|
2000
|
|
|
Kontsumoaren erlijioaren zelebrazio egun
|
hauetako
patxadan sagardi kontuetan aritua naiz. Oinarritik abiatuta sagardi bat antolatzen ari den lagun bat nuen kontu kide.
|
|
|
«Oraingo gazte hauek», «Made in Zarautz», «Zuk egina», «Udala lanean», «Kulturari keinu», «Ene Zarautz maite», «Herriko kontu zaharrak», «Eztabaidarako tartea», «Udako pasarteak», «Eta orain, zer?», «Bazenekien». Saio
|
hauetako
dezente erreportajeez hornitzen baziren ere, beste batzuek molde berritzaileak zekartzaten, hala nola: «Bandera horian ura gerriraino», Euskal Herriko jaien zerrenda ematen zuena.
|
|
|
Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez den lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte
|
hauetako
ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|
|
|
Plangintza berriaren lehen etapa batean, azken hogei urte
|
hauetako
proiektu ekonomikoen bilana eginen da eta datorren urtearen erditik aurrera aldiz, lanpostuen sorrera lehentasuna izanen da. Lortu behar diren seiehun enpleguetatik laurehun industriaren sailean kokatuko dira:
|
|
|
EHren abstentzio eskaera da hauteskunde
|
hauetako
ezaugarririk nagusiena Euskal Herrian. Franco hil ondorengo lehenengo hauteskundeen aurrean ere, 1977an, abstentzio eskaera egin zuten ezker abertzaleko erakunde eta alderdi desberdinek.
|
|
|
Ordenagailuek osatutako sare bat eratzea zen irtenbidea, nodo (edo elkargune) guztiek garrantzia bera izango zuten sare bat eratzea, alegia. Horrela, nodo
|
hauetako
bat desagertzeak ez luke trafiko orokorrean eraginik izango: sareko nodo bakoitzak erabakiko zuen bertara iritsitako datuek zein ibilbide egingo zuten.
|
|
|
Edonola ere, Espainiako Gobernuak autonomien eredua behin betiko itxi du, bereziki Euskadi eta Kataluniari dagokionean. Behin betiko itxi du, ez soilik eskuduntzak osatzeko, baizik eta gizarte
|
hauetako
gehiengoak onartua izan dadin, eta hori adostasun handienaz egin da. Euskadiko eta Kataluniako gehiengoak Estatuaren marko juridiko politikoa onartzen du.
|
|
|
Gainera, erakunde bereko diren baina leku desberdinetan lan egiten duten bi pertsonak lanean elkarrekin aritzeko aukera izango dute eta honela, esperientziak trukatzerik izango dute. Beraz, pertsona
|
hauetako
batek erakundea uztean edo desagertzean, beste kide bat bere esperientziaren zati batez jabetzeko posibilitate gehiago egongo da.
|
|
|
Betagarri, Alehop!, SA, La Polla eta Danba. Talde
|
hauetako
abeslariez gain, Laudio Ikastolako lau haurrek jarri dute ahotsa. Abestiaren hitzez Beñat Mendiguren arduratu da eta musika Egoitz Uriartek sortu du, biak Laudio Ikastolako ikasle ohiak.
|
|
|
Metro karratu gutxi batzuk baino betetzen ez dituzten irla txiki ugari baizik. Kostaldeak azken hamarkadetan ezagutu duen hazkunde demografiko itzelaren ondorioz, irla hauek kostaldeko fauna eta floraren hainbat espezie garrantzitsuenen azken gordelekuak bilakatu diren heinean,
|
hauetako
gehienak neurri zorrotzagoekin babestu liratekelakoan gaude. Bitartean, heziketa eta dibulgazioa dira gure ondare naturalaren zati garrantzitsua osatzen duten lur-zati hauek babesteko eta mantentzeko ditugun arma bakarrak
|
|
|
Kostalde honetan, salbuespenak salbuespen, ez ditugu tamaina handiko irlak, baina bai itsasbazterreko paisajea aberasten duten hainbat itsas harkaitz eta irla txiki. Irla
|
hauetako
gehienak gainera, gizakiarekiko azaltzen dituzten isolamendu baldintzei esker, itsas eta itsasbazterreko hainbat animalia eta landareren azken gordeleku bilakatu dira. Natura eta ekologia ikuspegietatik balio handiko lekuak dira.
|
|
|
Animaliei dagokienez, aipagarria da limoek azaltzen duten ornogabeen aberastasuna. Izan ere, ornogabe hauek dira ingurune
|
hauetako
hegazti eta arrain komunitate jorien elikagaien iturri nagusia. Hegaztien artean, substratu bigunetan mugitzeko eta harrapakinak bilatzeko moko eta hanka luze eta indartsuak azaltzen dituzten limikolo edo zangaluze txikiak ditugu limo irla hauen hegaztirik ezagunenak.
|
|
|
Eta honen ordez zer eskaini? Ikastaro honetan, beti ere irudiaren gizartean bizi garela kontuan hartuta, gai historikoak azaltzeko irudia nola erabili jorratuko da adibide batzuen bidez. Era berean, Euskal Herrian gero eta erakunde gehiagok hartzen duenez irudi historikoa gorde eta artxibatzeko ardura,
|
hauetako
batzuen lana ezagutzeko parada ematen da; Euskadiko Filmategiaren eginbidea esaterako, Martin Ibarbia zuzendariak azalduta.
|
|
|
Langile urritasunak ezbehar larriren bat ekarriko du egun
|
hauetako
batean" zioen Manuel Ramon Ugarte Torcak. 48 urte zituen, bi seme alabaren aita zen eta Bizkaiko Labe Garaiak suntsitu eta ixterakoan sortutako Aceria Compacta de Bizkaia, ACB, enpresan aritzen zen lanean.
|
|
|
Langile horrek berak, bizitzaren makurkeriak, arazoaren muina agerian utzia zuen lanean hil aurretik: " Langile urritasunak ezbehar larriren bat ekarriko du egun
|
hauetako
batean". Eta, hamar minutu geroago, berak salatutakoaren zoritxarreko biktima gertatu zen.
|
|
|
Ekimenak abertzaleen mugimendutik kanpoko sustenguarekin kontatzen duen arren, Euskal Departamenduaren aldeko Urriaren 9 izeneko plataformak alderdi abertzaleez kanpoko taldeak biltzen dituena ez du kanpainan esku hartuko. ABtik zaila ikusi dute plataforma
|
hauetako
hainbat partaideekin erreferendumaren aurkako ekimen bateratua eramatea. PSko, UDFko nahiz RPRko kargu esangura tsuak daude Euskal Departamenduaren alde; PSko Frantxua Maitia eta RPRko Mixel Intxauspe, konparazione.
|
|
|
Edukin fantastikoa duten istorioak direla esaten du, eta ezaugarri hau garai legendarioetan nahiz gaurko egunean kokaturiko lotura modua dela azpimarratzen du. Ipuinak Arthur erregearen garaikoak, Greziako trajerien garaian edo gaur egun koka litezkeela dio, baina
|
hauetako
askotan egunerokotasuna dimentsio irrealetan azaltzen zaigula esaten du. " Ipuin fantastikoetan ohizko diren elementu liluragarriak aurkitzen ditugu, irrealitatearen auraz." (265 or.)
|
|
|
Liburu
|
hauetako
narrazioak solteak dira, elkarrekin loturarik gabeak, baina ez da beste gabeko gehikuntza formula hutsez eginiko egitura, berariaz egina baizik. Honezkero jakinaren gainean gaude, Sarrionandiaren obretan dena dagoela, zentzu batean ala bestean, literaturaren zerbitzutan pentsatua.
|
|
|
Kandelakoek teknika narratiboen artean bereziki azpimarratzen dituzte ipuin
|
hauetako
deskripzioak: "... zerbait azpimarratzekotan, egileak deskribapenari ematen dion garrantzia aipatuko genuke.
|
|
|
Euskal letren esparru ezagunean daramatzan hogeitsu urte
|
hauetako
emaitza oparoa da dagoeneko. Literaturaren arloan eskaini duen obrak gure garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikoen iritziz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei dagokienez.
|
|
|
Gainera, mende honetan kokatzen diren gertakizunetan kronotopoak garrantzia berezia du. Garai honetako gertakizunetan batik bat bi espazio bereiz daitezke (Argentina eta Euskal Herria), eta
|
hauetako
bakoitzean gertatzen direnak garai batekin hertsiki uztarturik daude. Honela, Ameriketako pasarteak gutxi gorabehera 1925 urtean koka ditzakegu (urte honen aipua egiten baitu), eta Euskal Herrikoak, berriz, Francoren garaitik gaur egun arteko epean.
|
|
|
Honela, hasieran bereizirik aurkezten zaizkigun hiru plano hauen bateratzearekin ezohiko harreman hauen berri ematen zaigu. Hiru plano
|
hauetako
istorioak pertsonaia ez den narratzaile estradiegetiko batek kontatzen dizkigu: hots, estradiegetiko heterodiegetikoa.
|
|
|
Eleberri psikologikoetan pertsonaia baten barne munduan, bere garapen psikologikoan, sakontzeko ahalegina nabarmentzen da.8 Ondorioz, eleberri
|
hauetako
pertsonaia nagusi guztiak pertsonaia biribilak izango dira.
|
|
|
(1996) eta Whiskey koloreko gauak (1999). Bilduma
|
hauetako
ipuinetan gai eta estilo bertsuak darabiltza. Ipuin hauetako gai aipagarrienak:
|
|
|
Bilduma hauetako ipuinetan gai eta estilo bertsuak darabiltza. Ipuin
|
hauetako
gai aipagarrienak: droga, sexua, rock and rolla, tabernetako giroa, alkohola,... Lotura handia dago bilduma batetik bestera.
|
|
|
Bestalde, pertsonaiak, orobat, idazlearekin harreman bereziren bat izan duten emakumeak izan ohi dira. Are gehiago, ipuin
|
hauetako
pertsonaia nagusia idazlearen beraren izena darama: Paddy.
|
|
|
Gainera, bi liburu
|
hauetako
ipuinak kokapen geografiko jakin batean gertatzen dira: Euskal Herrian eta Irlandan kokaturik daude, bere esperientzian oinarritu baita liburuak idazteko.
|
|
|
Ipuinetan bertan aipatzen duen bezala: " iristen da eguna ezkutukoa azaleratzen dena." Honela, heroien desmitifikazioa egiten du, ipuin
|
hauetako
pertsonaia guztiak galtzaileak izango baitira. Beste alderdi ezkutu horien bilaketa ere antzeman daiteke aurreko bildumetan.
|
|
|
Bi orrialde edo orrialde bakarreko ipuin hauek gaur egun hedatzen ari den ipuin laburren ildoari jarraitzen diote. Hona hemen Cilleroren narrazioetan aurki daitezkeen ipuin mota
|
hauetako
zenbait ezaugarri: espazio eta denboraren zehazgabetasuna; izenburuek askotan narrazioaren muinera heltzeko giltza eskaintzen digute; hitz gutxitan gauza ugari esan nahi direnez, konnotazioa gailentzen da; umorea eta ironiaren erabilera; beste genero batzuen parodiak egitea; eta azkenik, hauen amaieran arreta berezia jarri ohi da, ezustea edo ezaguna denaren itxuraldaketa bilatuz.
|
|
|
Gaiari begiratuz, ipuinok maitasunaren zein bikoteen harremanen inguruko istorioak direla ikus daiteke. Iruzkin honetan era honetara laburbiltzen da ipuin
|
hauetako
edukia:
|
|
|
Hortaz, maitasun eta heriotzaren arteko hurbilketa ageri da ipuin sorta honetan: jeloskortasunek, gezurrek, larderiek, usteek, adar-jotzeek,,... ipuin
|
hauetako
maitaleak eromenera daramatzate. (Pergola 92)
|
|
|
Etengabeko eldarnio horren aipamena izango da ipuinoi batasuna ematen dien elementua: hots, eldarnioa da ipuin
|
hauetako
gai nagusia. Haatik, eldarnioaren sentsazio hori lortzeko bide ezberdinak jorratuko ditu ipuin bakoitzean.
|
|
|
Ipuin
|
hauetako
gertakizunak josteko hiztegi aberats eta idazkera trinkoa erabili ditu. Gure aburuz, oso emaitza ederra lortu badu ere, Javier Rojok bestelako iritzia du:
|
|
|
Ezer baino lehen (1992) liburuan hamazazpi ipuin eskaintzen zaizkigu; eta Lehenago zen berandu (1995) bilduman, ordea, hamahiru. Bi bilduma
|
hauetako
ipuinok gai eta estilo bera erabiliz sortu ditu. Amodioa, edo zehazkiago, giza harremanak dira ipuin hauetako ardatz nagusia.
|
|
|
Bi bilduma hauetako ipuinok gai eta estilo bera erabiliz sortu ditu. Amodioa, edo zehazkiago, giza harremanak dira ipuin
|
hauetako
ardatz nagusia. Egunerokotasuneko eszena ezberdinetan kokaturik aurkezten dizkigu pertsonaia ezberdinak:
|
|
|
Bestalde, emakumea da ipuin
|
hauetako
protagonista nagusia. Mota guztietako emakumeak irudikatzen dizkigu:
|
|
|
Iraupenari begira, dirudienez bederatzi hilabete edo igaro dira, eleberri hasieran Maria Lurdesen bortxaketa aipatzen baita, eta bukaeran bere haurraren jaiotza. Bestalde, oro har, linealtasuna erabiliz kontatzen zaizkigu bederatzi hilabete
|
hauetako
gertakizunak, oso gutxitan baitaude denboran atzera edo aurrera jauziak:
|
|
|
Haatik, badira hiria oinarri izanik errealismo zikinera jo dutenak ere. Izan ere, narratibazko lan
|
hauetako
gehienetan hiritartasuna eta kaletartasuna islatzen dira, nekazal giroa idazle gutxi batzuek besterik ez baitute irudikatu (besteak beste, Mujika, Muñoz, Legorburu, Luku). Gainera, hiriarekin batera ikus entzunezko komunikabideen eragina nabaria da narrazioak eratzeko garaian:
|
|
|
Geure ikerketan, hiru maila
|
hauetako
lehen biei egingo diegu kasu. Izan ere, ETBren albistegietan aurkezten zaizkigun gaiak, pertsonaiak eta hauen bidezzedarriztatzen den Euskal Herria nolakoa den jakitea da gure nahia.
|
|
|
Honainoiritsita, hauxe argudia lezake norbaitek: Gaur Egun eta Teleberri saioek ez dute Iparraldea aipatzen, jadanik herrialde
|
hauetako
berriak beste albistegi batek ere lantzendituelako. Ordea, argudioa ez zaigu zuzena iruditzen.
|
|
|
batetik, ius soli, lurrari atxikirikoa, hau da, nazionalitateaestatuaren eremuan jaio izanagatik lortzen denean; eta bestetik, ius sanguinis, filiaziozkoa, arbasoen jatorriari kontu egiten diona. Estatu guztiek irizpide bera erabiltzen ez dutenez, irizpide
|
hauetako
bakoitzaren arabera, posible gerta daiteke estatubatean baino gehiagotan nazionalitatea lortzea. Nazionalitate anitza deritzoguorduan.
|
|
|
Nazionalitate eta, noski, hiritartasun bikoitza duten pertsona
|
hauetako
askokerabat modu instrumentalean erabiltzen dituzte, ahalik eta etekinik handiena lortzekoasmoz. Zenbait kasutan, hiritartasun bikoitzaren itzalean hauteskunde europarretanbi aldiz bozkatu duenik ere bada.
|
|
|
Gainera, badaude sailkatzen zailak diren autoreak ere, jakina, aipaturiko taldehorietara egokitzen ez direnak, edo eragiteko asmorik gabe eragina izan eta geroFamilia Terapiaren arloa zabaltzen jarraitu ez zutenak. Azken kasu
|
hauetako
batizan liteke John Bowlby, Tavistock Child Guidance Clinic eko haurren psikiatra; klinika hau nagusiki orientazio psikoanalitikoa duen Tavistock Institute izenekoLondresko erakunde ezagunekoa da; J.Bowlby k 1949an argitaratu zuen Familiakotalde tirabiraren azterketa eta gutxitzea (Bowlby, 1949) izeneko artikulua etabertan bere pazienteen banakako tratamenduaren laguntzaile modura familiaosoekin ... 1951n, garai hartanWorcester ko (Massachusset) Clark University ko psikologia irakasle zen JohnBell ek John Sutherland, Tavistock Clinic eko zuzendaria, bisitatu zuen Londreseneta Bowly ren lanei buruz harekin eztabaidan jardun zuen.
|
|
|
Eraikuntza honetan, amatasun funtzioa betetzen duen pertsonagandik hasi, etaguraso eta ahaidekoen errepresentazioa osatuz joango da. Beste
|
hauetako
bakoitzarekin dituen esperientzien sentipen eta hunkipenak emango diote objektu horienmaitasunezko edo etsaigozko esanahia. Hau da, eta sinpleki esanda, ingurukoekinesperientzia atseginak baditu, ingurune atsegin modura errepresentatuko ditu berebaitan.
|
|
|
Operatzaileen corpusa batez beste 30 formek osatzen dute; maiztasunez euskarazkoak nagusi badira ere, erdal formen kopurua gailentzen da, eta
|
hauetako
zenbaitenmaiztasuna benetan da handia (es que, joder, o sea). Beraz, gazte euskaldunen lagunarteko hizkeran euskarazko formak gutxiago izan arren, maizago erabiltzen ditugu; beraz, polibalentzia handiagoa dute.
|
|
|
norbanako barnekoa, norbanakoen artekoa, posizionala eta ideologiarena. Posizionala garrantzizkoa da, bai norbanakoen artean eta baita taldeen arteanere, ematen diren erlazioak edo harremanak askotan asimetrikoak direlako; halakoetan, botere teoriaren arabera dominatzaile/ menpeko motako egoerak gertatzen dira, estatus teoriaren arabera prestigio altua/ prestigio baxua erako egoerakgertatzen dira, edo tamaina teoriaren arabera gehiengo/ gutxiengo egoerak;
|
hauetako
egoera bakoitzean, edozein prozesu eta portaera modu nahiko ezberdinetanemango dira. Analitikoki maila ideologikoa maila posizionalaren antzekoa da, baina aplikazioaren aldetik maila zabalagoan ematen da:
|
|
|
Horrela ageri zen hori dena, 1938ko urte hartan, Egia Atotxan; baina badakiguDonostiako beste eliz etxeetara eta inguruetako hainbat herritara ere joaten zirelafrantziskotarrak komentutik: besteak beste, hilabete haietan Zegama, Altza, Oiartzun, Beasain, Soraluze, Usurbil, Leitza, Arroa, Arrazola edo Aizarnazabal-era, adibidez.Euskaraz egin zirela
|
hauetako
asko, uste izan dugu, baina ez da hori batere segurua, zeren jakin izan baitugu gaztelania sekula entzungabeko zenbait herrixkatandenboraldi batez erdaraz bakarrik egin zirela, nonbait, elizkizunak (Bizkaiko Zeanurin, adibidez). Baina, okerrenean ere, laster hasi ziren salbuespenak agertu eta ugaritzen: 1938ko urrian A. Mitxelenak zazpi sermoi hizkuntza bitan eskaini zituen DonostiakoPobreen Ahizpatxoen Zaharren Babesetxean, beraz euskaraz ere bai (Cronica:
|
|
|
batetik, testu idatziaren interpretazioa eta bestetik, ahots seinalearen garapena edo sintesia.Lan biak TABean banandu egiten dira eskuarki, eta azpiprozesu bien arteko interfazetzat, ahotsezko mezuaren soinu katea irudikatuko duen elementu kate bat erabiltzen da. Katearen oinarrizko soinu
|
hauetako
bakoitzak ezaugarri akustikoen multzobat dauka erlazionaturik; ezaugarri horiek testuinguru horretan soinuaren gauzapen
|
|
|
Telefonoak, posta elektronikoaren zenbakia eta helbidea zein diren jakitea mesedegarri izanen zaigu, eta denboraren poderioz altxor txikia bihurtu ere bai. Iturri primario batzuk honako erakunde
|
hauetako
langileak izan daitezke: Ertzaintza, auzitegiak, suhiltzaileak, ospitaleak?
|
|
|
Aditz eraren denbora,
|
hauetako
bat izan daiteke: lehentxoagoko aldia, orainaldia eta geroaldia.
|
|
|
Josep M. Martí-k (1990) programazio orokor hauen kontzeptualizazioan sakondu du, ondokoa aditzera emanik: , aste eta egunero irratsaio desberdinak eskaintzen ditu, entzuleria desberdinak erakarriz, entzuleria
|
hauetako
bakoitzak irratsaio bat edo gehiago entzun dezakeelarik?. Horren bidez, target audience (jomuga audientzia, alegia) delakoa argiro esan nahi da dibertsifikaturik geratzen dela.
|
|
|
Historian zehar baso autoktonoak baliagai iturri oparoa izan dira karrantzarrentzat; baso
|
hauetako
zur edo egurra izan zen urte luzez burdinoletan, baserrien eraikuntzan, ontzigintzan eta ikazkintzan erabili zena, baina jarduera horiek gainustiaketa ekarri zuten, XVIII. menderako baso asko desagerraraziz.
|
|
|
Ekialdera eginez, larre eta txilardi artetik Armañon (856 m) mendiaren tontorrera iristen den bidea paseo lasaia da, eta tarte honetan tumulu eta trikuharri ugari ikus daitezke (Galupa 1, 2, 3, 4 eta 5). Mendi
|
hauetako
sastrakadietan, azken montxinak elikatzen dira. Armañon mendiaren tontorrera iritsita, Karrantzako haran osoa eta Aguera ibaiaren arroa ikusteko aukera paregabea dago, eta, lainoak galarazten ez badu behintzat, Euskal Herriko gailur asko ere ikus daitezke.
|
|
|
Hauekin batera, larrosak eta otabera arruntak koloreztatzen dituzte artadi ertzak. Baso
|
hauetako
egurra mendeetan zehar ustiatu izan da ikatza egiteko edo labeen eta karobien erregai gisa. Arteak moztean edo erretzean, txorbeltza, gurbitza, endalaharra, gartxua eta txilarrez osatutako sastrakadiak nagusitzen dira; kasuren batean gurbitzak nagusitu eta gurbiztiak era daitezke.
|
|
|
Asko talde zaharrak dira, eboluzio luzea jasan dutenak, eta ondorioz espezie asko zulotik zulora aldatzen dira, haitzuloak bata bestetik isolatuta baitaude. Medio
|
hauetako
animalia batzuek ezaugarri komunak dituzte, alabaina; kaber nikola gehienak itsuak dira eta animalia gehienetan baldintzen egonkortasunak barne erritmo arruntenak ezabatu ditu: argi ezak eguneroko erritmoa ezabatu du eta urte sasoi ezak ugalketa zikloak eta letargiak moteldu.
|
|
|
Batzuek ehizakina hurbiletik soilik detektatzen dute; inguru hurbilaren irudi oso zehatza lortzen dute, eta hego labur eta zabalei esker, landaredi trinkoan ere ehizatzeko gai dira. Beste saguzar batzuk hega lari azkarragoak dira eta eremu zabaletan aritzen dira, urrunetik detektatzen dituzten intsektuak ehizatzen;
|
hauetako
batzuk migratzaileak dira. Hegalari geldoen artean ferra saguzarrak ditugu eta azkarren artean, berriz, Schreibers saguzarra eta Geoffroy saguzarra.
|
|
|
Hala ere, jendeak saguzarren bizilekuak eraldatuz, intsektizidak erabiliz eta kontrolik gabeko espeleologia praktikatuz, kalte handia eragin die ugaztun berezi hauei. Arrazoi hauek direla medio, espezie askok atzerakada nabarmena ezagutu dute,
|
hauetako
batzuk suntsipen arriskura ere iritsiz.
|
|
|
Ameztietan ametzak nagusitzen dira; gehienetan zuhaitz txikiak eta bihurriak izaten dira hauek. Ametzez gain, gaztainondoak eta haritzak baso
|
hauetako
zuhaitzak dira, eta zuhaixka arruntenak berriz, gorostia, elorri zuria eta hurritza. Hostajea oso trinkoa ez denez, amezti garatuenak ere oihan argitsuak izaten dira eta oihanpea landare azidofiloez estaltzen da:
|
|
|
Ez dago argi noiz iritsi zen gizakia Kantauri aldera, hasieran oso jende gutxi izan bide baitzen eremu zabalotan bizi zena; gainera, ez zen aztarna askorik gelditu. Hala ere, Asón eta Karrantzako haranak ehizaleku aproposak izaki, ekialdetik etorritako lehen ehiztariak haran
|
hauetako
kobazulo eta erreken inguruetan azkar finkatu zirela pentsa daiteke. Dena dela, Karrantzan aurkitutako giza aztarna zaharrenak, Paleolito ertainekoak (K.a.
|
|
|
Estatuko funtzionarioa izateko irakasle eskolak beteriko funtzioa guztiz garrantzitsua dugu. Moyano legeak, irakasleria publikoaren erregimen orokorra arautu zuen atalean, irakaskuntzaren jarduerarako sistema uniformea ezarri zuen236 Oinarrizko irakaskuntzan ziharduten irakasleek, nahitaez, zegokien titulazioa izan zuten (180 art.) 237, horretarako probintzia guztietako hiriburuetan, escuela normal, a izango zelarik (109.art.),
|
hauetako
irakasleak prestatuko zituen Madril go. Escuela Central, harez gain238 Behin titulua eskuratu eta gero, aparteko garrantzia izango zuen, bestalde, irakasleak izendatzeko ezarri zen sistemak:
|
|
|
Eta horrela besterik ez dizut eskatuko, azken minutu
|
hauetako
maskara kendu eta ez dut berriro jantziko, zin degizut. Betiko ateoa izaten jarraituko dut, lasai alde horretatik.
|
|
|
—Erraza: egun
|
hauetako
lan guztiak zehazki zergatik hartu dituzun ari zinen zeure buruari galdeka.
|
|
|
Medikuek beren senitartekoei ebakuntzak egiteari uko egin diezaioketen bezala, kazetariok ere gisa bereko ihesbidea genikek, albisteen protagonistak gure hurbilekoak direnean. Dena dela, hildakoa nor zen aitzinetik jakinda ere, egun
|
hauetako
plantillarekin nekez moldatuko nintzatekeen bertze inor bidaltzeko.
|
|
|
Utziko bagenu begiz jotako argazki haren kontua, utziko bagenu askoren mirespena jaso duen filme horren tristezia, antzerkiaren maskara jantziko bagenu... zer aurkituko genuke azken egun
|
hauetako
kronikan. Ba, esaterako, Euskal Aktoreen Batasunak antolaturiko festa erraldoiaren oihartzun nagia.
|
|
|
Baina arestian aipatu ditudan esperientziak ere deskribatzen ditu alegoria honek. Bada, nire ustez,
|
hauetako
lehenengoa da hain justu jendeak esaten duenean Jainkoak mundua sortu duela; eta erabateko ziurtasunaren esperientzia deskribatua izan da esanez Jainkoaren eskuetan salbu sentitzen garela. Mota honetako hirugarren esperientzia bat da errudun sentitzea, eta hori ere deskribatua izan da esanez Jainkoa ez dagoela ados gure portaerarekin.
|
|
|
Baina —norbaitek esan dezake— bera oker ez bazebilen, bere erlijioarengatik guztiz ikuskera desberdinak adierazten dituen santu budista —edo beste bat— oker zebilen. Baina
|
hauetako
inor ez zegoen oker, batek teoriaren bat adieraztean izan ezik.
|
|
|
Horien artean gogoratzen dut gose greba bat, nik gaizki pasa nuena lehen egunetan, botaka eta urik edan ezinik. Gogoratzen ditut bi txapeo luze samar, lauzpabost hilabetekoak;
|
hauetako
bat 87ko hasieran, Herreratik beste kartzela batzuetara lagunak sakabanatzen hasi zirenean. Protestan, atea jotzeko zerbait behar eta, txaboloko zokaloa, baldosa zatia harrotu nuen, eta harexekin jotzen.
|
|
|
Horretara ezkero, egun bakoitzari aterako diozu bere ondorioa eta moraleja. Urte
|
hauetako
historiaren ondorio eta irakaspena bi mailatakoa aipatuko dizut: pertsonala bata, kolektiboa bestea.
|
|
2001
|
|
|
Susmoa dut laster ez ote dugun aldatu iritzia superlatiboak eta urteak elkartzerakoan. Zein da urte makur
|
hauetako
erreferentzia?
|
|
|
Ahaztu gabe nekazal inguruko hainbat herritxo inkomunikaturen argi indar eskaerak betetzen dituela. Energia mota honekin Telefonica ere saiatu zen, kabina alternatiboak sortuz, baina
|
hauetako
kabina bat errentagarri izateko hilean 60.000 pezetatik gorako irabaziak izan behar ditu. Beraz, kostako zaigu eguzki plakez osatutako kabina topatzea.
|
|
|
Eskual Etxearen inguruan biltzen dira euskaldun gartsuenak, eta
|
hauetako
hainbatek gazteak gehienak euskara ikasten du. Urtero berrogeita hamar gaztek abiatzen dituzte euskarazko kurtsoak.
|
|
|
Laburpen gisa, egun
|
hauetako
zenbait pasarte eta gertaera aipa ditzaket:
|
|
|
Sindikatu abertzaleak eta gaur egun EAko Sabin Intxaurragaren esku dagoen Lan Administrazioa bera bi erakundeak kontrajartzen eta Forcemek EAEn inolako prestakuntza ikastarorik eman ez zezan saiatu ziren, lan horretan Hobetuz bakarrik aritzeko asmoz, baina ez dute lortu. Ikastaroak eman nahi dituztenek erabakitzen dute bi fundazio
|
hauetako
zeinengana jo nahi duten diru laguntza eskatzeko. Horren ondorioz, gertatu izan da ikastaro berberari bi aldiz eta bi bide ezberdinetatik diru laguntza eman izana.
|
|
|
Inoiz aurkeztu izan den kopuru handiena. 11 kontseilari nagusi izanen dira berrautatuak eta
|
hauetako
zazpi karguan errepikatzeko asmoz aurkezten dira. Bidaxuneko Jean Jacques Laserre auzapeza eta Kontseilu Nagusiko lehendakariordeak lehendakari kargua har lezake François Bayrouren ordez, honen kargu metaketa dela-eta.
|
|
|
Egia erran, ardi esnearen ekoizpenarekin oso ongi egokitzen da haragitako behiarena. Azken hilabete
|
hauetako
behi eroen gaitzaren krisiarekin, saltzapenak oso gaizki dabiltza. Sektore honetan gehien bat egiten da 4/ 6 hilabeteren bitarteko aratxea, Italiarat bidaltzekoa.
|
|
|
Hortik guraso guztiengan arruntak diren kezkak jaso dituzte, hala nola, irakaskuntzaren kalitatearekin zerikusia dutenak, baina beste alde batetik, ikastolei zuzenean eragiten dieten kezkak ere azaleratu dira, hots, lehenago aipatutako irudi okerrarekin zerikusia dutenak, hizkuntza eta politika nahastearen irudiarenak, alegia. Beste alde batetik, Seaskako arduradunak beste puntu batetaz konturatu dira, hau da, erabiltzen duten murgiltze eredua (haurra euskaraz ikasten hasi eta pixkanaka frantsesa sartu, beti ere komunikazio hizkuntza euskara delarik) ez dela behar beste ezaguna gurasoen artean, eta, ondorioz,
|
hauetako
askok ikastoletan ez dela frantsesik ikasten ustera iritsi dira, nahiz eta datuek ustea gezurtatu. Etxeberriren hitzetan," frantsesa halabeharrez irakatsi behar dugu eta irakasten dugu, horretarako kontrolak ere izaten ditugu-eta; kontutan hartu behar da, gainera, nahiz eta euskaraz ikasi azterketa guztiak frantsesez direla, Frantziako estatu osoan azterketa eredu bakarra dela (azterketa ez du ikastolak egiten, hezkuntza arduradunek baizik) eta horietan gure ikasleek betidanik emaitza oso onak izan dituztela".
|
|
|
Elkarteak Euskal Herri osoko 202.000 inguru ikasleren gurasoak biltzen ditu (81.000 Bizkaian, 45.000 Gipuzkoan, 23.000 Araban, 50.000 Nafarroan eta 3.000 Ipar Euskal Herrian) eta helburu nagusi batzuekin sortu da. ...sistema, euskal hizkuntza eta kultura defendituko dituzten hezkuntza ekimenen alde lan egitea, Euskal Herri osoan euskararen ofizialtasuna defendatzea, eskola euskalduna, dohainekoa, bateratzailea, aurrerakoia, berritzailea, autonomoa eta demokratikoa bultzatzea, seme alaben heziketarekin zerikusia duten gaietan erabakitzeko ahalmena izatea edota eskola ingurune sozialean uztartzea helburu nagusi
|
hauetako
batzuk dira.
|
|
|
Etorkinek, ondo bidez, BAMeko aisialdirako elkarteetan aurkitzen dute toki bat. Gainontzekoan, Baionako ZUP izeneko auzoan biltzen da etorkin multzo handiena,
|
hauetako
gehienak magrebiarrak direlarik.
|
|
|
Guztion atsekabea sortzen duten egoera tamalgarri hauen aurrean arduradun politikoen ahotan «arrazoi naturalak» esaera entzutea ohikoa bilakatu da. Ezin da ukatu, heriotz masibo
|
hauetako
gehienetan ez dagoela gizakiaren aldetiko ekintza zuzenik, baina egia da ere arrainen heriotza eragiten duten faktore «natural» horiek gizakiak ibai eta ibaiertzetan burututako eraldaketen ondorio direla. Lehenago aipatu den moduan, ibaien erdi eta behe ibilguetan, udan batez ere, oxigeno eskasiak gerta daitezke modu naturalean, baina egia da ere, ibaiek badutela egoera horiei aurre egiteko baliabiderik eta ongi kontserbaturiko ibaietan, egoera horiek ez direla kezkagarri bihurtzera iristen.
|
|
|
Bertan, nazioarteko 19 artisten argazkiak jarri dituzte. Artista
|
hauetako
batzuk argazkiak ateratzen hasi diren eskultore eta pintoreak dira. Besteak, eskultura eta pinturaren alorrean lanean hasi diren argazkilariak.
|
|
|
Zuhaitzak oso gazterik mozten dira, oihanpea garbitu egiten da eta abar. Hortaz, landatutako baso
|
hauetako
gehienak nahiko sinpleak izaten dira, eta batzutan oso pobreak.
|
|
|
Mende honetan basoa izugarri ugaritu da, baina fauna ez da hein berean errekuperatu, landaketa
|
hauetako
askok ez baitute habitat naturala eskaintzen. Hauek kontserbatu nahi baditugu, ezinbestekoa dugu baso ustiatu gabeak mantentzea eta beste basoetan ustiapen teknikak hobetzea.
|
|
|
HILABETE bat pasatu da jadanik Paueko prefetak 16 euskal errefuxiatu eta herritar arrunt bat Frantzia utz dezaten agindua eman zuenetik. Bien bitartean, 16 pertsona
|
hauetako
hiruk helegitea aurkeztu dute Paueko Administrazio Auzitegian. Kasuko epaileak helegitea atzera bota du alabaina.
|
|
|
Gaur egun 438 zentral nuklear ari dira jardunean munduan, eta beste 31 ari dira eraikitzen;
|
hauetako
gehienak Txina, Japonia eta Korea bezalako herrialdeetan. Zentral horiek munduko argindarraren %17 sortzen dute.
|
|
|
Halere, Otsagiko xarma monumentu bat edo batzuek baino, herri osoak gordetzen du: pirinioar estiloko harrizko etxeak,
|
hauetako
ateburu, balkoi edota hegal landuak, arbel gris beltzezko edo teila gorrizko teilatu maldatsuak, galtzada harrizko karrika aldapatsuak, ibaien gaineko harrizko zubiak, herria bitan banatzen duten ibaietako ur garbiak...
|
|
|
Bilbo Handia (%20, 2), Bidasoa Behea (%18, 8), Arabako Kantaurialdea (%16, 8) eta Enkarterriak (%16, 7). Eskualde
|
hauetako
langabezia tasa, bai gizonezkoen artean eta bai emakumezkoen artean, EAEko %25eko batez bestekoaren gainetik dago.
|
|
|
Beste gauza bat da, ekimen eta eraso bortitzen aurrean, udalaren babesean, alkateak deusik ez esatea eta ez egitea. Udal bateko alkateak ezin du herritar edo zinegotzien aurkako mehatxu etengabeei men egin edota
|
hauetako
baten hilketa kondenatu gabe utzi, hori onartezina da. Beraz, kasu hauetan, nahiz Batasunako nahiz EAJ, EA, IU EB, PP edo PSE EEko alkatea izan, alkatea kendu behar da.
|
|
|
Golkoko gerran komunikabideak trantsizio fase batean ziren eta telebista informatiboaren nagusitasuna erabatekoa zen. Hamar urte
|
hauetako
desberdintasun handiena Internet da. Komunikabide serioenek badakite informazioa ezin dela ezkutatu.
|
|
|
prezio orokor batean, elementu
|
hauetako
bi edo gehiago jartzen dira erabiltzailearen eskura: garraioa, alojamendua eta bestelako turismo zerbitzuak, zerbitzuak 24 ordu baino gehiagoko iraupena badu eta gau bateko egonaldia barne sartzen bada.
|
|
|
Hedabideek ere sarriegi ematen digute aisialdirako gune
|
hauetako
oker txiki, inprobisazio edo akatsen berri (azpiegiturak zein erabiltzaileek eragindakoak izan) eta horrelakoak istripu larri bihur litezke aisialdirako gune horietan.
|
|
|
Zentro
|
hauetako
teknologiak aukera ematen du mezua ikaragarri apaintzeko: ikus entzunezko handiak, mugitzen diren tresnak, laser izpiak...
|
|
|
Azterturiko lagin
|
hauetako
gantzen jatorria landarezkoa da.
|
|
|
Testuen eta testu generoen arazoa ere, egia esan, ez da nobedadea euskararenpedagogian. Ikus, besteak beste, III. Jardunaldi
|
hauetako
zenbait ekitaldi etakomunikazio.
|
|
|
Hala diotebehintzat arlo honetako adituek, eta guk geuk izandako esperientziak ere uste horiberretsi baino ez du egiten. Inguru
|
hauetako
ikasleek behar, artifizial, gisasumatzen dute askotan euskara ikastearena, lana aurkitu ahal izateko ezinbestekogiltza moduan, edo gainditu beharreko ikasgai moduan.
|
|
|
Ziklo bakoitzean gehienez
|
hauetako
sei azalpen daude; askotan, gutxiago.Helburuen zehaztapen maila berbera da kasu guztietan, eta urratsaren barruanlantzen dira trebetasun eta fase guztiak. Beraz, urratsa unitatea da.
|
|
|
Jardunaldi
|
hauetako
helburuetako bat, nagusia, agian, denok antzeko gauzetanari garela ikusaraztea omen da.
|
|
|
3 Espazioaren antolakuntza sumatzen da. Habitat
|
hauetako
biztanleakgehienbat nekazariak zirenez, ezarkuntza egonkorrak sortu zituzten.Jarduera ekonomiko horren arabera, inguruneko paisaia antolatu zuten, nekazaritza paisaia eratuz.
|
|
|
Egia esan, ostilamenduak aztertzeko hainbat tipologia asmatu eta erabili izan dira, autorebakoitzak bere taula tipokronologikoak erabiliz2 Horregatik, gai nahiko zaila da, baita adituentzat ere. Dena den, azaletik bada ere, garai
|
hauetako
nekropolienezaugarri orokorrak adierazten saiatuko gara. Beraz, mundu hau ezagutzeko lehenpausotzat har dezakezue hemengo artikulu hau.
|
|
|
Antonio Perez Goyena rijarraituz, hauxe litzateke itzulpena: Santu edo Paulo, Gurutzearen pregonaria, guretzat argiaren hasiera27 Historiografiak argi utzi duenez, ordea, apostoluhonek ez zuen lurralde
|
hauetako
kristautasunean parte hartu.
|
|
|
Kondaira askokdatu historikoren bat besterik ez dute aldatzen; beste batzuk, berriz, ikuspegihistorikoak lortzeko oinarri modura erabili izan dira, bestelako gertaerak justifikatuahal izateko, alegia. Mota
|
hauetako
kontaketa herrikoietan zehaztasun historikoazhitzegitea ezinezkoa izan arren, momentu historikoak zehazten dituztela dioAlfredo Asiain-ek. Denbora historiko horiek, pertsonaiak, giroak eta egiazkotzathartzen diren zenbait aipamenek osatzen duten nebulosan zehazten dira12 Gainera, Goi Erdi Aroan kokatzen diren kondairetan aurrekoa areagotu egiten da.
|