|
2000
|
|
|
Liburuan zehar pertsonaia ezberdin asko aurkezten bazaizkigu ere, batzuetan ipuin bateko pertsonaiak beste ipuin batean sartzen ditu: " liburuko pertsonaiak errepikatzen
|
joaten
direla, batzuk azaltzen, besteak gordetzen, batzuk ipuin batean protagonistak, eta beste batean bigarren mailakoak" (Egunkaria VI). Izan ere," hainbat eta hainbat pertsonaiaren bilakaeraren berri ematen digu bere azken liburuko ipuin ezberdinetan" (Jakin 101).
|
|
|
Halako atmosfera falta nabaritzen zaie ipuinei, oso azkar kontatuta dago dena, pertsonaiak behar gisa ezagutzeko betarik eman gabe. Lerro gutxitan garatzen du haiei buruzko nondik norakoa, kontaerak eskatuko lukeen erritmoa ez du errespetatzen, arrapaladan bezala
|
joaten
zaigu istorioa, detailetan finkatu gabe, elkarrizketetan gozatu gabe, eta, batzutan bukaerako bide okerra hartuz. Oso presaka idatzitakoak dirudite gehienetan, eta horregatik ipuin batzuk absurdoak egiten zaizkigu, kontatzeko moduagatik gehiago, kontatzen denagatik baino.
|
|
|
Elaberriaren egiturak Joan Mari Irigoienen Babilonia eta Consummatum est nobela zoragarriekin gogorarazten du, honakoan ere kronologikoki lotutako bi istorio (garai berean agitzen baitira) izango baititu abiapuntu liburuak: batetik, Udarben hasten dena (Jaxinto gazteak On Ernestoren jauntxokeriari aurre egitea erabakitzen duenean), eta, bestetik, Urtuellan hasiera ematen zaiona (Jaxinto, Juxto anaiaren eraginagatik eta On Ernestorengandik ihes egitearren Urtuellara lan bila
|
joaten
denean). Jaxinto eta Juxto anaia udarbetarrak izango dira irakurleari bi herrien elkar topatzea ahalbideratuko diotenak. (Egan 48)
|
|
2001
|
|
|
Novalisen ostean hedatu zen definizioa bere eginez, literatur lan onetan bizitzan egoteko modu bat iradokitzen baitzaigu. Hortik, narrazio hauek anekdotatik haruntzago
|
joaten
dakien irakurlearengan eragingo duten aztoramen puntua, azken batean, arazo oso unibertsalekin, oso gureekin, egingo duelako topo: gerrek eragindako krudelkeria erdiragarria (1go narrazioa); gizon emakumezkoen arteko amildegi afektiboa (Rossettiren obsesioa; Bi bihotz, hilobi bat; Marcel Martinen aitatasun ukatua); aitarekiko harremanek eragindako barne pitzadurak (Asaba zaharren baratza),... eta iragan nahiz orainaldi politikoak euskaldunongan eragindako traumak.
|
|
|
Eta autobiografia horixe da:
|
joaten
eta geratzen dagoen ahotsaren generoa.
|
|
|
Bada Bernardo Atxagak idatzitako haur ipuin bat zeinetan kontatzen den nola txitoak
|
joaten
diren zinemara eta han pantailako izakia, errealitatera gorpuzten den eta txitoen aurrean jarri eta hitz egiten dien:
|
|
|
Etiopian barrena, han eta hor sakabanaturik, aurkitzen dira filmei buruzko erreferentziak. Baina, gainera, ipuinetan agertzen den narratzailea askotan
|
joaten
da zinemara:
|
|
|
" Geratzen garenean ez gara apur bat
|
joaten
–" (P, 25)
|
|
2002
|
|
|
Autorearen azken eleberriak, Urregilearen orduak obrak, aurrekoen poetika tremendista atzean utzi eta istorio mosaiko bat erakusten digu, bi tabernatara
|
joaten
diren pertsonaien istorioek osatua. Ferminek eta Laurak, eleberriko bi tabernari protagonistek, jasotzen dituzte eleberria betetzen duten pertsonaia horien biografiak (ehiztariak, soinu jotzaileak, homosexualak...).
|
|
|
Guztiarekin ere, amatasunaren alderdi fisikoaz nahiz psikologikoaz haratago
|
joaten
ahalegintzen da nobela hau, eta amatasunaren alderdi soziala edo politikoa ere azaleratzen. Protagonistarentzat, konpromiso politikoa amatasunarekin uztartu ezineko ahalegina izan zen eta horixe dugu, hain justu, nobelan behin eta berriro azpimarratzen zaiguna.
|
|
|
Hortik, narrazio hauek anekdotatik harantzago
|
joaten
dakien irakurleari eragingo dioten aztoramen puntua, azken batean, arazo oso unibertsalekin, oso gureekin, egingo duelako topo: gerrek eragindako krudelkeria erdiragarria (1 narrazioa); gizon emakumezkoen arteko amildegi afektiboa (Rossettiren obsesioa; Bi bihotz, hilobi bat; Marcel Martinen aitatasun ukatua); aitarekiko harremanek eragindako barne pitzadurak (Asaba zaharren baratza)... eta iragan nahiz orainaldi politikoak euskaldunongan eragindako traumak.
|
|
|
Eta horixe da, finean, poetikak eta modak alde batera utzita, eleberri bati eskatzen zaiona, munduak eraikitzea, fikziozko mundu sinesgarriak sortzea. U. Ecok esan bezala, tresneria egokia eduki arren, hitzak eduki arren, pauso bat haratago
|
joaten
ahalegintzen baita eleberria, esanezina den hori hitzez adierazten. Rem tene, verba sequentur.
|
|
|
Gure lanak iraun asteetan bidertzean ipinten genduan Stendhalek inoskun espilu zintzoa. Baina haren kristalean agerturiko irudiak," gorriaren eta baltzaren" bitartean gelditu barik, eukiezineko itsumendiz, berdetik gorrira doan maila koloredunean zehar
|
joaten
ziran beti.
|
|
|
Atunetan
|
joaten
asi diraz. Egunokaz atun apurrak ikusi dogu.
|
|
|
Otaio mendiaren inguru osoan ibilten zan egurretan. Inoiz, Arrakizko sakonera be
|
joaten
ekian, gaztain arbaztak eta aretx kimuak be, ebagi ta batuaz. Alobereko be, ibilten zan sarritan.
|
|
|
Harrezkero, Galardiko" Apurre" bere asto handia, egur ikatza bizkarrean, lagun ebala, lanaren etorria kalean saltzeko astelehenetan
|
joaten
zanean, Zatikako Arte Zabalaren ertzeko estartea hartzen eban, Akerlarra alde batera itxirik, Urkitzaruntz joateko, han Urkitza aurreko ate nagosiak daukan diabruaren erpeek eginiko suzko marka baltzari, begirakune makurra esturaz eginez. Bakarrik bizi izan zan Galardin, alaba baltzerana sorgindu zan harako barieku gautik.
|
|
|
Aske... eta lotuta
|
joaten
dirala esan gura zenduan?
|
|
|
Harik lasterrean, urteak aguro
|
joaten
dira ta, Nestor hain opagarri izan jakon lurreko ixiltasuna gozartzen hasi zan. Arratian burdibide eta zidorretan zehar gogara ibilten zan, lurreko ixiltasuna, samur eta apal entzunez.
|
|
|
Goizero
|
joaten
da itsasoa ikustera. Iluntzetan be bai.
|
|
|
Martintxu kai luzearen muturrera
|
joaten
da goizetan, itsasontziolara bazkalostean; itsasertzera barriro ilunduten danean.
|
|
|
Izan be, Leoni eskolako hilabeteak eta asteak igarri barik joan jakozan. Hurrengo udan astegunetan dendari, aitari laguntzen; eta iluntze aldean aitak erosi eban potinean
|
joaten
zirean biak. Baina batez be, domeka eta jaietan egiten eben euren itsasoratetxua.
|
|
|
Potinean
|
joaten
ziranean Atxazpi, Ikopea, Anakabe... hantxe izaten zituen euren begien aurrean. Eta Sagustan... sasoi baten lentoien lekua.
|
|
|
Kontugintzakoak eta horren inguruko gaiak eukezan liburuak ziran. Astean hiru egunez irakasle barriagana
|
joaten
zan, irakaspenak zertzeko eta etxean lantxuak burutu egizan.
|
|
|
Aukera urria egoan ezkero, mutilak ikasi eta ikasi jardun eban, bere maila apalean. Eta halan, geroago, irakasle bereziaren berbetatik, gauzei buruzko" pratika alu" premiazkoa zanez, eta bide batez, hari berari lana arinduteko, bateko kontuen paperak eta argitasunak aztertzen jarri eban, eta zerak ordenan jarten; horrelan Leon tarte baten egunero
|
joaten
zan, eta han gela berezian jarduten eban hornitzailleen eta emoileen kontuak arakatzen.
|
|
|
Lan hori astuna ez zan, baina etenaldiak izaten zituan Leonek, noizean behin alaba gaztena albora
|
joaten
jakolako; neskato polita, ule baltzerana, Emeren izena ebana.
|
|
|
Inork be ez dau jakin behar. Lehenengo
|
joaten
dauanak, alde haundia dauka. Ondo dakizu.
|
|
|
Lehenengo zirkin egin behar ebenak harako seineruak izaten ziran. Sasoi baten lagun bi edo hiru gau ilunean, albakoa baino askozaz lehenago ohetik jagi, eta seineruok San Juan Talako ingurura
|
joaten
ziran.
|
|
|
Seinerua han
|
joaten
zan, farola eskuan, Arranegi kale luzena zehar, eta kantalbarren guztietan, patroren baten izena deitu: " Iñazio... trastiak sartu!"
|
|
|
Osterantzean, eguzkiaren argia eta epeltasuna, etxearen hegoerantz egoan patio handiko leihoan zehar
|
joaten
jakozan bere gorputzera, garramura grinearen ordezko lez izanik, emebako berotasun hori.
|
|
|
Askatasunik ederrena gozartuten eban Harrigorri hondartzan, olatuei eutsi ta tati eginez. Uhinek batuz, beherantz egiten eben bakoitzean," Baltza" uraren ondorantz
|
joaten
zan, baina olatu barria ardi zuriak eginez bizituta etorrenean, rast! lehorrerantz salto ta brinko egiten eban, jolasak jolas buruturik.
|
|
|
Orain, berriro izango dugu astekaria, igandero etxera etorriko zaigun paper euskalduna, Bidasoa z aruntzekokoengana beurena
|
joaten
zaien bezala.
|
|
|
Gure egunetan, ezkontzen zireanei erretratuak ataretan eutsezan, senar emazteai, ain zuzen bere. Eztegura
|
joaten
zireanak be, iñoiz, guztiak urteten eben argazkietan," fotoetan".
|
|
|
Horrelantxe da, baina hona etorri gura izatea da bat, eta etorri ahal izatea, beste bat. Bidean zehar batzuk ixilik
|
joaten
dira, baina askok eta askok berba bardin antzekoak esaten deustez, eta larri bai larri doazela susmetan dot nik: " Ate baltz, ai, ate baltz!
|
|
|
Bai, hemen zehar iragan behar dabe, hemen gelditzeko ez datozanek. Batzuk atseginez eta nasai
|
joaten
dira. Besteak, estu eta larri, sukarrez, ito beharrean, arnasestu garratzez.
|
|
|
Ez dakizu, ala? Kofradiara
|
joaten
naz," oyente".
|
|
|
Etxerako gauzen bila
|
joaten
diralako.
|
|
|
Mutikotxua zala, Iker noizean behin aititaren basetxera
|
joaten
zan, egun batzuk emoteko.
|
|
|
Lehengusuak eskolara
|
joaten
ziranean, basetxeko ume koskorragoekaz eta aititagaz amama hil zanean, abadea eroan ebela ez jakon sekula ahaztuko eta osaba izekoekaz egoten zan, baina beti be edo sarri behintzat, hara goiko bidezabalera begira, lehengusu lehengusinak eta auzoko basetxeko neskatiko politak be, noiz etozan ikusguran.
|
|
|
Orduan, bakotxa bere tronpea dantzari jarrierazo, eskuagaz artu eta zirulika ziarduala, tronpearen zanbulua erara parau eitean besoa erabili, eta aukeran dzin! tronpearen gerriagaz dirua jo, eta an
|
joaten
zan dirua urrun edo ez ain urrun. Gertaten zan tokian, barriro be, bear modu bardiña, bizkor, esaniko osterak amaitu arte.
|
|
|
Noski. Azken aitzeraino
|
joaten
ikusi dut. Gero aienatu egin zait, suntsi ene ikusmenetik.
|
|
|
" Itxastarrak". Hitz honen barruan, Bermiarrak ebagi ohi dabenez itsasora joan diran,
|
joaten
diran eta joango diranen ingurua eta giroa hartzen da. Itsasjentea, sendi eta auzoak, guztiak itsasoaren haizeak igurtziak, haren amaibako orro apalaren oihartzunean durundipetuak.
|
|
2003
|
|
|
Txinako euskal misiolarien gaineko datuak Aita Yurre kaputxinoagandik jaso zituen. Fraile hau, zahar eginda, Altsasuan bizi zen eta hara
|
joaten
zitzaion Oskillaso berarekin egotera. Txinan luzaroan egona zen misiolari, Jianj Jieshi en denboran, eta Maoren iraultza guztia bizi izan zuen.
|
|
|
Haurtzaroa lagunekin euskaraz igaro duenak, Euskal Herritik kanpora
|
joaten
bada, gehien gehienetan herrimina sentiduko du (gallegoek morriña esaten diotena) eta herrimin honek beste euskaldunen tratua bilatzera eramango du. Herritik urrun egon arren, euskaraz mintzatzen dala, herrian bezela sentituko da eta eramangarriagoa egingo zaio esandako herrimina.
|
|
|
Orduan hasten zan Koreako gerratea. Ni lau edo bost bider
|
joaten
nintzan hilean bizkaitar harengana, batez ere igande goizetan. Nere adiskidea ezkertarra ta komunismozaletxua zan.
|
|
|
Hurrengo igandetan, nere adiskidea bisitatzen
|
joaten
nintzanean, bere auzoarekin aurkitzen nuan gehienetan eta bere auzoaren besteko berotasunaz hasi zan bera be erlijinoaren kontrako eta komunismoaren aldeko gauzak esaten. Orduko Estalinzale itsu ta gorrak eziran gaurko eurokomunisten antzekoak, eta hareik Estalinzale sutsuak ziran.
|
|
|
" Haurtzaroa lagunekin euskaraz igaro duena, Euskal Herritik kanpora
|
joaten
bada, gehien gehienetan herri mina sentiduko du(...) eta herri min honek beste euskaldunen tratua billatzera eramango du."
|
|
|
Hizkuntzekiko zaletasun horrekin etxekoak ere kutsatu zituen, eta buru belarri murgildu seme alabei kanpo hizkuntzak irakasten. Andre eta gizon, bost eta hiru urteko umeekin hasi ziren Frantzia eta Ingalaterrara udetan
|
joaten
, haiek frantses eta ingeles ikas zezaten. Hala egon ziren, hurrengorik hurrengo, Bordele, Cambridge, Paris, London eta beste leku batzuetan.
|
|
|
21 Hutsik barik
|
joaten
omen ziren euskarazko meza entzutera Iruñean, emazte alargunak dioskunez. nez, Los gemelos de Iturriondo (GemItur) elaberria idazteko erabili zuen iturri oparoa. Aita Aginagalde jesuita ere lagun mina zuen, Iruñeko Dama Apostolikoetan euskarazko meza ipini zuena, hara joaten baitziren asteoro Basterretxea eta emaztea meza entzutera.
|
|
|
21 Hutsik barik joaten omen ziren euskarazko meza entzutera Iruñean, emazte alargunak dioskunez. nez, Los gemelos de Iturriondo (GemItur) elaberria idazteko erabili zuen iturri oparoa. Aita Aginagalde jesuita ere lagun mina zuen, Iruñeko Dama Apostolikoetan euskarazko meza ipini zuena, hara
|
joaten
baitziren asteoro Basterretxea eta emaztea meza entzutera. Baita haren ostean euskarazko mezok ematen segitzen duen Xabier Irigarai jesuita ere.
|
|
|
Beraren aurretik Jose Migel Barandiaran-ek han euskal antropologia irakatsiaz bete zuen euskal kulturaren katedraren ardura hartu zuen, baina hizkuntzaren arlotik jorratuaz. Astean hiru biderrez
|
joaten
zen euskara eskolak, edo hobeto esanda, hitzaldiak ematera. Entzule ugari izaten ei zituen.
|
|
|
Aldi horretan ikerketari ere gogotik helduko dio, berariaz berak hain maite eta gogoko zuen fonetika fonologiaren esparruan. Lehenagotik ere euskal hiztun jatorren hizkera, eta bereziki entonazioa aztertzeko, eta jubilatu klubetara
|
joaten
ei zen.28 Gai horrezaz, lehenengo Gernikako bere hizkeran oina26 Agian Alfonso Irigoienek eratzen zituen bertsolari txapelketak ziren horiek, bilbotar hizkuntzalariarekin ere harremanean baitzegoen.
|
|
|
Orain neska eder bat datorkie kontra. Si a Roma fueres haz lo que vieres dio erderazko atsotitz batek (Erromara
|
joaten
bazara, egin ezazu hangoek egiten dutena) eta gure adiskideek Madriden madrileñoek bezela egiten dute.
|
|
|
Bukatu da partidua. Lau adiskideak eta beste jende asko ere, jeiki ta astiro astiro, ahal dan moduan, exeritako ikusleen belaunek eta aurreko alkien bizkarrekoak uzten dituzten bitarte estuetatik zeihar, alki zerrendeen arteko zurubietara, eta gero zurubietatik gora, batzuk barr" a eta beste batzuk komuna
|
joaten
dira.
|
|
|
Jaso begiak paperetik, eta bere aurrean exerita dagozen bost gizonak aztertzen hasten da. Gaur esan diteke ia ia bakoitzak bere kotxea daukala, bainan orduan ez, orduan oso gutxi ziran kotxea zeukaten handikiak, eta Universitariako fakultadeetara joateko irakasleak eta Instituto Nacional de Electrónica eta honelako tokietan lan egiten zutenak, automobiletan joan beharrean, gaur bezela, honelako autobusetan
|
joaten
ziran. Sartu dira gutxika gutxika beste gizon eta emakume batzuk ere bera irakurtzen zegoala, bainan esandako bost gizonek eurenganatzen dute bere arreta guztia.
|
|
|
Eta gero, atea itxita eta ayudanteak kanpoan, beste hogei minutu egoten zan problemak atontzen, edo egunorokoa irakurtzen, edo hitz gurutzatuak ateratzen, edo... nahi zuana egiten. Azkenean tinbrea jo eta bedela
|
joaten
zitzaion. Beronek gero beste ate bat zabaltzen zuan, eta ayudanteak handik sartu ostean, beste lau edo bost minutu egoten ziran ikasgelan, gizon handiaren zain.
|
|
|
Ordubatetan lana utzi eta bazkaltzera
|
joaten
ziran danak, eta Txomin bezela, Facultad de Cienciasen zauden laboratorioetako colaboradore eta investigadorerik gehien gehienak, Melquiades bedelaren etxera joaten ziran bazkari arin bat hartzera.
|
|
|
Ordubatetan lana utzi eta bazkaltzera joaten ziran danak, eta Txomin bezela, Facultad de Cienciasen zauden laboratorioetako colaboradore eta investigadorerik gehien gehienak, Melquiades bedelaren etxera
|
joaten
ziran bazkari arin bat hartzera.
|
|
|
Beste egunetan pelotaka jokatzera
|
joaten
zan beste colaboradore batzuekin Universitariako pelotatoki batera, bainan ostiraletan eta larunbatetan etzuan arkitzen etsairik. Ez bestetan baino hobeto jokatzen zualako, besteak beste tokiren batzuetara joaten ziralako baizik.
|
|
|
Beste egunetan pelotaka jokatzera joaten zan beste colaboradore batzuekin Universitariako pelotatoki batera, bainan ostiraletan eta larunbatetan etzuan arkitzen etsairik. Ez bestetan baino hobeto jokatzen zualako, besteak beste tokiren batzuetara
|
joaten
ziralako baizik.
|
|
|
Denbora asko igaro baino lehen, badiotsa doctor Berendik doctor Sendiri, ea ba ote zekian doctor Urli edo doctor Kirten dontsu hura klinika izugarri eder baten jabe zana eta nola
|
joaten
ziran gexoak milaka beregana.
|
|
|
Euren etxean berak irabazten zuan guztia gastatzen zala eta ez ziola utziko besterik hil ostean, hagin sendagile tresnak baino. Asko balio dutela tresna hauek erosten
|
joaten
bazara eta gutxi, saltzen badituzu.
|
|
|
Arrazoie dekozu erantzun zion Gabilondok, zakurrak nahi zuan tokiruntz
|
joaten
zala, baya laster akabako da hori, zakurrak, beste enbor bati usaina hartu ostean, gelditu ta piz egiten ziola.
|
|
|
Bai, halantxe da berriz ibiltzen hasten dirala, urten biher izen gendun etsetik. Fernandok ezeuskun izten (uzten) elizara
|
joaten
. Hereje itzela da.
|
|
|
Azkenean, Txomin! erran zion gure adiskideari, nik ba" kitt (badakit) guzurrik esaten eztozula, baina Fernando elizara
|
joaten
hasi dala sinestuteko, ikusi e" in bi" ot neure begixekaz.
|
|
|
Geuze bat e" ingo" t (egingo dot) erraiten du orain Txominek, neuk ikus" kot ia elizera
|
joaten
dan, eta sartzen ikusten b" ot (badot) entsegida deittuko" tzut. Ba" kozu telefonorik?
|
|
|
Apalorduan, aita ta Zubiri mahaieratu diranean,
|
joaten
zaio Inasi eta atea zabaldu nahirik barrutik itxita arkitzen du.
|
|
|
Mozkorra
|
joaten
zitzaionean berriz izaten zan lehengo gizon ona eta ez zan oroitzen ardoaren agintzapean egindakoaz. Baina laster bukatu zan famili haren zoriontasuna.
|
|
|
Badirudi zeozer aurreratu dogule. O" in eztabe errosarixorik erresetan, ta mezetara be eztira
|
joaten
... edo ez behintzat neure aurrien.
|
|
|
Etxean ezer ere ezta gertatzen. Inasi ta Iziartxu eztira
|
joaten
goizero meza entzutera eta eztute gehiago errosariorik esaten bere aurrean. Oraindaino aintzinan baino hotzagoak ziran bere hartuemanak eurekin, egia zan, baina hau ere konponduko zan denborarekin.
|
|
|
hamaika hamabi urtekoa zala joan zan herritik kanpora lanbide horretara, eta ezkondu arteko urterik gehienak hortxe eta horretantxe emon zituan, hainbat erdal etxetan. Ezkondu eta gero be, sarritan
|
joaten
zan negu aldian Bilboko plazara, bendeja saltzen (porrua zan, gehienbat, gure amak saltzen ebana), eta baita Durangokora be, urte guztiko zapaturik gehienetan; eta holako lekuetan erderea zan nausi. Erderaz berba egiteko erreztasun handi samarra lortu baeban be, batzuetan izaten zituan halako" hanka sartze" nabarmen batzuk, batez be erdal berben generoakaz.
|
|
|
Zer janik be ez jakun falta, eta hau ez zan gitxi orduko denpora larrietarako. Nire esturarik handiena," konfesetan"
|
joaten
ginan bakotxean izaten zan.
|
|
|
Arlo horretan bidea asko erreztu jatan: astean behin herriko abade biak etorten jakuzan seminariora, konfesetan biak euskaldun garbiak, eta ni eurakana
|
joaten
nintzan, ia beti, eta oso ondo hartzen ninduen biak (bata, lekeitiarra zan, D. Sebastian Larragan; bestea, abadinoarra, D. Alfonso Lamikiz...). Harrezkero alkarren adiskide handi egin ginan betiko.
|
|
|
Mikelek!" Herri herriak gogokoak zituan Zarateren eleizkizun herrikoiak. Hau dala ta, Lauroetara bertara be sarritan
|
joaten
ei zan jentea, Bilbotik eta, Mikelen mezak euken euskal usain ederrak erakarrita.
|
|
|
Dakizunez, Lanestosan ez da euskerarik egiten. Ganera, udea zan, eta udan kanpotar asko
|
joaten
zan orduan hara, oporraldia bertan igaroteko: eurotariko asko eta asko" montañesak" (kantabroak) eta madrildarrak ziran.
|
|
|
Aldaketa handiak jazo ziran Seminario Nausiko bizimoduan Kontzilio osteko urte hareetan: alde batetik, abadegeiak Deustuko TeologiFakultadera
|
joaten
hasi jakuzan; bestetik, Derioko Seminarioan bertan bizi beharrean, han hor hemen sakabanatu ziran, talde txikietan, Bilboko eta Bilbo inguruko parrokietara. Lehenengotan, zelan edo halan jarraitu neban Seminario Nausiko ikasleei euskerea emoten, baina gehien baten Txikikoakaz jarraitu behar izan neban.
|
|
|
Ez nizuke utziko
|
joaten
egitan gure erlijioa ezpalitz han bertan.
|
|
|
Onak beti, baina ez ugariak ez estuegiak. Noizik behinean batzarretara
|
joaten
izan naz, batez be batzar berezietara (euskal idazleren bati egiten jakon omenaldietara). Arantzazun 1968 urtean egindako" Euskera batuaren" batzar ospetsu haretan be izan nintzan.
|
|
|
Badakizu, ez deustazu ezer esan behar, baina nonogaz berba egin gura badozu... Ni bulegoan egongo naz eta
|
joaten
utzi zion. Goibel bazegoen edo zeozer txarto bazihoakion, seguruenik neska bulegora joango zen, gazte adikor eta ulerkor harekin solastatzen.
|
|
|
Bakarrik lotzen banaz, ez jat gustetan etxean egotea, eta igerilekura
|
joaten
naz (gainera han beti dago mutil gihartsuren bat, begiak alaitzeko), baina zu egon ezkero, etxean hobeto. Etxe osoa daukagu geuretzako, ama joan egin da eta igogailua behera heldu zen.
|
|
|
Itxi
|
joaten
, ea liburuak kontrako zulotik sartzen jakezan Patxiren arreta ere ez zihoan Karmele neska lagunagana bakarrik. Urko eta Ainara bikote banaezina ziren, bestalde, eta jakina, neska hau ez zen liburutegira joan, kafetegira baino.
|
|
|
Ba, argi jagona. Eta orain, itaundu deustanan horrezaz, beraren etxera
|
joaten
hasiko nazala esan behar deunat. Aurrerago, beraren ama neugaz bat baletor, neure etxera eroango jonat.
|
|
|
Topa egin daigun eta gauzak komeni danean esango deutsudaz Karmelek zeren alde ez bazekien ere, topa egin zuen adiskidearekin. Orain hoba izango da hau bukatu eta Piratara
|
joaten
bagara, handik gauzak nasaiago ibiliko dira.
|
|
2004
|
|
|
Antzina, gazte ginelarik, maiz
|
joaten
ginen Urde (Gezalako iratxo lagun bat) eta ni sorginen akelarreak ikustera. Eta, behin batean (gazte egon ere ta), Akerbeltzi ipurdian mun egitera joan zen Urde ere, zapatarien ezten bat eskuan hartuta.
|
|
|
Gazte asko
|
joaten
da Ekidazutik ere Botxoako jolastoki horretara. Izan ere, ordu laurenean egiten da autoz, Ekidazutik Botxoara hamar kilometro baitagoz, gutxi gorabehera.
|
|
|
Holako egun batean ez da inor ere etxetik kanpora
|
joaten
; ordu horretan gainera.
|
|
|
Gabon egunez ez da inor ere
|
joaten
, aita, baina egunez beterik egoten da Zirritoki.
|
|
|
Gezala neguan Gezala izaten da. Udan, berriz, herri unibersala, turista asko
|
joaten
delako hara. Neguan hizkuntza bat entzuten da:
|
|
|
Herri baketsua da Gezala neguan. Udaldian, ordea, hara atseden hartzera
|
joaten
direnek ez dute baketan uzten.
|
|
|
Lehenago euskaldunak eta fededunak izan ziren ekidazuarrak. Lehenago ekidazuar guztiak
|
joaten
ziren mezatara, mutilzahar banaka batzuk edo izan ezik. Lehen, gaurko gazteek esaten dutenez, gogorkeria asko egongo ziren, siniskeria asko, santukeria asko, faltsokeria asko...
|
|
|
Lehenago (Don Jose zaharraren antzera hitz egiten hasi ote naiz, bada?), Botxoan lan egiten zutenak, esne ta ortuariekin
|
joaten
zirenak, honetan edo horretan Botxoara joaten zirenak, trenez joaten ziren. Baina orain, kamioiak eta kotxeak ugaritu direnez gero, jende gutxi joaten da trenez.
|
|
|
Lehenago (Don Jose zaharraren antzera hitz egiten hasi ote naiz, bada?), Botxoan lan egiten zutenak, esne ta ortuariekin joaten zirenak, honetan edo horretan Botxoara
|
joaten
zirenak, trenez joaten ziren. Baina orain, kamioiak eta kotxeak ugaritu direnez gero, jende gutxi joaten da trenez.
|
|
|
Lehenago (Don Jose zaharraren antzera hitz egiten hasi ote naiz, bada?), Botxoan lan egiten zutenak, esne ta ortuariekin joaten zirenak, honetan edo horretan Botxoara joaten zirenak, trenez
|
joaten
ziren. Baina orain, kamioiak eta kotxeak ugaritu direnez gero, jende gutxi joaten da trenez.
|
|
|
Lehenago (Don Jose zaharraren antzera hitz egiten hasi ote naiz, bada?), Botxoan lan egiten zutenak, esne ta ortuariekin joaten zirenak, honetan edo horretan Botxoara joaten zirenak, trenez joaten ziren. Baina orain, kamioiak eta kotxeak ugaritu direnez gero, jende gutxi
|
joaten
da trenez. Dena dela, badabil oraindino trena.
|
|
|
Geldiro geldiro, atzera aurreraka,
|
joaten
hasi da trena. Joaten joaten, joanez joanez, joanean joanean, badoa.
|
|
|
Geldiro geldiro, atzera aurreraka, joaten hasi da trena. Joaten
|
joaten
, joanez joanez, joanean joanean, badoa. Badoa, badoa, badoabadoa, badoabadoabadoa...
|
|
|
Dena dela, bananduta bizi izan ziren beti, ongi konpontzen ez zirelako edo; bueno, beti ez; ongi ere konpondu ziren noizbait, zazpi seme alaba izan zituzten eta. Ostiraletan, arratseko ordu bietan
|
joaten
omen zitzaion nire amari nire aita izan zena (Maju, Sugaar edo Sugoi, hiru izen horiek baitzituen), eta, orduan, izugarrizko ekaitz eta erasoak izaten omen ziren.
|
|
|
Apaizekin ere ongi konpontzen izan da, eta sarritan
|
joaten
izan dira honenera Gezalako apaizak kafe ta koinak ona hartzera ta txokor ederrak erretzera, lehenagoko gauzen gainean elkarrizketa bare ta gozo bat eginez bien bitartean. Jainkoaren ordezkoak direla ta, ongi, errespetoz, tratatzen izan ditu apaizak.
|
|
|
Felix Astorenera ez dira
|
joaten
eskean. Izan ere, harenera joanez gero, laster botatzen ditu bere ingurutik.
|
|
|
Goizetik
|
joaten
dira ohera. (Nahi baduzu luzaroan bizi, txoriekin ohera, oiloekin jagi).
|
|
|
Euri asko egiten duenean, elizpera
|
joaten
dira ijitoak, eta haraxe joan dute gaur ere. Bestela...
|