|
2009
|
|
|
Historia eta literatura erruz maite zituen, baina ez hala matematikak, kimika eta horiek. Mendiarekin zoramena zuen; eta mendiko artzain eta nekazariekin topo egitean hau galdetu eta beste hura esan
|
ibili
ohi zen. Jende orrekin izketalditxo bat egin gabe ezin utzi, eta izketaldi oiek bultza ninduten ontan sartzera.
|
|
|
Ez zen ohore eta sarien zalea, ez zuen inoren ahotan
|
ibili
nahi. Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria, herri literaturaren alde egin duen lanagatik.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru
|
ibili
da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Bertan, kartzelatik irten berria zela, aurkitu zuen lana Koldo Mitxelenak. Akademian ez ezik, besteak beste, Donostiako Institutuan, Gurutzearen Alaben ikastetxean edota Errenterian ere irakasle
|
ibili
zen Bidagain ondorengo urteetan, harik eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren Liburutegiko liburuzain plaza lortu zuen arte. Bertanegin zuen lan, jubilatu zen arte.
|
|
|
Aurrerantzean, Derioko Udako Ikastarotik sortu zen Labayru Ikastegiaren bultzatzaile handienetarikoa ere izan zen. 1995eko irailaren 8an, 63 urte zituela, Bilboko gotzain laguntzaile izendatu zuten, eta zeregin horretan
|
ibili
zen ordutik 2008 urtera arte, jubilatu zen arte.
|
|
2010
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiaren saria, 60 hamarkadako andereñoei. Irakaskuntzan ez ezik, ikerketan ere
|
ibili
da, eta lan ugari argitaratu ditu lanaren eta hezkuntzaren soziologia eta euskararen alfabetatze arloetan. Argitaratutako lan batzuk:
|
|
|
Bertan bide aitzindari oparoa jorratu zen kantagintzan, beste zenbait arte eta kulturgintzarekin trabatua (antzerkia, dantza, literatura, arte plastikoa...). Garai horietan Herri Gogoa argitaletxearen fundatzaileetarikoa izan zen.70ko hamarkadan, hainbat urtez Nafarroako ikastolen sorreraren mugimenduan
|
ibili
zen, herriz herri ikastolen aldeko dinamika sustatuz. Aranzadi Zientzia eta Eusko Ikaskuntza elkarteetako idazkaria izan zen.
|
|
2011
|
|
|
Euskararen batasuna lortzeko bidea eta emandako pausoak ere hurbiletik jakin nahi izan zituzten, haiek ere esperientzia horretaz baliatzeko, guztiek, nola edo hala, beren hizkuntzetan antzeko arazoak dituzte eta. Argitzeko, euskaldunok ere lehenago, beren antzera, galdezka eta informazio bila
|
ibili
ginela esan genien, Finlandia, Israel eta Georgiako kasuak eta aztertzeko. Amaitzean, Jon Artzak, argitalpen banaketaren arduradunak, Euskaltzaindiaren liburu eta agerkari batzuk eman zizkien oparitan.
|
|
|
Bestalde, Gotzon Aurrekoetxea eta Xarles Videgain dira egitasmoaren arduradun teknikoak. Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak elaboratzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Gorka Intxaurbe, Jon Irigoras, Amaia Jauregizar, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde, Koro Segurola.
|
|
2012
|
|
|
1960ko hamarkadan, Jarrai antzerki taldean aritu zen, Iñaki Beobide zuzendari zela. Besteren artean, Xabier Lete, Ramon Saizarbitoria eta Arantxa Gurmendi harekin
|
ibili
ziren.
|
|
|
Bestalde, Gotzon Aurrekoetxea eta Xarles Videgain dira egitasmoaren arduradun teknikoak. Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak elaboratzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Gorka Intxaurbe, Jon Irigoras, Amaia Jauregizar, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde, Koro Segurola.
|
|
2013
|
|
|
Lehenik eta behin, egileak lau ibarretako euskara bildu du. 34 herritan
|
ibili
da, eta 138 pertsona elkarrizketatu ditu. Gero, datu guztiak xeheki aztertu ditu.
|
|
|
Bestalde, Gotzon Aurrekoetxea eta Xarles Videgain dira egitasmoaren arduradun teknikoak. Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak elaboratzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Gorka Intxaurbe, Jon Irigoras, Amaia Jauregizar, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde, Koro Segurola.
|
|
2014
|
|
|
Fernando Bengoetxea Altuna (Amezketa,/) oso bertsolari eta gizon berezia izan zen. Meatzari eta artzain
|
ibili
zen Aralar inguruetan. Umoretsu, bizi eta argia, bere ateraldi xelebre asko Gregorio Mujikak bildu zituen Pernando Amezketarra liburuan.
|
|
|
Lehenago, 2007tik 2010era bitartean, onuradunen (eta kaltedunen) inguruan
|
ibili
da lanean. Askotariko baliabide tipologikoak dituzte hizkuntzek onuradunak adierazteko, euskaraz adibidez Jonek Aneri liburua eman dio diogunean, Aneri da onuraduna, datibo kasu marka batekin adierazten da eta zehar osagarria da sintaktikoki.
|
|
2015
|
|
|
Retolazaren bizitzaren bestelako kontuak ere izan ditu gogoan: gerra garaiko oroitzapenak, Seminarioko bizimodua, Arrazolan apaiz
|
ibili
zeneko garaia, Madrilera Psikopedagogia ikastera joan zenekoa...
|
|
|
Hauetaz gain, inkestak egiten eta transkribatzen, mapak lantzen eta informatizatze lanetan hauek
|
ibili
dira urte hauetan guztietan: Isaak Atutxa, Iñaki Camino, Ana María Etxaide, Jose Maria Etxebarria, Izaskun Etxebeste, Aitor Iglesias, Jon Irigoras, Juan Antonio Letamendia, Juantxu Rekalde eta Koro Segurola.
|
|
|
1951ean apaiztu zen eta Baionan eman zuen lehen meza. 1962an, Hazparneko misio taldean sartu eta zazpi urtez herriz herri
|
ibili
zen, predikari, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Zazpi urte horiek igaro ostean, Aiherrako errektore izendatu zuten.
|
|
2016
|
|
|
Euskara teknikaria da Berriozarren 1999 urtetik hona. Aurretik Nafarroako beste udalerri batzuetan
|
ibili
zen lanbide horretan: Leitza Larraun Ultzamaln (Imozko Udalak kontrataturik) eta Garesen.
|
|
|
Mitinlari modura ere nabarmendu zen, lan politikoarekin batera kultur sustatzaile ere aritu zela 1936ko Gerra aurreko urteetan.Gipuzkoako Abesbatza sortu zuen eta Jesus Guridiren Amaya opera Bartzelonan ematea lortu zuen. Joseba Zubimendirekin batera, euskarazko lehen irratsaioa egin zuen eta buru belarri sartuta
|
ibili
zen Euskaltzaleak, Eusko Pizkunde edo Eusko Nekazarien Bazkuna erakundeen sorreran ere. Berea da euskal abertzaletasunak propagandarako grabatutako lehen film luzea, Euzkadi izenekoa, 1933an Donostian estreinatua.
|
|
2017
|
|
|
Laugarren agintaldi hau hasi berria, azken lau urteetan egindakoaren balantze txiki bat egiterik. Lau urteetako balantzea egitea ez da erraza, hainbat zereginetan murgilduta
|
ibili
delako Euskaltzaindia. Hala ere, zerbait azpimarratzekotan, nabarmendu lirateke Akademiaren lana gizarteratzeko ahaleginak eta, gizarteratze horrekin batera, zerbitzua emateko pausoak, ikerketa eta teknologia berriak alboratu gabe.
|
|
|
Horrek arazoak ekarri ditu eta ekarriko ditu. Zuhur
|
ibili
behar dugu eguneroko kudeaketan, herriaren diruak direlako. Haatik, gaur egunean esan daiteke konponbidean jartzeko osagaiak badirela euskararen Akademian.Bestalde, lau urte hauek esangura handikoak izan dira teknologia berrien alorrean eta Euskaltzaindiak gogoz eta indarrez jorratu ditu bere webgunearen bitartez euskararen baliabide linguistikoak, ikertzaile nahiz publiko zabala, nahiz halako gaietan interesa duen edonoren esku jarriz material hori guztia.
|
|
|
Tartean izan ziren bertsolariak, gudariak, erredaktoreak, herrietako berriemaileak, kapilauak, olerkariak... Eta euskarari dagokionez, bizkaiera nagusitzen zela esan du Altzibarrek, aranismoz jositakoa". Bere hitzaldiak izen ugari utzi ditu agerian, 1937ko EGUNAn
|
ibili
zirenen izenak: Manu Ziarsolo, Augustin Zubikarai, Eusebio Erkiaga, Arizmendiarrieta, Alexander Mendizabal, I. Enbeita, A. Ruiz de Azua, Julene Azpeitia, Jule Gabilondo, I. Eizmendi, Tomas Agirre, J. Insausti, Federiko Belaustegigoitia, J. Abando, S. Alustiza, Arizmendi, Arruti, Arruza, Arozena, Astibia, Bariz, Murua, Urrutia eta abar eta abar.
|
|
|
Irakaskuntzan aritu ondoren, Basque Eclair egunkarian jardun zuen idazkari lanetan, zenbait kolaborazio eginez. 1975an, Sud Ouest ek hartu zuen aldizkaria eta egunkari horretarako lanean
|
ibili
zen Marie Jeanne, harik eta 1990ean erretiroa hartu zuen arte. Euskarazko beste komunikabide batzuetan ere kolaboratu zuen, Herria, Gure Herria, Almanaka edo Pan Pin aldizkarietan, esaterako, eta bertan hasi zen plazaratzen bere sorkuntza lana.
|
|
|
Irratirako ere egin zuen lan, are gehiago, aitzindarietakoa dugu euskal irratigintzan. 1960an, Parisko Irrati Nazionalak martxan jarritako Radio Côte Basque irratian
|
ibili
zen Pantxo Etxezaharreta, Piarres Lartzabal eta beste batzuekin batera, bertsolaritzaz, haurrentzako txokoaz eta entzuleen disko eskaerei erreparatzen ziela, batez ere. Ondoren, Gure Irratian eta Lapurdi Irratian ere entzun ahal izan da Marie Jeanne ren ahotsa.
|
|
|
Hiztegigintzan ere
|
ibili
zen Bankako alaba, eta hainbat lan argitaratu zituen Manuel Mitxelena eta Piarres Lafitterekin elkarlanean. Euskaltzain urgazle izendatu zuten 1964ko urriaren 30ean, eta ohorezko, 1998ko apirilaren 24an.
|
|
|
Zenbateraino. Larzabalek euskal antzerkia ezagutu eta praktikatu zuen bere herrian bertan, gaztaroan. Berantago, Parisen
|
ibili
zen; ikusgarri desberdinak ezagutu zituen han eta Frantziako toki desberdinetatik etorritako gazteekin landu zuen antzerkia bertan. Beraz, ideia berritu bat zuen antzerkiari buruz, gogoratu behar bigarren Mundu Gerra baino lehen Parisen antzerkiak garrantzia handia zuela.
|
|
|
–2011n Gasteizen egin zen sustapeneko Jagon jardunaldia, Arabatik Arabara goiburuarekin, eta, orduan bezala, Arabako eragileek jardunaldian parte hartzeko jarrera ezin hobea erakutsi digute?. Komunikabideen pisua Iñaki Martinez de Luna Sustapen batzordeko kide eta soziologoa
|
ibili
da egitaraua osatzen. –Azaroaren 17ko zita honetan Araban gertatzen ari den hizkuntza aldaketaren dimentsioa eta ezaugarriak izango dira hizpide aurreratu du Martinez de lunak.
|
|
2018
|
|
|
Klasikoen Irakurraldia girotzeko, hitzaldi eta solasaldiak antolatzen ditu Bilbo Zaharra euskaltegiak, aldiro. 2017an hasi ziren Kresalarekin, eta aurten ere
|
ibili
dira, hiru hilabetero zer edo zer antolatu dutela Bilboko Plaza Barriko gure egoitzan, Agirreren lana aztertu eta orduko giroa ezagutarazteko, batez ere. Azken hitzaldi sorta datorren asterako iragarri dute.
|
|
|
Denbora haietan ez zen erraza publikoki horrela agertzea, baina Manex ez zen aise konkortzen. Biltzarrez biltzar, urtez urte
|
ibili
da, beti karan eta plazent, beti aitzin. Bere eta orduko lagunen oldar hori emankorra izan dela gaur nornahik ikus lezake.
|
|
|
Hitz bitan,, akademia bizia, irekia, zerbitzu emailea, norbere kerietan
|
ibili
beharrean lan kolektiboa egingo duena eta Euskal Herriko gizarte zibila bilbatzen duena, behar dela esan zuen Andres Urrutiak.
|
|
|
Era berean, azpimarratu zuen Akademiak hizkuntzaren defentsan izandako abilezia eta meritua: 100 urtez euskara zaintzen eta ugaltzen
|
ibili
da Euskaltzaindia. Sari honen bidez, gure hizkuntzak duen ahalmen eraldatzailea omendu dugu.
|
|
2019
|
|
|
Jon Lopategi lagun zaharrare/ aipatzea komeni zan,/ garai batean uztarri baten/ berakin
|
ibili
nintzan./ Polizi eta guardi zibilak/ gure atzetik zebiltzan,/ bertsoa gendun gure armatzat/ gerra edo gudaritzan;/ poz bat badaukat, egin genduna/ ez zala alperrik izan.
|
|
|
Andres Urrutia euskaltzainburuak, Felix Alonso Bilboko elizbarrutiko bikario nagusiak eta Eustasio Etxezarreta itzultzaileen taldeko koordinatzaileak eman dute datorren astean egingo den aitortza ekitaldiaren berri. Baiona, Iruñea, Donostia eta Bilboko elizbarrutietan testuak itzultzen
|
ibili
ziren abade eta erlijosoak hartu gura dira gogoan ekitaldian, nahiz eta euren arteko batzuk dagoeneko hilda dauden. Lantaldeko izen gutxi batzuk aipatzearren (tartean, oraindik lanean ari direnak), Karmelo Etxenagusia, Lino Akesolo, Pio Zarrabe, Mikel Zarate, Bitoriano Gandiaga, Jaime Kerexeta, Juan Vicente Gallastegi, Jose Mª Rementeria, Emile Larre edo Lontzo Zugazaga bezalako euskaltzaleen izenak nabarmendu genitzake.
|
|
|
–Ez dezagun ahaztu gure Akademiaren helburua zerbitzua eskaintzea dela, baina XXI. mendean gaude eta berehalako zerbitzua ere beharrezkoa da, benetako beharrei erantzun nahi badiegu behintzat. Sare konpontzaileek prestatu dute berehalako eta behin behineko erantzuna, ondoren saregileek behin betiko lana buru dezaten, luzamendutan
|
ibili
gabe. Honela, zintzo eta azkar erantzun ahal izango diogu txantxetan esan izan den. Zalantza non, Euskaltzaindia han?
|
|
|
Biok herri maitale eta abertzale. Bide luzea egin dugu elkarrekin, azken urteotan makal xamar
|
ibili
zaren arren.
|
|
|
Testu horiek baliatuz badago jakiterik noraino heldu ziren arabiarrak? Esaterako, Anton Erkoreka historialariak dio agian Gernika aldean
|
ibili
zirela, bikingoei erasoka.Testu hauek bakarrik erabiliz ezin da jakin arabiarrak noraino iritsi ziren. Jakin badakigu Iruñeak itun bat sinatu zuela konkistatzaileekin 718 inguruan, eta ez daukagu berririk armada musulmana harantzago iritsi zela esaten digunik.
|
|
|
Caminok bere euskal jatorria azpimarratu du, baina euskara etxean jaso ez eta oraintsu ikasi duela aitortu du. 1983an hasi nintzen euskara ikasten, Hondarribian, adierazi du Caminok, eta Txomin Peillen euskaltzainarekin ere
|
ibili
zela esan du. Ameriketako Estatu Batuetan euskarak bizi duen egoeraz mintzatu da:
|
|
|
Nekane Balluerka (UPV/EHUko errektorea): Euskaltzaindia eta Unibertsitatea bi erakunde desberdin dira, baina esan dezakegu bi biak eskutik helduta
|
ibili
direla azken mende erdian.
|
|
|
Gaurko ekitaldian Nekane Balluerkak adierazi duenez, Euskaltzaindia eta Unibertsitatea bi erakunde desberdin dira, baina esan dezakegu bi biak eskutik helduta
|
ibili
direla azken mende erdian. Euskaltzaindiak merezimendu osoz jaso du Euskal Herriko Unibertsitatearen urrezko domina.
|
|
|
–Izugarria da Joan Marik zentsura frankistari buruz eginiko ekarpena. Oraindik orain ez da batere erraza artxiboetan arakatzea, mila oztopo jartzen dizkigutelako, nekagarria eta garestia delako, baina bera
|
ibili
zen garaietan izugarri zaila zen kontu hori. Eta ez du bakarrik zentsurari buruz ikertu, zentsoreei eta haien kriterio arbitrarioei buruz ere ikertu eta idatzi baitu.
|
|
2020
|
|
|
Lan horietan, Nafarroako udalerri horren historia aztertu zuten egileek, bertako ohitura, bizilagun eta biztanle ezagunenen inguruan idatzi zutela (tartean, Juan Etxamendi Bordel bertsolariari buruz). Xipri Arbelbide ohorezko euskaltzainak Aintzibururen bestelako jardunak ere aletu ditu gaur, urte luzez kazetari lanetan
|
ibili
zela gogoratuz.Irulegiko irratian, Luzaideko berriemailea izan zen urtetan, eta, horrezaz gain, Irati irratian (Aezkoa) eta Euskalerria irratian (Iruñerria) ere jardun zuen.
|
|
|
Ikerketari dagokionez, soziolinguistika, hizkuntza eskubide eta hizkuntza antropologia alorretako hiru libururen eta hainbat artikuluren egilea da Kasares. Komunikazio eta hitzaldi ugari eman ditu Euskal Herriko nahiz atzerriko biltzar mintegietan eta hondar hamarraldian; familian haurrak euskaldun haztearen gaineko hedapen eta sentsibilizazio jarduerei loturik
|
ibili
da. 2006tik euskaltzain urgazlea da.
|
|
2021
|
|
|
“Pierreri zor diogu, besteak beste, eliza guztietan dozena mila aletan zabaldua dagoen Igandetan Elizan liburuxka, mezako otoitz eta kantuekin hornitua”. Lapurdi Irratian ere
|
ibili
zela gogoratu du Arbelbidek, baita Herria aldizkarian ere. Eta Txilardegiren gidaritzapean egin ziren Euskal Idazkaritzako batzar bat bera ez omen zuen galdu.
|
|
|
1972an hil zen arte, Arin hogeiko hamarkadan hasitako bilduma aberasten aritu zen. Bizitza osoan jaioterria arakatzen
|
ibili
zen sotanaz jantzitako esploradore nekaezina izan zen, San Martin Txiki (eta Prometeo) bezala, bazekiena jakintzaren bila mendira igotzea besterik ez zegoela.
|
|
|
Orduko ahaleginak bere fruituak eman zituela ere esan du Bengoetxeak, “euskarak bultzada handia” jaso zuela. Esan du, baita, 2002 urtean inflexio plana egin zuela EiTBk, baina atzetik
|
ibili
zela beti, besteei begira. Gero, EiTBk aurretik ibiltzeko anbizioa izan zuen (Nahieran, EiTB.eus,...), eta orain beste inflexio puntu batean daudela onartu du:
|
|
2022
|
|
|
Kontuz
|
ibili
behar da* bero asko egiten du eta* ez du hainbeste bero egiten moduko egiturekin. Horien ordez, hauek dira molde egokiak, hurrenez hurren:
|
|
|
OEHk badu urrats egin azpisarrera ere
|
ibili
adierarekin.
|
|
|
kasu 2 iz. Arreta, kontua. Kasu handiarekin
|
ibili
.
|
|
|
Zaila da hitz gutxitan bertako esperientziaren berri ematea: talde estu bat saretzen, buruak kolektiboki sortzen eta nor beretik mundu bat eskaintzen
|
ibili
izan gara”, azaldu du Eider Perez begiraleak. Guztira sei begiralek dinamizatu dute ekimena, “esperientzia polita eta aberasgarria” izan dena, beraien hitzetan.
|