2002
|
|
Idazte horren aldekoak ba ziran, nunbait; baina Bizkaiko Aldun Nagusiaren erabagiak ebagi eban morapilo amurratua: liburua Alberto Schommer-ek idatziko eban hain berbere diran argazkien
|
hizkuntzan
, eta nire arloa arlo bikotxa lehenengo ta bat, urteek eta maitetasunak erakutsi deustezan Bizkai honen bazter ezkutuenak hari agertuerazoz, eta bigarren berrogetamar orrialde zehatzek mugaturiko tokian esturaz sartzea, bizitza guztiko irakurketek, burutapenek eta gogai amesek, ez beti grina bageek, ariman itzi daben hondakina.
|
2003
|
|
Ingelesa eta frantsesa txikitatik eta ondo ikasi zuten bere seme alaba biek. Hori lortzeko moduetariko bat, udetan hilabete osorako Inglaterrara eta Frantziara familia osoa joatea zen, eta udako eskoletan bertako
|
hizkuntzan
murgildurik egon ohi ziren haurrak. Baina etxean ere txikitatik irakatsi zien ingelesa, bere kabuzko ikasbide labur baina atseginak erabilirik.
|
|
Itzulpen barriaren arrakasta handia ikusirik, hurrrengo urtean, Itun Berria be argitaratu deuskue, hiru hizkuntzetan hatan be (grekoz, latinez eta euskeraz), Biblia barriaren itzulpen ekumenikoaz baliatuz. Holan, bai Bizkaiko kristinauak, bai beste euskaldun kristau edo giristino guztiak badoguz orain Biblia osoa geure
|
hizkuntzan
irakurteko erea eta poza.
|
|
liturgia barrirako lehenengo baimenak eta aldaketak etorri ziranean, zorionez guk bageunkala Bizkaian Kerexetaren liburu hau. Esaterako, meza irakurgaiak ordukoak, ez gaurkoak herriko
|
hizkuntzan
egiteko baimena heldu zanean, Bizkaiko Eleizeak erraztuta eukan bidea: Kerexetaren itzulpena erabilteko baimena emon eban gotzainak eta danok pozik.
|
|
Vatikanoko II. Kontzilioak handik urte gitxira emon eban mezea herri bakotxari bere
|
hizkuntzan
esateko baimena. Baina Kontzilio horren aurretik, Euskal Herrian, ez dakit beste inon emon zanik euskeraz mezea, Arrazolan baino lehenago.
|
|
Orduko seminarioan hori pausuori emotea ez zan makala. Nahi ta berez, abade baten zeregina zelakoa eta nogazkoa dan jakinik, edonork ulertzekoa izan (artean bildurrik izan ez balitz) abadegeiak, gero joan ziran herrietako
|
hizkuntzan
be jantziak egon beharra. Don Karmelo irakasle lanetan zehatza eta arduratsua zanez, bere lana ez eban mugatuko irakaste hutsera; ondo gertauko zituan ikasleei zehetu beharreko gaiak; handik hemendik zuzenduko zituan horretarako behar ziran liburu eta materialak; irakatsi ahala ikasgaiok idatziz atonduko zituan eta ikasleai polikopia bidez banandu:
|
|
Harik urte batzuetara sortuko zan Derioko Udako Ikastaroa, berbetaz euskaldun ziranai euren
|
hizkuntzan
trebetasuna eskaintzeko asmoaz. Eta Don Karmelo hasieratik izango da hango irakaslea, Mikel Zarategaz batera, eta Ander Manterola zuzendari zala.
|
|
Kontuz, Ander, esaten danagaz! Julian ez dala euskal
|
hizkuntzan
maisu handia, asko aitua. Ez dauala gramatika askotzarik ikasi eta gauza handirik argitaratu euskeraz?
|
2004
|
|
Gorosti orrietan, ordea, (Donostian Donosti, gorostian gorosti) idazten ari dira euri tantak, eta mandatu bat bidaltzen diote Morse ren
|
hizkuntzan
nonbaiten dagoen norbaiti.
|
2005
|
|
• Tradizio baten berritzaileak dira,
|
hizkuntzan
zein jokabide literarioetan.
|
|
Horrezaz gainera, beste aldizkari batzuk ere sortu eta bizi izan dira, kate luze eta iraunkorra osatzen zela. Aldizkariok berez berez bete dute eskolak bete ez duen zeregina jende euskalduna bere
|
hizkuntzan
eskolatzeko: aldizkariok euskaldunen etxe ia guztietara sartu dira eta kulturbide guztiz baliotsua gertatu hizkuntzaren sostengurako.
|
|
Euskaldunak minoria bat baizik ez ziren sinodo horretan eta kasik aho batez onartu zuten 400 artikulua: komunitate bakoitzari meza bere
|
hizkuntzan
segurtatu behar zaiola, frantsesez, euskaraz, edo elebidunez287 Frantsesezkoak badira beraz. Elebidunak(?) ere bai (kantuak euskaraz, gaineratikoa frantsesez.
|
2007
|
|
Leku izenak dira euskaraz ditugun lekukotasunik zaharren eta seguruenak. Euskal toponimia bakana denean ez da esanguratsua, baina maiztasun handikoa eta jarraikoa denean lurralde baten, horrek esan nahi du hango biztanleek euskara egiten zutela; euren
|
hizkuntzan
eman zizkietela izenak etxe, landa, soro, zubi, baso eta enparaduei. Euskal toki izenak bakandu edo mehazten diren lekuan, horrek esan nahi du hizkuntza ere ahul dagoela aldi horretan.
|
|
Nafarroan Irunberri zaharra Lunbier bihurtu da; Lizarra zaharra, Estella. Nagusitu den
|
hizkuntzan
esangura hartuko duen itxura hartzen dute toki izenok zaharraren lekuan. Hala, Bizkaiko Ibaizabalen ezkerraldean, Larrañeta zaharra Las Reinetas berritxuratu dute biztanleek; Olabarrieta zaharra, Las Barrietas, edo Errekaortu zaharra, Retuerto bihurtu dute, esangura berria emanez.
|
2008
|
|
Edozein kasutan, adituak bat datoz esatean hizkuntzaren egoera ahulak eragiten duela eskoletan premia bereziak edukitzea; horrek eragiten du
|
hizkuntzan
, gaian eta mamian konplexuegiak ez diren lanak(" literatura erraza", adituen hitzetan) beste literatur sistema batzuetan baino gehiago baloratzea.
|
2011
|
|
Juan Luis Zabalak itzulpen dezentekoa egin du, kontuan hartuta, ez dela batere erraza halako itzulpen bat eta, besterik uste duenak, har dezala, esaterako," Harlemgo erregea" eta saia dadila txuria beltzean ipintzen, amak erakutsi zion
|
hizkuntzan
. Gaztelaniaz ere, lanak ematen ditu ulertzeak, hizkuntzaren edertasunagatik ez ezik, testuari darion irudi mordoagatik ere bai, surrealistak baitira.
|
|
Lehen kontua da ohartaraztea oraindik ere badabilela hortik zehar hainbat jende, franko gainera, Borges jatorrizko
|
hizkuntzan
irakurtzen ahal dugunez (euskaldun gehienok)," Borges euskaraz zertarako" galdetzen duena. Arduragabekeria handiaren seinale ote den, edo norberaren gaitasun eza edo nagikeria ezkutatzeko argudioa ote den, ez jakin nik.
|
|
Oso ohikoa da, halaber, kritikagai den obraren egilearen beste lan batzuk aipatzea, katalogo modura. Horrekin lotuta, eta arlo honen barne datorrenez jatorrizkoen izena ematea (kritikagai den obrarena edo beste batena), bada, aipa dezagun jatorrizko izenburuak, orokorrean, jatorrizko
|
hizkuntzan
eskaintzen direla, ez bada obra lehenago ere euskarara itzulita dagoela. Halatan ere, gertu dugun espainolezko sistema dela eta, obra asko eta askoren aipamena espainolez egiten da.
|
|
Gaur artean itzulpena literatur sistemaren periferian kokatu dela esan dezakegu, nahiz eta itzulitako obrak jatorrizko literatur sisteman zentro zentroan lekua izan. Eredu horren arabera, hobe litzateke beti zeinahi literatur lan jatorrizko
|
hizkuntzan
irakurtzea. Halatan ere, polisistema osatzen duten barne sistemak dinamikoak direla kontuan hartuta, polisistemen teoria da literaturaren historia irakurtzeko eta eraikitzeko bide berriak emango dizkigun eredua; ezen, beti ere aipatu ikertzailearen arabera, honako oposizioek eragiten baitiote literatur polisistemaren dinamikari (Gallego Roca, 1991:
|
|
Luzaroan egon ginan berbetan. Eurentzat bakarrik izan ezkero, eurek nahi eben
|
hizkuntzan
egingo neutsela, baina, inguruetako andra gizonak be egon ezkero, beharrezkoa zala euskeraz egitea. Orduan be, gero eurei egingo neutsela gura eben hizkuntzan.
|
|
Eurentzat bakarrik izan ezkero, eurek nahi eben hizkuntzan egingo neutsela, baina, inguruetako andra gizonak be egon ezkero, beharrezkoa zala euskeraz egitea. Orduan be, gero eurei egingo neutsela gura eben
|
hizkuntzan
. Esateko nasai nasai joaten jarraitzea gura eben ala ez, eta ezetza esaten baeusten be, euren lagun handiagoa izango nintzala.
|
|
Lehenengo aldietan jakin ez arren, ze ederto ikasi eban euskerea, horretarako ahalegin guztiak jarriz. Geure
|
hizkuntzan
ekin deutsagu beti, urteetara alkar ikusi dogunean.
|
|
Jakitun horreetariko bat zan nire ustez geografian, toponimian,
|
hizkuntzan
eta beste arlo batzuetan benetako entziklopedia bizia dan nire adiskide Jose Luis Lizundia euskaltzaina... eta abadinotarra. Zer ez daki honek?
|
|
Negarrez egon ei zan, gure
|
hizkuntzan
be abestutea Eleizearen orokortasunaren ezaugarri zalako eta Europako hizkuntza zaharrenean Aita gurea entzun ebalako, hango organistea.
|
|
Ez ete eban merezidu enparantza erdi baino gehiago zan horrek bere
|
hizkuntzan
zeozer entzutea, batez be beste guztiek eurena, txataltxu bat besterik ezean, entzun ahal izan ebenean, bai egun horretan, bai hurrengo egunean" Paulo seigarrena" deritxon Vatikanoko areto nagusian aita santuak danok agurtu ginduzanean?
|
|
Abadetzako nire lehenengo urteetan izan zan Kontzilioa. Handik sortu zan eleizkizun guztiak ama
|
hizkuntzan
jarteko baimena eta egoan hutsune nabarmena beteteko eginbeharra.
|
|
Orduantxe entzun neban lehenengoz, nire parrokian, hitzaldia euskeraz egiten. Ez eusten orduan be sinesten Comillaseko lagunek nire Meza barrira arte itxaron behar izan nebala, neure herrian, neure parrokian, neure
|
hizkuntzan
berba egiten entzuteko.
|
|
Lekeitioko aita Kortabitarte, Patxi Korta guretzat. Ikasketetan euskerea danik be ez genkianean eta aintzat be hartzen ez zanean, harek bere ikasgaiko galdera batzuk euskeraz egiten euskuzan etxean euskeraz berba egiten genduanoi, eta eskolatik kanpora be geure
|
hizkuntzan
jarduten eban gugaz.
|
|
Mezea norbere
|
hizkuntzan
. Jantzi aldaketa
|
|
Markinara joan barritan, aurretik latinez emoten genduan mezea, bakotxa geure
|
hizkuntzan
ospatzen hasi ginan. Kontzilioak liturgian aldaketa ikaragarria eragin eban.
|
|
Gogoan dot oraindino, mutikotan eta geroago, eleiza askotan, abadeak mezea emoten, aurrera begira, latinez ziharduala, beste abade bat honako eta halako otoitzak edo berbaldiak egiten ibilten zala, errosarioa errezetan ez bazan. Nire abadetzako lehenengo urteetan be latinez eta aurrera begira ospatzen genduan mezea, nahiz eta irakurgaiak norbere
|
hizkuntzan
izan eta kantu asko abestu.
|
|
Eta orain, danok ulertzeko eta esku hartzeko eran, bakotxak bere
|
hizkuntzan
. Zelango zirrara guztiona, bidezkoa dan era horretan hasi ginanean.
|
|
Munduan izan dan gerrarik ikaragarriena antxina ez zala amaituta, irabazi eban gudarosteko gudaria, galdu eban gudarostekoaren ondoan, batak besteari besoz beso helduta. Milaka bateko eta milaka besteko, alkarri besotik heldurik, danak, batean hizkuntza baten, bestean beste
|
hizkuntzan
, abestuz eta otoitz eginaz, aurrera. Ikusi ete daiteke gauza hunkigarriagorik?
|
2013
|
|
Aldi baten Colación de Bedia zan; hau da, Bedia ez zan parrokia, Galdakaokoaren menpe egoan, eta horixe adierazten dau Colación horrek. Hortik dator euskerazko formea be, baina ahozko
|
hizkuntzan
bakarrik erabili izan da.
|
2015
|
|
Baina harreman hauek,
|
hizkuntzan
oinarritzen ez diren beste asko bezala, aldatzen ari dira, eboluzionatzen, hitanoaren berpizkundea gure egunotako hizkuntz fenomenorik interesgarrienetakoa dugu, linguista aseptikoak konturatu ez diren arren.
|
|
Gerotxoago etorri zirean aldaketak eleizara, esaterako, liturgia herriko
|
hizkuntzan
ezartea. Zamudion nengoan denporan mezea latinez emoten zan, altarara begira.
|
|
Hiru lau erabagi nagusi izan zirean: mezea herriari begira egin leitekela, abadeak alkarturik emon leikiela mezea, irakurgaiak herriko
|
hizkuntzan
egin leitekezala. Gero, mezea bera be herriko hizkuntzan egin leitekela.
|
|
mezea herriari begira egin leitekela, abadeak alkarturik emon leikiela mezea, irakurgaiak herriko hizkuntzan egin leitekezala. Gero, mezea bera be herriko
|
hizkuntzan
egin leitekela. Baraua be kanbiau egin zan.
|
2017
|
|
Galdera horiei erantzuteko edozein saiok ezinbestez itzuli du ukatzen saiaturiko baliabide berberetara, hizkuntza eta ezagutzara, alegia. Ez dago ezein mundu irudikapenik eratzen ez denik
|
hizkuntzan
gauzaturiko munduari buruzko ezagutza bezala. Hizkuntza eta ezagutzarik gabeko egia esentzial eta transzendental bat ezin liteke irudikatu munduarekiko estasizko bat egite esanezin modura baizik, alegia, erlijiozko esperientzia modura, zeinak, mundua izendatzeko bide guztiak baliogabetuta, muzin egingo liokeen errealitateak aurkezten dizkigun arazo etengabeei konponbideak bilatzeko eginkizun ezin utzizkoari, arriskutsuki hurbilduko gintuzkeelarik egitasmo modernoak, hain zuzen ere, gainditu nahi izandako mundu ikuskera erreakzionario berberetara.
|
|
Errealitate dyferentzialaren onarpen postmodernistak agerpen ugari ditu Lagun izoztua n. Maribelen bikotekidea, Josu, esaterako, nobelaren barruko Lagun izoztua izeneko eleberriaren egilea, alegia, ohartu da
|
hizkuntzan
islaturiko baldintza ontologikoak direla medio ez daukagula ideia transzendentalik erdiesterik, halako moldez, non aspaldiko amets utopikoak, kasu, oker egindako hipotesi huts bilakatu zaizkion. Okina ofizioz, idazlea afizioz, paperera eramandako proiektuez gain, etxeko hormak ere izkribuz beterik dauzka Josuk.
|
|
Errealitatearen gaineko nagusigo kognitiboa erdiesteko egitasmoak dauzkan berezko mugak,
|
hizkuntzan
gorpuztuak, ironiaz onesten ikasi du Josuk.222 Horren haritik, interpretazioa baizik ez dagoelako ideiak ere toki garrantzi tsua dauka nobelan. Hurrengo pasartean, kasu, antropologia ikerketa batzuen kariaz Amazonian eginiko egonaldia harira ekarrita, Andoni Martinezek kontzientzia argia erakusten du denok ere errealitate irudikapen jakin batzuk darabiltzagulako egitateaz, mundua eta gure artean ezarritako zinezko iragazkiak baitira, gauzen gaineko ikuspegi murriztu batera kondenatzen gaituztelarik.
|
2019
|
|
21 Bradburyren eleberriko Flora psikologoa da, harreman gatazkatsuetan sartuta dabiltzan bikote harremanez ikertzen du eta haien famili gerretan erabiltzen diren estrategiez. Howarden emaztearen izena Barbara da, eta Simone de Beauvoir jatorrizko
|
hizkuntzan
irakurtzen ahalegintzen da.
|
2021
|
|
Errutina literarioen kontzeptu horretatik eratorriko zen ondoren, besteak beste, Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien (HUHEZI) fakultatearen eta Soziolinguistika Klusterraren lankidetzaz sortutako BerbaLapiko (Soziolinguistika Klusterra, 2019) proiektuan garatzen ari diren hizkuntza errutinak. Egitasmo honen helburuetako bat da hizkuntza errutinen bidez," eremu ez euskaldunetako LH eta DBHko ikasleen ahozko
|
hizkuntzan
aurrerapenak eragitea eremu akademikoan" (op.: 5). Hizkuntza errutinek ikasleen konpetentzia linguistikoan eragin positiboa xede duten heinean, literarioek gaztearen beste alderdi batzuetan bilatzen dute garapen hori literaturaren berariazko lanketa sistematikoaren bitartez.
|
|
Atzera egin genuen, e, pilo bat. Eta
|
hizkuntzan
berdin. Irakaskuntzan sartu dugu eta lortu dugula uste dugu.
|
|
Ni azkeneko urteotan ikuspuntu gramatikalistatik nahikoa urrundu naiz. Jo, azken batean,
|
hizkuntzan
aritzea da, eta zenbat eta gehiago erabili, orduan eta aberatsagoa izango da pertsona horren... gaitasun gehiago izango du, konpetentzia gehiago izango du, eta errazago izango du hurbilketa egitea literaturara, ezta. Lotuta dago.
|
|
BIR1 ere bat dator adierazpenokin, eta hizkuntzaren aberastasuna
|
hizkuntzan
ikusten dela baieztatzeaz gain, literaturak inguru soziokulturalaz jabetzen irakasten duela uste du.
|
|
" Izan dadila formazio garai bat irakaslearentzat baina gero partekatu dezala dagokion ikastetxean, hedatu dezala bere esperientzia". Hezkuntza munduan
|
hizkuntzan
eta komunikazio estrategietan trebatzeko nolabaiteko amaraun sarearen epizentro izatea dela haien lana azaltzen du:
|
|
LIR2 ren bidetik, gaitasunarekin lotzen du DGIR1 ek, halaber, gaitasun literarioaren garapena,
|
hizkuntzan
trebetasun aproposa behar delako literatur generoetara hurbilketa gerta dadin:
|
|
Bestetik, hizkuntza hautuari dagokionez, lan honetan euskara hutsa erabiltzeko aukera egin da, eta, hartara, euskaraz eskaini dira aipuak edota taulak, besteak beste, behar izan den guztietan itzuliz. Hala ere, PTL markoaren baitako zenbait diagrama jatorrizko
|
hizkuntzan
uztea erabaki da, hau da, ingelesez eskaintzea. Garatzen ari den markoa izanik, hainbat dira ingelesaz aparteko hizkuntzetara itzuli behar diren terminoak, eta, horrela, oraindik orain eztabaida sortzen dute euren kontzeptualizazioak, eta, ondorioz, itzultzeak berak ere.
|
|
Arloaren
|
hizkuntzan
trebatuta egoteaz gain, ikastun sakonagoa izatera iristeko, arloko alfabetizazio espezifikoak sei dimentsio bete behar dituela zehazten du Beacco k (2015 in Meyer eta Coyle, 2017), horietako batzuk aurretik Pellegrinok eta Hiltonek (op.) garatutakoekin lotura handia dutenak, adibidez, ezagutza eta gaitasunen transferentzia antzekoak diren problematiketara: (1) Gaiari buruzko ezagutzak prozesatzea eta eskuratzea, eta ikasgaiarekin zerikusia duten gaiei buruzko testuak sakonki ulertzea; (2) lehendik daudenekiko ezagutza berrien esanahia negoziatzea; (3) ezagutza berria nola garatu eta eskuratu den hausnartzea; (4) ezagutzen balioa eta erabilera kontuan hartzea, eta beste testuinguru batzuetan aplikatzen jakitea; (5) eztabaida soziozientifikoak eta eskolaz kanpoko diskurtso egokiak prestatzea eta horietan parte hartzea; (6) eta, arauen edo konbentzioen esanahia eta irismena kritikoki zalantzan jartzea, eskuratutako prozedura ezagutzak eta trebetasunak orokortuz, hezkuntza orokorraren beraren zati gisa.
|
|
Beste alde batetik, euskararekin dagoen gaitasun falta legoke, dela gaztelaniatik edo frantsesetik euskararakoa, dela euskalkietatik batuarakoa. Arestian azaltzen zenari gehituta, euskararen egoera soziolinguistikoaren ondorioz, nerabeek
|
hizkuntzan
duten maila ez dela nahikoa eta egokia adierazi dute elkarrizketatuek. Gauzak horrela, hizkuntzaren lanketari lehentasuna ematen zaio, lehenik eta behin, gabezia linguistiko horiei irtenbidea emateko, noski, eta, bestetik eta horren ondorio gisa, ikasleek literaturaren ikaskuntzarako oinarrizko tresnak ez dituztela argudio gisa erabiltzen delako.
|
|
Curriculumek bereziki zeharkako konpetentziak eta diziplina barrukoak21 bereizten dituzte erreferentziazko marko europarrak zehaztutako zortzi konpetentzia gakoen artean. Azken horiei jarraiki, lan honetan egiten den proposamena hainbaten artean koka genezake, baina, batez ere, ama
|
hizkuntzan
komunikatzeko gaitasun, kontzientzia eta adierazpen kulturalerako gaitasunaren edota, neurri batean, konpetentzia sozialaren eta zibikoaren baitan uler genezake. Zehar konpetentzien kasuan hainbat dira garatuko genituzkeenak, eta diziplinaren barrukoei dagokienez, hizkuntza eta literaturarako konpetentzia edo hizkuntzaeta literaturakomunikaziorako konpetentzia izango litzateke halako proposamen batean nagusi.
|
|
" Nik beti esaten diet ikasleei eta entzun nahi didaten guztiei: zerbaitek egin badu aurrera gure
|
hizkuntzan
, izan da literatura. XX. mendean eta, batez ere, XX. mendearen bukaeran literatura garatu da eta gaur egungo gazteak ez dira kontziente zenbat garatu den.
|
|
Bere iritziz, egungo gizartean indarrean dauden balioek eta joerek literaturari berez dagokion balioa kentzen diote," erraztasun, gozamen eta plazeraren aroan" bizi garelako. Hartara, modu errazean lortzen den gozamena edo plazera egungo gizartearen helburu bada, literaturak eskatzen duen ariketa kognitiboarekin nolabait talkan dago helburua konpartitua izan daitekeen arren, eta arrakala hau gehiago handitzen da kontsumitzailearen kultur
|
hizkuntzan
duen hizkuntza gaitasuna erraztasunez kontsumitzeko nahikoa ez denean. Ondoren ikusiko dugun legez, kasu horietan gazteek eta kultur kontsumitzaileek erdaretara, gaztelaniara bereziki, jotzen dute.
|
|
" Irakurketak dakarren garapen kognitibo eta emozionalerako komeni da Ikaskuntza sakonagoaren67 markoa kontuan hartzea. Irakurketa lantzen dugunean edozein arlotan dela ere, alfabetatu behar ditugula edozein arlotan, bai arloan bai arloak dakarren
|
hizkuntzan
. Eta hori funtsezkoa da.
|
|
Berak azalpen luze bat emon eta gero, nik euskeraz esan neutsan: Ba, biok ulertako
|
hizkuntzan
iten ezp" ostezu, eztogu alkar ulertuko. Eta orduan berak:
|
2023
|
|
Antonio Otazua Bilbora joan zanean, Juan Sagarnak eta Juan Bilbaok hartu eben domeketako mezak kantetako koruaren ardurea. Vatikanoko II. Kontzilioak mezak lekuan lekuko
|
hizkuntzan
emotea ekarri ebanean, Arratzun be horretara jarri ziran. Orduan, Juan Sagarna, eskolako maisua zanez, kantuak erakusten hasi zan, eta haren semeak, Jesus Mari Sagarnak, hartu eban koruaren ardurea.
|