|
2004
|
|
|
Nahiz eta ordu hartan, munduan neraman denbora gutxiarekin, diskoak zer ziren
|
jakin
ez, poz batean abiatu nintzen bere atzetik. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
—Mundu honetan gauza asko daude, lagun —moztu zidan berak oso serio— Zu lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta
|
jakin
ez dakizu, baina munduan gauza asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
2010
|
|
|
" Zure laguntza nuke, hastekoz eta bat, kooperatiban inork
|
jakin
ez dezan ze nolako dudak sortu diren nire egitasmoaren inguruan. Printzipioz zuzendaritzako kide gehienak alde neuzkan, baina enteratzen baldin badira elkarteak ez didala bedeinkaziorik ematen jai dauka nire egitasmoak, zuzendaritzako kide asko seguruenik rajatu (sic) egingo zaizkidalako."
|
|
|
Astelehen goizean berpizturik esnatu nintzen eta lanera joateko guztiz prest,
|
jakin
ez arren bertan zer geneukan zain.
|
|
|
Gazteluak bazituen lorategi argitsuak, arkitektura finenaz eraikiak, loreen eta iturrien amodio solasei markorik egokiena eskaintzeko, baina bazituen halaber ziegarik ilunenak ere: han ez zen ez eguzki ez haize izpirik sartzen, bai ordea lurraren hotza eta umela; harri gogorrean zulatutako gelaxka haietako batean sartu zuten Otto, ez azalpenik ez arrazoirik eman gabe, eta hantxe zeukaten agure gaixoa, bizitzea merezi ez zuen bizimodu hura gau eta egun madarikatuz, nahiz eta ilunpe hartan berak
|
jakin
ez noiz zen eguna eta noiz gaua.
|
|
|
Agureak besoak luzatu, geldi geldi, eta eskutan hartu zuen egurrezko ontziñoa, zizelez egindako hainbat apaindura zituena. Oraindik
|
jakin
ez arren, irudi luke barruntatzen zuela barruan zer zegoen. Lehengo izuak adina oraingo hunkidurak eraginda, hatz dardartiz altxatu zuen tapa zizelkatua, haragi puska ximurtu, ustel itxurako eta nardagarri bat ikusteko; eta, bere gizontasunaren seinaletzat edukitako gorputz zati erauzi haren bistan, inongo hitzik gabe, malko lodi bi irristatu ziren agurearen masail zimeletan behera.
|
|
|
Gramdtica de la lengua rifeña ikusi eta harritu egingo da, hain handia ikusita, eta hain konplikatua. Hiztunaren paradoxa da, gramatikoaren aldean, ia berez hitz egiten duela, nahiz araurik formulatzen
|
jakin
ez. Hau da, hiztun horrek gramatika osoa darama aldean modurik berezkoenean.
|
|
|
Norberak bidalitako seinalez, jakin gabe nork jasotzen dituen. Ezagutu gabe, non dagoen jakin gabe, noiz helduko garen
|
jakin
ez arren, bilatu genuke:
|
|
2011
|
|
|
Irakurleak, oro har, edozein idazkera bitarteko, irakurtzen
|
jakin
ez ezik, zirkulazio arau batzuk ere bete behar izan ohi ditu, nahiz oharkabean, liburuan sartu eta barruan ibili ahal izateko. Esate baterako, txineraz ez dute hitzen artean tarterik uzten eta badirudi, leihoz leiho, karakterez karaktere bereganatzen dutela izkribua; gurean, aldiz, soka bihurri baten antza dauka hitz bakoitzak eta testuak berak ere, eta ematen du askatu beharra dagoela ulertu ahal izateko.
|
|
|
" la ezertaz
|
jakin
ez, eta dakientxo horretaz ia dena dakiena omen da zientzialaria. Ia den denaz ia ezer ere ez dakiena, berriz, filosofoa.
|
|
|
Gero, beste pare bat, bizikletaz helduak. Turismo artistikoa egiten ari ziren pare bat familia dotore ere hurbildu ziren, bai, sasi arkitektu horiek, etxe batek hegoaldea zabalik behar duela
|
jakin
ez, eta halere etxeak egiten segitzen duten horietakoak.
|
|
|
Martetarrak, profetarena eginez, euskara salbatuko bada, kanon bat izan lukeela dio. Baina, kanon bat zer zen inork
|
jakin
ez, eta Euskalgintza Orokorraren Batzar Nagusiko kideak hasi ziren Kolko Mitxoleta orojakilearen bila, bera aditua baitzen zientzia guztietan: soziolinguistika, filatelia, matematika, sumo, eraikuntza, filologia, apikultura, psikologia, zinema, latin, enologia, zientzia, literatura, numismatika eta abarretan.
|
|
|
...ta biraoak ibaiek lurraldea urratzen duten gisan ur lodiak amorruaren gailurretik jaustean, batzuetan gogoetatzen dut" gure hatzek jakin izan balute pena harilkatzen fereka batekin kitatzen haragiaren liskarrak", izan ziren egunsenti zorabiatuak gaueko hitz akituek itsasertza aurkitzen zutenean, argudio lehiatsu haiek zenbat sofrimendu zeramaten altzoan laztandu nahi genuenean baina nola
|
jakin
ez, irainak mendekatzea ez baitzen ahal zordunak gure odol berekoak zirenean, tristura asko bazen ordu eta urte haietan eta loreen petaloak zangopean, sagarlore iraindua, ez baikenuen jakin xamurtasunaren egongelak eraikitzen kolera zorabiatuen menpeko izaki, zer pena, diozu, gaztaroa horrela xahutzea bizitza bere irri eta zauriekin albotik igarotzen zenean, txiroa baina gurea genuen gaztaro doha...
|
|
|
Oso txikia zenetik egun gutxitan ahazten zitzaion irakurri orduko markatuta utzi zuen Matilda liburu hartako protagonistarena bezalako aita bat ez izateko zuen zorte handia. Aitzitik, aitak, oso gaztetatik aurrezki kutxa bateko administrari lanean ibilitakoak, babesa eman zion proposatutako ekimen guztietan, arraroenak izanda ere, nahiz eta alabak norekin konparatzen zuen
|
jakin
ez. Isabellaren ama udal langilea zen, baina azken urteetan lanaldia murriztu zuen bere zaletasun handienetako bati ekiteko, eta geroztik hiriko antzerki talde batean hasi zen aktore gisa, eta tarteka eskualdeko herrietan ere antzezten zuten.
|
|
2012
|
|
|
Bazeukan halako pertsona batek, hainbeste orri euskararen inguruan idatzi dituenak, bere bizitzan zeukan pena bakarra euskara
|
jakin
ez izana behin eta berriz aldarrikatu zuenak, bazeukan diot. hori aldez aurretik hobeto pentsatu eta beste zerbait erabakita uztea, nola erabakita utzi zuen non lurperatu behar zuten bere gorpua, noren ondoan eta abar.
|
|
|
Ez du izan alde horretatik bultzatzaile askoren beharrik. Baina zer gertatu da lan hori egiten
|
jakin
ez duten artistekin. Non geratu dira?
|
|
|
Harritu egin zen y aqui lo parla un muchacho". Hemen, gure artean, orain haurrak euskaraz ikasten ari direla eta, harritu egiten gara gu jakitean zer nolako gauzak esaten diren oraindik hizkuntza horren aurka,
|
jakin
ez eta ikasi ere nahi ez duten horien ahoetatik aterata.
|
|
|
Lagun artean afari goxoa egiten ari garela, bezperan banatu diren Fisikako Nobel sariei buruz hasi gara hitz egiten. noski, guk zerbait dakigulako gai horiei buruz, alderantziz baizik; ezer
|
jakin
ez eta, horregatik, gai horiek aski deigarri, interesgarri eta misteriotsuak iruditzen zaizkigulako. Big Bang (leherketa handia) deituriko fenomenoa aztertzeagatik eman diete aurten Nobel saria bi fisikari estatubatuarri, John Mather eta George Smoot zientzialariei, hain zuzen ere.
|
|
2013
|
|
|
—Ederki gintunan erdararik
|
jakin
ez banu!"
|
|
|
Heldu ginen egunean troparen jangaiak amaitu ziren, eta, hala, beharra heldu zen pobreziaren etxera. Tristeagoa izango zen kontua, Galicia fragata jadanik San Diegon zela
|
jakin
ez bagenu".
|
|
2014
|
|
|
Agian, inoiz garbi
|
jakin
ez dudalako zein ote zitekeen nire egitekoa antzezlan irrigarri eta penagarri honetan. Ez dakit hau baizik:
|
|
|
Ez zuen inondik ere gaztelera menderatzen, baina hizkuntza hori erabiltzeko tema zuen. Aitarekin ez, aitarekin beti euskaraz egiten zuen, baina gainerakoekin, bertsoak kantatzen zuen bezala" erdaraz ere fuerte, nahiz batere
|
jakin
ez".
|
|
2015
|
|
|
—Ederki gintunan erdararik
|
jakin
ez banu!"
|
|
|
bezeroak oso gutxi ziren. Kanadarren falta sentitzen zuen, haiek eskupekoa zer zen arrastorik ere
|
jakin
ez arren. Gaurko ondoeza areagotzeko, Jerryren gonbidapena onartu izanaz damu zen.
|
|
|
Ez dakigu memoriarekin zer egin. Gaur denak konspiratzen du memoria eduki ez dezagun; memoria nola erabiltzen
|
jakin
ez dezagun. Memoria dugula ahazten dugu; gauzak nola gogoratzen eta nola gogorarazten; ahazteko bidean dugu gertakariak nola ekartzen diren gogora baita gertakari horiek dakarzkiguten emozioak nola kudeatzen.
|
|
|
ELAk irailaren hondarreraino
|
jakin
ez bazuen ere, uztailaren 10etik zuten sinatua UGT eta CEOEk" Acuerdo Bdsico Interconfederal" (ABI) deitu zena. Akordioa Santanderko La Magdalena jauregian taxutu zen, Alemaniako Ebert Fundazio sozialdemokrataren babesean antolatutako elkarraldiaren barruan; bertan Langileen Estatutuak negoziazio kolektiboa nola arautuko zuen xedatu zuten UGT eta CEOEk, haien adostasunaren baitan utzia baitzuten gaia UCD eta PSOEk.114
|
|
|
Ondorioz, nazio horren parte izan nahi duten guztiek onartu dute hori, baita beste hizkuntzetatik nazio horren parte izan nahi duten guztiek ere. Bere egin dute euskara hizkuntzetatik autoidentifikazio elementu gisa (eta ez era folklorikoan), euskara
|
jakin
ez arren. Bestela, nazioa deitzen duzun espazio komunikatibo horretan euskararen hegemonia baztertzen badu euskal komunitateak, ez al ginateke ‘Irlanda’ bihurtuko?
|
|
2016
|
|
|
" ez sutautsa ez iparrorratza asmatu ez zuten haiek ez baporea ez elektrizitatea inoiz bezatzen
|
jakin
ez zuten haiek ez itsasoa ez zerua esploratu ez zuten haiek baina haiek gabe lurra ez zen lur izango".
|
|
|
Antonio Perez Goiena, Ignazio Elizalde eta lon Goikoetxea Maizarengandik batik bat. Lehenbizikoari esker" La biblioteca del antiguo colegio de jesuitas de Pamplona", La Avalancha, 1929.eko otsailaren 8ko zenbakia, jakin badakigu Gamiz irakurle amorratua zela, eta bere gelan 208 liburu gutxienez bazuela, nahiz, zehazkiago, zeintzuk ziren
|
jakin
ez. Matematikazalea bezain literaturzalea, Mintzoakoek behiala argitara eman Pedro Agramonten Nafarroako historia bazuen.
|
|
|
Euskal, paleoeuropar eta indoeuropar mitologien azterketan naiz aditua, eta alde horretatik, mundu zabaleko bazter aunitz geratzen zaizkit nire aditu esparrutik kanpo. Kezka eta amorru piska bat ematen dit orrialde hauetan eta batik bat lanaren bigarren zatian, iraganaldia eta orainaldiaren arteko hainbat paralelismo aipatzerakoan,
|
jakin
ezaz munduaren zati handi batzuk nire begiradapetik at utzi beharrak, batez ere, eredugarritasun zantzuak ageri dituzten eremuak direnean, esate baterako Asiako ekialde urrunean gertatzen den legez. Inoiz bazter haietan, lan honen berri izanda edo haien kasa besterik gabe, hemen garatzen den egitasmoaren eta erabiltzen den ikusgunearen antzekoetan oinarrituta, bertako tradizioetan aditua den norbaitek osatuko ahal du esku arteko honek ezin bestean duen hutsunea!
|
|
|
Moises Sinaitik jaisten da, taulak hartuta. Ibarrean judu jendea zer egin
|
jakin
ez eta Urrezko Zekorra adoratzen hasi dira. Taulan, bosgarren, kaligrafia dibinoz," Ez hil inor".
|
|
|
—Jacques Jomier ek(, teologoa, Islam eta Ekialde Hurbilean aditua) egindako sarreran, esaten da ahozkotasuna nagusi zen gizarteetan jendeak idazten
|
jakin
ez eta gauza ikaragarri luzeak buruz zekizkiela. Alegia, baliteke Muhammadek Fidel Castrorenak bezalako speechak botatzea apunterik gabe.
|
|
|
Horrek harritzen zuen gehien, gorrotoaren usaina zuen barruko zerak. Hurbileko lankide bati kontatu zion hori halako batean eta hark esan zion gordeta zuen telefonoan edozer esateko prest zegoela, deia hartzen zuenak nork deitzen zuen
|
jakin
ez zezan. Ez zuen, ordea, sekula horrelakorik egin.
|
|
2017
|
|
|
Eta erasoturik sentitzen ez garenean ere oso eroso gaude: oso gara,
|
jakin
ez arren.
|
|
|
Bultzaka aritu elur pila barruan, eta bultza barrurantz ala kanporantz egiten dugun
|
jakin
ez arren, saiatu. Elur bizian hil nahi ez.
|
|
|
1926ko udan, Rilke hiltzear zen, Marina Tsvietaievak
|
jakin
ez arren. Eta Pasternak, Rilke eta Tsvietaievaren gutun trukean idatzi zuen Marinak" oraingoz gorputz bizi izan".
|
|
|
Oraingoan Aitzol da inguratutakoa, eta bere konplizea, Basarri, ez da inon ageri. Aitzolen ezkerrera hor segitzen du Txirritak, gaztelaniaz
|
jakin
ez, euskara erdi ahaztua omen eta latinerako asmorik ez zuelako petraldu zitzaion aiton hura; eskubitan kuerda bereko bi, Unai Iturriaga eta Josu Zabala. Semiologia maite duenak badu zer aztertua lagun zahar eta berrien bi argazkiok alderatuta.
|
|
|
Horiek guztiek osatzen zuten Minaren Division Auxiliar de la Republica Mexicana gudarostea eta Mexikorantz abiatu ziren, nahiz eta itsasaldi hartan non lehorreratu behar zuten oso ondo
|
jakin
ez. Bestalde, Minak ez zuen lortu Aury komodoroaren laguntza, itsasoan bezala lehorrean ere, berarekin joan zedin.
|
|
|
Honetan ere galdurik gabiltza. Aditu batzuen arabera, porrotaren kausak bi dira nagusiki, gaitasun kontzeptuaren ingurukoak ulertu ez izana batetik, eta hezkuntzan nola ezarri
|
jakin
ez izana, bestetik. Horien ustez, beharbada denborarekin eta arazo horiek argituz, porrota gainditzerik egongo litzateke.
|
|
2018
|
|
|
Ba ote bereizketarik Herria eta hizkuntzaren artean? Artean hizkuntza hain garbia zen ala ez,
|
jakin
ez guk baina diskoan bazen kantu bat nabarmena Orhiko xoria izenekoa:
|
|
2019
|
|
|
Apezpiku aurpegiak ziren, kardinal aurpegiak gutxienez, edo greziar pope zismatikoenak. Behean, eskuz idatzita eta zergati garbirik
|
jakin
ez arren, buru bakoitzari zegokion izena: Karl Marx, Bakunin, Proudhon, eta abar.
|
|
|
Sanchez kapitaina iritsi ere ez, eta idazmahaiko gutapertxaren gainean jarritako Ropstock erlojua aitaren txalekoaren erraietan ustekabean aurkitutako fosila zen. Sanchez kapitain enigmatiko eta misteriotsuak etorri behar zuen, baina
|
jakin
ez noiz eta nondik, bai ordea, seguru jakin ere, etorriko zela. Hain seguru ezen Don Joan Arrizibita zenaren logela prestatua baitzuten landarezko horma paperekin eta beira alezko lanpararekin, hark ostatu har zezan.
|
|
|
Botako takoian zilarrezko ezproiak, arotzaren sutegiko txinpartez dirdai egiten. Seguruenik mandazainen bide gordeagotik etorriko zen, eta ez Chevroleten (horrelaxe iritsi bazen ere, nekatuta halaber, eta hauts lauspeatua uniformean, eta eskuak sendabiderik gabeko gaitz batetik zetazko eskularruz babestuta zeudela zirudiela) eta, zergatia ondo
|
jakin
ez arren, arratsaldean. Ustearen sorburua baitzen lur hau eta etxe hau zaldizko jendeen historiez aberastuta egotea.
|
|
|
Horretarako jantzi egin behar, eta aitak alde egin eta bere soldadu zakar trabestia soinean itzuli zen. Lantezkeriaz jantzi zuen (artean urre koloreko metal zatiak lotzen ari zen bere haztzarrez botoi zuloetan, ispilu aurrean iraulita agertu zenean) uniforme lixatzekea, ondo
|
jakin
ez baina, seguruenik, armairu bateko tiradera hondatutik aterea. Sagar usaina zuen, eta anis haziena.
|
|
|
Galdetuta ere ez zuen xehetasun handirik eman. Pestañas sarjentua tiroz bota zuten, mezulariak
|
jakin
ez ordea noiz eta nork, eta sarjentuaren gorpua kuarteleko tarimetan zetzan hilik, haren kanabera koloreko bibotetxo apaintxo eta nikotina kirasdunez tindatuarekin. Zerbitzuko kapa beltzak erdizka estaltzen zuen.
|
|
|
Aita uko eginez borrokatu zen. Orduantxe bertan irten behar zuten gelatik, idazmahaiko hulearen gainean jarritako erloju honek minutua kontatu baino lehen, eta tik tak hark giza gorputzaren taupadaz txikitzen zuen han sortutako isiltasuna, eta aita haserretuak ispiluari egin zion tiro (edo lehenago izan zen suminduraren tentazioaren pean geratu eta haiek joateko agintzea?),
|
jakin
ez ordea hiraren burrundara askatzeko izan zen, edo benetan lau bahituen (ardi, edo zakur edo arratoien antzera zirenen) ikuskari teiuak probokatu zuelako.
|
|
|
Luzea euskal hitza da, nire jaioterrikoek
|
jakin
ez arren. Aitak esaten zuen luzea euskaldunei ongi datorkien hitza dela, hauetarik asko, ia gehienak, luzeak direlako garaieran eta sudurraren tamainan.
|
|
|
Urdiainen ere Arratata dute (NTM). Altsasun bietatik jaso ditu BBk, Arrartea (1726an) eta Aizarte (1793an), naiz eta
|
jakin
ez, leku bera izendatzen duten.
|
|
|
Dokumentuei zehaztasun eza antzematen zaie. Garaikoek, Andia, Urbasa, Entzia, zein non hasten/ amaitzen zen garbi
|
jakin
ez, eta, badaezpada ere, mordo bakarra eginik hirurak batera aipatzen zituztela emango luke.
|
|
|
Bertan zegoelarik, jaisten agertu ziren Bakaikuko hiru mandazain; haien artean Miguelen arrastorik ez, ordea. Non zegoen galdetu eta harren mandoa beraiekin zekartela esan zuten, Miguel bera, aldiz, beste norabait joan berria zela, nora
|
jakin
ez baina. Miguelek ere, nola edo hala, garaiz izan zuen notarioa zelatan zuenaren berri.
|
|
2020
|
|
|
Finean, bere burua defendatu zuen, karguen arinena (militantzia, bahiketa) onartuz eta gordinena (bi hilketa) ukatuz. Antzeko diskurtsoari eutsiko dio Madrilen, nahiz eta
|
jakin
ez zaiola deusetarako balioko.
|
|
|
" Poesia benetakoa idazten dugunean gure izatetik besteen izaterainoko zubi bat egin nahi izaten dugu, eta poesiaren bidez ematen diogu hurkoari behar baldin bada berak bazuen baina adierazten
|
jakin
ez zuen ezagutza bat. Elkar kontsolatzen dugu, ze azken finean, nire zaurietan, nire zalantzetan, nire maitasun eta sufrimenduetan, nire sentimenduetan eta gogoetetan eta nik munduari buruz dudan juzgu horretan ziurrenik beste denak ere hor daudela gutxi gora behera.
|
|
2021
|
|
|
Iparrorratzik eta lemarik gabe geratu gara, eta ez dakigu nora joan nahi dugun herri gisa. Galera horrek, psikoanalisiari kasu eginez, larritasuna sortzen du, zer galdu den jakin ala ez, zer edo zer galdu dela
|
jakin
ez arren. Galera horri aurre egiteko bide nagusi biak, esan bezala, dolua eta malenkonia dira.
|
|
2022
|
|
|
Don Armandok alde egin zuen miseria eta lotsa handia utzita. Alde egin zuen inork
|
jakin
ez zuen tokira.
|
|
|
Aukeran, aukeran zu aukeratuko zintuzket aukeren artean ez bazeunde be; aukeran, aukeran aukeratu ninduzun ni nintzen eta zuretzat, noiztik
|
jakin
ez baina, holaxe eta halabeharrez, enara beltz.
|
|
|
Izarra zinen planeta baten kontrara bizi guran, izarregia planeta haren kontrara izan ahal izateko. zure indarrez elikatzen zen hura, zure argi algaran harrotu egiten zen eta izarra zirudien berak eta zuk,
|
jakin
ez, zer eta arnas gabe irauten ohitu zinenerako kriseilu ahul bat besterik ez zinen planetak hustutako izarra, ETXEKO IZARREI
|
|
2023
|
|
|
Santutzat bazintut,
|
jakin
ez baneki enperadore baten zerbitzuan aritu zinela, eta ez zenuela beti gupidaz jokatu, otoi egingo nizuke laguntza eske.
|
|
|
Hara heldu baziren, heldu ziren, baina han Uaastcooek hil zituzten espedizio burua eta berarekin joandako kolono gehienak. Anartean, Panucorako espedizio taldeari zer gertatu zitzaion Garaik jakin gabe, urtebete baino lehen, 1520an, Diego de Camargoren gidaritzapean, beste itsas armada bat bidali zuen Mexikoko Golkora, Las Palmas ibai aldera gotorleku bat eraikitzera, nahiz eta ibai hori non zegoen zehatz mehatz
|
jakin
ez (Panucotik Rio Bravorainoko tartean kokatu izan da Las Palmas delako ibai hori). Ordukoan ere, aurrekoaren ildotik, bidaia horrek ez zuen zorte hoberik izan eta, orduan ere huastecoek jazarriak, Cortesen babesa bilatu zuen espedizio taldeak.
|
|
|
Berehala identifikatzen da, letra huts funtzionalen aldean, gorputz sendo eta punta irregularreko euskal tipografia, ezaugarria zehatz mehatz definitzen
|
jakin
ez arren. Louis Colas arkeologo normandiarrari zor zaio euskal letra ereduen errekuperazioa XIX. mendearen amaieran, hilarrietako eta ategainetako izkribuetatik aterata.
|