2002
|
|
Honezkero badakizu, ondo jakin ere: hitz potoloak dira kultura aniztasuna eta komunikazioa, baina txikiak herri askorenak, baita geure
|
herriarenak
ere, euskaraz bizi den kolektiboarenak?. Desberdinen artean bizitzea tokatu zaigu, bai geuri, euskaldunoi; baita erdaldunei eurei ere?.
|
2003
|
|
Alemanian sortutako ereduak badira, eta klubetan eta lizentzia federatuetan duten maila izugarri ona da. Hemen, berriz,
|
herriarenak
diren instalazioak egiten dira eta beste modelo bat erabiltzen da. Alegia, instalazioetako bazkideen modeloa, zeinak parte hartze eta praktika handia duten.
|
|
Ikus dezagun Zarauzko misiolariek 1839an, Lehenengo Karlistadako azken egunetan, Aian (Gipuzkoan) egin zuten misioan predikatutako sermoi bat. Fraidea azken garaietako zoritxar guztien errepasoa egiten hasten da, eta zoritxar horiek Jainkoak bidali eta herritarrek merezitako zigorra direla erakusten du, haien bekatuak ez baitira Ninibe
|
herriarenak
baino makalagoak. Maiz agertzen den konparaketa da:
|
2004
|
|
Bueltako bidean Tantaduiko hariztia, San Juan Zaharreko karobia eta Santiagorako erromesei ostatua ematen zien Dorletako Santutegia bisitatuko ditugu. Zeharkatuko ditugun baso gehienak
|
herriarenak
dira, Leintz Gatzaga baita Gipuzkoako herri lur gehien duen herria.
|
|
Bada ezpada ere, hitz guziez esango dut neuk ere: Euskadi’ko erresuma laister lortzen ez badugu, gure
|
herriarenak
egin du. Euskadi’rik gabe, Euskal Herria berehala suntsituko da.
|
2007
|
|
Norbanakoengan garrantzirik baldin badu denbora/ espazioa interrelazio honek, are gehiago giza taldeen kasuetan, non izandako bizipenak, sentipenak, gertatudiren guztiak, espazioaren altzoan lagatzen dituen denboraren joanak. Beraz, denboraren joatearekin espazioak bereganatzen ditu iraganean zendukoak, norbanakoeta
|
herriarenak
uztartuta, tokiz tokiko lurra lekuko. Norbanakoen bizitza laburrakatebegi da herri bizitzaren soka luzean, espazioa (tokia) lekuko.
|
2008
|
|
hots, identitate etnikoak lurralde baldintzarik behar ez baldin badu ere ezinbestez, nekez egituratu liteke nazio identitaterik lurraldearen euskarririk gabe. Badira salbuespenak, judu
|
herriarenak
eta, mendez mende atzerrietan barrena diasporan barreiaturik, eta hala ere nazio kontzientziaren jabe izandakoak. Alabaina, salbuespenak horixe besterik ez dira, salbuespen, ez lege.
|
2009
|
|
Komunitate horren ekonomi oinarria, ohituraz, herri lurra izan da. Jatorriz, lurrak
|
herriarenak
ziren, komunalak, eta orain dela gutxira arte landu gabeko lurrak; basoak eta goialdeetako lantzarrak, herri lurrak izan dira.
|
|
Karlistaden osteko foru abolizioa eta herriei ezarritako isun astunen ondorioz, artean herri baso zirenak esparru pribatu bihurtu ziren. Alogerean hartutako lurren ustiakuntzen aitzakiaz ere,
|
herriarenak
ziren hainbat baso arlo norbanakoenak izatera igaro ziren.
|
|
Esan dezagun, gure kasuan aldaketa hori inguruko herri askotan baino era naturalagoan gertatu zela. Izan ere, herri askotan salgai jarritako lurrik gehienak kanpotar gutxi batzuen esku lotu ziren bitartean, Jataben bertako herritarrek, eta nahiko banaketa orekatuan, beregandu zituzten
|
herriarenak
ziren lur eta basoak. Salbuespentzat jo daitezke azken hamarkadetan Iberduerok eta beste baliabide handiko pertsona eta erakundeek egin dituzten erosketak.
|
|
Ermita desagertu bada ere, lekuak Santa Kurtze izena dauka orain ere. Beste lekuko batek esanaren arabera, ermitak egiten diren lekuak
|
herriarenak
izaten ei dira beti. Baina Santa Kurtzeren kasuan ez, jabetza pribatuko lurra ei da egun. Hori bai, ermitaren azken arrastoak ezagutu dituztenek diotenaren arabera, ermitaren inguruan ez da sekula beste etxerik egon, ermita askotan zaintzaileak edo serorak egon ohi ziren eran.
|
|
Eliza kristauak kristauenak dira, kristau
|
herriarenak
, azken finean.
|
|
Beharbada, zenbait kasutan egia izango da, baina beste kasu askotan, gehienetan esango genuke,
|
herriarenak
dira, beraien artxiboetan ongi frogatzen ahal delako. Erosketa guztiak, altzari guztiak, apaizen arropak, kalizak, gurutzeak...
|
|
Jakin badakigu gure herrietan badirela ondasun asko eta asko erregistratu gabeak, eta betidanik onartu izan da, erregistratu gabe edo jabetzarik gabe dauden ondasunak
|
herriarenak
direla. Esate baterako, Nafarroako herri gehienetan ez daude erregistraturik lur komunalak, herriko etxeak, eskolak, frontoiak, hilerriak, plazak, atrioak edo apaizetxeak, elizak eta baselizak ez ziren moduan...
|
|
Ikasi dugu baita, Liderrak bere ekintzen bidez erakusten dituela
|
herriarenak
izan behar diren balioak. Herriarenak berarenak direnak baina berak erakutsi eta defendatu behar dituenak.
|
|
Salaketa argia egiten du Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformak: Iruñeko eta Tuterako Artzapezpikutzak bere izenean inskribatutako hainbat ondasun
|
herriarenak
eta udalarenak direla, hain zuzen ere. Herritarren kontu eraiki eta zaindu direla, eta, beraz, herritarrenak direla, hala izan direla eta izango direla.
|
|
hori. Horren errua gainerateko indarrei bota die, alderdien interesak
|
herriarenak
baino lehen, jarri dituztelako.
|
|
Preso politikoak
|
herriarenak
dira edozein egituraren gainetik hala nahi izan edo ez, eta jokabide horiek izan Ertzaintzarena edo ustez ezker abertzale ofizialekoena auzo lotsa besterik ez dira.
|
|
Nafarroako Artzapezpikutzak
|
herriarenak
ziren ondasunak Elizaren izenean jartzeko jarrera kritikatu du Pedro Leozek hamaika aldiz. Artzapezpikutzak hilero ematen zion laguntza kendu dio.
|
|
Pedro Leoz Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformako presidentea da. Leoz buru duen plataformak Nafarroako Artzapezpikutzak?
|
herriarenak
diren ondasunak Elizaren izenean, jarri izana salatzen du.
|
|
" Ezeren historia batek, demagun gure
|
herriarenak
, benetakoa izan nahi badu, jaso behar luke garaiaren zalapartak isildu duena ere. Horregatik, historialari apal honek abisu eman nahi dizu:
|
|
Hasi baino lehen argitze txiki bat. Hurrengo azalpenean herriaren nahiz Estatuaren ezaugarriak agertuko ditugu baina
|
herriarenak
baizik ez ditugu garatuko. Hasiko gara?
|
|
Orain azpimarratu nahi dudana zera da: presoen kriseiluak gordetzen dituen balio haziak eta
|
herriarenak
berdinak dira. Horregatik presoen kriseilua jasotzeko komunitate egoki bakarra euskaldunon komunitatea da.
|
|
Arrazoia garbia da. Estatuaren masak lurralde bat indarrez menderatu behar du;
|
herriarenak
, berriz, lurralde batean hizkuntza baten presentzia defendatu behar du. Trinkotasun aldetik, berriz, herriaren masak oso trinkoa izan behar du, mintzo kideek arnas berean bizi behar baitute, nolabait esateko.
|
|
–Garbi dago, bada, biluztasun horrek, heroien biluztasunak batez ere, zer adierazi nahi duen. Herrian agintzen duten sentimendu eta balioak ez dira Estatuarenak,
|
herriarenak
baizik. Herrian nagusi direnak errukia eta barkamena dira, ez botere nahiari lotutako sentimendu eta balioak (nagusitasuna eta justizia).
|
2010
|
|
Gurasoek, noski, haurrak haienak zirela erantzuten zuten; eta seme alabak eramaten zituzten ikastolak ere, haiek sorturikoak zirela. Irakasleen artean, berriz,, haurrak
|
herriarenak
–zirela aldarrikatzen zuten batzuek, eta, herriak hezi?
|
|
Horra gutxienez 68 etxe Goizuetako herri batzarrean beren dretxo guziak zituztenak 1630ean. Eta hara nolako baldintzatan hartu zuten zentsu zorionekoa,
|
herriarenak
aski ez, nork bere ondasun pizar guziak ere hipotekatuz:
|
|
Egia al da bi horien exijentziek ez dutela bataren edo bestearen garaipena baino onartzen? Edo ez al da posible izango —hain zuzen han
|
herriarenak
eta hor estatuarenak diren bizi eskubideak ezagutu eta onartu ondoren— bi horien arteko lotura emankor baten oinarria lortzea. Orduan, baina, zera da beharrezkoa:
|
|
1871ko frantsesen kontrako erreboltaren ondorioz etxekoek dena galdu eta gero, noragabe ibili zen, lan eske eta isefra edo ‘bertsoak’ eginez. Luze gabe,
|
herriarenak
bilakatu ziren testuok. Mohand u Lhozine xeikarekin izan zuen norgehiagoka poetikoa, adibidez, ez zen erraz ahaztuko.
|
2011
|
|
Herriaren ordezkari gisa Jabier Iltzarbe Garisoaingo alkatea, herriko idazkaria eta herritar bat joan ziren.Garisoaingo Udalaren aldeko froga hoberena artzapezpikutzak berak aurkeztutako froga bat dela dio Iltzarbek. «1807 urteko testu bat da, eta bertan herriko elizak
|
herriarenak
direla esaten da». Gainera, baselizaren kudeaketaz eta mantentze lanez herria arduratu denez Elizak horren inguruko dokumenturik ez duela azaldu du.
|
|
Espainiako gobernuak zigor gogorrak ezarri eutsezan foruen alde jagi ziran euskal lurraldeei, eta zorren zama astuna arintzeko, herri askok ez eben beste biderik izan, herriko lurrak saltzea baino. Saleroste horren ondorioz, Sota, Arrotegi eta halango lur jaube handien esku geratu ziran, artean
|
herriarenak
izan ziran eremu zabalak. Baina jaubetza aldatu arren be, herritarrek baso horreetatik eurek behar ebezan lehengaiak eta ustiatzeak egiteko eskubidea gorde eben," totoa" ren antzeko mailegu txikerren truke.
|
|
–Arazoak konpondu eta aurrera egin nahi bada, alderdikeriak alboratu behar dira. Guztien interesak, herritarrenak,
|
herriarenak
jarri behar dira alderdien interesen aurretik?.
|
|
alegia, duintasunak ez duela preziorik, onean nahiz txarrean. Ez
|
herriarenak
, ezta norberarenak ere.
|
2012
|
|
Elizaren ondasunen jabetzari buruz, alegia. Badira elizak erabiltzen dituen tenpluak, etxeak, baratzeak, denak
|
herriarenak
direla diotenak. Eta, urrats bat aitzinera eginez, ondasun horiek Udalenak direla.
|
|
Proiektugile politikoen eskolan nahikoa gaizki pasatu nuen, nire ustez, irakasleak zeharo burutik eginda baitzeuden, beti goibeldu ohi nauen ikuskizuna izanik hori. Han zebiltzan koitadu haiek proiektuak proposatzen, faboritoak aukeratzerakoan jakinduria, gaitasun eta bertutean oinarrituta egin behar dutela monarkak konbentzitzeko; edo guztion ongizatea kontuan hartzen ministroei erakusteko; edo meritu, trebetasun handi eta zerbitzu aipagarriak saritzeko; edo beren benetako interesak zeintzuk diren printzeei erakusteko, berenak eta
|
herriarenak
oinarri berberaren gainean ezarriz; edo kargu ofizialetarako gaitasuna duten pertsonak aukeratzeko; eta horrela, beste hainbat ezinezko ameskeria izugarrirekin, aurrez sekula gizakiaren buruan sortu ez direnak, horrela frogatu zidatelarik antzinako esaera hura, alegia, ez dagoela gauza bitxi edo zentzugabekorik filosoforen batzuek egiatzat defendatu ez dutenik.
|
|
–umezurtzak? eta aldi berean
|
herriarenak
direnak, herriak ahoz aho ibili eta bere egin dituelako.
|
|
Ez genuen handiagoa behar. Gure mugak gure
|
herriarenak
ziren. Pobre ginen.
|
2013
|
|
Halako zirrara egin zidan, non Kale Nagusian zegoen tabac batean gertaerari buruzko liburuxka bat eta hamar bat postal erosi nituen,
|
herriarenak
eta basa umearenak. Oroigarri haiekin nahikoa ez, eta bazter guztiei argazkiak atera nizkien.
|
|
Absurdoko kontuetan, ordea, irakaspenik ez dago edo askoz kamutsagoa da. Korapiloa eta arazoa
|
herriarenak
dira absurdoko kontuetan. Norbanakoa, ustez, besteena den herri edo gizarteari so jartzen da absurdoko kontuetan.
|
2014
|
|
Harekin zuen
|
herriarenak
egin du.
|
|
Ez tokirik beraz ikastolarentzat. Gainerat, azpimarratua izan da eraikin horiek ez direla
|
herriarenak
bainan departamenduarenak. Hunek preseski leku bat uzten ahal lukeia ikastolari?
|
2015
|
|
Euskadi’ko erresuma laister lortzen ez badugu, gure
|
herriarenak
egin du (ibidem: 116).
|
|
Villenave auzapezak eta J.B. Mortalena orduko kultur axuantak duela dozena bat urte Bovero deitu kultur gela baten proiektua pentsatu zuten gunean bi hektarea eremu badira, kokatuak 810 errepide nagusitik arras hurbil, eta
|
herriarenak
. Espilondo auzapezak hor berean pentsatu zituen bederatzi/ hamar solairuko bizitegiak eraikitzearen kontra altxatu zen orduan deplauki oraingo auzapeza.
|
2016
|
|
Uztaritzeko
|
herriarenak
diren lau eraikin begiztatuak zituzten eguzki taulen pausatzeko, baina, hondarrean, bitan baizik ez da egiten. Batiments de France administrazioak dioenez, lauretarik bi eraikin gaztelutik hurbilegi direnez, debekatua da eguzki taulen jartzea horien hegatzetan.
|
|
Kultura, eta, beraz, soberania edo herri boterea kapitalarenak dira: kapitalaren kultura dira kultur kapitalak, ez
|
herriarenak
. Kapitalaren kulturak ez du artea benetako haustura eta errebindikazioarekin lotzen, guztiz alderantziz, kontinuitatearekin lotzen du, statu quoa kontserbatu eta birsortzearekin.
|
2017
|
|
Demokrazian biziko bagina, kargu politikoak ez genituzke hain gaizki ikusiko; edozein herritarri tokatu dakiokeen zerbait izango litzateke alkate izatea, adibidez. Guztiok sinetsiko bagenu instituzioak
|
herriarenak
direla, guztiok gobernatuko genuke desberdin gure txanda heltzean, baina jakingo genuke herriaren interesak gureen gainetik jartzen. Ez hori bakarrik, boterea guztiona dela ulertuko bagenu, ez genuke onartuko hiruk edo lauk eurentzat gordetzerik eta herritarren bizimoduan nahi duten moduan eragiterik.
|
|
Lurraldea, nazioa eta instituzio publikoak pribatizatzeko beste modu bat zor pribatua, gehienbat bankuen zorra, zor publiko bilakatzea da. Aberastasun publikoa, herritarrek sortzen dutena, pribatizatu eta galera pribatuak publiko eta
|
herriarenak
bilakatu. Hortaz, zer da estatu exekutiboak gaur egun aurrera eramaten ari diren kapitalismo global hori?
|
|
Uztak hori alde batera, esan nion?. Kontua zera duk, ez duala
|
herriarenak
diren gauzekin hau jotzeko eskubiderik. Egin ezak kontu ohola hausten duala, orduan zer?
|
|
gure nahietako bat, gure bandera edo ikurriñaren onarpen ofiziala da. Gure
|
herriarenak
diren berezko eta legezko eskubideak aldarrikatzen dituen ikurra baita. San Sebastian bezpera hartan, ia 41 urtez ezkutuan egon zen ikurriña berriz itzuli zen Usurbilgo udaletxeko balkoira. Gordean pasatako orduak ez dira berreskuratzen. Baina memoria bai.
|
|
" que es hombre que tiene una coarta de herreria y tratante y bienestante al qual se le quemaron tres casas". Beste biak
|
herriarenak
zirela dirudi, ondoko bi eskribauak bizi zirenekoak
|
2019
|
|
Lehendabizi, festak antolatzen aritutako herritar eta eragileei eskerrak luzatu zizkieten," horiek izan dira jai egitaraua prest eta garaiz izateko ahalegin handien egin dituztenak, askotan (edo gehienetan)". Auzolanaren filosofiari jarraiki, jaiak
|
herriarenak
eta herritarrentzat izan behar direla erantsi dute," ez ikusle hutsentzat bakarrik". Edozelan ere, koalizio abertzalearen aburuz, azken urteetan izaera eraginkorra, baikorra eta parte hartzailea irabazi dute abuztuko ekintzek.
|
|
gure nahietako bat, gure bandera edo ikurriñaren onarpen ofiziala da. Gure
|
herriarenak
diren berezko eta legezko eskubideak aldarrikatzen dituen ikurra baita.
|
|
ondare komuna kudeatzen duten politikariak ez dira metafora sortzaile apartak. Batzuetan
|
herriarenak
ez diren interesei men eginagatik ere, bestelako men batzuk dituzte faltan: sormena, irudimena eta asmamena, esaterako.
|
2020
|
|
Nire aburuz betiere, Baga, biga, higa, laga, boga, sega, zai, zoi, bele, harma(" h" z, Gabriel Arestik idatzi ohi zuen bezala), tiro, pun bertso ezaguna topatzean, orriak pasa ahala, atalez atal, liburua esku artean duenak behin eta berriro egingo du topo hitz hauekin. " Bertso hauek
|
herriarenak
dira dagoeneko, bereak sentitzen dituelako", baina, berez, zeinenak dira. Eta, hain zuzen horregatik, euskal kultura ezagutzea ezinbestekoa izango du irakurleak funtsa ulertzeko.
|
2021
|
|
Beste kezka batzuk lehenetsi arren, Lehen Euskal Kultur Pizkundeari ekarpen garrantzitsua egin zioten Sabinoren planteamenduek eta bere inguruan sortutako mugimendu indartsuak: "[...] Sabino Aranak, erromantizistek bezalaxe, herria deskubritzen du[...]
|
herriarenak
—herriaren sektore batzuenak bederen— ziren eta ordura arte politikatik[...] bazterturik zeuden kultur osagaiak deskubritzen ditu[...] [besteak beste] herriaren kantuak eta olerkiak ‘benetako’ poesiatzat joz[...]" (Amezaga, 1994: 39).
|
|
«Gure lurrari etenik gabe eraso egin eta
|
herriarenak
diren lurrak herriari kentzen dabiltzan horiexek leporatzen digute kalte material eta psikologikoak eragitea», salatu zuen atzo Aroztak taldeak, Lekarozen (Nafarroa) eginiko agerraldian: «Jokabide hau ez da berria, eta ez gaitu harritzen, Palacio de Arozteguia SL enpresaren gisako espekulatzaileen eta beren zerbitzura dauden instituzioen errepresio mota guztiak ezagutzen baititugu».
|
|
Zenbatekoa behar du ibaiaren lasaitasunak zapataria nabarmentzeko? Eta
|
herriarenak
–Herri eta hiri handietan dena da soinua.
|
|
Pixkana pixkanaka Iparraldeko euskal gizarteari buruzko joera bat erakusi zuen, horretaz benetako aditua bihurtuz, hala herrietako ihauteriak edota urteroko bestak, libertimenduak, Xiberoko pastoralak eta maskaradak oraingoz horrelako gertakarien inguruan garatu du bere lana. Harrez gain, euskal gizartearen presuna bati buruzko paper bat sarritan ateratzen du prentsan, Euskal
|
herriarenak
, baita munduan zehar bizi zirenak ere, euskal historiarekiko zer ikusiak dutenak, fama handikorik ala ez, baita herri bateko animatzaile umil baten oroimena berpizten du ere Joseba Aurkenerenak. Xantza ukan dut berarekin liburu baten itzulpena eginez lan egitea.
|
2022
|
|
Euskal Herriaren sustraiak oso aberatsak dira, nire
|
herriarenak
bezalakoak. Nire herriak kondaira asko ditu, oso liburu zaharrak eta poeta handiak.
|
|
Nekez datorkit burura
|
herriarenak
bihurtu diren hainbeste kantu biltzen dituen euskarazko beste LP bat. Zer nolako eragina izan duen, urteak joan ahala, soinu joleen eta pandero joleen artean; dantzaldietan oraindik ere jotzen diren hainbat; beste estilotako taldeek berregindakoak... memoria kolektiboaren parte diren kantu eta doinu andana.
|
|
Ni ez naiz plazan anitz egon erixko nintzelako. Baina plazan, nahiz eta bortz edo sei guraso egon, haur guziei begira zaude, haurrak
|
herriarenak
dira, eta gaur zu joaten zara etxera eta bihar bertzea joaten da hitzaldi batera. Horrek lasaitasun handia ematen du, niretzako arras inportantea da.
|
2023
|
|
Halaxe aurreratu zuen Zarauzko EH Bilduren udal taldeak udalbatzar aretoan atzo goizean eginiko agerraldian. " Irita Amillubiko lur guztiak udalarenak dira, eta, hala ere, etxebizitza pribatuak eraikitzea proposatzen du bertan,
|
herriarenak
diren lurrak espekulaziorako erabiltzea bultzatuz", adierazi zuen desados koalizio abertzaleko bozeramaile Itziar Muruak.
|
|
Jabetza gutxi batzuen esku dago. Ahalduntze sozial bat egon behar du, energia sorburuak benetan
|
herriarenak
izan daitezen, eta hori ez badugu politika publikoetatik lortzen, herriari dagokio antolatzea eta gauzak bereganatzen hastea. Eredua aldatu ezean, ez da ezer aldatuko.
|
|
Ikatz lanak egiazko iraultza ekarri omen zuen Larrabetzura. XV. mende hondarra arte, oihanetako lurrak
|
herriarenak
ziren. Baina laborarien eta errementarien artean gatazkak sortu ziren, kontrako interesak baitzituzten:
|
|
Abokatuen iritziz, estatuburuak erabaki hori auzitegien ebazpena heldu aurretik hartu izana bera ere bada helegiterako arrazoia. Legea alde dutela frogatzeko, ehiza eremu berria sortzeko gobernuak hartu dituen lurrak
|
herriarenak
direla jasotzen duten agiriak aurkeztu dituzte, baita lur horietatik indarrez eta bidegabeki kanporatutako zortzi masairen zinpeko deklarazioak ere. Modu horretan, frogatu asmo dute gobernuaren jarduerak legedia ez ezik «arrazionaltasuna» ere urratzen duela.
|
|
Ulertu genuen arte eskolak bakarrik ezin zuela euskararekin, bakarrik ezin zuen bezala hezkidetzarekin. Ulertu genuen hezkuntzan jarritako erronkak
|
herriarenak
ere bazirela, eta sortu genuen herrietan hizkuntza proiektu bat; herri amets bat, apustu bat, norabide bat. Ilusio bat eta gogo bat.
|
|
Hezkuntza komunitatea ez zen bere kabuz sortu, ez zigun inork oparitu; ekoiztu egin behar izan genuen, eraiki eta ahaldundu. Zailena, hezkuntza hobetzea ardura soziala zela ulertaraztea izan zen, hezkuntza denon beharra eta eginbeharra zela; ikastetxeen mugak gainditu eta, bakoitzaren hizkuntza beharrak baino,
|
herriarenak
zehaztuz. Ikuspegia zabaltzea izan zen gakoa, egin genitzakeenak elkarrekin pentsatzea.
|
|
Indabada herritik sortu eta herriarentzat egindako aldarrikapen jai egun bat da. Auzolana eta autogestioaren baloreak oinarri, kaleak eta espazio publikoak
|
herriarenak
direla aldarrikatzen dugu, eta, bide batez, une bakoitzean herriak pairatzen dituen arazoak azalarazi eta lantzen ditugu.
|