|
2000
|
|
|
On deritzat Araba elebidunari, alde batetik bertako jatorrizkoa oraindik zenbait herritan egiten den euskara delako eta, bestetik, legez Euskal Autonomia Erkidegokoa delako. Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean
|
ibili
beharra dugu, gaztelera eta euskara, bi hizkuntzok ofizialtzat hartuz, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz. Ez baita legezko talde politiko bakoitzak berak deritzon eran erabiltzea, gehiengoak legeztatuan baizik.
|
|
|
Bederatzi urte eman ditut berarekin, daudenik eta urterik politenak berarekin eta soilik berarekin. Eta nora noa, Txema utziz gero, kalean zehar burua makurturik
|
ibili
behar badut, inori begietara so egiteko beldurrez. Eta nori laguntza eskatu, merezi ere merezi ez dudala jakinik?
|
|
|
Baina denbora batean amets bat baino hagitzez gehiago izan zuan... Edo ez al dakik ezen jaun Esteban Etxegoien —gure etxeko ardi beltza— eta haren bi anaiak —jaun Eusebio Etxegoein eta jaun Pedro Etxegoien— ezin anaikiroago konpondu zirela, hura protestant zen arren eta bertze biak katoliko, ezkutuan eta isil gordean
|
ibili
behar izan gabe?"
|
|
|
Zientziaren Eliza hura gehiago izan zen, beraz, gure isilpeko adiskidetasunari izena emaiteko modu bat, eta konplizitate keinu bat, etxeko bertze guztienganik bereizten gintuena, eta elkartzen... nahiz eta horrek ere ez zigun eragotzi egite guti batzuen aitzinatzea, zeinetarik pare bat bederen sonatuak baino sonatuagoak izan baitziren... zeren, komunionearen kontuan izan ezik, osaba Joanikot Lutheroren guragoa eta aldekoagoa baitzen Kalvinena baino eta, ondorez, gauzak gehiegi ez lotzearen aldekoa, airearekin aire eta haizearekin haize, eta zeren halakoak ere izan baitziren gure egite haiek ere —bihurrikeriatik ere franko zutenak, bertzalde—, bere mementuan ohartuko zaren bezala... eta zeren, osabak noizbait erran zidan bezala: " Baldin satorren moduan
|
ibili
behar badugu, satorren moduan ibiliko gaituk, Joanes, lurpean, baina, haiek bezala, lurra ere jo diagu noizik behin, mutturraren erakusteko bertzerik ez bada ere".
|
|
|
Eta, haren izena ezagun egiten bazitzaidan ere, zeren jaun Marcel prezeptorearen ezpainetarik noizbait aditua bainuen, Bartolomé de Carranza artzapezpikuarenarekin baterat, zerbait gehiago jakin nahi izan nuen, eta orduan kontatu zenidan nola Barasoaingo doktoreak Fernando Katolikoaren indar armatuetarik ihesi
|
ibili
behar izan zuen, haren familiakoak Nafarroako errege legitimoaren aldekoak zirelako; nola apez ordenatu ondoren urte luzeetan Salamancan irakasle izan zen, Frantzisko Vitoriakoarekin batean, eta gero Portugalerat joan zen, non Coim brako unibertsitatean aritu baitzen, luzaroan han ere; nola, gero, Carranza artzapezpikuaren defendatzaile izan zen, Europa osoan sonatua izan zen auzian, eta nola har... lehena, ez zuela onartzen Espainiak Nafa rroa bereganatu izana; bigarrena, Martinek erraiten zuela ezen erregek gorrotatzen zuela eta hargatik ez zuela haren Gorteetan kargurik; hirugarrena, nafarra zela eta Albre ten aldeko familia bateko kide eta partaide; laugarrena, Franziaren laguna zela eta Frantziako kulturakoa; eta kontatu zenidan, finean, nola Mar tinek ospitale batez dotatu eta hornitu zuen bere jaioterria, Barasoain, hil ondoren.
|
|
|
—Orthezerat itzuli ondoren, ene lagun protestant batek, zeinari Jacques de Bela baitzeritzan, gutun bat skribatu zidan, non jakinarazi baitzidan ezen berak ere gutun bat jaso zuela eta kontuz
|
ibili
beharra nuela, zeren baitzirudien, gutunak zioenaren arabera, ezen bizkondearen aldeko jende batzuk goganbehartsu zeudela nitaz, Mathalasen buruaren kontu hura zela kausa: " espainiarraz" goganbehartsu zeudela, alegia, zeren frantsesentzat espainiar bainintzen, are espainiarrago gauzak okertzen hasi zirenean —eta, behakoa iluntzen zenuela, zeure etorkizunaren berri bazeneki bezala, erantsi zenuen—:
|
|
|
Eta, urtean bizpahiru aldiz, aitak inguruko jauntxoak bildu eta guztien arteko solasetan berdin gertatzen zitzaidan, eztabaida filosofiko teologikoren bat sortzen zenean... nahiz eta hori bakanetan gertatzen zen, zeren eta aita baitzen buru haien artean buru, eztabaiden nondik norakoak fintkatzen eta bideratzen zituena, eta hark laketago izaiten zituen ehizarekin loturikako gaiak... eta bertze jaun gehienek ere bai, egia erran. Baina, nehoiz eztabaida filosofikoren bat sortzen bazen, ikusgarria zen nola
|
ibili
behar izaiten zuen osaba Joanikotek soka baten gainean bezala, zuhur eta ausart aldi berean, eta nola izaiten zuen aita jesuita zelatari, sokatik noiz eroriko...
|
|
|
—Hago lasai, Joanes —ihardetsi zidan osaba Joanikotek—, zeren eta Jainkoak behin mugitu baitzuen bere hatza, mundua sortu zuenean, eta ez dik berriro mugituko. Izan ere, Jainkoa akasgabea duk, baita Hark egin lehen mugimendua ere, bertze mugimendu guztien katea ekarri duena eta etengabeko kreazioaren katea, eta, hala, ez dik gu bezala okerrak xuxentzen
|
ibili
beharrik, egiten duen guztia zuzena delako...
|
|
|
Zeren paretaren kontra adarka dabilen aharia kementsua eta ezin adoretsuagoa izanen da, baina nehola ere ez burutsua eta argia. Eta bertzeen buruetarat eta bertzeen baitarat argia eraman nahi duenak edo eraman nahiko lukeenak argi
|
ibili
beharra du edo ibili luke, eta argiago erabili bere burua. Urkabean, ordea, erortzen da burua, eta itzaltzen da buruko barren argia.
|
|
|
HATSARREAN kontatu dizut nola bai aitak eta bai aitona Nikolasek ere erraiten ziguten ezen urbiaindar guztiok ginela noble, baina batzuk bertzeak baino nobleago, eta halakoak ginela etxegoiendarrak. ...4marra eta azpimarra—, goikoen eta behekoen munduak bereizten zituena eta batzuen eta bertzeen arteko harremanak fintkatzen, halako suertez, non, goiti beheitikoak baitziren manuak eta desaireak ezinbertzez, eta beheiti goitikoak begirunea eta obligazinoak; aitonak, bere aldetik, ez zuen ukatzen marra hura, ezta manuen emaitea goikoei zegokiela ere, baina berez hala zena ez zuen azpimarratzen
|
ibili
beharrik, eta uste zuen, bertzalde, ezen begirunea eta obligazinoak bi aldeetarat zeudela, eta goiti beheitikoak zirela beheiti goitikoak bezainbat; eta desaireak beti zeudela, edo gehienetan, soberan.
|
|
|
Atertu zuenean, osaba eta biok gurditik jaitsi eta, gurdizainari laguntzeko asmotan, harri batzuk jarri genituen gurpilen aitzinean; gero, berriz, gurdian zituen bi taket eman zizkigun gurdizainak eta manatu zigun ezen taketak lurrean berma, eta bulka genitzala gurpilak gibeletik, berak zaldiak zigorrez jotzen zituen bitartean, eta entseia gintezela, halatan, gurdia lohitik ateratzerat. Eta, arestian erran bezala, nik gauez gaizki lo egin nuen eta urduri nengoen... eta hala
|
ibili
behar izaiteak are urduriago jarri ninduen. Eta gurdizainak erraiten zuen:
|
|
|
Zeren, orduan bai, guztiz libre sentitu bainintzen... eta zeren ez bainuen jada isilpean
|
ibili
beharrik, nola ibili bainintzen Ocomotoko presondegitik jalgi nintzenez geroztik...!
|
|
|
—Ez dut jauregia burdel bat bihurturik ikusi nahi eta, beraz, badakizue nola
|
ibili
behar duzuen, kondenatuen gelan hilabetea iragan nahi ez baduzue...
|
|
|
Eta nik banekien, bertzalde, ezen almirant D’Estréesen manuen aiduru zegoela Alain Coup d’Œil... eta banekien, halatan, ezen, neure asmoen aitzinatzeko, bizkor
|
ibili
beharra nuela, kortsario buruak manu haiek errezibitu baino lehen, zeren noiznahi den irits baitzitekeen almirant frantsesaren mandatari edo mezulariren bat manu haiekin, eta zeren manu haiek La Crique tik ateratzerat obliga baitzitzaketen Alain Coup d’Œil eta bere kortsarioak, auskalo zer bertze batailarat eta auskalo norat... Eta, hala, Alain Coup d’Œil ekin hilabete eta erdi edo neramala, galdetu nion ea ba ote zekien nola sortu zen xake jokoa, eta hark ezetz ihardetsi zidan, eta nik asmatzailearen eta erregeren arteko historia kontatu nion.
|
|
|
Eta, behin desterruan, Lapurditik Nafarroa Behererat eta Nafarroa Beheretik Lapurdirat
|
ibili
behar izan zuten, aldi batez, baita Biarnoko lurretarat ere, hainbat bider, gure arbaso haiek, lagun handiki batzuen etxetik bertze lagun batzuen etxerat, harik eta, Indietarako asmotan zegoen etxejaun bati etxea eta lurrak erosi zizkioten arte, non habia berria moldatu baitzuten, Lapurdi eta Nafarroa Behereko mugan. Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino.
|
|
|
Eta hala
|
ibili
behar izan nuen haiekin hilabete hartan ehizan.
|
|
|
Haien aita Ezpeldoiko jauna zen —gure amaren anaia eta gure osaba—, zeinari Bernabe baitzeritzan eta zeinak gonbidatu baikintuen hiruzpalau urte haietan bere jauregirat, norat joaiten baikinen Mattin eta biok amarekin eta hiruzpalau morroi neskamerekin; baita aitarekin ere, negozioek bakean uzten zutenean... baina nola negozioek bakean uzten zutenean aitak ez zituen negozioak bakean uzten, uste dut ezen behin bakarrik etorri izan zela azkenean eta ez egonaldi osorako. Ama gogara joaiten zen, bere ahizparekin —zeina baitzen gure izeba Emiliani, bertze nonbait ere aipagai izan dudana, zeren eta amak osaba Joanikotekin ezkondu nahi izan baitzuen gure izeba hura— egoiteko gogoz, eta gurekin ere nehork ez zuen erreguka
|
ibili
beharrik harat joan gintezen, osaba izebek ongi tratatzen gintuztelako eta lehengusuekin gogaitzeko astirik izaiten ez genuelako.
|
|
|
Informatzaile zailxkoa gertatzen hasia zitzaidan. Tentuz
|
ibili
beharra neukan, haregandik deus aterako banuen.
|
|
|
—Badakit izorramendu bat izan zela zuretzat eta zure arrebarentzat hain berandu ailegatu izana, Unairekin alde batetik bertzera
|
ibili
behar eta. Sentitzen dut.
|
|
2001
|
|
|
Baina ez zuen etsi nahi. Berak, Sergiok, zapata saltzaile profesionala izan nahi zuen eta horretarako gai zela erakutsiko zion mundu osoari, baita hamar urtez emakumezkoen takoien gainean
|
ibili
behar bazuen ere.
|
|
|
Unai eta bere playboy filosofia: 50 urte arte neskekin ez dela serio
|
ibili
behar esaten du beti. Ahal den parranda gehiena bota eta ahal den neska gehienekin joan bai, baina konpromisorik gabe.
|
|
|
Eta horixe esango nioke nik, trenetan
|
ibili
behar dudala, ahal ditudan guztiak probatu behar ditudala. Eta horretarako, esango nioke, goizetik aterako naiz etxetik berandura arte.
|
|
|
Egun argitan ikusi edo pentsatzen duena kontatzen die iluntzean besteei. Eta horixe da bere ofizioa; ez du ehizan
|
ibili
behar, ez armagintzan, ez gerran... tribuko kontalaria da. Eta horixe da bere ofizioa."
|
|
|
Egunero hirian batetik bestera
|
ibili
behar dira. Ez dituzte autobusetan onartzen, makila eta soka luze asko erabiltzen baitituzte.
|
|
|
Ia ez dago semafororik. Ahal den moduan
|
ibili
behar. Kale eta errepideetan ez da eskubitik edo ezkerretik datorren trafikoa bereizteko arrastorik.
|
|
|
Batzuetan erdi ezkutuan
|
ibili
behar izaten zuten, lehorretik aitamen deiadarrik entzun beharrik ez izateko eta lehorreratzeko aginduaren umiliazioa bete beharrik ez izateko. Itsasora batelean irten eta han joaten ziren ahalik eta ostenduen aurrera.
|
|
|
Eta munduko futbol kanpeonatorako Alemaniak ere talde ona omen zuen. Gogorra da gero denborarekin beti borrokan
|
ibili
beharra. Aspirinaren anuntzioa ere entzungo zen:
|
|
|
Jantokia utzi eta Pauso Galduen Galeria den korridore bakarti eta luzea
|
ibili
behar izan dut berriro jardinera heltzeko.
|
|
|
Harrezkero, zerbitzariak lau ordurik behin lan egin du, egunean sei bider: 8, 12, 16, 20, 0, 4 Eta ordu zehatzak direnez gero batak besteari deika
|
ibili
beharrik ez da izango, nahikoa izango da zerbitzu bakoitzaren ondoren Edwinen iratzargailua hurrengo ordurako seinalatzea.
|
|
|
‘Badira bide batzuk derrigorrez
|
ibili
behar ditugunak, inora ez doazela jakiteko.’
|
|
2002
|
|
|
Eta alde horretatik, poesia eta poetak enbarazugarriak zitzaizkion, irudimenera, aldarrikapen apasionatura baitzeramaten gizakumeon mundua. Platonek pentsatzen zuen bitxikeria asaldagarriak asmatzen zituztela poetek, eta kontu handiz
|
ibili
behar zela beraien adierazpenekin.
|
|
|
Soziologia ikasi eta katalogo bidezko salmenta enpresa batean zebilen, zer egiten zuen oso ondo jakin gabe. Eta askotan, noiz kobratuko zain
|
ibili
behar gainera. Nola ote zeuden besteak?
|
|
|
Albaitariek eta animalien aldeko elkarteek jasotzen dituzte zakur zaurituok. Kontuz
|
ibili
behar, ordea. Oso erasokorrak dira.
|
|
|
Batek eta Bik ume umetatik erakutsi zuten animalia guztiei erasotzeko grina izugarria. Ni beraiekin igotzen nintzen Artxandako hegaletara eta erne
|
ibili
behar beti.
|
|
|
Baina, Soniaren desio eta asmo onak eskertzekoak baziren ere, Sarak garbi ikusten zuen bere bakardade hura bakarrik
|
ibili
beharrekoa zela, oinaze eta hutsune batzuk banaezinak eta konpartiezinak zirelako, besterik gabe. Ez zuen duda egiten, gainera, berea ere halakoa zela.
|
|
|
Zer gaizki pasa nuen asteburu hura! Eta okerrena, itxura egiten
|
ibili
behar izan nuela, honi irri eta hari ere irri, Bayerko ordezkarien eta medikukideen artean. Eta haien emazteen artean.
|
|
|
Zeure amarengatik esaten dizut. Izan ere, elizak guztiok erabili gaitu mendez mende, eta orain guk eskrupuluarekin
|
ibili
behar ote dugu hura behin erabiltzeko. Zergatik ez, Pantxike gustura geratuko bada?
|
|
|
Baina erantzun hark ez zuen jada balio. Horregatik gutiziatzen zuen izaki ikusezin bat izan, inori azalpenak ematen
|
ibili
behar ez izateko. Une batez, etxea eta denda saldu eta Euskal Herrira itzultzea otu zitzaion.
|
|
|
Baina kontuz
|
ibili
beharra nuen, aldi berean, errukiarekin. Gaixoekin izandako hainbat urtetako esperientziaren ondoren, bai bainekien errukia bertute bat dela, errukitzaileak maiz ezkutatu eta mozorrotu beharrekoa, errukituari apalgarri eta iraingarri gerta ez dakion.
|
|
|
Artean Camusen La peste ko Paneloux bezalakoa bainintzen: estudioetako gizona, jendea hiltzen ikusi gabekoa, anatomiako praktiketan gorpu izoztu bat baino gehiagorekin
|
ibili
behar izan genuen arren. Jendea hiltzen ikusi nuenetik, ordea, duda egin nuen marxismoaz eta duda egin nuen guztiaz.
|
|
|
Behin edo behin esan dudan bezala, gauza bat baitira helburuak eta borondatea, eta beste bat errealitatea. Eta, barnetik astintzen ninduèn barne borroka etengabean, beti
|
ibili
behar izaten nuen oreka baten bila, errukiak belaxkeriara eraman ez nintzan, neure idealetik urrun baitzegoen haur kontsentitu bat haztea. Eztia izan behar zuen, oro har, gure erlazioak, inola ere ez eztikeriak joa.
|
|
|
Ez zen hura Pantxike lasaitu behar izan nuen lehen aldia. Garai batean ere hala
|
ibili
behar izan bainuen, hari esanez Leirek hartzen zituèn tratamenduko xarabeak –inmuno eskasiak piztutako neumozistis bakterioaren aurkakoak– bitaminak zirela.
|
|
2003
|
|
|
zabalik zegoen leihoa. Matiasek pentsatu zuen pilota leihotik jausten bazen, trenetik jaitsi zuela, eta aspergarri samarra izango zela estaziotik eta burdinbideetatik pilota bilatzen
|
ibili
behar izatea, baina nahitaezkoa zela aldi berean, eta berdin ziola trenak hogeita hiru minutu beranduago irten behar bazuen, lehentasunak lehentasun direla, eta hori ingeniari batek ere ulertu zezakeela.
|
|
|
Hartarako, baina, bizkor
|
ibili
beharra zuen, eta pleno bat berandu gabe deitu, Azpil Easako legepean jartzeko. Aurretik, ordea, Soroetako lurrak merkean bereganatu zituzten, eta garaipentxo hura ospatu beharra zuten, huraxe izan baitzen, ausaz, garaipen erabatekoaren hasiera.
|
|
|
Munduko zorion guztia opa diat –esan dio, Txominen ezker eskua bere bi eskuen artean ferekatzen duen bitartean: Txominen eskua hotz aurkitu du, bere ideien alde lan egiteko ihesi
|
ibili
behar duen mutil baten esku hotza, berak, Mirenek, bere gorputzaren beroaz berotu nahiko liokeena, maitasunaren suaz sutu...
|
|
|
Guztiz. Baina hau berrargitalpen bat da, eta parametro batzuen barruan
|
ibili
beharra nuen. Eta emaitza ere hor dago, zuk zeuk ondorioak atera ditzazun.
|
|
|
Atzera begiratu eta bakarrik nagoela ikusi dut. Arin
|
ibili
behar dut, berehala itzul bailiteke.
|
|
|
–Patinak Greta hobeto garraiatzeko dira. Pisua dauka eta hirian asko
|
ibili
behar da alde batetik bestera.
|
|
2004
|
|
|
Zer diok, beldurra errealitatea onartzeari? Nirekin ez duk itxurakerietan
|
ibili
behar. Nik bazekiat Iratik ñir ñir egiten duela hire begitan.
|
|
|
Nonbaitera jo behar horretarako. Bertakoa ez denari eske
|
ibili
behar, Maalouf-ek iradoki berri digun legez. Euskara ez da aurreragarria izan, ezta euskaltasuna ere oro har, aurrerabidearen eskumenak ere kanpokoen eskutik kudeatuak izan direlako.
|
|
|
Hizkuntza jakin baten erabilera gure sozializazioaren ardatzean txertatua baldin badago, pentsatzekoa da hizkuntza horretan eraiki dugula, besteak beste, geure nortasun soziala eta nazionala. Nitasunaren eta gutasunaren arteko galbahe izate horrek, tarteko zubigintza horrek, nor beraren subjektutasuna eraikitzeko erabilia izan denez, ez du oso urrun
|
ibili
behar inoren mundu mental eta ideologikotik. Inoren mentalitatea onduko bada, izan ere, hizkuntzaren esku hartzea noraezekoa da eta, halaber, inoren sistema ideologikoa osatuko bada, talde erreferentziak eta balioak ere hizkuntza jakin baten arragoan goritu behar.
|
|
|
Derrigorrez, gainera. Ezertara iritsiko bagara, zuhur eta ausart
|
ibili
behar. Zentzu horretan, euskaltzale askoren zuhurtzia ez ote da kikilduraren adierazgarri?
|
|
|
Jakintza, kultura eta pentsamendu jasoaren eremuan lur-zoru oneko baratzea atontzeko gomendioa da hori. Oinarrizko hezkuntza sistemaz gaindi
|
ibili
beharra daukala egungo gizarte ereduan hizkuntza batek, noranahiko lanabes zolia bihurtu behar genukeela, atarramentu makurrik nahi ez badugu. Ez al gaude, proposamen honetan ere, hizkuntza funtzioen sistema guztizko baten aldeko eskakizunaren aurrean?
|
|
|
–Itsasoan, marinelak kontuz
|
ibili
behar du ekaitzekin. Gehiago ez:
|
|
|
ekaitzekin bakarrik, eta igual itsas lamien kantuekin, ze arrastatu egiten zaituzte eta itsutu, eta ez zara horretaz konturatzen harik eta burua erabat galduta izan arte. Baina kontuz, benetan kontuz, lehorrean
|
ibili
behar du marinelak. Portuan ez:
|
|
|
Baina orain ez. Orain, bere artean pentsatzen du holako kontuetan ari bazara, ari zarela, eta ez dela
|
ibili
behar koplatan.
|
|
|
Pentsatu du igual, kasualitatez, asmatu duela eta egongo dela Aldo Borghessoren bat bazterretan. Eta izena asmatu du, batez ere, bere moduko asko dagoelako Italian eta munduan, izena aldatutakoak, Livia Bucova izan eta Livia Scola izenarekin
|
ibili
behar dutenak, eta Aldo Borghesso bat sortu du haien alde, gauza ulergaitzagorik ez dagoelako ezkutatu behar izatea baino, azala duzulako beltza, abizena berdea edo pentsaera gorria.
|
|
|
Sartuz gero, irentsi egiten zaitu izerdi eta linimentuzko marea horrek, arraina irensten duen moduan zurrunbiloak, eta burua galtzen duzu. Bizkor
|
ibili
behar da: lehenengo eta behin, egon zaitez ikusleen artean, ziklistak noiz pasatuko zain, bizikleta alboan beti, esku bat koadroan eta bestea manilarrean, susmorik piztu barik.
|
|
|
Gero, Gino eurengana hurreratu, eta besoa jarri zien sorbaldan, azalduz halako bizikleta batekin oso kontuz
|
ibili
behar dela, lagunok, ez delako zuen seme alaben bizikletaren gurpila aldatzea bezala ze, pentsa, honekin irabazi nuen azken Milan San Remo, eta gurpila askatzerakoan tentuz ibili behar da, lagunok, koroaren hortzak ukitu barik edo erradioen tentsio puntuari kalte egin barik, hau ez delako jostailu bat, e, lagunok.
|
|
|
Gero, Gino eurengana hurreratu, eta besoa jarri zien sorbaldan, azalduz halako bizikleta batekin oso kontuz ibili behar dela, lagunok, ez delako zuen seme alaben bizikletaren gurpila aldatzea bezala ze, pentsa, honekin irabazi nuen azken Milan San Remo, eta gurpila askatzerakoan tentuz
|
ibili
behar da, lagunok, koroaren hortzak ukitu barik edo erradioen tentsio puntuari kalte egin barik, hau ez delako jostailu bat, e, lagunok.
|
|
|
Ibarrak, Mitxelenak beren uste osoa jarri zuten nigan. Baita nire gobernuko buruzagiek ere, une hartan gaizkileak bezala ezkutuan
|
ibili
behar zutenek, justiziaren alde egiteagatik. Ezin nien huts egin.
|
|
|
Erotu egin nintzen. Amak erraten zidan kontuz
|
ibili
behar nuela, amorrua mendean edukitzen ikasi behar nuela. Arrazoia zuen.
|
|
|
–Sentitzen dut honela
|
ibili
behar izatea –erantzun zidan Mitxelenak, burua astinduz. Bere gorputz zabala astunki altxatu eta idazmakinaren mahaitxoaren azpitik maleta handi bat atera zuen.
|
|
|
Eta, hain zuzen ere, argia zelako aukeratu zuen lanbide hura: poliki ordaindurik zegoen (Del Vallek susmatzen zuen diru gehiena Berlindik zetorrela, ez Madrilgo diru kutxa ahituetatik), eta ez zenuen Teruelgo lubakietako lokatzetan arrastaka
|
ibili
behar. Eta hori ez zen txori kaka, ez horixe.
|
|
|
azken batean, Baionatik jarraitu behar izan zidaten Pariseraino. Eta zer zela eta
|
ibili
behar zuten ni bezalako hasiberri baten atzetik. Lanak nituen neure burua benetako agente bezala ikusteko eta!
|
|
|
Zuhurtzia zuhurtzia zen, eta hobe ziurrera jotzea. Azkar
|
ibili
behar zuten.
|
|
|
Edozer atera zitekeen gaizki. Batez ere presaka
|
ibili
behar izaten zenean.
|
|
|
–Ez. Ahalik eta zuhurren
|
ibili
behar dugu. Ahalik eta hauts gutxiena astinduta.
|
|
|
–Kontu handiz
|
ibili
behar izan dugu –adierazi zuen Einsteinek– horrelakorik ez ekartzeko gure honetara. Tellerrek, eta Tellerren moduan askok, Estatu arrazoia dute errege.
|
|
|
Emakume lodia zen, baina bizia itxuraz. Aurpegia gorritua zeukan, batera eta bestera
|
ibili
beharrak eta, agian, itsumustuko beroak eraginda.
|
|
|
Ez! –segitu zuen– Bada, ez zakiat zergatik
|
ibili
behar dudan nik hortik homosexuala naizela predikatzen.
|
|
|
Lehenik, Ikerrekin kontsultatu nuen. Ordu luzeetan hitz egin genuen, aldeko eta aurkako argudioak balantzan jarriz, legeari zegozkionak ere bai, haurra jasoz gero elkarrekin bizi ginela zabaltzea komeni ote zitzaigun edo disimulatzen
|
ibili
behar ote genuen, hau eta beste. Honela esan zidan, azkenean:
|
|
|
Sarri
|
ibili
behar izaten nuen, ilunduta gero, baso bideak zehar. Gerra inguruko sasoi hartan hobe zen, izan ere, ilunez egin ogitarako, morokiletarako edo talotarako irin garraioa.
|
|
2005
|
|
|
–Mundu honetan beti dago txibato ostiaren bat, guztia izorratzen
|
ibili
behar duena?!
|
|
|
–Itzali telebista, Ines. Egunero horrela
|
ibili
behar! Ez al dakin, bada, konpartitzen den hitza arnasa bezalakoa dela familia batentzat?
|
|
|
Jeloskor hik heure etxea daukaalako eta nik gurasoekin bizitzen jarraitu behar dudalako. Jeloskor hirekin bakarka egoteko hire etxe hori ezin erabili eta beti sasi konponbideen bila
|
ibili
behar dugulako, gaur autoan, bihar motel merke batean, etzi nire gurasoenean asteburu pasa joan direla aprobetxatuz...
|
|
|
Egia esan, Tetsuoren begi ñimiño horietan ere begirada arraroak sumatu dituela esango luke. Ze pozik
|
ibili
behar duen holako ikasle gazte eta polit bi egunero inguruan dituela. Ezkonduta dagoen ere ez daki.
|
|
|
–Gu Roppongi ra goazan, bahator? Azkar
|
ibili
behar dinagu azken trena ez huts egiteko.
|
|
|
–Beno, banoak, azkar
|
ibili
beharra zaukaat autobusa hartu nahi baldin badut.
|
|
|
Mateori buruz pentsatzen nuenean bi aukera etortzen zitzaizkidan burura: batetik Monikak aipatzen zuena, harea zuriko hondartza batean etzanda, piercing en erregina alboan zuela, eta bestetik ezkutuka
|
ibili
beharra, lan makurrenak egiten paperik gabekoa izateagatik eta sekula lo lasai egin ezinda. Nahiago nuen lehenengo aukeran pentsatzea.
|
|
|
Zeuk ikusi zer doan zikinduz, zer gelditzen den egiteko... Niri galdetu beharrik gabe eta aldi bakoitzean telefonoz deitzen
|
ibili
beharrik gabe elkar ulertzea nahi nuke. Ez da egunero etorri bazenu bezala... badakit hori...
|
|
|
–Eta orain, garrantzitsuena –aditzera eman zion etxekoandreak behatz erakuslea aireratuz–: bitxiak non gordetzen ditudan erakutsiko dizut, bila
|
ibili
beharrik ez dezazun izan.
|
|
|
Horkoak, San Faustokoak, elektronikoak dira. Orain ez da jotzen
|
ibili
behar; botoiekin egiten da orain. Ez da indarrik egin behar kanpaiak jotzeko.
|
|
|
Eta zeruan hodei bi zeuden, txikiak, eta Mateo konturatu zen Immanuel Kantek, esate baterako, aitite Julianek baino askozaz biografia eskasagoa izan zuela. Eta iruditzen zitzaion apur bat lizuna zela beti inoren biografiak ikasten
|
ibili
behar izatea eta aititerena ez ezagutzea. Eta arratsaldea epel epela zen, udan, eta haize apur bat sentitzen zuen Mateok hamabost segundorik behin.
|
|
|
Gero esnea botatzen da kafearen gainean. Esnea izekok berotu zuen, ze esnea berotzeko suarekin
|
ibili
behar da, eta suarekin ibiltzen diren umeak itsu gelditzen dira eta atzamarrak erretzen dituzte eta beltz gelditzen zaizkie atzamarrak bizitza osorako. Horregatik berotu zuen izekok esnea.
|
|
|
Umetandik genekien sugandilen eta muskerren bila Labarganera igotzen ginenean, guztiz kontuz
|
ibili
behar zela Labarburun eta Izarte gaineko ertzean.
|
|
|
banuen indar aski gogoko bideak eta zirrikituak marrazteko. Kontuz
|
ibili
behar, beraz. Bizitza ez zela komiki bat pentsatu nuen:
|
|
2006
|
|
|
aldarrikaturiko norberaren alderdi daimonikoaren aurpegiak zirela; eta aurpegi horien agerpenak arrazoiaren, argudioaren, helburuaren, sendotasunaren bitartez lotu eta kontrolatu behar zirela. Horren arabera, helburua zen garrantzitsua, eta bidean aurki genitzakeen oztopoekin (batez ere pesimismoarekin) oso kontuz
|
ibili
behar genuen.
|
|
|
Gainera, eta hau da okerrena, bakoitza bere kabuz eta bere indar soilez kantagintzan
|
ibili
behar horrek ondorio txar bat zekarren: ez zuela besteengan laguntza haundirik aurkitzen.
|
|
|
Handik ordu pare batera, kaiera esaldi ilunez beterik zegoen: " Hil honetan Geminis indartsua da, kontuz
|
ibili
behar dut"," Ahalmen handiko ikur babesleek odolez eginak behar dute izan", edo" Ikusezin bihurtu behar natzaio, gorputzez eta gogoz. Ez ditu nire buru uhinak atzeman behar".
|
|
|
Autopistara iritsita, bere buruari eutsi egin behar izan zion autoa abiada osoan ez jartzeko. Gainera, kontuz
|
ibili
behar zuen, zenbat eta hegoalderago joan, ilunago jartzen baitzen zerua. Irratian elurra zekarrela erraten zuten.
|
|
|
Barruan harra geratuko zitzaion beharbada, baina kanpora begira kopeta gora
|
ibili
behar zuen, herriko komisario politikoa ez ezik iheslari baten mutil laguna zelako.
|
|
|
Badira batzuk, barruko patiorik ez badute, bainugelan bertan alderik alde zabalduko dutenak, edo sukaldean bestela, bertako epeltasunean azkarrago lehortzeko; inola ere ez kalean, jendearen bistan. Gure etxean ez gara horren herabeak ere, baina bai diskretuak, euskaldunon bataz besteko neurrian behintzat, eta, nola leiho guztiek kalera jotzen duten, bada, esekitokiaren atzeko aldean ipini ohi ditugu barruko arropak, maindire eta alkandoraz inguratuta; ez dut esango ezkutatuta jartzen ditugunik, ez baitaukagu zer ezkutaturik, baina ez dago herri osoari kontatzen
|
ibili
beharrik ere zer koloretakoak diren nire galtzontziloak, zer modelotakoak nire andrearen kuleroak.
|
|
|
1660 urtea zen ordurako, eta Charles II.a erregeak arreta askoz gehiago hartu zuen bere aitak baino gobernuko gauzak antolatzeko garaian, errege bat exekutatu eta errepublika ezagutu duen herrialdea baitzen ordurako Britainia Handia, eta gorentasun deitura jasotzen duten erregeek ere kontuz
|
ibili
behar izaten baitute horrelako herrialdeekin...
|
|
|
Nahasmendu eta itxura aldatze horiek beti izaten dute xarma. Stevensonen Bohemiako Sebastian printzea gau arabiar berrien ardatza da, inoiz erresumara itzuliko ez den atzerriratu ospetsu, entzutetsu eta ilustrea, beti ezkutuan
|
ibili
behar duen pertsonaia distiratsua; eta horretan badu Aladro jaunaren nolabaiteko antza: parke batean deserriratutako bi printze dira...
|
|
|
–Ez daukazu zoroaren pare
|
ibili
beharrik –hasi zitzaidan Zipriano–, pare bat eguneko kontua izango da dena.
|
|
|
–Etorri zu, isil isilik zu –eta behealde hartako hormak seinalatu zizkidan, kalatxorien habiaz josiak. Tentuz
|
ibili
behar genuen hegaztiak ez ikaratzeko, asaldatuz gero erasoka hasiko zitzaizkigun eta.
|
|
2007
|
|
|
–Aupa, makalontzi hori, laster ailegatuko gaituk eta?. . Ez zekiat zergatik
|
ibili
behar dugun beti mendi puntetan?, botako zigun iritsitakoan. Ez zen egia mendi puntetara joaten ginela, baina aldapak pasatu bai, txoko hobeak aurkitzen baitziren hartara:
|
|
|
Sendotzaren alukeria zera zen: hartarako prestatzeko asteroko bileretara joaten
|
ibili
behar izan nuela pare bat urtean, txikitako katekesian bezala. Edu eta Rober libratu egin ziren, beren etxeetan horren elizkoiak ez zirelako edo.
|
|
|
Nik uste, hirugarrengoa izango dela definitiboa. Beraz, erne
|
ibili
behar dut. Ziur nago hurrengoan zerbait handia gertatuko zaigula txoko horretan.
|