat sari irabazia da Agustin Fernandez Paz galiziarra, Koldo Izagirrek euskaratu duen Aire beltza nobelaren egilea. Psikiatriko batean dagoen emakume baten istorioa azaltzen du bertan.
|
|
2006
|
|
|
Topaketak alderdi hauek aztertuko ditu, besteak beste: informazioa bilatzea, bibliografiak erabiltzea, artikuluak aipatzea eta
|
lanak
idaztea. Extremadurako Unibertsitateak (UEx) lankidetza hitzarmen bat du Espainiako Irakurketa eta Idazketa Elkartearekin (AELE), eta 2006 urtearen hasieran Kultura Ministerioaren enkargua jaso zuen, unibertsitateko irakurketaren egoera aztertzeko.
|
|
2007
|
|
|
Foru Aldundiaren Bidegi enpresa publikoaren esanetan, Bergara Urretxu zatiaren proiektuko
|
lanak
idazten ari dira. Bergara eta Urretxu arteko lanak datorren urtean hasi eta 2010ean bukatu nahi ditu Bidegik.
|
|
2008
|
|
|
• Gero eta kalitate handiagoko
|
lanak
idazteko erronkari heldu.
|
|
|
Baina urte pare bat gehiago pasatu behar izan zen Azkuek bere kazetaritza proiektuentzako babesleak topatu arte, Euskalerria Elkarte foruzale abertzalearen inguruan hain zuzen. Lehenago, ordea, Sabino Aranak hartu zion aurrea euskarazko kazetaritza
|
lanak
idazten.
|
|
|
Askoz interesgarriagoa eta motibagarriagoa iruditzen zait ipuinak egokitzea. Gaur egun, aldiz, kontrako bidea gero eta gehiago ikusten dela ere azpimarratu du Canok, hau da, euren
|
lanak
idazteko zinemaren egitura narratiboak baliatzen dituzten idazleak gero eta gehiago direla.
|
|
2009
|
|
|
Bajo Escucha telesailean eta Mammoth filmean parte hartzea. Aktore gisa egiten ari den
|
lanak
idazteko denbora kentzen diola aitortu du: " Duela gutxi amaitu du gidoi bat, aurreko bi filmen ildo berekoa da eta pertsonaia asko ditu.
|
|
|
Euskal sindikalismoaren historiaren inguruko
|
lanak
idatzi eta argitaratu ditu Joxerra Bustillo kazetariak (Gordexola, Bizkaia, 1958). Crisis y Estado propio hitzaldia emango du gaur, 19:30ean, Iruñeko Arrotxapea auzoko Civivox aretoan.
|
|
2010
|
|
|
Sarritan, ikasleek urte askotan ikasi dute ingelesa Lehen eta Bigarren Hezkuntzan, baina ez dute asko praktikatu eta askotan ez daude ziur ikastaroa jarraitzeko gai izango diren. Zenbait irakaslek erraztasunak ematen dituzte eta ikasleek aukera dute euskaraz edo gaztelaniaz
|
lanak
idazteko edo azterketak egiteko. Esate baterako" Language planning:
|
|
|
Saritu berri duten generoan, saiakeran, Pio Baroja (1972), Gogoa zubi (1999) eta Mentura dugun artean (2001)
|
lanak
idatzi ditu euskaraz. Gaztelaniaz ere ikusi ditu hainbat saiakera argitaratuta, tartean Línea de fuga, Las últimas sombras, La felicidad perfecta eta Un final para Nora.
|
|
|
Horrek baieztatzen du kazetaritza eta literatura arteko genero baten aurrean gaudela. Eta horretaz ari garela, ezinbestean etortzen zaigu Ryszard Kapuscinski ren izena gogora, poloniarra maisu izan baitzen kasik nobela baten modura irakurtzen ziren kazetaritza
|
lanak
idazterako orduan. Bestalde, beste kontu bat iruditu zait azpimarragarri, liburuak kazetaritzaz egiten duen hausnarketa.
|
|
|
Jose Manuelen seme zaharrena [19] zen Gurutz Sarasola" Lotsati" z ari gara. Bere lana euskararen azterketaren inguruan finkatu zen, eta horren baitan hainbat lan eta poesia argitaratu zituen El DÃa egunkarian; hala nola Ene Euskaria eta Ankea ebakiko nuke
|
lanak
idatzi zituen. Heriotza baldintza dramatikoan iritsi zitzaion 1936ko martxoaren 3an, 20 urte besterik ez zituela.
|
|
2011
|
|
|
Euskal literatura modernizatzen lagundu zuen idazlerik garrantzitsuenetakoa da. Bere ibilbidean Egunero hasten delako (1969), 100 metro (1976) eta Ene Jesus (1976)
|
lanak
idatzi ditu, besteak beste.
|
|
|
«Ikus gaitzatela» izan zitekeen, neurri batean, aztertutako garaiak eskatzen zuena; baina iluntasunetik atera ondoren, badago bigarren lan bat egiteke dagoena eta liburu honi esker askoz ere errazago plantea daitekeena. Hots, zer nolako
|
lanak
idatzi dira euskaraz XX. mendean. Artetxeren orrialdeetan, maiz, garai haietan egindako lanarekiko miresmena atzeman daiteke, nahiz eta horrek ez eragotzi azterketa zorrotza.
|
|
|
Horregatik, idazle euskaldun gehienak, euskaltzain oso edo urgazle izatera heldu ziren, eta heldu dira, Txomin Agirretik hasi eta, Bernardo Atxagara arte. Alderantziz ere gertatzen zen, hizkuntzan adituek euskara aitzineratzeko, literatur
|
lanak
idazten zituzten, gehienetan literatur sorkuntzaren lanen kaltetan. Joseba Intxaustik fenomeno horri formalismoa deitzen zion jada 1953an224 Beste batzuetan, hizkuntzan adituak ziren horiek, ospe bereziko obra literarioak itzultzen zituzten beraiek eredugarritzat jotzen zuten euskara molde baten alde egiteko (adibidez, Gaizka Barandiaranen Iliadaren itzulpena).
|
|
2012
|
|
|
–Oroz lehen, batarzuna behar dugu. Gero, egiazko kultur
|
lanak
idatzi, eta hortakotz, baserritarrismu, madarikatua euskal idazkuntzatik bethikotz khendu?
|
|
|
Hirugarren arrazoia da inoiz baino euskal idazle gehiago egotea7 Horietarikobatzuek, gainera, gure hizkuntzaren mugak gainditu dituzten
|
lanak
idatzi dituzte (Bernardo Atxaga, Ramon Saizarbitoria, Andu Lertxundi, Joseba Sarrionaindia...).
|
|
|
Blas Lopezen ildoa jarraitu zuen eta R. Ortiz de Zaraterekin batera Foruei buruzko
|
lanak
idatzi zituen: Vindicación de los ataques a los Fueros de las Provincias Vascongadas.
|
|
2013
|
|
|
Orioko ingurumen eraginaren ebaluazio bateratua egiteko
|
lanak
idazteko
|
|
|
Era batera edo bestera, literatura produkzio multzo baten zailtasunak deskribatzen dituzte izen horiek. Aldekoak arestian iradoki bezala, garai horretako eleberrigile eta poetek, kalitatezko
|
lanak
idatzi arren, oso nekez lortzen dute lehen lerroan nabarmentzea. Eta horren arrazoi gisa, aipatzen da, batetik, aurreko hamarkadetako idazleen kanonizazioaren prozesuan, beranduegi?
|
|
|
Bat kartoi mehea edo arbela balio dezakete hileko koadrante bat marraztu haurrentzat erraza eta egunero gurasoen eta seme alaben jarduera programatuak sartzea. Kolore desberdina erabiltzea komeni da norberaren
|
lanak
idazteko eta, beraz, azkarrago identifikatzeko. Aukera bat da egunak errenkadetan jarri eta zutabetan banatu bakoitza familiako kide bati dagokiola.
|
|
2014
|
|
|
Vernek latina ikasi zuen eskolan, eta Robinson Crusoe irakurri. Zuzenbidea ikasi zuen Nantesen eta Parisen, eta lehenengo vaudeville
|
lanak
idatzi. Ikasketak bukatu zituen, baina hauxe idatzi zion aitari:
|
|
|
Gure Historiari arreta pixka batez so eginez gero, ongi esan genezake euskal letrak aurreratu ahala, parean, euskaldunon elkarrekiko sentimenduak ere mamigaratzen aritu direla, eta, ho rrexekin batera, gure hizkuntzaren batasuna ere egituratu dela. Hasierako euskal autoreek beren
|
lanak
idaztean, aurreko ere durik ezagatik, nahitaez beren inguruko eta euskalkiko hiztunak zeuzkaten gogoan, eta haiei ulertarazteko testuak prestatzen zi tuzten, hau da, belarriz jasoriko berba eta esaerekin, urruneko hitz, esaldi eta sintaxi era ezberdinak erabiltzeke. Baina halere, ikusiko dugunez, orduko batasunik eza azpimarratzen eta kon trakoa beharresten zuten jada.
|
|
|
Ohore bat izan eta epaimahai ofizialari eta gidoilari eskarrak eman nahi dizkiot. Eskerrik asko nire adineko emakumeendako
|
lanak
idazteagatik".
|
|
2015
|
|
|
Baina, non demontre daude? (?) Nire
|
lanak
idatzi ditut jendeari gauza bakar bat esateko: –Beha itzazue zeuen buruak, eta kontu egiozue daramazuen alferrikako bizitza tristeari?.
|
|
|
euren lehenengo
|
lanak
idazten zituzten, tartean
|
|
2016
|
|
|
Mary Inmanek eta Margaret Benstonek, hurrenez hurren, In Woman, s Defense (1940) [Emakumeen defentsan] eta The Political Economy of Women, s Liberation? (1969) [Emakumeen askapenaren ekonomia politikoa]
|
lanak
idatzi zituzten, eta bi biek diote etxeko lanetan dabiltzanek langile klase berezi bat osatzen dutela: kapitalismoak esplotatzen ditu, eta, etxekoandre?
|
|
|
Eskola horren sortzaileetan Simin Palay dugu antzerki idazlea. Mota askotako antzerki
|
lanak
idatzi zituen: xaribariak, inauterietako testuak, pastoral handiak.
|
|
|
Hemen hasi zen, jadanik, antzerkitxo bat euskaraz idazten, eta 1888 urtean antzeztu zen. Hil arte, beti antzerki
|
lanak
idazten, konpontzen, dotoretzen, janzkerak prestatzen, eszenografia moldatzen, kritiko bezala, poesia irakurle eta Euskal Jaietako sarietan batzordeko epaimahaian idazkari bezala urtetan aritu zen. Deklamazio Eskola sortu zuen, Cátedra Municipal de Declamación de San Sebastián izenekoa, profesionaltasunaren lehen urratsak bultzatu zituen.
|
|
|
Horri esker, esan daiteke euskal prosak aurrerapena lortu zuela. Aldizkako argitalpen horietan iraupen laburrekoak izan arren, idazle berriek euren lehenengo
|
lanak
idazten zituzten, tartean
|
|
|
Gero nire
|
lanak
idatzi nituen. Bai.
|
|
2018
|
|
|
Arabiar munduko idazle eta literatur kritikari interesgarri eta probokatzaileenetako bat dugu Abdelfattah Kilito (Rabat, Maroko, 1945). Denetariko
|
lanak
idatzi ditu, dela fikziozkoak dela itzulpengintzari buruzkoak. Edozein delarik ikuspuntua, Kilitok Mendebaldearen eta mundu arabiarraren arteko harremana aztertzen du bere liburuetan, (neo) kolonialismoaren eragina hobeto ulertze aldera.
|
|
2020
|
|
|
Euskal literaturan surrealismoak ez du izan predikamendu handirik, nire ustez, baina nire literaturan, ordea, pisu handia izan du. Aurrez, Magrittek ez omen zuen pipatzen (Txalaparta, 2001) eta Jeu de Paume (Txalaparta, 2005)
|
lanak
idatzi nituen, eta azken liburu honekin (Arakistainen bidea) trilogia osatu nuen, horrenbestez: surrealismoari eskainitako hirukia osatua dago jada.
|
|
|
Izendapen berak esanahi desberdinak biltzen baititu bere baitan. Irazu/ Atxagak bertso asko ikasi zituen idazten hasi aurretik, eta Irazu bertsolariak, besteak beste, kazetari
|
lanak
idatzi behar izan ditu sosak biltzeko.
|
|
2021
|
|
|
Denetariko literatur
|
lanak
idatzi ditu azken mende erdian: besteak beste, hamabost eleberri eta hamabi saiakera; Gilles de Rais (2020) eta Itzuliz usu begiak (2019) dira berrienak.
|
|
|
Zeruko Belardiak 1932an argitaratu zen, eta beraz Steinbecken lehen obretako bat da. Idazle oparoa eta eklektikoa izan zen, nobelez gain ipuinak, bidaia liburuak, satirak, film gidoiak eta antzerki
|
lanak
idatzi zituena. 1968an hil zen arte idazten eta argitaratzen segitu zuen.
|
|
|
argitaletxeak 2016an Erleak, satorrak, beleak liburua kaleratu zuen bere hiru antzezlanen bildumarekin. Mairu Antzerki Tailerraren azken
|
lanak
idazteaz gain, Gilkitxaro eta Beheko Larraine konpainientzat testuak sortu ditu, eta Axut! kolektiboarekin ere kolaboratu izan du.
|
|
2022
|
|
|
Euskal Filologian lizentziaduna da eta toki administrazioko euskara teknikaria ogibidez. Bere literatura lanari etorrita, batik bat, poesia
|
lanak
idatzi ditu: orain arteko bildumarik osatuenak Souvenir (2008, Elkar), Urtebetetze festa (2012, Elkar), Irautera (2019, Elkar) eta Elurra elurraren gainean (2022) izan dira.
|
|
2023
|
|
|
Handikien artean bizi izan zen, boteredun emaztea izan zen, erreferentziazko li teratur
|
lanak
idatzi zituen, eta maiz Elizaren aurka aritu izan zen; baina, tamal ez, hogeita batgarren mendera arte, bost mendez, itzalpean atxikia izan da.
|