|
2000
|
|
|
Santos Bernaola orozkoarrak istorioa kontatu ondoan, noiz gertatu zen galdetunion, eta erantzuna: «Behitu, kalkuletako gitxi gorabeheran
|
horreek
kontuok zelanzertuten izan zirean: gure abuelo defuntuak kontatuta eukin dauz berak entzundapasatu jakonari, bera mutiko txikia izate orduan» (Arana 1996, 225).
|
|
|
* Teofilo benetan katu bilakatzen zela azpimarratu zuen, amak askotan ikusizuela: «baina hori egiazkoa, ez antzinako sorginen kontuak eta
|
horreek
, ez: hori ikusia».Beraz, hark ere bereizten ditu mitoa, gezurra?
|
|
|
– Emakume polita zuan, bai, izen ederrekoa eta euskalduna, baina narrasa eta lotsagabea, gaizkilea eta, hori ziur esaterik ez dagoen arren, hiltzailea be bai akaso... Pena handia dok emakume batek jokabide donge
|
horreek
izatea.
|
|
|
– Alferregia hazela nekazaria edo artzaina izateko. Ogibide gogorregiak dozak
|
horreek
gu biok lako eskutxurientzat.
|
|
|
– Ez jakiat, Julen, ez jakiat. Gernikan atxilotu ninduenekoa etorri jatak burura metraileta
|
horreek
ikusi dodazanean. Berpiztu nintzanetik ez nok ezer egiteko edo inori laguntzeko gauza izan.
|
|
|
Ez. Jaungoikoaren eginak baino ezin dira izan
|
horreek
.
|
|
|
– Nik uste dot kontu
|
horreek
ardura handiagoz zaindu zeunkiezala. Euskaldunak besteen mailan behar dau, gitxienez.
|
|
|
Eta matrikula be ertzainena dok, geure ertzainena! Geureak dozak
|
horreek
, geureak! Ertzainak nagusi kalean, alajainkoa!
|
|
2002
|
|
|
Landako Lurralde Zerga ta Abereen eta Urikoari buruz, egikune ezargarriaren adiera berbera eta halango izaerako ondasunei buruz Estaduak ipiniriko erizpide balio susmogarri bardinak hartuko dira. Honetarako, Hazienda Ministeritzan sortuko diran Batzordeetan Foru Ahaldundiek ordezkariak izentauko ditue erizpide
|
horreek
atonduteko.
|
|
|
Bainan, lehenttoago nik erran bezala, eideak hekien baithan banatzen ariko ba gina, erraiterako, ahantzetasuna eta ahantzegabetasuna, batasun eta anhitzkhotasuna, egona eta higidura eta abar; eta hunen iarraian eidea hauk ondozka nahastu eta bana ditekezela erakhuts ahal ba geneza,
|
horreek
bai tutuluturik iarriko nindukela, ene Zenon maite. Argumendu zalhua duzula diot, egitan ere.
|
|
|
Ez zara joango, senar gaizto. Bazoaz,
|
horreek
zeu be, sorgindu egingo zaitu. Sorgintzu barrabana, bakea hausten jatorkuna!
|
|
|
Ekaitzak, andratxua, urtean hiru lau bidar baino ez dira izaten. Haizea sarriago gerta arren, burdinen krakadak eta burua zorabiatuteko aina diran motorren gorrongorron
|
horreek
... ut, ut!
|
|
|
Ez gero? Janaria, etxea,
|
horreek
eguneroko zera dabe; jantziak garbitu, saretu, birjosi, eta gero leundu...
|
|
|
Eta" Belduben egiñak" Arana Goiriren azterrenez ete ebiltzan, esan daroe. Baiña abandotarra txiki laga eben euskal azturu
|
horreek
. Ez da arteza.
|
|
|
Antxina hori noztikoa ete da, eta Lecayos
|
horreek
noren menpekoak ete ziran. Nun da dokumentazinorik paperik, azterrenik?
|
|
2003
|
|
|
1.4.2 Historiaren argiak hauxe erakusten deusku: gaur daukan baino zabalera handiagoa baeukala euki, baina ez goiko
|
horreek
dinoen bestekoa. b) Iparraldeko barbaroak (bisigodo ta frankoak) etorri ziranean, euskaldunak ez dakigu ziur zergaitik kontra jarri jakezan, eta holan euskereak be indar barria hartu eban. c) Erdi Aroan (Edad Media): hegoaldean, Errioxan eta Burgosko lurraldeetan be erabili izan zan euskerea.
|
|
|
Dana dala, kriterio batzuk argi egozan: egunero edo sarritan erabili behar diran testuak, eta herriak buruz ikasi edo kanturako behar dituanak,
|
horreek
ahal zan neurrian bardinak izan eitezala; besteetan, batez be irakurgaietan, askatasun handiagoz jokatu izan da.
|
|
|
Eta Zirarda gotzainak Gurpideren hileta mezan euskeraz esandako berbak (gauza harrigarria orduko denporetan!),
|
horreek
be zeuk euskeratuak izan ziran, ezta?
|
|
|
Bai, eta gogotsu ganera. Ez dakit nondik nora ibiliko diran orain orduko nire zirriborro
|
horreek
. Horixe baino ez ziran.
|
|
|
Berbaldiotako haria ta jostorratza ez dira neureak izango, Jaungoikoarenak eta Eleizearenak baino. Ni josla edo jostun baten antzekoa izango naz, eta ziur nago, behin baino gehiagotan ez dodala jakingo jostorratz eta hari
|
horreek
patxadaz eta ganoraz erabilten, baina beste honetan be ziur nago: zuek nire borondate ona ikusita, parkatuko deustazuela.
|
|
|
Beste askok: itaun
|
horreek
ez daukee erantzun egokirik: gizona, izan be, abererik errukarriena da:
|
|
|
bizkaierazko testuen lorategia 1965ekoa eta gipuzkerazkoena 1967koa. Liburu honetan sartu ditugu Bizkaiko literaturaren historia azaltzeko berak ondutako apunteak be,
|
horreek
be 1965 ingurukoak. Seminarioan euskera eskolak emoteko eginak.
|
|
|
Eta, nortzuk dira
|
horreek
, Satanko eta Dortoka hori, itaundu zuen ezjakinarena eginez, azalpenak patxadaz entzun eta gero.
|
|
|
Benetan egon dagoz talde
|
horreek
guztiak, ala asmau egin dauz, galdetu zion Patxik Urkori.
|
|
|
Ondo ba, orain lasaiago jarraituko dogu, eulitzar
|
horreek
barik.
|
|
|
Ondo dago, ondo dago. Bueno ba, nik ez nekian hori; esango deustazue non dagozan
|
horreek
emagalduok. Gustauko litxakit ezagutzea ahotsak baretu egin ziren, arreta bereganaturik.
|
|
|
Ez dakizu zelan poztuko nindukean orain esan deustazuna benetan eta betiko izango balitz... Barnetik jabiltan guztia aztertu daidanean neuk be esango deutsudaz
|
horreek
berbok, ez euki zalantzarik.
|
|
|
Beharrizanik be ez dago; izorra daitezala
|
horreek
biak Karmeleren burua haxixaren eragina igartzen hasi zen.
|
|
2004
|
|
|
Eskerrak emoten deutsuedaz, herrian bizi diran zomorro, mamu eta pizti askoren borondate inposatzaileari aurre egin deutsazuelako. Pizti
|
horreek
ahor ibilten jakuz, jai batzordean parte hartu barik euren indarra ezarri gurean, herriari jaietan hau edo beste galazo behar dala lau haizeetara botatzen dabela. Horren aurrean zeuen gestino demokratikoa (demokrazia, berba polita mamutzarren ahoetan) pizti horreen indarra baino sendoagoa dala erakutsi dozue.
|
|
|
...dira, bedar artean eta arbola puntetan, eta keba, baina holango baten nonork topetan dau horreetariko txori bat, eta txoriak begiratzen deutso penaz moduan, begiratzen deutso esanez moduan" zenbat desgrazia tribu txiki baterako", baina gainera, begiratzen deutsan moduagatik esan leiteke penea sano sano barruan daukala txoriak, sama zabaleko txoriak, eta orduan tribuko gizona konturatzen
|
da
horreek begiak ez dirala txori batenak, ezpada ume batenak, mahasparrea baino okerragoa dan ume batenak eta...
|
|
|
–Ta zetako biguz
|
horreek
diruok? –itaun egin zion Romanek, ezer ulertu ezinda.
|
|
2005
|
|
|
Katedraleko argiteria urdinskak itxuraldatu egiten ebazan Anniren oroitzapenak. Zuri baltzean gorderikoak zehaztu ezin eitekezan koloretan jakozan agertzen eta agerkera
|
horreek
sentipen nahasiak sortzen eutsiezan. Izan be aspalditik estaldu beharrean baina agertzear egozan oroitzapenok nahas mahasean ebilkozan barrutik eta urdinaren ikutua aprobetxatuz, ikutu majikoa ia, kanporatzen hasiak ziran.
|
|
|
Itsasadarrean gero eta barrurago, orduan eta ilunagoa zan ura, harik eta Bilbora heldu arte. Sasoiko kronikek kontetan daben eguraldiaren grisa, uriko itxuraren tristea, itsasadarraren kolorearen ugerra,
|
horreek
guztiak ez jakozan ingelesari hain txarrak begitandu, Bilbon gelditu zan eta, kronikak berak dinoskunez. Eta ingelesaren kantua noiz edo behin abestu dauanak, esker oneko agertuko jako inongo mapatan agertzen ez zan uria ezagutzeko bere herritik abiatu zanari.
|
|
|
Eta ez dago irudimen jori bati epe antzeko mugarik jarri leionik, horixe uste eban idazle logabeak telefonoz epe kontuak aitatzera ausartu zanengan pentsauz. Berandu baino lehen konturatu zan, baina,
|
horreek
guztiok izenburu hutsak baino ez zirala, barrua hutsik euken azalerak, edukinik bako edukitzaileak. Idazterik ezak sortutako sentimentua beste lo eragozle bat litxakiola.
|
|
|
Batzuetan seme alabatzat hartzen ditu, eta eurak bera, orain, aititatzat. Horreek bai,
|
horreek
esan eutsien udan lagunekaz kanpora joiazala, eta inongo kezka barik itxiko eutsiezala bai etxeko zein postontziko giltzak. " Bai horixe, zelan ez ba" izan zan oharra irakurri eta geroko erantzuna.
|
|
|
2 Bigarrenez, Udalaren Osoko Bilkura honek, gertatu diran indarkeriazko ekintzen eta Aintzane Garai gaztearen ondorengo hilketearen aurrean, erabat eta zeharo gaitzesten dauz izenik be ez daukien egitate latz
|
horreek
, Udalerrian eta, orobat, gizarte osoan bihozmin handia sortuarazo daben gertakari gaitzesgarriok.
|
|
2006
|
|
|
Baina hi, zertan hago? Idegi egizak
|
horreek
langok!
|
|
|
Orduan bai biziko ginan ondo; beharbada, tabakoa be emongo euskuen erreteko. Dana dala,
|
horreek
guztiak berehala hutsaltzen ziran ume papauen asmoak baino ez ziran. Neuk bai ibilten nebazan arrazoiak behar egiten joateko.
|
|
|
Kale ilunetara jo eban, artean gogor eragoion euriaren azpian, eta bertan nahita galdu zan, zoro zoro. Euri tantek burutik behera melatzen eben, potxingo txikiak egiten jakozan justu bekainen gainean, baina Fernandori bardin eutsan,
|
horreek
be ez ebazan sentitzen. Ilaun hutsa zan.
|
|
|
Istripua, istripua izan dogu! Autobusa irauli da, euria sendo zan une horretan, eta jo dogu zubi baten zutoiaren kontra, orduan sugarrak hasi dira, gorpu
|
horreek
guztiak errepidean barreiatuta, eta emakume ha hilda neure gainean... Ez dozu ulertzen?
|
|
|
Guraso bati baino gehiagori susmoak eragin deutsazuz, baina, zuk, Jon, zure alaba besoetakoa benetan maite zenduan. Higuina sortarazoten deutsue
|
horreek
guraso zuri guztiek, umeen jabe diralakoan dagoz, zer dan on eta txar dakielakoan dagoz eta umeak hilten segitzen dabe. Jainkoz eta legez josi dabez, eta nagusitan gorrotatuko gaitue.
|
|
|
Jon, San Anton zubia zeharkatzen ikusi zaitut maiatz iluntze honetan. Beste askok legez uretara begiratu dozu, baina aukera hori bere galarazo deutsue, ur
|
horreek
ur ukatuak dira, itsasoa debekatu deutse. Horreetan ez dozuz marinel zaharren lanturuak entzungo, ur azalotan arratoi hilak eta konpresen zelulosa baino ez dagoz.
|
|
|
Aspaldian igaro zan eskolako umeak tropelka kremazko ttuttuak erosten etorten ziraneko sasoia. Orain, egia esan, ume gehiago ikusten da auzoko kaleetan, etorkinai esker, baina ume
|
horreek
oraindino ez dabe ikasi zer dan kremazko ttuttuak jatea, atzamarrak eta ezpan ertzak kremaz zikintzea, eta hainbat gitxiago, zer zan azaletik eben urun zuri zuri azukreduna jertsetik botatea. Gaurgero ezinezkoa izango dabe, Joxek dendea itxi egin dau eta.
|
|
|
Michelek ondo ekian
|
horreek
zantzo guztiok zer ekarriko eben. Etxea eta errekatxoaren artean lurrin gozodun arbola tantaiek mugatzen eben soloan, udako sargoriak nahikoa idor itxitako lurraren gainera atxurra jausten ixten eban bitartean, bere kolkorako:
|
|
|
– Mendi
|
horreek
danak ezagututen joadaz nik –diost, abuztuko iluntzeko aroan barbakoa prestatzen duen bitartean; gero yardaren behean dituen tomateetako batzuen bila joaten da.
|
|
2007
|
|
|
Koka mastikatzaileen artean ez dago desnutrizinorik. Andeetako jentearentzat onurak ez dira
|
horreek
bakarrik: behar egiteko gaitasuna handitzen jake; arnasbideak zabaldu, oxigenazinoa handiagoa da (eta hori inportantea da altueran); enboliak eukiteko arrisku txikiagoa daukie; glukosea hobeto hartzen dabe...
|
|
|
Beharrean nago, eta, halan ba, beharretik kanpo egin behar dodaz
|
horreek
guztiak, eta pentsetan dan baino denpora gehiago eskatzen dabe. Abioiarena egin dot, agentzietan eta sarean begiratu eta gero.
|
|
|
Dana ezin da sartu, ez. Jantzi polarra eta trekking eko zapatilak be erosi behar izan dodaz;
|
horreek
barik dagoan euskaldun bakarretakoa izango naz!
|
|
|
‘Jo, zeozer bagara! ’ Bertoko kontzertuetara jente asko etortzen bada be, egundoko harrera izan ohi dogu kanpoan: jendetza handia izaten da eta oso arrakastatsuak izaten dira kontzertu
|
horreek
.
|
|
|
Zer egin behar dabe
|
horreek
zuenean izena emoteko?
|
|
|
Wikipedia Nupedia entziklopedia askearen alternatibatzat jo eben egileek, eta Wikimedia irabazteko asmorik gabeko fundazioak kudeatzen dau. Wikipediak sei milioi artikulu baino gehiago ditu gaur egun, eta
|
horreek
250 hizkuntzatan idatzita dagoz. Era berean, 16 ediziok 50.000 artikulu baino gehiago dabez:
|
|
2008
|
|
|
Ezin naz lotsatu pertsona bat aurrean daukadalako, eta berba egitean hori gertatu litxakit. Gatxa sentimenduak adieraztea da, eta
|
horreek
adieraztean zehatza izatea be bai. Bestela, bakarrik nagoenez, ez naz nire buruaz lotsatzen.Nobelarako asmorik. Badaukat bat idatzita, baina apur bat borobiltzea falta jat. Nobela laburra da.
|
|
|
Italiarrek eta Extremadurakoek osotutako talde mistoa ei zan. Jakina da italiar" flecha negra"
|
horreek
, izan zirala Elgoibartik kostara arteko frontean burrukatu ebenak".
|
|
|
Gurean bagenkian bakotxari zer izen komeni jakon. Zoritxarrez, ezizen
|
horreek
haserre aldietan jarriak izaten ziran, alkar iraintzeko edo: Gorotza, Katua, Itargixe, Buruhandi, Atzezimerre, Bolin motz, Mokomardo, Taloparia... baegoan bakotxarentzat bana, gitxienez; gustukorik bat bera be ez.
|
|
|
Gerrako konturik be gitxi entzun neban. Mitin kontu
|
horreek
eta oraintxe aitatuko ditudan pasadizo batzuk, besterik ez.
|
|
|
Italiarrek eta Extremadurakoek osotutako talde mistoa ei zan. Jakina da italiar" flecha negra"
|
horreek
, Benito Mussoliniren faxistak, izan zirala Elgoibartik kostara arteko frontean burrukatu ebenak. Etxe guztia, ezkaratzetik sabaietaraino, bete ei eben, bertan jan, bertan lo eta etxe azpiko soloan instrukzinoa.
|
|
|
" Gaur egun be, edozein motiborengaitik urduri edo nekatuta nagoanean, gomuta
|
horreek
jolas eta solas emonek eta uraren hotsak bihurtzen nabe neure onera".
|
|
|
1948an edo izango zan. Espainiar hizkuntza, espainiar mezuak, espainiar himnoa...
|
horreek
ziran nagusi.
|
|
|
Baina ez dira
|
horreek
gomuta ederrenak. Ederrena, uretan jolasean denporearen zentzuna bera be galtzea izaten zan, atximurkadarik be ez sentitzeraino.
|
|
|
Segi trankil, zuek baino morrosko handiagoak nahi dittue
|
horreek
eta. Kokota mehea orduan guk.
|
|
|
Mila esker zure kolaborazinoagaitik. Eta parkatu neure konfidentzia txiki
|
horreek
!
|
|
|
Santuen izendegia ederki ezagutzen dabe Aldekoneko lagunek. Izan be, festa
|
horreek
lauak batu, eta auzotar guztiei zuzendutako ekitaldiak antolatu dabez uztailaren 24tik abuztuaren 3ra bitartean. Aikor!
|
|
|
Ikusten goiko bizkar hartan argi-indarra eroateko zutabe harek? Geuk zabalduak dituk
|
horreek
basook. Hortxe hautsi najuan iztar hezurra beste batean.
|
|
2009
|
|
|
Partike, ta gero puntekori, gurpunte, eta gero sotza aurrekori. Eta
|
horreek
arotzak egiten ebazan. Bueno orrek, jeneralmente gero errementari (k) bere asko itte" ausen, partikeri erraille (k) sartu, eta barrik apurtuten direnak, eta orre (k) danok itte (n) gendusen errementarik, dana dominate (n) san arotzi bere olau asuntuko, danak itten siren.
|
|
|
Baina Praiskuri asko eutsan, nahi ta mila egon, berea aurkitu ezean. Joan hara, beste alderantza egin, horko zaldi
|
horreek
ikusi, haragokoen haginai begiratu... Gogotsu ebilzan bost lagunok.
|
|
|
" Ene mutilak! Gorriren batzuk izan behar juek
|
horreek
!", esan neban kolkorako. Hartu neban fusila.
|
|
|
Bai, ba! Kontseju emolea gauza
|
horreek
liburuetan ikasiriko korbatadun estudiante bat zan eta.
|
|
|
hasi jakon esaten kolkoari. Zaldi
|
horreek
hor urrezko apainduriz jantzita, hara eta hona paseoan, pepe eginda.
|
|
|
Batzuk egin gaiozak gizon; beste batzuk abere. Eta abereen artean batzuk txakur, beste batzuk asto, eta horko
|
horreek
zaldi. Asto egin hauen ezkero, ez deritxak hobe asto izateaz pozik biziteari?
|
|
|
Ala! Hartu diru
|
horreek
, eta zenbatu zeuek lau diran ala ehundazak diranentz.
|
|
|
Isilik egon hadi; ezagun joadaz biok. Handiagorik be egin behar jeuskuek
|
horreek
!
|
|
|
Berau irakurritakoan, horrelako
|
horreek
ezetz gehiago holako bizitzarik eroan!
|
|
|
Baina buru gitxikoak ete dira, beraz, holakotzat daukazuezan
|
horreek
–Agurmaria, Kredoa edo Aitagurea ezin dabela ikasi, eta buru gitxikoak?
|
|
|
Nik ez. Jaubeari emon behar deutsazuz
|
horreek
, jaubeari.
|
|
|
Ogia zatitu eta brandytan jarriko dogu beratuten. Sagarrak zuritu eta
|
horreek
be zatituko doguz. Fruitu lehorrak ogia eta sagarrakaz nahastuko doguz.
|
|
|
Kaminoaren ganean –beste gai batzuk dirala eta be badaukaz– Bi Bolunburuk bertsoak atara zituan. Harrigarria da Derion, Zamudion, Lezaman, zenbat ordukok dakizan buruz famako kopla
|
horreek
: Atara behar dodaz bertso bat edo bi Geldoko karninoan eskarmentagarri.
|
|
|
Bai, uste baino jente gehiagok hartzen dauz maskotatzat. Dana dala, ez deutseguz edonori saltzen, narrastiek oso zaintza bereziak behar dabez, eta
|
horreek
emoteko prest egon behar da. Animalia ondo heztea be ezinbestekoa da.
|
|
2010
|
|
|
Napartar zintzoak! baina beste
|
horreek
be zintzoak dira gero! Erriberakoak!
|
|
|
Ni neu ez noa han eta hemen esan diran gauzak aipatzera eta gitxiago oraindino iritzi
|
horreek
eztabaidatzera. Egia da, Elizan gotzainak aukeratzeko beste bide batzuk be erabili izan dirala.
|
|
|
historian izan dituen bizikizun dramatikoen ondoren, sakontasun eta indar barria asmatzen dira eurakan. Kulturari buruz, sortaldeko
|
horreek
guretzat zarratuak dirala, ez dirala ezagutzen euren sentipen eta pentsakeretan esaten da. Baliteke holako zerbait izatea, kultura diferentea diranez, eta gure gizarteagaz historian zehar esperientzia bidegabekoak eta gogorrak izan dituelako.
|
|
|
Urtean mila kilo limoi erosten ebezan, eta litro asko eta asko ur erabilten zan, gaseosea egiteko. Ganera, botilak bueltatzekoak ziran, eta
|
horreek
be ondo garbitu behar ziran.
|
|
|
limoizkoak, laranjazkoak eta kolazkoak. “Gaseosa zuria ez eze barri
|
horreek
be hasi ginan ekoizten, jenteari asko gustaten jakenak. Gaseosak egiteko laranja, limoi eta kolazko kontzentrauak Murtzia aldetik ekarten euskuezanâ€.
|
|
|
Baina guk ez genduan inoz ezer oparitu, asko kostaten jakulako gure beharra aurrera ateratea. Enpresa
|
horreek
euren lekua hartzen joan ziran apurka apurka, eta guk gaseosea egiteari itxi behar izan geuntsan. Salmentak bajatu egin ziralako eta hainbeste behar egitea ez ebalako merezi.
|
|
2011
|
|
|
Lau urte honeetan ahalegindu gara herria hobetzen, herri modernoago bat atontzen, herritarrei zerbitzu hobeak emongo deutsezana, eta uste dogu burutu ditugun lan guztiak horretara zuzenduta egon dirala. Baina lan
|
horreek
guztiak eta aurrerakuntza horreek guztiak ez dira betiko izango; batez be denporeak aurrera egin ahala, gauza guztiak zahartzen eta hondatzen joaten diralako.
|
|
|
Lau urte honeetan ahalegindu gara herria hobetzen, herri modernoago bat atontzen, herritarrei zerbitzu hobeak emongo deutsezana, eta uste dogu burutu ditugun lan guztiak horretara zuzenduta egon dirala. Baina lan horreek guztiak eta aurrerakuntza
|
horreek
guztiak ez dira betiko izango; batez be denporeak aurrera egin ahala, gauza guztiak zahartzen eta hondatzen joaten diralako.
|
|
|
Astegunean lanik ez, jaiegunean gogorik ez,
|
horreek
guztiak holán izanda hondino bizi ezinik ez.
|
|
|
Auzokoen arteko hartu emonak be etenbakoak eta iraunkorrak izaten dira. Hartu emon
|
horreek
oinarrizko beharrizanei erantzun deutsien erakunde batzuen bidez egituratu izan dira. Auzoko jentearen artean arautzen izan dira herri ondasunen mantenua eta gozamena.
|
|
|
Auzoa, etxe bakotxak bere gain hartu eta konpondu ezin dituan arlo guztietara hedatu izan da. Arazo
|
horreek
ez dira materialak bakarrik; espiritualak be badira, eta arazo horreei auzo barruan emoten izan jake konponbidea.
|
|
|
XX. mendearen bigarren erdian joan ziran desagertzen banan banan: gizartea goitik behera aldatu zan batetik, eta nekazaritzaren ekoizpena be gainbehera etorri zan;
|
horreek
izan ziran errazoiak. 1983ko uriolek be sekulako kalteak eragin eutsezan errotei; ur presak eroan ebezan eta ez ziran barriro konpondu.
|
|
|
Halan, Bilbon errefuxiatu ziran hainbat busturiarrek frontea Larrinagako kartzelako preso frankotarrakaz batera igaro eben. Preso
|
horreek
Bilbo defendatuteko lubakiak egiteko agindua eukien, baina erea ikusi ebenean euren aldekoakana alde egin eben. Egoera horrezaz baliatu ziran hainbat igeslari, euren etxerako bidea hartzeko.
|
|
|
Militar matxinatuen esku bonbak, lekukoen esanetan, arrain kon tserba laten itxurakoak ei ziran. Esku bonba
|
horreek
zoritxar askoren iturri izan ziran gerraosteko urteetan; umeak izaten ziran interesa eukiten ebenak, olgetako ziralakoan. Datu jakinak ditugu, basoan edo etxe inguruan topautako esku bonbakaz olgetan dabilzala esku artean leher eginda hil ziran mutikoenak:
|
|
|
Burrukek zirauen bitartean, hainbat etxeri frankotarren armadako zaurituak jagoteko ardurea izentau eutsien. Ordukoen esanean, soldadu
|
horreek
ez ei eben gura gerran aurrera jarraitu, eta euren zauriak barriztu egiten ebezan behin eta barriz, frontera itzuli beharrik ez izateko. Frankotarren zaurituok, bestetik, guztiz harrituta lotu ei ziran, busturiarren artean kristau fedeak eukan indarra ikusita.
|
|
|
Alargun gelditzen ziranak gitxitan baino ez ziran barriro ezkontzen. Eta bigarrenez ezkontzen ziran bakan
|
horreek
be aurreko gizona edo andrea izanikoaren neba arrebaren bategaz egiten ziran batez be. Edadeko busturiarrek aho batez dinoskue beti egon dirala andreaganako indarkeria erabili daben gizonak.
|
|
|
Beste alde batetik, sitsaren aurka sits bolak ipinten ziran armairuetan. Baina bola
|
horreek
erropea horitu egiten ebenez, paperean baturik ipinten ziran. Armairuan tabakoa sartzea sitsari aurre egiteko ona dalako entzutea daukie gure lekuko gehienek, baina euretariko batek be ez ei dau holakorik inoiz egin.
|
|
|
jatorria* bost uri berben alkarketatik sortua dala dinoana. Lekukorik gehienek, gainera, bost uri
|
horreek
Busturiko bost biztanle gune nagusiakaz lotzen ditue: Axpe, San Kristobal, 1 San Milan Kukullako 1051eko agiri baten, 151 zenb. Cfr. Alfonso Irigoien, Opera Selecta, 1997, 381 or. Testamentu agiri horretan honeetariko txatalak datoz:
|
|
|
Busturian, beste lekuetako antzean, santuei eta Andra Mariari laguntzinoa eskatzeko ohiturea zaindu da, gaixotasun eta zoritxarretatik babesteko. Leku sagradu
|
horreek
, ermitak izan dira batez be22.
|
|
|
Baina begizkoa saihesteko formula
|
horreek
guztiok huts egiten baeben, gaixoa osatzeko gai zan norbaitegana joten eben gurasoek. Gorago esan dan lez, parterak izaten ziran begizkoa osatzen ekienak.
|
|
|
Urratuaren ganean ipini aurretik, berotu eta azala ken tzen eutsien forma biribileko bedar horreri. Bareziko lekukoen esanean, ostera, bedar diferente bi dira
|
horreek
.
|
|
|
Antxiñe tostadak esaten" tzagun arei, amen atxartien urtete" bien arek, biribil biribiltxuek da gero asala ken tzen" tzagun areri, da eridie dekosunien aixe imiñi, orrek sanbedarrak. Teilatuetan be urteten dabe
|
horreek
–Bai, leku askotan urtete" bien, amen atxartien, atxa eukitten gendun ortuen, da an atxartien urtete" bien orrek.
|
|
|
oilluek, txittek eta oilarra; batzuetan patue eta antzarra. Atzeneko
|
horreek
etxea babesteko eta burukoak egiteko lumak lortzeko erabilten ebezan. Etxe askotan izan dira konejuek be.
|