|
2023
|
|
|
Alabaina, autonomia erkidegoan negoziatu ezin diren gaitzat jotzen dira, salbu eta bestelako araubideren bat aplikatu behar denean, hala ezarri delako LELTBren 83.2 artikuluaren arabera estatu mailan negoziatutako akordio edo hitzarmen kolektiboaren bidez: probaldia, kontratazio modalitateak, lanbide sailkapena, lan egiteko urteko gehieneko lanaldia, diziplina araubidea,
|
lan
arriskuen prebentzioari buruzko gutxieneko arauak eta mugigarritasun geografikoa (ikusi LELTBren 84.4 artikulua).
|
|
|
Langileen ordezkariak dira,
|
lan
arriskuak prebenitzeko arloan eginkizun bereziak dituztenak. Beraz, langileen ordezkaritzaeta partaidetza organoa da, laneko segurtasun eta osasuneko arloan espezializatutakoa.
|
|
|
Parte hartzeko erakunde parekidea (enpresaburua edo horren ordezkariak// prebentzio eskuordeak) eta kide anitzekoa da,
|
lan
arriskuak prebenitzeko arloan enpresaren jarduerak erregulartasunez eta aldizkakotasunez kontsultatzeko.
|
|
|
" Langileek eskubidea dute, laneko segurtasuneta osasun arloan benetako babesa izateko. Eskubide horrek enpresaburuarentzat dakar langileak
|
lan
arriskuetatik babesteko eginbeharra" (enpresaburuaren" segurtasun zorra" deritzona).
|
|
|
Gainera,
|
lan
arriskuen prebentzioaren arloan enpresaburuek eta langileek dituzten eginbehar eta eskubideak zeharo baldintzatuta daude, ordena publikora biltzen baita prebentzio horren inguruko arauketa.
|
|
|
Nolanahi ere,
|
lan
arriskuak (lan istripu eta lanbide gaixotasunak) enpresan gauzatu ohi direnez, LAPLk enpresa hartu du abiapuntu eta horren gainean dihardu gehienbat.
|
|
|
Horrela, Lan Arriskuen Prebentzioaren xedea da
|
lan
arriskuak eta lanbide gaixotasunak ez gertatzea (prebentzio ikuspuntua). Horrek bereizten du Gizarte Segurantzako Sistematik, azken horrek oinarri hartzen baititu lan arriskuek eratorritako gertakizunak (konpontze ikuspuntua).
|
|
|
Horrela, Lan Arriskuen Prebentzioaren xedea da lan arriskuak eta lanbide gaixotasunak ez gertatzea (prebentzio ikuspuntua). Horrek bereizten du Gizarte Segurantzako Sistematik, azken horrek oinarri hartzen baititu
|
lan
arriskuek eratorritako gertakizunak (konpontze ikuspuntua). Salbuespenez, Gizarte Segurantzako Sistemak prebentzio izaerako neurri batzuk ere jaso ditu:
|
|
|
(b) Eskubide eta betebeharrak
|
lan
arriskuen prebentzioan.
|
|
|
★ Osotasun fisikorako eskubidea (ikusi 15 artikulua):
|
lan
arriskuen prebentzioko legeria guztiaren oinarri da.
|
|
|
proletalgoa), eta horiek ere ezin ziezaioketela bizirauteko laguntzarik eskaini (izan ere, proletalgoaren hasierako logikaren arabera," zenbat eta seme alaba gehiago izan hobeto zen, horrek kolokazioak sortzen zituelako eta, ondorenez, diru sarrera berriak"), liberalismoaren krisiaren ondoreak pairatzen zituztelako. Edonola ere, gehienbat, lan istripuak izan ziren proletalgoaren erreakzioa eragin zutenak, euren interesak eta, batik bat, gizaki gisa zuten duintasuna defendatzeko; egin eginean ere, gizarte arriskuak gehitzean, eta horien artean,
|
lan
arriskuek eragindakoak, euren babesik eza erabatekoa zen.
|
|
|
★ Hirugarrenez,
|
lan
arriskuak prebenitzeari dagokionez, printzipioz, berezko jardueraren obra edo zerbitzuak beste enpresa batzuekin kontratatzen edo azpikontratatzen dituzten enpresek, obra edo zerbitzu horiek euren lantokietan gauzatzen badira, zaindu behar dute kontratari eta azpikontratari horiek lan arriskuak prebenitzeko arautegia betetzen dutela (LAPLren 24.3 artikulua, urtarrilaren 30eko 171/ 2004 Errege Dek...
|
|
|
★ Hirugarrenez, lan arriskuak prebenitzeari dagokionez, printzipioz, berezko jardueraren obra edo zerbitzuak beste enpresa batzuekin kontratatzen edo azpikontratatzen dituzten enpresek, obra edo zerbitzu horiek euren lantokietan gauzatzen badira, zaindu behar dute kontratari eta azpikontratari horiek
|
lan
arriskuak prebenitzeko arautegia betetzen dutela (LAPLren 24.3 artikulua, urtarrilaren 30eko 171/ 2004 Errege Dekretuaren 10 artikuluak garatutakoa).
|
|
|
Nolanahi ere, kontuan hartu behar da LAZLTBren 42.3 artikuluak administrazio erantzukizun solidarioa ezarri duela enpresaburu nagusiaren eta horren berezko jardueran obrak egin edo zerbitzuak ematen dituzten kontratari nahiz azpikontratarien artean, ondoko baldintzak gertatzen direnean: batetik, enpresa nagusiaren lantokietan kontratarien edo azpikontratarien zein langilek lan egin eta kontratariek edo azpikontratariek langile horiei begira ez betetzea
|
lan
arriskuak prebenitzeari dagokionez ezarritako betebeharrak, eta, bestetik, arau haustea lantoki horietan gauzatzea. Erantzukizun hori izango da kontratak iraun bitartean.
|
|
|
© Jarduerak koordinatzeko hartutako neurriak,
|
lan
arriskuak prebenitzeari dagozkienez (horren inguruan kontuan hartu behar dira LAPLren 24 artikuluak araututako jarraibideak, eta, batez ere, urtarrilaren 30eko 171/ 2004 Errege Dekretuan, araututakoak, azken horrek LAPLren 24 artikulua garatu duen neurrian).
|
|
|
Halaber hurrengoen berri ere eman behar die: kontrataren objektua eta iraupena; kontrata betearazteko lekua; hala denean, kontratariak edo azpikontratariak enpresa nagusiaren lantokian erabiliko duen langile kopurua; eta jarduerak koordinatzeko hartutako neurriak,
|
lan
arriskuak prebenitzeari dagozkienez (LELTBren 42.5 artikulua). Eginbehar hori ez betetzea arau hauste astuna da (LAZLTBren 7.11 artikulua).
|
|
|
Azken buruan," lan legegintzaren" gainean estatuak duen eskumen titulua batasunean oinarritzen da, eta horrek berarekin dakar" estatuak araututakotik kanpo autonomia erkidegoek inolako arauketa esparrurik ez izatea; izan ere, autonomia erkidegoek estatuko arautegia betearazteko eskumena bakarrik izan dezakete". Hori dela eta, esate baterako,
|
lan
arriskuen prebentzioa eta lanbide prestakuntza, okupaziorakoa nahiz etengabea," lan arloan" kokatzen dira. Baina otsailaren 18ko 39/ 2021 KAEk autonomia erkidegoen eskumena aitortu du langileen lanbide prestakuntzaren inguruko deialdia egiteko.
|
|
|
G Laneko Segurtasun eta Higieneko Institutu Nazionala (LSHIN/ INSHT). Bere eginkizunak
|
lan
arriskuak prebenitzearen ingurukoak dira (ikusi LAPLren 8 artikulua), berau baita estatuko Administrazio Orokorreko organo zientifiko eta tekniko espezializatua, helburu duena laneko segurtasuneta osasun baldintzak aztertzea eta ikertzea, bai eta baldintza horien inguruan hobekuntzak sustatu eta babestea ere. Era berean, gai horretan eskumena duten autonomia erkidegoek euren organoak dituzte.
|