|
2000
|
|
|
Nazioak duen ezaugarririk garrantzitsuena, beraren ustez, hizkuntza da: hizkuntza abiapuntutzat harturik eraikiko litzateke nazioa, eta
|
hizkuntzari esker
hitz egin ahal izango litzateke kultura nazionalaz. Baina, eta hemen legoke guk aztertu nahi dugun arazoaren gakoa?
|
|
2002
|
|
|
Baina
|
hizkuntzari esker
, izendapen berriak ikas ditzakegu, desberdintasunak eta xehetasunak hautematen ez ditugun arren, eta horri esker ere has gaitezke hobeto eta aberatsago pertzibitzen inguratzen gaituena.
|
|
|
Antza denez, gizakiak garatu egin du biologikoki beste ezein animaliak baino gehiago eredu entzungarrien bidezko komunikazioa, gizakiaren aparatu neurologikoak, motrizak eta sentsorialak bide aparta eman baitiote horretarako. Hortik aurrera, ikasketa-prozesu indibidualaren bitartez, gizakiak bere egiten du besteen ezagutza,
|
hizkuntzari esker
.
|
|
|
produkzio-ereduak antzekoak dira mundu osoan globalizazio tekniko-ekonomikoa dela medio; baina bizimoduaren azturak desberdinak dira han eta hemen. Produkzio-eredu kapitalista globalizatua izan den arren, herriak euren identitateei eusten saiatzen dira, dela
|
hizkuntzari esker
, dela gizarte-antolakuntzari esker edo dela gastronomiari esker.
|
|
|
Hizkuntzak zehaztasuna ekarri zion giza komunikazioari. Komunikazioaren esparruan,
|
hizkuntzari esker
, interpretazio irekien eta askotarikoen arriskuak ekidin zituen gizakiak, azkenean.
|
|
2005
|
|
|
Oinarrizko ideia erabakigarriak ez daude erabat eta garbi landuta, baina bai bere muinean begi-bistan jarriak. 1, Gizakia
|
hizkuntzari esker
da bakarrik gizaki. 2, Gizakiaren hizkuntzarako disposizioa eta soziabilitaterako beharra elkarrekin datoz.
|
|
|
Jarraian, hizkuntza horrek aldi berean gizakiaren garapen pertsonalean edo etiko-moralean duen zeregina aztertu dugu eta, honen eskutik, giza-formazioa bere osotasunean hobeto ulertzen saiatu gara. Amaieran berriz, eta aurrekoa osatu edo laburtu nahian, ideia garrantzitsuena azpimarratu dugu, alegia,
|
hizkuntzari esker
bakarrik dela posible maila kognitiboan zein pertsonalean ematen den giza-formazioa. Horrela, bada, gure autorea gizakiaren erabateko garapenari buruzko hausnarketa batetik abiatzen da eta, hau zehazterakoan, hizkuntzak prozesu horren alde guztietan betetzen duen rola onartu eta azpimarratu beharrean ikusten da.
|
|
|
Esan beharrekoa da, beti ere, ikerketa antropologiko-pedagogikoen eskutik iristen dela bera hizkuntzara edo, bestela esanda, hizkuntzak gizakiaren izaterako eta pertsonen formaziorako duen garrantziaz kontziente izatera. Geroz eta garbiago ikusten du Humboldtek gizakia
|
hizkuntzari esker
bakarrik dela gizaki (gizakia ez dago jada erabat osatuta hizkuntzaren aurretik) eta, aldi berean, hizkuntza gizakiak hitz egiten duelako bakarrik dela hizkuntza (hizkuntza ez da gizakiarengandik aparte existitzen den zerbait). Horrela, bada, era honetan gizakiaren dimentsio linguistikoaz eta hizkuntzaren dimentsio antropologikoaz jabetzen delarik, ahalegin serioa egiten du bere jatorrizko" giza-teoria" orokorra, hemendik aurrera," hizkuntz-teoria" sakon eta zabal baten bidez eta bitartez garatzeko.
|
|
|
Horrela, bada, era honetan gizakiaren dimentsio linguistikoaz eta hizkuntzaren dimentsio antropologikoaz jabetzen delarik, ahalegin serioa egiten du bere jatorrizko" giza-teoria" orokorra, hemendik aurrera," hizkuntz-teoria" sakon eta zabal baten bidez eta bitartez garatzeko. Gizakia etengabeko formazio prozesu batean dago eta, bertan, hizkuntza indar eragile garrantzitsuena da, alegia,
|
hizkuntzari esker
bakarrik ahal dezake gizakiak bere burua osatuz eta aberastuz joan, eta baita berau inguratzen duen mundua ezagutuz eta bereganatuz ere. Kontua da hizkuntza, gizakiarekin gertatzen den moduan, aniztasun historiko batean bakarrik dela erreala, alegia, giza-talde ezberdinen mintzaira propioetan edota pertsona ezberdinen hizketa ekintza singularretan.
|
|
|
" Hitza erdian dagoen mundu bat da, kanpoan ageri denaren eta guregan ekiten duenaren erdian kokatzen dena" 89;" munduaren eta gizakiaren arteko kontaktua deskarga elektriko bat bezalakoa da, nondik hizkuntza ateratzen den" 90;" hizkuntza bigarren mundu bat bezala irudikatzen dugu, alegia, gizakiak bere baitatik eta egiazko mundutik jasotzen dituen inpresioetatik abiatuz objektibotu duen mundu bat bezala" 91; eta" hizkuntza benetako mundu bat da, hau da, espirituak, bere barne-lanaren indarrari esker, beraren eta objektuen tartean jartzen duen mundu bat" 92 Adibide hauek guztiak bat datoz honako hau adierazterakoan:
|
hizkuntzari esker
bakarrik ahal du gizakiak mundura iritsi eta munduak zerbait izan gizakiarentzat, hau da, hizkuntzak paper ordezkaezina jokatzen du, hain zuzen, gizakiaren eta munduaren artean bitartekotza egiten duelako. Beti ere garrantzitsua da kontuan hartzea, orokorrean, gizakiak ezin duela mundua era garbi eta neutral batean ezagutu eta, alderantziz, pertsona ezberdinek haren ikuskera ezberdinak garatzen dituztela.
|
|
|
hitz egiten eta entzuten dutenen arteko elkartzea" ez da inolaz ere puntu zatiezin batean gertatzen deneko errepresentazio-formen topaketa bat, baizik eta pentsamendu-esferen arteko topaketa bat" 98 Erabilitako hitza ez da inoiz guztiz neutrala edo arras objektiboa, ez emailearentzat ez hartzailearentzat, ze bakoitzak beti atxikitzen dio haren esanahiari bere esperientziarekin loturiko ezaugarriren bat. " Ulertze oro, beti eta aldi berean, ez-ulertze bat da; ideien eta sentimenduen bat-egite oro, aldi berean, desadostasun bat da" 99 Hizkuntza, azken finean, ez du hitz egiten duenak bakarrik zehazten edo finkatzen baizik eta baita entzuten duenak ere, eta honengatik aitortzen dio Humboldtek hainbesteko garrantzia elkarrizketari, alegia, beti eta bakarrik
|
hizkuntzari esker
ematen den elkarrizketari. Azken hau beharrezkoa da, batetik," pentsamenduen ekoizpen-ekintzarako" 100, ze elkarrekin hitz eginez ikasten du batek gogoeta egiten:
|
|
2007
|
|
|
Condillac-en iritzian, ideien genesia bezalaxe, fakultate ezaguketarien genesia ere (oroimena, adimena) sentsazioetatik hara esplikatzen da: gizaki ezagutzailea marmorezko estatua baten pareko da, hasieran pentsatzeko ahalmenik bakoa, sentsazioak eduki ahala, horiek berek elkarketa gero eta konplexuagoak euren artean eragiten dizkiotela, eraldakuntza horien ondorioz, batez ere
|
hizkuntzari esker
, azkenean adimena antolatzen zaiolarik. Funtsean hizkuntzak posibilitatzen du,
|
|
|
Gizakiak, alabaina, etengabeko prozesu batean garatzen du bere nortasuna, eta, horrexegatik, hizkuntzaren garrantzi antropologikoak ez du bakarrik zerikusia haren hominizazioarekin baizik eta baita beraren humanizazioarekin ere. Bestelako hitzak erabiliz esan dezakegu, ere, gizakia
|
hizkuntzari esker
—hitz eginez eta entzunez— osatuz doala bere burua gizaki bezala, eta, horregatik, hizkuntza jarduera pedagogiko ororen ezinbesteko elementua dela. Hizkuntzak, bada, funtzio antropologiko sakon, zabal eta konplexua du berez, eta, egiaz, horren lekuko da berorrek gizarte eta giza zientzia guztietan betetzen duen aparteko papera:
|
|
|
" Hitz-egiteko gaitasunak —eta ez hainbeste geure burua ‘animalia razional’ edo ‘homo sapiens sapiens’ bezala definitzeak— egiten gaitu giza izaki" 111 Aristotelesek berak ere argi zuen hori, hain zuzen gizakiaren berezitasun nagusia —bestelako izaki bizidunekin alderatuz— gizakiak berak berezkoa duen logos delakoan ikusten baitzuen, zeinak aldi berean —eta hau esanguratsua da oso—" arrazoimena" eta" hitza" adierazten zuen. Kontua da,
|
hizkuntzari esker
bakarrik dela gizakia gai" estimulu-erantzun" eskema hutsetik alde egiteko edo, bestela esanda, bere erreakzio instintibo primarioenak askatasunez kontrolatzeko. Gehlen gogoratuz, zera idazten du Ortiz-Osesek:
|
|
|
Gizakiak, egiaz, hizkuntza duelako behar du eta
|
hizkuntzari esker
ahal du —biak dira garrantzitsuak eta biak daude elkarri lotuta— bere burua intelektualki eta moralki osatuz eta, horrekin, bere burua pertsona bezala garatuz joan. Horregatik dio Heideggerrek:
|
|
|
" Gizakiak hizkuntzaren bidez jasotzen dituen sozializazioa eta hominizazioa, ez ditu hizkuntza abstraktuaren bidez jasotzen baizik eta ama-hizkuntzaren bidez" 146 Hori osatuz esan dezakegu, ondoren, enkulturazioa ere —gizabanakoak bizitza-forma kultural jakin batzuk eskuratzeko jarraitu beharreko prozesua— hizkuntza ren beharrean dagoela. Gogoratzekoa da, horren haritik, gizakia
|
hizkuntzari esker
dela" animalia kulturala", alegia," hizkuntzaren artikulazio sinbolikoari esker" —honela Ortiz-Oses— ahal duela gizakiak" mundu kultural" bat eduki, zeinak egiaz berarentzat" bigarren natura bat adierazten duen" 147 Hizkuntzaren esanahi eta zeregin berezi horren lekuko dira, ere, Deweyren honako hitzak:
|
|
2009
|
|
|
" Euskal kultura kultura nagusiaren alternatiba orokor gisa agertzen da, kultura espainiarraren aurrean dagoenean. Errebindikazio kultural hori,
|
hizkuntzari esker
osotasun bat era dezakeen neurrian, proiektu politiko jakin bati lotua agertzen da. Azken batean, kultura nazional bat eraikitzea baino ez da eskatzen, euskal kultura errebindikatzen denean".
|
|
2010
|
|
|
Bada, unibertso horiek kulturalak dira eta, neurri handi batean,
|
hizkuntzari esker
bakarrik izan daitezke osatuak —" kultura", Deweyren hitzetan," aldi berean da hizkuntzaren baldintza eta produktua" 129—; horrexegatik, giza talde horiek linguistikoak bezain kulturalak dira. Honakoa dio Casadok:
|
|
|
Pop musika bera har dezagun adibidetzat: ingeles inperioari esker ote da ingelesa munduko hizkuntza nagusia. ala alderantziz; ingeles
|
hizkuntzari esker
nagusitu ote zen ingeles inperioa?
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntza bera garrantzizko elementua da Kalabaza tripontzia-n. Landareek hitz egiten ikasiko dute,, aurrean goxo, aurrean goxo?, ardiek ez ditzaten jan; eta ardiak eurak
|
hizkuntzari esker
elikatu ahal izango dira gero: –Bertan goxo, bertan goxo?.
|
|
|
–Funtsezko arrazoiak daude ondorengo iritzi hau irmoki aldezteko: mundu biologikoan dagoen aniztasun-galera baino galera larriagoa da mundu linguistikoan gertatzen ari den hondamena; izan ere,
|
hizkuntzari esker
gizakiaren lorpen intelektualak jo duen gailurra ez baitu beste ezerk jo? .
|
|
2012
|
|
|
Korronte honen joera erabat linguistikoa da, testuala. Postestrukturalismoak bezala, postmodernismo mota honek baztertu egiten du hizkuntzak errealitatea irudika dezakeela dioen ideia enpirikoa; ukatu egiten da, beraz, munduko objektuak hizkuntzan islatzen direnik eta
|
hizkuntzari esker
mundu erreal hori hauteman dezakegunik. Derridak adierazi transzendentalik ez dagoela frogatzeko egindako lanen haritik, testuartekotasuna eta esanahien etengabeko elkarreragina azpimarratzen dira, eta testua askotariko kultura-guneetatik ateratako ehun gisa deskribatzen da, Roland Barthesek 1968ko. La mort de l, auteur?
|
|
2014
|
|
|
Hiztunok, berriz, inolako konplexurik gabe defenditu behar dugu geure hizkuntza, eta bizitzaren alor eta egoera guztietan erabili. Gure
|
hizkuntzari esker
, emozioak, ezagutzak eta bizipenak partekatzen ditugu; hizkuntza da batzen gaituena, gure arteko lokarria. Bada gurea baino handiagoko hizkuntzarik, baina guri geurea zaindu, indartu eta zabaltzea dagokigu".
|
|
|
Bai, Jainkoak, hizkuntza guzien asmatzaileak, badaki ama euskarari lehentasuna eman behar dela, bederen gure herrian. Eta guk, gure
|
hizkuntzari esker
, egin ditzagun maitale leialak, gizon eta emaztearen loturari esker, haurño maiteak izan diten. Bai, giren edozoin ofizialek, izanik ere apez edo serora, ez dira baztertu behar baitezpadakoa den Amodio xuxen hortarik.
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza garatu dugu:
|
hizkuntzari esker
, komunikazio sozialerako gaitasuna
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntza garatu dugu:
|
hizkuntzari esker
, komunikazio sozialerako gaitasuna dugu.
|
|
2018
|
|
|
Agronomoa zuen aita, botanikoak eta lorezainak zeuzkan familian, etxetik zetorkion naturaren ugaritasuna ondo izendatzeko grina: berak asmatutako Marcovaldo pertsonaia ere
|
hizkuntzari esker
ez da galtzen asfaltozko hiritik naturara egindako txangoetan.Hainbat adituk dio natura izorratzen ari garen moduan ari garela hondatzen hizkuntzak, naturaren kontrako gure jarrera suizidaren antzekoa dela nork bere hizkerarekin praktikatzen duen arreta falta. Natura bizitza salbatuko badugu, bizitzaren hizkuntzak eta hizkerak salbatu behar, eta hori egiten da hizkuntzaren dohainak defendatuz utzikeriaren atzaparretatik, burokraziaren gabineteetan pilatzen den hautsetatik, politikak eta kazetaritzak elkar elikatzen duten apastatik.
|
|
2019
|
|
|
Agronomoa zuen aita, botanikoak eta lorezainak zeuzkan familian, etxetik zetorkion naturaren ugaritasuna ondo izendatzeko grina: berak asmatutako Marcovaldo pertsonaia ere
|
hizkuntzari esker
ez da galtzen asfaltotik naturara egindako txangoetan.
|
|
2022
|
|
|
«Hizkuntza bakoitzak mundu bat zabaltzen dizu. Finlandian, ia-ia bertako batek bezala ikusten ditut gauzak,
|
hizkuntzari esker
. Deskribatzeko zailak diren ñabardurak dauzka hizkuntza bakoitzak, sentitzen dituzunak, itzultzean galtzen direnak.
|