|
2000
|
|
|
Argi dezagun, bidenabar, honako datu hau: artikulu batek eremu
|
jakin
batekin zerikusia duen alaez zehazteko, honako irizpidea erabili genuen: ukitzen zen gaiak eremu horrekin zerikusi espezifikoabazuen, edo eremu horretan izan lezakeen eragin zuzena artikuluan bertan aipatzen bazen, edo, iritzi artikuluen kasuan?
|
|
|
Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da: izanere, gertaerak leku
|
jakin
batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira.
|
|
|
Maila: albistegia herrialde
|
jakin
bati buruzkoa ala Euskal Herri osoari buruzkoa den adieraztendu.
|
|
|
ituna sinatu ez zutenek ere, aurka joan arren, Euskal Herriaren osotasunari egin izan diote erreferentzia sarritan (esaterako, Frantziako Barne MinistroakEuskal Departamenduaren aurkako jarrera Hegoaldeko politikagintzarekin lotuduenean). Lizarra Garaziko itunetik abiatutako paradigma politiko berriak datuak bildugenituen garaian (1999ko udaberrian hain zuzen) eragindako irudia, koiunturalegia oteden galdetuko dute askok (hots, hau ote den egunkariek islatzen duten benetako irudia, ala une
|
jakin
batean gertatutakoa). Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa:
|
|
|
Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa: gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une
|
jakin
batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez.
|
|
|
programatzaileen ikuspegitik eta audientziako ikus entzuleen kopuruaren eta soslaiaren arabera, ordu guztiak ez dira berdinak; eta, bestetik, programa genero batzuk sarriago errepikatzen dira eta maizago erabiltzen dituzte, desorduetan? betegarri gisa (fikzioa, erreportajeak eta, oro har, denbora
|
jakin
bati lotuta ez daudenak).
|
|
|
Ondorio moduan, eragiketa ekonomikoak moneta ordainketenbitartez egitearen hainbat ondorio formal eta praktiko azaldu ditu. Horrela, monetazentralizatua beharrezkoa da, Galarza-ren arabera, biztanleria
|
jakin
baten baliabideekonomiko ezberdinak formalki alderagarriak eta batugarriak izan daitezen; eta areoinarrizkoagoa, baliabide horien esleipena kudeatu ahal izateko.
|
|
|
Aitzpea Leizaola antropologo gazteak jardun du horretaz. Nolakoa behar du izan norbanakoaren eta egitura politiko
|
jakin
baten artekoloturak. Nortasun agiri ofizialek betetzen duten funtzio soziala hartuko du hizpideLeizaola k, beti ere, atze oihal gisa identitate formalek gizarte mailan sor ditzaketen gatazkak izango dituelarik.
|
|
|
Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira. Datu horiek elkartzen eta tratatzen direnean, oso informazio zehatza eman dezakete pertsona
|
jakin
bati buruz: mugimenduak, gustuak, interesak, joerak, eros-ahalmena, eta abar.
|
|
|
Ez dira baina beti elkarrenbaliokide. Hain zuzen ere, norbanakoaren eta egitura politiko
|
jakin
baten artekoloturaren inguruan jardutea izango da lan honen xedea. Horretarako nortasunareneraikitze prozesuak baino, nortasunaren adierazle diren elementu zenbait hartukoditut kontuan, batik bat, agiri ofizialak eta haien inguruan sortutako eztabaidak etaproposamenak.
|
|
|
Ikerketa akademikoaren interes falta salatzearekin batera, egoera horren zergatia azalduko luketen bi argudio aurreratzen ditu egile horrek: batetik, eta soziologia politikoari dagokionez, gizarte nazional
|
jakin
bat aintzakotzat hartu izana.Kritika beste kontzeptu eta disziplina eremuetara zabal daiteke, ordea. Antzeko ibilbidea ezagutu dute berriki arte estatu kontzeptuak eta honen inguruan dauden bestehainbat kontzeptuk, zeren erabat aintzakotzat hartu edota ikerketatik at izan baitira, askotan aintzakotzat hartu izanagatik, hain zuzen ere?, antropologiaren eremuanbatik bat disziplinaren bilakaera izanik egoera honen errudun.
|
|
|
erregistroa, jaiotza, heriotza eta ezkontzen berri jasotzen zuten liburukiak gordez. Lasterasko baina, estatuaren eskumen eta betebehar bilakatu zen biztanlegoaren nondiknorakoen berri sistematikoki jasotzea, eta informazio
|
jakin
bat emango zuten dokumentuak jaulki eta zabaltzea, eta, azkenik, horiek egitera derrigortzea: besteak beste, aipatutako jaiotza agiria eta pasaportea, nortasun agiria, familia liburua eta abar.Ordutik aurrera, eginkizun hori estatuaren esku egon da, dokumentuak estatuek bermatu dituztelarik, baita nazioarte mailan onetsi ere, baliokide kontsideratuz.
|
|
|
Oso zabaldua izan arren, nortasun agiria ez da inondik inora ere unibertsala, eta estatu askok ez dute antzekorikerabiltzen. Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar asko eredu
|
jakin
baten arabera finkatutakodokumentua da. Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera joateko, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide?
|
|
|
Jatorriazuzenbide erromatarrean kokatzen den arren, frantses iraultzak finkatutako hiritartasun kontzeptuarekin nahastu eta identifikatzeko joera handia dago, hiritartasunanazionalitatearekin parekatuz. Hiritartasuna egitura politiko
|
jakin
batek norbanakobatekin bermatzen duen estatus juridiko politikoa dugu, norbanakoari betebehar etaeskubide jakin batzuk esleituz eta bermatuz. Gaur egungo panorama politiko modernoan ezinbesteko ezaugarri unibertsala dela esan beharra dago (Brubaker, 1992: 21), estatu modernoaren bilakaerarekin lotura estua duena, nazionalitatearekin gertatzenden antzera.
|
|
|
Azken boladan inoiz baino gehiago erabiltzen den kontzeptua dirudi, batetik euskal herritarra Euskal Herriko biztanleriaizendatzeko zabaldu den esamoldea delako (orain artean gehientsuenetan euskalduna erabili izan da; zenbaitetan, baskoa), eta bestetik politikagintzan agerpen nabarmena egin duelako. Gogora dezagun talde politiko
|
jakin
batek izenean bere eginduela ere: Euskal Herritarrok.
|
|
|
Arestianaipatu dugun bezala, estatuaren bilakaeran, nazio estatu izateko bidean berebizikogarrantzia dute bai gailentzen den naziotasunak eta baita honi dagokion eta unehorretatik aurrera bere adierazle agerikoa izango den nazionalitateak ere. Naziotasuna onartuz gero, nazionalitate
|
jakin
bat esleituko zaio estatu horri, nazioarteanbermatua izatean onetsia izango dena. Prozesu hori oraindik ere bilakaera horretarako borrokan diharduten hainbat nazioren eredua da.
|
|
|
Iraultza frantsesaren eskutik hedatu zen sistema zentsitarioa (gutxieneko zerga kopuru
|
jakin
batetik gora ordaintzen zuten gizonezkoek soilki eman zezaketenbotoa) oso adierazgarria da. Jabetza ekonomikoa eta aginte politiko zentralizatuaaldi berean sendotzen ari ziren:
|
|
|
Nazio gisa ez digute geure buruaren jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri
|
jakin
batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean, Espainian ijitoekiko arazo etniko kulturalak egon daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
Bi lan horiek paraleloan joango lirateke, eta definizio lanaosatuko lukete. Definizio lan horrek, noizbait, testu
|
jakin
bat luke. Noski, horretaz denek ez lukete bide berdina jarraituko, eta alderdi politikoek, abertzaledirenek bederen, testu jakin bat egin lukete, testu artikulatua, lege proposamenen forma edo lege logika izango zuena.
|
|
|
Definizio lan horrek, noizbait, testu jakin bat luke. Noski, horretaz denek ez lukete bide berdina jarraituko, eta alderdi politikoek, abertzaledirenek bederen, testu
|
jakin
bat egin lukete, testu artikulatua, lege proposamenen forma edo lege logika izango zuena. Eta lege izanik, momentu honetanLegebiltzar modura daudenek landua izan luke; hau da, Nafarroako Legebiltzarrak zein Gasteizkoak landu lukete.
|
|
|
Beraz, antsiatsuak diren atxikimendu motak ere (anbibalentea eta ekidin zalea) adaptatiboak dira, testuinguruaren eta atxikimendu irudiaren ezaugarri zehatzeiegokituak baitira. Arazoa da (Holmes, 1996), une
|
jakin
batean adaptatiboa dena ezdela, derrigorrez, bizitzaren beste edozeinetan adaptatiboa izango.
|
|
|
Pertsonaiak antzezten dituzten pertsonek interpretatutako rol jokoak elkarreragina sortzen du. Elkarreragin hori, maximo edo korapilo
|
jakin
bateraino aurrerakorra den eszenaren tentsio dramatikoarekin dago lotuta. Korapilo hau da irudimenezko eszenaren lotunea.
|
|
|
Gure ikuspegitik, Martinez Bouquet ek deskribatutako irudimenezko pertsonaiak badu Klein-en barne objektuarekin zerikusirik,, fisikoki niaren barruankokatutako objektu
|
jakin
baten fantasia inkontzientea, bere arrazoi eta asmoak niraeta beste objektuetara zuzenduak dituelarik. Barne objektuaren esperientziafuntsean kanpo objektuaren bizipenaren menpe dago; orduan, barne objektuakhorrela esateagatik, errealitatearen ispilu dira.
|
|
|
Ikus dezagun lehenik transferentzia zer den. Definizioa Diccionario dePsicoanalisis delakotik hartuz, transferentzia kontzeptuak, ezarritako harreman mota
|
jakin
baten barruan eta bereziki harreman analitikoaren barnean desirainkontzienteak zenbait objekturen gainean eguneratzen direneko prozesua, adierazten du psikoanalisian.
|
|
|
Zer izan da existentzialismoa? Filosofia
|
jakin
bat baino gehiago, galdeketafilosofikoari ekiteko modu arrunt bat, erdigunean gizakiaren existentzia begiestenduena beti, gogoeta ororen oinarrizko datu konkretu artekogabea, inmediatoa, bezala.Abiapuntua gizon emakume konkretua da. Singularra.
|
|
|
handik aurrera elizbarrutiak etaapaiz erlijiosoek bazekiten beren Diozesi agintariaren arauak zeintzuk ziren, etahoriei, eta ez besteri, zor zieten beren menpekotasuna. Zalantzarik gabe, Gobernukosektore
|
jakin
baten eta militarren agindupetik at, eliz barneko burujabetasuna berreskuratu nahi izan zuen Lauzurikak, frankismoaren barnean hurbilen zituen indarpolitikoen babesa segurtatuz, pentsa daitekeenez. Lehen Gobernu hartako Justizia Ministroaren laguntzarik izan ote zuen?
|
|
|
Serrano Suñer en kontsulta gutunean ondoko puntuok dauzkagu. Euskara nahizkatalana, baldintza soziolinguistiko
|
jakin
bat bera betez gero, hiru unetan izan zitekeenonargarria, ordu eta lekuagatik gehienak euskaldunak ziren kasuetan: igande mezetakosermoietan, katekesian eta Arrosarioa errezatzeko:
|
|
|
Kontzertu bat, iaberdina da musikaren nolakotasuna? erritoa da, eta bertan eragiten den eta elkarrekinkonpartitzen den sentimen nagusia komunitate sozial
|
jakin
batekiko kide izatearenada; horrez gain esperimentatzen diren hunkipen, zirrara eta bestelako sentimenduak, nagusia den sentimendu horren pean daude. Hau dela eta, une eta toki batean hunkitzen gaituen adierazpen musikal batek inguru sozial arrotz, erasokor edo etsaiarenerdian ez luke gugan sentiera berdina eragingo.
|
|
|
Beraz, egia bada musika tresna edo mota
|
jakin
bateko adierazpen musikalahemengotarra, horkotarra edo hangotarra dela, egia da musika tresna edo adierazpenmusikal guztiak, oro har, inongotarrak edo nonbaitekoak direla. Kasu batean alabestean proposamen hau egiesten ez bada, orduan proposamenaren oinarritzat jo izandiren jarduera komunikatiboaren baldintza orokorrak berrikusi eta berraztertu beharkodira, eta berriro abiatu da irizpide edo oinarri berriak dituzten proposamenakbirformulatuz.
|
|
|
Beraz, egia bada musika tresnak edo mota jakin bateko adierazpen musikalak, orokorrean, nonbaitekoak edo inongotarrak direla, orduan egia da musika tresna edomota
|
jakin
bateko adierazpen kulturala hemengotarra dela. Aurrekoan bezala, kasubatean ala bestean proposamen hau egiesten ez bada, orduan proposamenaren oinarritzat jo izan diren jarduera komunikatiboaren baldintza orokorrak berrikusi etaberraztertu dira, eta berriro abiatu da irizpide edo oinarri berriakdituzten proposamenak birformulatuz.
|
|
|
Kasu ezberdinak izan daitezke, zalantzarik gabe. Hala ere, alde batetikera honetako galderak testuinguru soziologiko
|
jakin
baten lekukoak dira (komunitatepolitiko baten zapalketa eta ukapenaren lekukoak, alegia); bestetik, ordea, kulturaz etakultura inguruan gertatzen diren komunikazio fenomeno eta errepresentazio motaezberdinen interpretazio okerren ondoriotzat jo ditzakegu.
|
|
|
Beraz, egia bada musika tresnak edo mota
|
jakin
bateko adierazpen musikalak, orokorrean, nonbaitekoak edo inongotarrak direla, orduan egia da musika tresna edomota jakin bateko adierazpen kulturala hemengotarra dela. Aurrekoan bezala, kasubatean ala bestean proposamen hau egiesten ez bada, orduan proposamenaren oinarritzat jo izan diren jarduera komunikatiboaren baldintza orokorrak berrikusi etaberraztertu dira, eta berriro abiatu da irizpide edo oinarri berriakdituzten proposamenak birformulatuz.
|
|
|
Baina ez edozeinhizkuntza, kasu honetan euskara izeneko informazio trasbaserako kodea erabili dugu.Kode idatzi hau kode paralelo batean oinarritzen da: ahozkoa; ala hobekiago esanda, fonatzaile deritzon aparatuaren bidez gizakiak sortzen duen soinu kode
|
jakin
batean duinspirazio iturri, euskaran. Eta hemen geldituko gara, kontzeptu asko erabili baitiraazalpentxo honetan.
|
|
|
Korrespontsala, leku
|
jakin
batean dagoen informatzailea da, berari dagokion eskualde zein herri zein nazioan sortzen diren albisteak jasotzeaz arduratzen dena. Behin albisteak jasoz gero, irrati emandegira bidaltzen ditu bere ahots propioaz.
|
|
|
Robert McLeish ek (1985, 39) dioen bezala, elkarrizketak helburu argia dauka: , elkarrizketatuaren beraren hitzen bidez gai
|
jakin
bati buruzko egintzak, arrazoiak eta iritziak azaltzea, entzuleak elkarrizketatua esaten ari denaz ondorioren bat irits dezan?.
|
|
|
Arturo Merayo k (1992, 150) audientzia kontzeptuari emandako definizio osatua aintzat hartzea merezi du: , irrati estazioko audientzia erlazio bat da, entzuketaren zenbatasunari dagokiona?, denbora
|
jakin
batez estazioak hedatzen duen irrati ekoizkin baten edo batzuen eta horrelako mezuak jasotzen dituzten jasotzaile kolektibo (etxekoak) zein indibidual, heterogeneo, sakabanatu, aldakor eta anonimoen artean gertatzen dena?.
|
|
|
Entzuleria espezifikoa: irratsaio edo irrati estazio
|
jakin
batetiko mezuak jaso edo jasotzen dituzten pertsona guztiak. Gogora dezagun espezifizitateak edo mezuen berezitzeak biltze faktorea areagotzen duela.
|
|
|
h) Auditorioa: une zehatz eta
|
jakin
batean irrati emanaldiari darraikion entzuleria efektiboa (edo egiazko entzuleriaren partea).
|
|
|
i) Entzuleria aktiboa: irratsaio
|
jakin
batean parte hartzen duten entzuleak, feed-back delakoa burutzen dutenak.
|
|
|
Gaur egun, teknikari esker ahalgarri da jakitea, irrati emandegi batek une
|
jakin
batean dituen entzuleak zenbat diren; horretarako detektagailu elektroniko sofistikatuak erabiltzen dira. Eta aparatu horien bitartez lortutako kopuruak direla-eta, irratia aztertzen dutenek honako ondorio hau atera dute:
|
|
|
Iturri pribilegiatu horiei Mar Fontcuberta k (1993) fuentes exclusivas deritze. Izaera desberdina dute, ordea, iturri konpartituek, hau da, irrati estazioari albiste kopuru
|
jakin
bat igortzen diotenak, informazio zerbitzuen eguneroko lana erraztearren.
|
|
|
Hurbiltasun sentsitiboa: entzule
|
jakin
bati mintzatzen zaio, ez audientziari. Mezua pertsonala eta ez publikoa izaten da gehienetan.
|
|
|
–Betiko biribilketa amaigabea da. Inoiz ez dugu jakingo zeinek egiten duen bere nahia arinago; ez dugu jakingo, entzuleriak zerbitzu
|
jakin
bat eskatzen dion irrati estazioari egiten ote dion, aurretik eragin diolako, edo estazioak zerbitzu hori ematen ote dion manipulatzeko inolako asmorik gabe, entzuleriak jaso nahi duena horixe dela uste duelako.
|
|
|
Irrati estazio bakoitzean, espezialista bakoitzak bere sekretuak ditu efektu bereziak sortzeko. Irratilariek hots mota hauek darabiltzate errealitate
|
jakin
bat zehazteko edo egoerak girotzeko. Irratian, alde batetik, errealitatetik zuzenean jasotako hotsak ditugu (hots diagetikoak), eta bestetik, irrati estazioetan sortutakoak eta errealitateari ez datxezkionak (hots extradiagetikoak).
|
|
|
Hauxe da irratitik komunikatzeak duen printzipioa. Irrati emisore batek frekuentzia
|
jakin
bateko erradiazio elektromagnetiko kontzentratua sortzen du. Horrela sorturiko uhinak antena batek jasoak dira.
|
|
|
* Zergatik aukeratzen da irrati estazio
|
jakin
bat?
|
|
|
* Zergatik aukeratzen da irratsaio
|
jakin
bat?
|
|
|
Leku
|
jakin
batean egon daitekeen lurzoru mota eta leku horretan haz daitekeen landaredia hein handian bertako klimaren menpe daudenez, klimak eragin nabarmena du giza jardueretan.
|
|
2001
|
|
|
Hemen estrategia
|
jakin
bat aztertuko dugu: kontzesio mugimendua deitutakoa, hori baita topikogileetariko estrategia nagusi bat.
|
|
|
Lanketa honi dagokionez, nabaria da bi debateen arteko aldea. Batean (SHn) eskabide diskurtsibo
|
jakin
bat kontuan hartzen dute partaideek; bestean, Mn hain zuzen, gutxienetan.
|
|
|
izenekoa hizkuntz erabilera, berezitu? bat dugu; gizarteaneginkizun
|
jakin
bat betetzeko existitzen den hizkuntza praktikatzeko molde edoforma bat da debatea. Eginkizun horrek erabakiko du zer nolako jarduna, itxuratu, den, hura onargarri (ago) a izan dadin.
|
|
|
Asko eta askotarikoa izango da testuan aurkituko dugun informazioa, formazein edukiaren aldetik: baliabide linguistikoek emanikoaz gain, testu mota etatestu era
|
jakin
baten aurrean izango gara, halako ideien antolamendua izangoduena, egilearen asmo komunikatiboaren mesedean.
|
|
|
2 Irakasleak testu mota ezberdinei (narrazioa, azalpena, argudioa...) dagozkientestu era bariatuak (ipuinak, erreportaiak, publizitate iragarkiak, iritzi artikuluak...) aurkeztu behar lituzke irakur helburu ezberdinetarako (informazioabildu, atsegina lortu...), zereginak ere (datu
|
jakin
bat jaso, informazio orokorra, idazlearen asmoari igarri...) ugariak izanik. Honela, kasuan kasuko estrategiakerabiltzera bultzatuko dugu ikaslea.
|
|
|
a) Inguruaren azterketa batetik abiatzea. SIADECOren ondorioetan lehen nabarmendu dudanez, Euskaltegira datorren eta klase
|
jakin
batean dagoen ikasleriaren azterketa: adina, zaletasunak, kultura kontsumoa, inguruak erabilerarakoeskaintzen dituen aukerak...
|
|
|
b) Arlo iraunkorra: gure kurrikulu eta programazioan txertatua, programatua (ikuspegi globalarekin, maiztasun
|
jakin
batekin...), arduradun bat edo batzuekin, beharrezkoa balitz edo horretara dedikatu balitz, diru partida jakinbat asignaturik...
|
|
|
Izanere, neurri handi batez, edukia sailkatzeko saioak baitira testu motetan oinarrituzegindako sailkapenak. Nolanahi dela, sailkapen guztiak helburu
|
jakin
baten araberaegin dituztenez, bakar batek ere ez gintuen erabat asetzen; eta, ondorioz, geurebeharren araberako hautaketa egin dugu, arestian aipatutako ezaugarriak betetzeko, hots, ulergarritasuna, neurgarritasuna eta betegarritasuna.
|
|
|
Deskribapena gauza bat nolakoa den erakusten duen testua da; nolakotasunazari da, eta maiz sekuentzia deskriptiboak bestelako testuen barruan agertzen diratxertaturik. Narratzea, bestalde, denbora tarte
|
jakin
batean gertatzen diren ekintzakkontatzea da. Narrazioaren ardatza denbora da, eta gertakarien arteko erlazioa denborazko konektoreen bidez gauzatzen da.
|
|
|
Arestian aipatu dugu argudioarenezaugarria dela mezu igorleak jasotzailearengan eragin nahi izatea, ikuspuntu edopentsamolde bat onarrarazteko. Beraz, bi lagunen artean oporretara nora joanerabakitzen ari direnean, helburu hori lortzeko deskribapen bat erabiltzea oso eraginkorra izan daiteke, mezu jasotzailea leku
|
jakin
batera joan dadin konbentzitzeko, hau da, mezu emailearen ikuspuntua onarrarazteko. Beraz, deskribapenakargudio lana betetzen du.
|
|
|
Garai
|
jakin
batean, adituen erreferentzia marko komuna izendatzeko, paradigma nozioa proposatu zuen Thomas Khun ek, aldaketa zientifikoari buruz hain zuzen (1970). Egitarau oro, beraz, jakintza eta gaitasun linguistikoakhelburu pedagogiko moduan eskainiko dituen lan tresna izan nahi duen heinean, dagokion unean nagusi den paradigmaren ondorioa izango da.
|
|
|
1 Esperientzia
|
jakin
bat izatea.
|
|
|
Ikas estiloa errendimendu akademikoarekin lotuko bagenu, eta etekinakademikoaren adierazle bat titulu
|
jakin
bat lortzea bada, lagin honetanlotura zuzenik ez dagoela esan liteke. Alegia, ikas estilo berdintsua izanik, emaitza desberdinak lortu dituzte ikastaro bukaerako azterketetan, erdiekedo HE2ko titulua eskuratuz eta beste erdiek ez.
|
|
|
Ala biak lortzeko? Ikas estilo bakoitza ezal dago helburu
|
jakin
batekin lotuta. Hala balitz, ikas estiloz sailkatutakoestrategia bilduma osatu behar al da, helburu eta ikasle motaren araberaaukeratu ahal izateko?
|
|
|
Hona hemen talde horretakokideen jatorrizko izenak: meschinus, minor (pobrea, txikia), subditus, pedisecus (menpekotasuna adierazteko), rusticus, debitor, peitarius (zergak ordaintzenzituena), caserus (landetxe
|
jakin
batean bizi zena), excusatus (salbuespenen batzuena). Horietatik nabarmentzekoak dira meschini zirelakoak, belaunaldizbelaunaldi transmititzen zen morrontza egoeran bizi baitziren.
|
|
|
Historia, antzinakoa zein gaurkoa, almazen handi bat bezalakoa da idazlearentzat. Asmamenak komeni zaion materiala hartzen du bertatik, eta idazleak nahi duenerako erabiltzen ditu materialok.Batzuetan, dekoratu gisa erabil ditzake, nik Baionarekin sarri egin dudan bezala.Besteetan, historiako pasarte
|
jakin
bat hautatzen du idazleak bere testuaren motore.Hainbatetan, modu analogikoan erabiltzen du historia.
|
|
|
Badaezpada. Demagun garai
|
jakin
bateko senar emazteenarteko harremanak ditugula aztergai, eta, horretarako, xaribariak ere baliatzenditugula dokumentu moduan:
|
|
|
Nigandik hasita, edo, nahiago bada, neure etxetik hasita, neure iruditeriadomestikotik, alegia?, formulatzen, irudikatzen eta eraikitzen dut mundua. Eta nihori denbora eta espazio
|
jakin
batean bizi da, beste ni batzuen ondoan; eta beste nihoriek ere denbora eta espazio jakin baten jabe dira. Bizitza koespaziala da gurea, eta elkar-bizitzaren (koexistentziaren) premia agertzen du.
|
|
|
Nigandik hasita, edo, nahiago bada, neure etxetik hasita, neure iruditeriadomestikotik, alegia?, formulatzen, irudikatzen eta eraikitzen dut mundua. Eta nihori denbora eta espazio jakin batean bizi da, beste ni batzuen ondoan; eta beste nihoriek ere denbora eta espazio
|
jakin
baten jabe dira. Bizitza koespaziala da gurea, eta elkar-bizitzaren (koexistentziaren) premia agertzen du.
|
|
|
Pello Lizarralde (Urretxu, 1956), esan bezala, ez da hain autore ezaguna, eta hasteko, esan beharra dago, bere lana errealismotik harantzago doala, eta ez dela, beraz, gizarte eta une
|
jakin
baten testigantza. Un Ange Passe (Isilaldietan) izeneko lanahartu dut bere obraren eredu gisa eta bere obraren berri emateko.
|
|
|
Kontsumoaren eraginez, aspertu egiten gara hainbat eta hainbat gauzaz, eta horren ordezkoakbilatzen ditugu. Honek guztiak modaren tirania ekarri du; hau da, zenbait faktorekeraginda pertsona edo talde
|
jakin
batek arrakasta lortzen du, eta kontsumorako produktu bihurtzen da. Musikan, esaterako, Maixa eta Itziar izan genituen adibideriknabarmenena hasieran, eta Alaitz eta Maiderrek jarraitu diote haiek urratutakoari.
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuz, hauxe ikustendugu: ...iek subjektuaren sare sozialari ematen diote bide, hau da, subjektuak gertuko nahiz urrutiko sarean eta erabilpen indibidualetan egiten dueneuskararen erabilpen maila aurrez aipatu ditugun aspektuek markatuta dago; 2) sarehorrek, aldi berean, subjektuarengan gertatuko diren azpiprozesu psikosozialetaneragingo du, eta sarearen arabera, identitate bat, jarrera jakin batzuk eta orientaziomotibazional
|
jakin
bat gertatuko dira. Horrela, orduan eta euskara ezagutza handiagoa izan subjektuaren sarean eta, ondorioz, erabilpen handiagoa egin, subjektuak identitate euskaldunagoa garatuko du, eta euskaldunekiko jarrera positiboagoaeta orientazio motibazional integratzaileagoa izango du; eta 3) amaitzeko, saresozialak eta aspektu psikosozialek subjektuaren portaeran, edo, bestela esanda, euskararen jabekuntza mailan eragingo dute.
|
|
|
Bi ikaskuntza linguistiko desberdintzen ditu: 1) hizkuntzaren esposaketazuzenean gertatzen dena, oinarrian haurrengan gertatzen dena; eta 2) bigarrenmailako ikaskuntza, adin
|
jakin
batetik aurrera gertatzen dena eta nerabeengan etahelduengan gertatzen dena. Lehenengoari, lehen mailako ikaskuntza edo ikaskuntza goiztiarra deitzen dio, eta bigarrenari, bigarren mailako ikaskuntza edo ikaskuntza berantiarra.
|
|
|
Motibazio horiek nahikotasun maila gainditzen dutenean, hizkuntzaren estrukturarekin kontaktuan gauzatzen dira (hizkuntzaren ikaskuntza). Eta hizkuntzaren ezagutza maila
|
jakin
batetik aurrera, presiomotibazionalak jarraitzen badu, ikaskuntza egoera konkretu eta bizitza errealekoegoeretan hizkuntzaren erabilpena egitean kanalizatzen da.
|
|
|
Faktore demografikoa aldagai demografikoek osatzen dute. Talde linguistikoa edo hizkuntz taldea osatzen duten kideen zenbaki osoa da, eta herri, eskualdeedo lurralde nazional
|
jakin
batean duten banaketari dagozkion aldagaiak dira.Banaketari buruzko faktoreak, lurraldeko zenbait lekutan taldeko kideek dutenkontzentrazioari, beste taldeko kideekiko proportzio erlatiboari eta taldeak lurralde, tradizionala, edo, nazionala?
|
|
|
Hauxe da modu labur batean ereduak planteatzen duena: ...ziolinguistikoak) eta interakzio sarea ditugu, eta hori subjektuaren jabekuntza prozesua gertatuko deneko eszenatoki moduko bat izango litzateke; eta, bestetik, subjektua eta objektua ditugu, eta bihorien interakzioa dela eta, hainbat azpiprozesu gertatuko dira (euskara eta euskalhiztunekiko eta gaztelania nahiz erdal hiztunekiko bizitasun etnolinguistiko subjektibo bat, identitate etnolinguistiko
|
jakin
bat, jarrera jakin batzuk eta orientaziomotibazional jakin bat). Azpiprozesu horien guztien azken emaitza euskararen jabekuntza prozesuan lortutako gaitasun maila izango da, hori azken portaeramodura kontsideratuz.
|
|
|
Hauxe da modu labur batean ereduak planteatzen duena: ...jektuaren jabekuntza prozesua gertatuko deneko eszenatoki moduko bat izango litzateke; eta, bestetik, subjektua eta objektua ditugu, eta bihorien interakzioa dela eta, hainbat azpiprozesu gertatuko dira (euskara eta euskalhiztunekiko eta gaztelania nahiz erdal hiztunekiko bizitasun etnolinguistiko subjektibo bat, identitate etnolinguistiko jakin bat, jarrera jakin batzuk eta orientaziomotibazional
|
jakin
bat). Azpiprozesu horien guztien azken emaitza euskararen jabekuntza prozesuan lortutako gaitasun maila izango da, hori azken portaeramodura kontsideratuz.
|
|
|
Horrela, euskaldunen proportzioa txikia izateak ez du adierazten euskaldun gutxi edo asko direnik, euskaldun/ erdaldunen arteko erlazioabaizik» (56 or.); 2) «Proportzioak ez digu, banaketa geografikoaz? deus ereadierazten, ez dakigu euskaldunak lurralde
|
jakin
batean nola banatzendiren. Begi bistakoa da, elkarrengandik hurbil egonez gero, euskaraz egiteaprobableagoa dela elkarrengandik urrun egonda baino» (57 or.); 3) «Hirugarren faktorea faktore multzo gisa ulertu genuke.
|
|
|
Zuhaitz
|
jakin
bat kolonizatzen duten karraskarien kopurua, bertara heltzen direnen araberakoa da; arrek jariatzen duten feromonaren kontzentrazio maila bateraino handitzean, jadanik ezin hel daiteke inolako sexuko animalia berririk. Soberan geratzen diren ar emeek beste zuhaitz batzuetara joan dute.
|
|
2002
|
|
|
Mugimendu ekologistak ibilbide gorabeheratsua izan du eta taldeeta erakunde ekologista anitz sortu dira: gutxi batzuek Euskal Herri osoan dihardute (Eguzki, Eki, Ekologistak Martxan, Lurra kolektiboa; CADE Ipar Euskal Herrian) eta gehien gehienak arazo
|
jakin
bati jarkitzeko eratutako taldeak dira, tokiantokiko afera ekologista konkretuetan murgilduz(, think globally, act locally, lemaren haritik).
|
|
|
Administrazio
|
jakin
batek egin dezakeen azpiegitura eta garraio politikaeskumenen esparru instituzionalak baldintzatzen du. Izan ere, askotanhainbat administrazio maila nahasten dira; hori dela eta, erabakitzekoprozesua, finantziazioa eta kudeaketa korapilatzen dira.
|
|
|
Hortaz, merkataritza harremanak izan dira une historiko
|
jakin
batean garraioko azpiegituren garapena, errepideen eta trenbideen hedapena edota portuen zabaltzea bultzatu dutenak. Gure garaira arte iraun eta luzatu den bultzada horrek indarberria hartu zuen herrialdearen industrializazioaren eskutik XIX. mendearen bukaera aldera, Britainia Handiarekin eta gainerako Europarekin euskal portuenbidezko elkartrukeek hartu zuten garrantziarengatik eta, merkatu espainiarrarenbarnean nagusiki, Bilbo eta bere ingurunea industria eta finantza zentro gisa sendotzeagatik.
|
|
|
Horrek guztiak finantza baliabide asko eskatzen ditu eta, erdigune kooperatiboaren menpean, periferia kapitalista baten diseinua eta eraketa dakartza (kapital inbertsio zuzenek eta, joint venture" esperientziek osatutako periferia kapitalista, alegia). Horrek zalantzak pizten ditu ekonomia sozialarenesparruan, zeinaren bereizgarrietako bat lurralde
|
jakin
batek, bere kabuz etabere sustraietan oinarrituz, garatzeko duen gaitasun propioa baita.
|
|
|
Sektore publikoaren aurrekontua, epealdi
|
jakin
baterako, ogasun publikoaren plangintza ekonomikoaren kontabilitateko adierazlea da, aurreikusitako gastuak etagastu horiek ordaintzeko estimaturiko sarrerak bilduz. Aurrekontuak gobernuarenlehentasunak adierazten ditu, hots, boterean dagoen talde politikoaren interes nagusiak islatzen ditu?, eta baita herri administrazioak dituen baliabideen mugak ere.
|
|
|
da. Honen helburua beharrizanean aurkitzen diren pertsonen errenten gabezia konpentsatzea da, eta, hain zuzen ere, laguntza hori talde profesional
|
jakin
bati lotuta ez dagoenez, ez da eskatzen Gizarte Segurantzari aurretiaz ordaindu beharrik izatea. Hortaz, prestazio ez kontributiboak aurrerapauso bat dira gizarte prestazioen arloan unibertsaltasuna lortzeko.Dena dela, maila hau oso mugatua da espainiar estatuan, eta, gainera oso berandusortutakoa, 1990ean hain zuzen.
|
|
|
Balio sorta
|
jakin
batek (sistema instituzionalak) informazioaren eraketa etahedapen hobea ahalbidetzen ditu. Horrela, harreman ekonomiko eta sozialekinbatera agertzen den ziurgabetasuna murrizten da.
|
|
|
Alderdi politiko tradizionalez gain, bestelakoeragile egituratuak sortzen ari dira. Askotan auzi edo gai
|
jakin
baten aurkakomugimendu gisa jaiotzen dira, hala nola ingurumenaren narriaduraren edo armanuklearren aurkako mugimenduak. Modu horretara, gobernuz kanpoko hainbaterakunde sortu dira, eta horien jarduerak eremu ugari eta ezberdinetara hedatu dira.Erakunde horiek Europaren interesak elkarte politikoek edo interes talde tradizionalek baino hobeto ordezkatzen dituztela uste da.
|
|
|
Analisi hori bera ongizate estatuaren egoerari edo, bestela esanda, asistentziazko ondasun eta zerbitzuen gaur egungo eskaintzari buruzko ikuskerari ereaplikatzen zaio. Ildo horretan, bere aplikagarritasuna eta, batik bat, eraginkortasuna, ezintasun edo desengainu hori eragingo ez duen iritzi
|
jakin
bat profesionaleihelarazteko ahalmenean datza. Horrela, «iritziak edukitzea edo, are hobeto, edukitzera heltzea eta informazio, deliberamendu eta eztabaida prozesuaren bitartezadieraztea zorion eta ongizate pertsonala erdiesteko faktore erabakigarriak dira»10.
|
|
|
Ezagutzaren eta jakintzaren esparruak gero etazabalagoak dira. Zenbat eta gehiago dakigun, orduan eta handiagoak dira ezdakizkigunekiko mugak; eta, beraz, herrialde
|
jakin
bateko jendeak lukejakintza esparm denetan aurreneko puntan ibiltzeko aukerarik izan. Euskaldunoketa euskotarrok talde txikia osatzen dugu eta, ondorioz, azkarrenak izanda ere, gaiedo esparrn jakin batzuetan bakarrik izan dezakegu aukera, jakintza mailan norizateko; eta aberatsenak izanda ere, gure dirubideak oso urriak dira, batez ere hainbat sailen ezagupideetan aurrera egiteko beharrezkoak diren bitartekoak geureeskuz bakarrik eduki ahal izateko.
|
|
|
aukera izan lukete beren ikas programa burutzeko. Kontua ez litzateke, baina, gure campus
|
jakin
batean hasi eta bukatzeaberen ikasketak, baizik, euskal saregunetik abiatu eta bertan sustraituta, ikaslearen helburu akademikoei ongien egokitzen zaizkien beste saregunerik onenetan ere osatzeko aukera izatea.
|
|
|
hizkuntza jarduera (birformulazioa, kode trukaketa, testugintza) itzultzailearenesku egongo da, eta gaiaren antolamentua, kontzeptuen azalpena eta terminologia espezializatua espezialistaren esku. Dena den, ez da erraza egoerahori bideratzen, eta onartu beharra dugu maiz hizkuntza formazio sendoaduen espezialista (horretarako planak egin behar izaten dira, baina), nahizespezialitate bateko jakintzan ongi jantzita dagoen itzultzailea (itzultzaileenespezializatzea eskatzen du horrek, eta merkatu arazoa plazaratzen du, hortaz) gerta daitezke une
|
jakin
batean itzultzailerik onenak.
|
|
|
zehazpen kurrikularrak jakintzatik egiten dira (hizkuntzatik, matematikatik...) eta ez pedagogia edo psikologiatik. Beraz, jatorrizko zientziaren parametroetan formulatzen dira ikasgaien edukiak, ikasleek dituzten lorpenak eta hutsegiteak.Horrela, esango dugu ikasle batek testu
|
jakin
bat ongi antolatzen duela, lexiko egokia erabiltzen duela, hartzaileari eta helburuari ongi egokitzen dakiela, hizkuntza unitate egokiak erabiltzen dituela, etab.
|
|
|
13 Ikasleak bere ikaskuntzaren jabe izan behar du: berak jakin behar du zeregin behar duen (testu idatzi bat ulertzeko, elkarrizketa informal bateanparte hartzeko, debate batean parte hartzeko, ideiak ordenatzeko zailtasunak dituenean, ideia bat adierazteko zailtasunak dituenean, unitate linguistiko
|
jakin
baten erabileran zailtasunak dituenean...) garatu nahi dituenkonpetentziak garatu ahal izateko (etxean familiakoekin komunikatzeko, mediku lanak egiteko, irakasle lanak egiteko, bulego bateko leihatilanbezeroekin erabiltzeko...). Horretarako hainbat estrategia garatzen lagundubehar dio irakasleak eta, halaber, horien inguruan gogoeta egiten.
|
|
|
labur esanda, perpausaerako unitateetan oinarritutako deskribapenak, hizkuntza funtzio eta nozioetanoinarritutakoak, testu gramatikan oinarritutakoak eta teoria enuntziatiboetan oinarritutakoak. Horietako bakoitza, gainera, metodologia
|
jakin
batekin erraz lotukodugu irakasleok: hurrenez hurren, metodologia tradizionalekin, metodologia audiolingualekin, testu gramatikan oinarritutako metodologiarekin eta hizkuntza jardueran oinarritutako metodologiarekin (metodo komunikatiboekin).
|
|
|
– Hizkuntza prozesu zehatzak burutzeko gaitasunarekin zerikusia dutenak.Hauek oso baliagarriak dira trebetasun
|
jakin
batean hiztuna nola moldatzenden ezaugarritu nahi dugunean.
|
|
|
Irakurleak badaki inork ez duela bere jarduna moztuko. Testu osoari dagokionez, horrekjardunaren planifikazio eta erritmo
|
jakin
batez jabetzeko aukera ematen dioirakurleari.
|
|
|
Baina, zertan da kontu hori? Hau da, ba ote da hizkuntzabateko hiztun guztiek une
|
jakin
batean nolako hizkuntza produkzioa darabiltenazal dezakeen eredurik, legerik. Kaosaren teoriak jakintzagai zientifikoen artekomugak gainditu ditu, fisika eta filosofia inoiz ez legez lotuz.
|
|
|
Horren helburua ikasleak gutxieneko euskarriak izatea da, zenbaitetan irakasle tutoreari lana arintzeko, bainabaita ikaslea bere kasa ibiltzeko baliabideak izateko ere. Hori dela-eta, ikaslearen beharrak eta egoera aztertuta, kontsulta material
|
jakin
bat gomendatuko dio. Urruneko ikasleen kasuan, erosketa guk geuk bideratudugu behin baino gehiagotan.
|
|
|
Ariketa batzuk lagun
|
jakin
batentzat badira ere, gehienak edozein ikaslerentzat baliagarri izaten dira; betiere kontuan hartuta ikasleak oso desberdinak direla, eta denek ez dutela berdin lan egiten. Batzuek denbora dezente pasatzen dutehasierako lana egiten eta inoiz ez dute ondorengoa egiten; beste batzuek, aldiz, aurrekoari ozta ozta begiratzen diote deitu aurretik, eta askotan lana esplikatubehar zaie lehenengo momentuan.
|
|
|
Deiek ere gai
|
jakin
bat izango dute, eta ariketa edo lantxoren bat prestatubehar du telefonoa hartu baino lehen. Gainera, hizketan pasatzen dugun denboraoso gutxitan izango da adierazpide linguistikoen inguruan.
|
|
|
Alorhorretan, aipatzekoa da Erdi Aroko Arabako gizartea eta erakundeak aztertzekoagiriak agertzen dituen zenbakia3 Hala ere, azken urteotan irizpide artxibistikoanagusitu da. Bere jomuga, artxibo
|
jakin
batean dauden Erdi Aroko dokumentuguzti guztiak argitaratzea izan da. Udal artxiboak edo lurralde bateko artxibo orokorrak izan daitezke, bigarren kasuan, Nafarroako Artxibo Orokorra?
|
|
|
Hala ere, gerra eta armadak ez dira fenomeno isolatuak. Gizarte
|
jakin
baten islak ditugu. Horretarako, gerraren eta Erdi Aroko gizartearen arteko loturak azterlan bihurtu dira.
|