|
2000
|
|
|
ezkerreko buruan, estatuarekiko identifikazioa (very state) eta batereherrialdekoa ez izatea (not at all regional), eta eskuineko buruan erregioarekikoidentifikazioa (region) eta batere estatukoa ez izatea (no at all State). Gainera, hirutestuinguru kulturalen kategokiak, dimentsio
|
horretan
toki desberdinetan kokatzendira: Katalunia eta Euskal Herria eskuinean, hau da, oso talde identifikazio handiaren eta estatu identifikazio txikiaren ondoan?, eta Andaluzia ezkerraldean, oso talde identifikazio txikiaren eta estatu identifikazio handiaren ondoan?.
|
|
2003
|
|
|
Estrategiak balio liguke energiari eta ditugun indarrei, elkarlanaren ondorio emankorren bitartez, etekin handiagoa ateratzeko eta, zergatik ez, euskararen inguruan lanean ari garen guztiok ahalegin eta ekarpen kolektibo nahiz positibo bateko partaide senti gaitezen. Eta
|
horretan
tokia dute euskalgintzaren bi plano nagusietan ari diren ekimen guztiek. Alde batetik," eguneroko lanean" ari direnak, dela erabilera, dela motibazioa, sormena, transmisioa, hezkuntza...
|
|
2004
|
|
|
Baina lan guztien artean, pareta txuri eta hotzen artean, gogora etorri zitzaidan Iruñeko Gazteluko Plazan jarrita dagoen eskultura. Garaje lotsagarri baten sotoan, markako autoen artean, botata egon zen hura; orain hainbeste porlan eta bankuen artean ezkutatuta dagoena, farola bat bezala inguru
|
horretan
tokia aurkitu ezinean.
|
|
2005
|
|
|
«Baina txikiegia zen, »dio Evak» eta bi gelako pisu bat alokatu genuen orduan». Lehen haurra izan eta bigarren gela
|
horretan
tokia egin zioten. Bigarren alaba etorri zenean ordea, hiru gelako pisu batera pasa ziren.«Gaztea zarenean ez duzu leku askorik behar eta etxearen egoerak ere ez zaitu hainbeste kezkatzen, dio Iñakik baina gero etxe handiagoa behar duzu, sukalde eta komun egokiekin...
|
|
2006
|
|
|
Horrela bakarrik ulertzen da Lasarte Orian gertatutako hizkuntzaren berreskurapen prozesua: batzuek euskararen galerak zeraman inertzia ahaztu eta euskara euren ingurunean berriz txertatzeko apustua egin zuten; beste batzuek, Euskal Herritik kanpoko erroak alboratu gabe, oroimen berriak sortzeko ahaleginak egin zituzten euskarari eta euskal kulturari sormen prozesu
|
horretan
tokia utziz. Transmisioak guztien ekarpenak behar izan ditu azken urteotan, ekarpen eraldatzaileak, transgresoreak…
|
|
2008
|
|
|
Adierazpen
|
horretan
tokian tokiko hizkerak eta euskalkiak aztertu eta landu behar direlako ustearen alde jartzen da Euskaltzaindia. Beraz, bego hau argi eta garbi eta goraki aitortua.
|
|
2010
|
|
|
Hala ere, oraindik ez dute horren inguruko xehetasunik aipatu. Tresna horrekin dagoeneko industria
|
horretan
toki propioa eskuratu duten enpresa handiekin lehiatu du, Microsoft, Nintendo eta Sony enpresekin, besteak beste. Azken belaunaldiko telefonoetarako eta Tablet PC izenaz ezagutzen diren gailuetarako gero eta joko gehiago eskainiko dituzte, gainera.
|
|
|
Neska horren akorduan inolako arrastorik utziko ez zuela pentsatu zuen Oliveirak. Zein erraz sartzen diren neskak gizonen postalen kutxan, eta zein zaila den kutxa eder
|
horretan
toki bat egitea. Noizbait liburukoteei erreparatu eta lanbroa baino ez zuen gogoratuko neskak:
|
|
2011
|
|
|
Jose Mari Esparzaren asmoa zen hemengo historialariek izan zezatela toki bat beren lanak argitaratzeko. Liburu akademikoak ez dira saltzen, denak oharrez beteta daudelako eta astunak direlako, eta esan zidaten sail
|
horretan
tokia egongo zela nik egoki ikusten nituen liburuak argitaratzeko. Bilduma lan klasikoak argitaratu dira, Manuel Irujoren lan batzuk, edo Pierre de Lancrerenak, edo El Árbol de Gernika, George Steerrena, baina baita liburu berriak ere, esaterako Esclavos del Pirineo, edo herriko lurren inguruko lanak… denetarik dago.
|
|
2013
|
|
|
Handikeriarik gabeko tartetxo irudimentsu horren bitartez, abestiek bere zentzu osoa hartzen dute; geure zentzumenetara heltzen dira abestien doinua ez ezik baita euren hitzen esanahia ere. Musika panoramaren jarraitzaile porrokatua, Martinek ematen digun dosi ziztada
|
horretan
toki aparta hartzen du euskal musikagintzak, ukitu nostalgikoa erantsiz. Badoan aste honetan, esaterako, une gogoangarriak eskaini dizkigu:
|
|
|
Azterketa XX.mende erdian (1950) gelditzen da. Dudarik gabe aukera horrengatik, garbi dago gaurko aditu askorentzat «literario» ez diren sailek badutela liburu
|
horretan
toki nasaia eta ñabardura askorekin zehaztuak direla: «La poésie de circonstance, la poésie religieuse et la poésie didactique», «Aux marges du littéraire:
|
|
2014
|
|
|
“Esperantzak bazeuden, baina kontatzen zigutenagatik ikusten zen gatx zegoela”. Datorren urtera begira PinoRoad egaz zerikusirik ez duen Continental mailako proiektu berri bat prestatzen dabiltza, eta aurrera irtengo balu Bizkarrak proiektu
|
horretan
tokia izango lukeela esan diote. Horrek “esperantzarako tartea” irekitzen duela onartu du, baina badaki talde berri bat sortzea beti dela zaila.
|
|
2017
|
|
|
" Historiak hartzen duen lekua nolabait fikzioan; Aingeru Epaltzak anitz baliatu duena, adibidez" gehitu du Etxezaharretak. " Nafarroak euskal imajinario
|
horretan
toki berezia du naturalki: erresuma zaharra, Orreaga...; euskal historiaren mito anitz Nafarroari lotuak dira".
|
|
|
Talde biziki goxoa da», esan du. Baionan izan diren tarte
|
horretan
tokiak ezagutzeko irteerak, frantses kurtsoak eta beste hainbat jarduera egin dituzte. «Hemen proposatu zaizkien gauza guztien alde egin dute.
|
|
2019
|
|
|
Estatuek, ordea, ez dute" ahalmena galdu", baizik eta ahalmen hori erabili izan dute globalizazioa bultzatu eta hezurmamitzeko —instituzionalki, sozialki eta diskurtsiboki ere— beren burujabetzaren parte bat ezartzeari uko eginez baina ez burujabetza berari uko eginez. Prozesu
|
horretan
tokian tokiko errealitate eta indar sozialen botere harremanaren araberakoa izan da.
|
|
2021
|
|
|
Bidegile ez ezik alorraren egile nahiz eragile nagusia ere bera izan zen, eta ekarpen horretan guztian toki garrantzitsu bat bete zuten telesail haiek. Berasategiren ibilbidea349 euskal animazioaren historiaren muina izan denez, bertsolaritzak historia
|
horretan
toki garrantzitsu bat izan duela esatea ez da, beraz, gehiegikeria bat izango. Izatez, ez da ofiziorik egongo euskarazko marrazki bizidunetan bertsolariak baino gehiago azaldu denik:
|
|
2022
|
|
|
Baina haiek beste egoera batean daude: mundu birtual
|
horretan
tokiren bat ez daukana ez da existitzen.
|
|
|
◦ Ramuntxo Ganbelutxok etxetik etxera egin ibilbidea marraz ezazu. Marrazki
|
horretan
tokien izenak idatz itzazu.
|
|
2023
|
|
|
Etxebestek abenduaren eman zituen argibideen arabera, planaren testua urriaren 27an egin zen Berdintasun Mahaian onetsi zen behin betiko; udal taldeen eta hiriko beste kolektibo askoren «ekarpenak» jasoak dituen dokumentua dela zehaztu zuen, eta jaso beharreko «kontraste guztiak» zituela. Dokumentu
|
horretan
tokia dute alardeari buruzko edukiek. Etxebestek kontatu zuenez, behin prozesu hori bukatuta, ordea, alardearen gaineko aipamenak testutik kentze aldera, alkateak «udal arautegitik kanpo» beste dokumentu bat hitzartu zuen talde politikoekin, eta aurrera ateratzea lortu zuen, gainera.
|
|
|
Jokalari gisa atzerrian jokatu dut, baina entrenatzaile gisa Espainiako Bigarren Mailako lau taldetan aritu naiz. Baina ikusi nuen merkatu
|
horretan
tokia aurkitzea ez zela erraza izango, ez zitzaizkidalako eskaintza interesgarriak ailegatzen.
|
|
|
Izan ere, kontaketaren osaketan Polizia mesfidati azaldu zen Aranburu familiaren aurrean. Ez zuten ulertzen zer egiten zuen Realaren zale batek egun
|
horretan
toki horretan. Aranbururen lehengusuak azaldu duenez, emazteari eta anaiari galderak egin zizkieten, «haien artean kontraesanetan erortzeko», eta ez zioten «gehiegi sinisten familiari».
|
|
|
Horrez gain, toki autonomiaren alde finantzarioa aztertu egin dut, lan honetako muina finantza zain tza baita. Alde finantzario
|
horretan
toki autonomiaren hedadura finantza nahikotasunaren printzipioaren mende geratzen da. Printzipio horren arabera, toki erakundeek baliabide nahiko izango dituzte berezkoak dituzten interesak kudeatu ahal izateko.
|
|
|
Lehen toki erakundeen bilakaera historikoa aipatu dut eta toki autonomia izan dut gidari, baina oraingo honetan zaintza izango da gure gidaria. Azterketa hori egin eta gero, XIX. mendeko Espainiaren historia hobeto ulertzeko aukera izan dut,
|
horretan
toki erakundeen araubidea zehazteak eragin handia izan zuelako. Bilakaera horren azterketa egitean, gaur egun toki erakundeen gaineko kontrolaren jatorria uler daiteke.
|
|
|
Horrez gain, ezin dugu inondik inora ere ahaztu Toki Autonomiari buruzko Europako Hitzarmena (TAEH). Europa mailako nazioarteko arau
|
horretan
toki autonomiaren kontzeptua bera jorratzen da eta TAEHn erabilitako toki autonomiaren kontzeptuak Espainiako kontzeptutik ere aldendu egiten da arrazoi kontzeptualengatik. Beraz, toki autonomiaren arauketa eta interpretazio guztia ulertu ahal izateko derrigorrezkoa da garrantzi handiko kontzeptu hau definitzea; eta hor hasten da lehenengo arazoa.
|
|
|
Oraindik Legeak argia ikusteko urte batzuk falta ziren arren, 1940 urtean argia ikusi zuen Toki Administrazio eta Gobernuaren Kode Proiektua izaera autoritario handiarekin. Azkenik, Gorteek 1942 urtean Toki Araubidearen Oinarriei buruzko Legearen (hemendik aurrera, TAOL1945) idazteko agindua eman zuen eta
|
horretan
Toki Administrazioaren Ikerketarako Institutuak eragin handia izan zuen. Legea 1945eko uztailaren 17an onetsi zen.
|
|
|
" Aurrekontu egonkortasunaren helburua ez betetzea diruzaintzako gerakinarekin inbertsio gastuak finantzatzeagatik gertatzen bada, plan ekonomiko finantzarioaren ordez Udalbatzaren Osoko Bilkurari jakinaraziko zaio kontu hartzailetzako eginkizunak betetzen dituen organoaren txostena, inguruabar hori egiaztatuz". Txosten
|
horretan
toki erakundearen kontu hartzailetzak finantza jasangarritasunaren ebaluazioa egin du. Txosten horren berri osoko bilkurari jakinarazteaz gain, Arabako Foru Aldundiari ere jakinaraziko zaio.
|
|
|
ONDORIOAK lehenengoa.— Espainiako Estatua urte gutxitan diktadura batetik sistema demokratiko batera igaro zen. Ibilbide horretan, EK tresna garrantzitsuena izan zen eta
|
horretan
toki erakundeen autonomia aldarrikatu egiten da. EKren printzipio nagusia batasuna izan daiteke (horrela aldarrikatu zuen KAk 4/ 1981 Epaia eta gero), baina autonomia printzipioak presentzia handia du, oso handia.
|
|
|
1950ean 1945eko Legearen testu artikulua211 argitaratu zen Estatuko Aldizkari Ofizialean eta
|
horretan
toki ogasunei buruzko arauketa handirik ez da egiten, nahiz eta zioen azalpena honako baieztapen hau egin: " Erregelamendu administratibo berriak udalerrien eta probintzien bizitza ekonomikoan aldaketak eragiten dituenez, Gobernuak zuhurtziaz ireki nahi izan zuen esperimentazio aldi bat, aurreikuspenak errealitateekin alderatu ahal izateko, eta, horretarako, mila bederatziehun eta berrogeita seiko urtarrilaren hogeita bosteko Dekretua argitaratu zuen, toki ogasunen behin behineko antolamendua onetsi duena.
|
|
|
Lege horren bidez hartutako neurriekin toki ogasunei diru sarrerak handitzeko aukera eman zitzaien eta zerga ahaleginaren ardura eta erantzukizuna hartzen ere lagundu zien. 1985ean TAOL onetsi zen eta
|
horretan
toki ogasunen inguruko oinarrizko arauketa txikia egiten zuen, baina garrantzi handikoa (105 artikulutik 116 artikulura): finantza nahikotasunaren eta toki autonomiaren printzipioak berresten ziren, ordenantza fiskalen sistema ezartzen zen toki erakundeek zuten erregelamendu lerruneko arauak egiteko ahala indartuz, aurrekontu jardueraren nondik norakoa ezartzen zen eta toki erakundeak Estatuaren kontabilitate publikoaren sisteman barneratzen zuen, kontrolaren betebeharrak zehazten ziren, etab... Horrekin batera apirilaren 18ko 781/ 1986 Legegintzazko Errege Dekretua onetsi zen, indarrean zeuden Toki Araubideko Xedapenak jasotzen zuen Testu Bateratua sortuz.
|
|
|
EKren 142 artikuluak xedatzen duenaren arabera, toki ogasunek, legeak toki erakundeei aitortzen dizkien eskumen guztiak aurrera ateratzeko, beharrezko baliabideak eskuetan eduki behar dituzte. Adierazpen
|
horretan
toki erakundeen gastu jarduera aipatu egiten da, eskumenak aurrera ateratzeko beharrezko baliabideak erabiliko dira. Horrez gain, xedapen horretatik ere toki ogasunek baliabideak lortu behar dituztela ulertzen da eta, jarraian, 142 artikuluak baliabideak lortzeko modu ezberdinak aipatzen ditu:
|
|
|
Toki erakundeen gaineko eskumenen banaketari jarraituz, oinarrizko arauketa Estatuak ezartzen du. Tokierakundeen oinarrizko araubidea Estatuak ezatzen du eta
|
horretan
toki erakundeen ondarearen gaineko finantza zaintzaren beharra oinarrizko arauketa horretan dago. Beste finantza zaintzako esparruak zehaztu ditugunean arauek (lege xedapenak eta erregelamendu lerrunekoak ere) finantza zaintza egikaritzen duen organo eskudunari egiten diote erreferentzia, baina kasu honetan legea zehatza da:
|
|
|
lehenengo eta behin, 2019ko COVID19 pandemiak administrazioei eta herritarrei ekarriko zizkieten arazo ekonomikoei aurre egiteko prinztipio biek ekartzen zituzten arau fiskalak (aurrekontu egonkortasuna, gastu araua eta zor biziaren gaineko arau fiskalak) etenda gelditu ziren. Administrazioek, esangura
|
horretan
toki erakundeek ere, ez dituzte arau fiskalak bete behar, baina horrek ez du esan nahi politika horiek ekartzen dituzten informazio betebeharrak bete behar ez direnik. Bigarren ñabardura 2023ko apirilean Europar Batasuneko 27 herrialdeek hartutako erabakian dago:
|
|
|
Indarrean dagoen Ekonomia Itunak toki erakundeen gaineko finantzazioaren inguruan xedapen anitzak ditu. Ekonomia Itunaren lehenengo kapituluaren hamabostgarren atalak toki ogasuna titulua dauka eta
|
horretan
toki erakundeen derrigorrezko hiru zergen gaineko xedapenak egiten dira: Ondasun Higiezinen gaineko Zergari, Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergari eta Trakzio Mekanikodun Ibilgailuen gaineko Zergari buruzko arauketa lurralde historikoei dagokie (TOL, beraz, ez zaie horiei aplikatzen) 276 Izaera tributarioa duten bestelako diru sarreren gaineko arauketa ere lurralde historikoei dagokie, beti ere honako baldintzak betez gero (Ekonomia Itunaren 42 artikulua):
|
|
|
Baina, EKaren 133.2 artikuluak egiten duen lege erreserba eta 149.1.14 ak egiten duen eskumenen erreserba berezko tributuak ezartzeko benetako aukera kentzen die toki erakundeei. Kontuan eduki behar dugu EKren 133.2 artikuluak tributu sistema lege bidez ezarri dela ezartzen duela; eta
|
horretan
toki erakundeek galdu egiten dute, lege lurruneko araurik emateko aukera ez dutelako. Eskumenik eza horren harira, toki erakundeei euren tributu sistema propio eta bereiztua izateko aukera guztia kendu egiten zaie.
|
|
|
" autonomiaren eta finantza nahikotasunaren printzipioen benetako egikaritzari zuzendutako sistema eratu nahi da". Baina lege
|
horretan
toki erakundeen finantza jardueraren gainean kontrol ugari ezartzen dira, aurreko sistema zentralistaren oinordeko. Sisteman aldaketak egon ziren baina, nahiz eta autonomia gehiago eman, toki erakundeen autonomia diru sarrerak jaistean oinarritu ziren, eta hortara, toki erakundeei bi aukera bakarrik eman zitzaien:
|