|
2000
|
|
|
" Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta gero ere hezur hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez. ...ez zuen behintzat halakorik jaso José Saramagok O ano da morte de Ricardo Reis nobelan, baina abertzale bat hiltzen denean hildako abertzale bat bilakatzen da, abertzaletasun horren izenean –" nire aitaren etxea" defenditzeko Arestik zioen bezala, edo" gure amaren etxea" bestela, guk hogeitaka urte geroago modu politikoki zuzenagoan genioen moduan– zer egin lezakeen
|
jakin
ez arren. Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde.
|
|
2001
|
|
|
Baina ez dut kontakizuna gehiegi zamatu nahi antolamendu hierarkiko bitxi haren narrazioarekin. Bistan da nik nahi nuena kalabozotik irtetea zela, eta nire pipadunaz baliatu nahi nuen horretarako, nahiz eta
|
jakin
ez zela egiteko erraza izango, besteak beste atzaparkada batez, presaka, hartutako derbirako sarrera bakanak, informazioa erosteko saioan ahitu nituelako.
|
|
|
– Poliziak darabiltzan auto propaganda bideez hitz egin behar baduk,
|
jakin
ezak ondotxo dakidala nolako jukutriak asmatzen dituzuen...
|
|
|
Ongi. Ba
|
jakin
ezak kaka jan hau bukatu zaiala eta bahoake beste gorotz mordo baten bila.
|
|
2003
|
|
|
Bazitekeela egiazko desiraren lekua zein den sekula ez jakitea. Bazitekeela gizonezko baten baitan, hegabera baten baitan, inork sekula
|
jakin
ez dezakeen zerbait habia eginda egotea.
|
|
|
Ezaguna zelako lurperatu zuten ezkutuan. Hari heriotza eman ziotenik inork
|
jakin
ez zezan.
|
|
|
Guk denok ezezko keinua egin genion, berak edo Robertek kontatu ezean jazotarikoa zelan
|
jakin
ez genuela adierazi nahirik.
|
|
|
bere bizitza aldatzen
|
jakin
ez zuenak,
|
|
2004
|
|
|
Eta batez ere, zergatik paratu zituen. Une batez zer edo zer ezkutatzen zutela pentsatu zuen, eta Carlosi buruz dena
|
jakin
ez izana damu izan zuen erresumin erdiragarri batez. Horrelakoetan zuen ments.
|
|
2005
|
|
|
polizia tribal posturik hurbilena Shiprock herrian zegoen, erokeria bat. Etxekoek nehoiz deus
|
jakin
ez zuten arren, Peterrek ezagutzen zituen zuzentasun eta oreka izpirik gabeko gatazketan zendu euskaldun zenbait. Hala nola Tanny izenarekin Ameriketan ibili zen Donazaharreko Bettan.
|
|
|
– Gertatuak gertatu,
|
jakin
ezak, Frantxua, hire aitak ez nauela nehoiz errestaurantera gonbidatu.
|
|
|
Aita, oraindik ez dizute gaztigatu? Soziedadera eraman ote zaituzte lagunek inozomentean,
|
jakin
ez dezazun zure alaba biluzik doala eguerdi zuritan herriko karrika nagusian barrena. Damu dira gutuna postan utzi dutenak, kontu bitxi bat lukete orain Galiziako ahaideei kontatzeko.
|
|
|
Ez zion irri gaiztorik sumatu Rosamariri plazakoa ez zela dantza egitea esan zuenean, mespretxuzkoa izan zen. Ostatura itzultzea bururatu zitzaion, baina hobe zuen ez joatea, min hartuko zuen neska bertan ez bazegoen, hobe
|
jakin
ezik. Trumoi eztanda latz batek berritu zuen erasoa, etxe bazterretara eta taberna barruetara sakabanatu ziren dantzariak, kioskoa abandonatu zuten musikoek.
|
|
2006
|
|
|
Operazioa behin eta berriro errepikatu behar izan dugu, hari birtualaren beste aldean ez baitu inork hartzen izan. Eta hona eragozpena, txoferrak nora noan galdetu dit, eta nik azaldu gutxi gorabehera, eta berak
|
jakin
ez nik diodan helbidea zehatz mehatz non den. Beraz, kosta ahala kosta jakin behar dugu nora eramango nauen, ze iristen ari gara, eta hemengo lekuak, lagun, begira elkarren zein antzekoak diren denak.
|
|
|
Hiriaren ama, eta aita, Truckee River. Baina Humboldt River non den
|
jakin
ez eta, mapan kokatzen ari nintzela, liburuzainetako bat paretik pasatu zitzaidan, eta egiten ari nintzenari betertzaz erreparatu. Hain egin zitzaion harrigarria egiten ari nintzena ze, esan egin zidan:
|
|
2007
|
|
|
– Jakin ez, Cosme,
|
jakin
ez zakiat deus. Iruditu, iruditu baizik ez –berak ere milagarrenez.
|
|
|
Hemen ez ditek kontratua berrituko!, dudarik ez egin. Eta
|
jakin
ezak, nire esku dagoen guztia egingo dudala kazetaritzan behintzat lanik egin ez dezaan aurrerantzean. Inoiz ez.
|
|
|
Interpretatzen
|
jakin
ez zuen irri susmagarria eskaini zion Maria Josefak, tentagarri, ezpainekin. Idor zeuzkan Migelek bereak eta, trago bat edanez, begietara behatu zion zuzen, zer pentsatu jakin gabe.
|
|
|
Nolanahi ere, erabilia sentitu zen, eta zimur itsusia egin zitzaion kopetan. Alberto Josek aipatu zion aferaz
|
jakin
ez balu irri eginen zuen akaso, baina euria euriaren gainean ari zuen, eta alde egiteko zorian egon zen.
|
|
2008
|
|
|
inork
|
jakin
ez dakien sentimendu miresgarria
|
|
2009
|
|
|
Gizon batzuk etorri zitzaizkigun laguntzera, zutitu gintuzten nolabait, eta etxera itzultzeko ordua zela erabaki genuen Estudianteak eta biok. Non bizi zen seguru
|
jakin
ez. Kai aldera eraman eta atariren batean uztea erabaki genuen.
|
|
|
inseguritatea atzerritarrek dakarte eta atzerritarrak migrazioetarik datoz beraz migrazioak ditzagula errotik borroka. Ez ote zekien presidenteak Erroma modu batez lehertu zela migrazio oldeak irensten
|
jakin
ez zuelako?
|
|
2010
|
|
|
Etxartera jaisteko moduan egon nintzenean, Jean Noelen bertsio hori berresteko edo ezesteko ikerketa burutu nuen etxarteko beste kideen artean, diskrezio handiz, hark deus
|
jakin
ez zezan. Ez nuen bertsio hori gezurtatu zuen inor aurkitu; batzuek erantzun ordez isilik egotea hautatu bazuten ere.
|
|
|
Zertaz ari zen zehatz
|
jakin
ez arren, konturatu konturatzen ginen erabakiak batzarretan hartu genituen bitartean bat izan ginela Euskaldunako langileak. Tamalez, letra anitzetako sindikatuak sortu ahala banatu egin ginen; nork bere bidea hartu zuen; lanari dagokion ikuspegien artean gero eta troka sakonagoak zabaldu zitzaizkigun, salto batean ez zeharkatzeko modukoak bihurtzeraino.
|
|
|
Geometriaz deus
|
jakin
ez eta hiriko
|
|
2011
|
|
|
Bere herritik La Arboledara joan nintzen, handik Bilbora, Bilbotik Madrilera, eta buelta Bilbora. Hirugarren koadernoa, hala deitu diot
|
jakin
ez arren zenbat izan daitezkeen artekoak, agian batere ez, ba, hirugarrena Poli Bilbon dela hasten da. Bartzelona, Paris, Baiona eta beste hainbat tokitan ibili zen, 1952an Bilbora itzuli arte.
|
|
|
Hori zen gutxienekoa. James Deanen heriotzari, baina, Paul Newmanen helduaro zoragarria gainjartzen zitzaion askotan Lazkanori buruan, bazegoen aukera bat, bazeuden zahartzen zekitenak edo
|
jakin
ez arren zahartzen ikasten zutenak, talentu handia behar da horretarako, edo belaontziak erosteko adina diru eta zorte apur bat, osasunarekin batera. Egin zezakeen zerrenda bat bizitzak dakartzan gauza gogaikarriekin eta deserosotasunekin, jasan beharreko umiliazio nardagarriekin, hanka sartzeekin, norbere buruko leizeren batean ezkutatzen zaigun ziminoaren agerpen ezustekoarekin zerikusia duten sentimendu zikoitzekin," ilunak gaituk barrutik, baina ez gaitzala zahartzaroak erokeriarik egin gabe harrapa".
|
|
2012
|
|
|
Lurrundu da lasaitasuna. Oso tarteka gertatzen zaio, bat batean agertzen diren hutsuneak, depresio kolpeak dirudite, gehienetan ageriko arrazoirik gabe, eta Aingeruk horrelakoetan sumatzen du nola zabaltzen den arrakala bere bizitzan, porrot egin izan balu bezala, zertan
|
jakin
ez arren. Orain bi ideia dabilzkio buruan:
|
|
|
Sakelako telefonoa itzali egin du, deirik jaso nahi ez duelako, etxetik irten dela inork
|
jakin
ez dezan. Asko kosta zaio etxe atariaren parean dagoen taxira iristea, azken egunetan sofan etzanda ez baita makuluekin gehiegi trebatu.
|
|
|
|
jakin
ez zenezaten azken unera arte egingo genuena.
|
|
2014
|
|
|
Orduan noble hitza mahai gainera erori zen, mailu bat bezala, eta Xabik etorkizunerako erronken artean sartu zuen noblea izatekoa, eta pixka bat izututa sentitu zen,
|
jakin
ez zekien arren, susmoa baitzeukan errubia, futbolaren modura, abilentzako jarduera izango zela, mutil sendo eta ausartentzakoa. Nobleziak hatzen artetik ihes egiten ziola sentitu zuen.
|
|
|
izaten
|
jakin
ez bazenuen
|
|
|
Azalpenak xeheago eman ditu Marianok; izan du bere buruaren defendatzeko kuraia, baina ez du aski argibide eman epaile militarren iduriko. Aleman soldadu horrek paperean izkiriatua zion" Keinen mann und keinen groschen" horrek zer erran nahi duen ere epaiketan ezagutu du Marianok, alemanez fitsik
|
jakin
ez, epaimahaiak bertzerik pentsatu badu ere: " Gizonik ez eta sosik ere ez".
|
|
2015
|
|
|
Ezin zuen antzeman zergatik aukeratu zuten jardunaldi horietan parte hartzeko. Ondo
|
jakin
ez arren zer den, are gutxiago elkartekoentzat Zuazo izan daiteke desegokitua. Bai, jendartean egokitzeko zailtasunei egiten badie erreferentzia hitzak.
|
|
|
Gazteek amore eman zioten zaharrentzat garai batean nolabaiteko zentzua izan zezakeen ekintza mota errepikatzeko bulkadari, taldeetan banakoengan baino aiseago kutsatzen den inertziari: gero eta gehiago, gero eta amorratuago, nahiz eta zertarako
|
jakin
ez.
|
|
|
Juanjo da bat. Horrelakoen esanetara egon garenok inoiz
|
jakin
ez duguna zera da: ingurukoengan barreiatzen duen lilura kutsakor horrek harrapatu ote gaituen haren sarean edo haren aginduei kontra egiteko beldurrak.
|
|
2016
|
|
|
|
jakin
ez zuenaren
|
|
|
– Ez zakiat ba. Sinfonierra bi oheen artean nahi zian,
|
jakin
ezak zertarako. Estherri neketsua egin zaiok oihal eta mihise guztiak atera, altzaria mugitu eta gero berriz dena txukun txukun betetzea, eta halaxe...
|
|
|
Zure anaiek, gure tropa nomadako gerlari horiek, mespretxuz behatzen diote orain. Ez hamabi urteko neskato bat bortxatu duelako, larrutara errenditzen
|
jakin
ez duelako baizik. Zer pentsatzen duzu horretaz, Xabier?
|
|
|
Intxaustik galtzak bete lan egin zuen Agirre Columbian onar zezaten, Hayesi agindurik, hala eginez gero, Unibertsitateko ongile bilakatuko zela, diru laguntza handi batekin. Beraz, zeharka, hark ordaintzen zuen Agirreren soldata, Lehendakariak sekula
|
jakin
ez bazuen ere.
|
|
|
“Alde batetik, egia da, gerra irabazi zuten potentzia demokratikoen utzikeriarengatik. Baina, batez ere, buruzagi antifrankista monarkikoek eta errepublikazaleek
|
jakin
ez zutelako Francoren aurrean alternatiba sinesgarria osatzen, bateratua eta gauzagarria. Alternatiba horren faltan, Francoren erregimena finkatu egin zen”.
|
|
|
Patxik estimu handiz gogoratzen du Erromako juntadizoa. Agur egitean, erantzuten
|
jakin
ez zuen galdera bat bota zion Comèteko kide ohiak:
|
|
2017
|
|
|
Nola asmatu zuen? Baina batez ere nola jakin zezakeen Txatok berak ordura arte
|
jakin
ez zuen zerbait, alegia, bakoitien zaleago dela bikoitiena baino. Bakoitiak berdin ezkerra, ezkerra berdin aldrebesa.
|
|
|
Elkarri so egin zioten Foucault nor zen
|
jakin
ez, eta errudun sentitu liratekeen galdezka. Kenneth ohartu eta “Foucault the french philosopher.
|
|
|
Iruditu zitzaion Begoña gelditzeko etorria zela bere bizitzara, Axirekin batera. Axi gogora ekartze hutsak kulunka moduko bat eragin zion, baina ezezagunarena egin behar zion oraindik, Begoñak
|
jakin
ez zezan aitzakiarekin, nahiz eta Joseba ez ausartu pentsatzera batzuetan gogoan zerabilkiona, alegia, Axiren armairutasuna zela arrazoia.
|
|
|
“Marika izateaz mintzo diren horiek! ” bota zuen igartzen zaila zen zerbaiten kutsuz, mespretxua?, amorru itoa?, samina?, urguilua?, pentsatu zuen Josebak. Ez zuen jakinen, baina halako zerbait iruditu zitzaion; esanen luke, ez zela bera izan ohartu zen bakarra, nahiz eta oharkabez edo ezjakintasunez identifikatzen
|
jakin
ez. Iruditu zitzaion, beharbada, Bilboko guztiak zeudela haserre haien txostenarekin.
|
|
|
Axiri begiratu dio harro. Ilaje beltza, aurpegi zorrotza, adimena... uxatu egin ditu sualdiak, bikotearen gaineko gogoeta eta norabidea bere lepora bota izana, azken boladako nagia eta utzikeria, oso ongi
|
jakin
ez baina susmatzen ez duen zer edo zer. Harro sentitu da bere bizitzaz, baita Oskar kontatzen ari denarekiko.
|
|
|
Bere txokora itzuli zenuen harro. Beste hizkuntza batean baleude bezala irakurri zenituen ordubeteko tartearekin bidalitako Urkoren hiru mezu zenituen, “Maitatzen utz zaitez non sartzen zaren
|
jakin
ez arren”, zioen azkenak. Zertaz ari zen arrastorik txikiena ere ez zenuen.
|
|
2019
|
|
|
" 2016ko Bizkaiko finaleko gaietako bat izan zen “Zuen seme alabak genero roletatik kanpo hezten saiatzen zarete”, eta baziren bi bertsolari, gizonak, genero rolak zer ziren
|
jakin
ez zutenak. Gero polemika egon zen, ea gai hori jartzea justua ote zen, denok ez daukagula zertan jakin genero rolak zer diren.
|
|
|
Baina nik bertso munduko lagunei kontatzen jarraitu nuen, eta hala jakin nuen beste herri bateko bertso eskola bateko neska gazte batekin gauza bera egin zuela. Hori jakiteak alde batetik lasaitasuna eman zidan, ohartu nintzelako ez zela nik probokatutako zerbait edo nik gestionatzen
|
jakin
ez nuena... Ze ordura arteko erreakzio guztietan galdera ikurrak nigana zuzentzen zirela sentitzen nuen.
|
|
|
" Nik ustez bilatu gabeko gertutasuna eman izan didate gizonek (bertsokideek, antolatzaileek, publikoko gizonek...), kudeatzen
|
jakin
ez dudana. Zergatik hau niri?, pentsatzen nuen.
|
|
|
Irudipena daukat bazekiela zertan nenbilen nahastuta, baina kontu horiek, jakina, ez ziren gure arteko harremanetan ateratzen. Ordurako, berak
|
jakin
ez arren, ehunzango bihurtuta nengoen; deskalabru guztien errudunak, bere ustez; bera, aldiz, uste baino lehen eta espero nuen bezala, matxinsalto bilakatuko zen, zoritxarrez.
|
|
2020
|
|
|
Nola jakin behar nuen ba? Zeuk ere orain dela gutxira arte
|
jakin
ez baduzu…
|
|
|
Libretaren azalari erreparatu diogu, collagea osatzen duten argazkiei: Marcos zapatistez inguratua, Gerda Taro PC dioen harri baten gainean bermaturik, “Renteria” dioen errepideko seinalea ezabaturik gainean eskuz “Orereta” pintatua duela, neure garai hartako zuri beltzeko argazki bat eskuz koloreztaturik, Barrio Sesamoko Peggy txerritxoa strip tease bat egiten, Agnes Vardaren film baten fotograma alai bat, nahiz eta nik orduan Varda nor zen
|
jakin
ez. Libreta zabaldu eta pertsona ezberdinen esku letrak azaltzen dira bertan, libreta inauguratzeko lagunek egindako nolabaiteko eskaintzak.
|
|
|
euskara hutsez sortu, eta, aurrerantzean, nireak izango dira soilik hautu horren mugak, ez hizkuntzarenak. Euskara hutsez munduko edozein lekutan transmititzea lortzen ez badut, unea irakurtzen
|
jakin
ez dudalako da, beti dagoelako publiko ororekin zarena izanik bat egiteko modu bat.
|
|
2021
|
|
|
Ez nuelako haren baitan dudarik sortu nahi? Ordezko haurra nintzen, ama baten dolorea jabaltzen nehoiz
|
jakin
ez zuena. Ez nekien erraten mateletan behera zetorkidan ur tanta, malkoa ala lainotik iradoki xorta likido bat zen.
|
|
|
Zü itzal baten gibeletik ebilten zira... itzalki hori, oihan batetik, izenik ez düan hiri batera joan düzü eta han dabilazü nora jo
|
jakin
ez. Tzerkatzen zütü... kartak bereitz itzazü ezkü ezkerraz...
|
|
|
Nengoen egoera latza jasaten laguntzen ninduen Maddiren malurrak irudikatzeak. Hala ere, ez nuen ulertzen nola atzeman ninduen, ninduten, eskapatzen
|
jakin
ez zuen birigarro enul baten manera errebesean!
|
|
|
Horrelako gauzak ikusi omen zituen, eta gaixotu zen. Apaiza deitu zuten konfesatzeko, astakeria guztiak oihuka ari zelako salatzen, nortzuk ziren hiltzaileak eta, eta erotuta hil zen, eta apaizaren laguntzarik gabe azkenean, abadeari ez ziotelako sartzen utzi,
|
jakin
ez zezan”.
|
|
|
Gero ihes egin zenuen lasai asko, eta horrela ikusi genuen tranpa onbera haiek ez zutela ezertarako balio, eta Urik erabaki zuen tranpa guztiak jartzea lerroan bata bestearen alboan, berogailuaren azpian, elkarri zinta isolatzaileaz lotuak zulo guztiak estaliz. Baina ohartu naiz, zuk bultza egiten diozu zepoari eta pasatu egiten zara eta ibiltzen zara lasai beldurrik gabe gure alfonbra gainean ea ogi apurren bat harrapatzen duzun, beharbada Idiazabaleko gazta horrekin batera jateko, ze gazta ogirik gabe ez baita erdia ere eta orduan hortxe zabiltza baina onena izango da ezer ez esatea umeak ez ikaratzeko eta batez ere Urik
|
jakin
ez dezan berak egindako hamar tranpako murruak ez duela ezertarako balio, murru guztiek bezala, ezen alferrekoak dira murruak ez dutelako inor gerarazten eta orduan, laztana, zoaz etorri zaren tokitik, gaztea zara eta belarri biribil eta polit horiekin, zoaz Tickle jauna, zulotxotik bueltan beste etxe batera, edo parkera hobeto, hona ez etorri, ez dizugu ezer onik eskainiko eta”....
|
|
|
Baina ez nuen uste denen aurrean egingo zuenik, hau gehiegi da... Rosikak zer esan
|
jakin
ez eta eskuarekin estali zuen musua. Lau seme alaba ditut, ez dakit nola egingo dudan, Rosika, nik bakarrik...
|
|
2022
|
|
|
[41] 2018ko urriaren 9an Onintza Enbeitak Berrian “Che” izeneko iritzi zutabe bat idatzi zuen, Che Guevararen heriotzaren urteurrenaren harira, eta zutabe hartan gizon historiko handien historiaz dakigunaren eta ez dakigunaren inguruan jarduten zuen,
|
jakin
ez dugun horren inguruko galdera zenbait proposatuz, iraganaren irakurketa feminista baten bilaketaren premia aldarrikatzeko. Testuinguru horretan Che Guevarak emakumeekin* izan bide zituen jokaera eta jarrera matxisten inguruko hainbat galdera egiten zituen.
|
|
|
Errepidearen bestaldetik, markesinapean babestuta ageri zen jendea. Ezin
|
jakin
ez zer egunetan eta ez nork erabakita hasi ginen, pelikuletan bezala, agertu ahalako ordenan autobusetara igotzen eta hurrenkera hori espaloian zibikoki errespetatzen.
|
|
2023
|
|
|
Badakit ez zenekiela. Guk zure aitaren Miamiko anaiarekin zer gertatu zen sekula
|
jakin
ez genuen bezala. Bera akabatzea serio aztertu nueneko gaua etxeratzen ez zen bigarrena zen eta nire sabela lehertzeko zegoen.
|
|
|
Halaxe da. Eta inork ez dakien, eta sekula
|
jakin
ez duen, beste zerbait ere esango dizut. Inoiz sexu harremanik izan gabea nintzen orduan, eta geroztik ere ez naiz inoiz gizon batekin oheratu.
|
|
|
Azkenik Bildosolak azaldu zidan ezen, inongo poliziaren aurrean salaketa ez aurkeztu arren, leialtasun gutxieneko batek behartuta, dena jakinarazi ziotela Pepa Jauregiri, eta hark esan ziela haren aldetik neurriak hartuko zituela, nahiz eta horrek ez zuen esan nahi Bildosolak eta Sanchez Godinek ezin zezaketela egoki jotzen zituzten desmartxak egin, liburua berreskuratzeko. Pepa Jauregik neurriak hartuko zituela esatean, ulertu behar omen zen hark bai, hark polizia inplikatuko zuela aferan, zer polizia kidego, eta kidego horretako zer atal egongo zen inplikatua
|
jakin
ez arren. Eta arren, faborez eta otoi, den dena, zena zelakoa izanik ere, diskrezio osoz eraman behar zen aurrera.
|
|
|
Erdaraz ondo egiten
|
jakin
ez eta, konplexu hori kentzeko edo, irakurtzeari eman nintzaion. Ajoblanco hilabetekaria irakurtzen nuen, eguneroko prentsa, eleberriak eta baita klasikoak ere.
|