|
2004
|
|
|
Horrelako gauzak ingeles batí edo aleman batí esan baginetzaio sekulako barreak egingo lituzke, haientzat naturaren ezagutza kulturaren oinarri bat delako. Giro ezjakin eta ezezkor horiek jadanik gaindituak dira, ez
|
jakitea
ez da gehiago kalitate ez eta aurretik aipatu idazlearentzat.
|
|
|
1.2 Garrantzitsua da, arestian esan bezala, euskalaritzaren alorrean eginda ko ikerketak testuinguru historikoan kokatzea eta horren barruan aroak bereiztea. Baina, aldi berean, ez da garrantzi gutxiagokoa hizkuntzalaritzaren historian, oro korrean eta gurean, maila teorikoan nolako eboluzioa eman den eta ikerketetan nolako norabideak nagusitu diren, edota hizkuntzaz kanpoko faktoreen eragina zenbaterainokoa izan den
|
jakitea
. Puntu hauek guztiak argitzera dator egile bera beste artikulu batean (268), eta hemen, besteak beste, euskalaritzaren historiogra fiak planteatzen dituen zenbait arazoz jardutean, historialariaren gainetik hizkun tzalariak izan behar duen perspektiba subjektiboaz ari da.
|
|
|
Puntu hau argitu beharra dago, ordu ko nahasketak oraindik ere indarrean segitzen baitu. Beste maila bateko ara zoa da, arras desberdina, nazio proiektu horren barruan euskarari noJako ga rrantzia eman zion, boterearekiko harramenean hizkuntzari noJako autonomía aitortu zion eta, azkenik, euskaJari gisa aritu zenean bere irudi politikoak zen baterainoko eragina izan zuen
|
jakitea
. Horregatik, Arana poJitikari abertzaJe az, euskaltzaJeaz eta euskaJariaz jardutean, Jau maiJa bederen bereizi beharra dago, hots:
|
|
|
Batzuek uste dute, hauen artean Akesolok (77), Arana euskarazko bere la netan agertzen dela «barriztaria, eta aztertzaille eta kritikalari zorrotza», eta eus kalariek horietara jo luketela «zer irakatsi dauan eta nondik norako bi deak artu eta urratu dituen jakiteko». Teorian proposatutakoak praktikan nola aplikatzen diren
|
jakitea
argibide izan ohi da eta saiatuko gara alderdi hori ere aztertzen. Euskaraz idatzitako liburu horietako bat da, hain zuzen, Umiaren Le nengo Aizkidia.
|
|
|
«El etimólogo basko realmente científico, sólo será posible mediante un conocimiento más completo del euskara que el que hoy nos es dable alcanzar; hasta entonces, las etimologías serán tanteos, sugestiones, avances, desbrozamiento de terreno» (164). Jakintsuena da umi lak izaten
|
jakitea
. Bestalde, era atzizkiari dagokionez, Azkueren hiztegian oi narritzen da, modua, usantza (manera, modalidad, usantza) adierazten duela esateko (165).
|
|
|
Aranak berak ere, hori bazekielako, hasieran halaxe ahoskatu eta transkribatu zuen. Baina forma ho ri egiazkoa ala itxurazkoa den, hots, bere jatorrian hala zenetz
|
jakitea
da kon tua. Eta hau etimologiak erakus dezake.
|
|
|
Nolanahi ere, ez dira asmatutako hitz guztiak baztertzekoak, hala nola burdin bidea, lur sa garra, beribila, pirripitta, nahiz eta erabiliagoak diren treina, patata, atoa, oto buza, bizikleta. Euskal hitzak nondik datozen
|
jakitea
baino lehenagoakoa da
|