|
2000
|
|
|
Horretarako zio nagusiak, idazle gehienek, bederen, garai
|
hartako
Frantziak bizi zuen juridikotasun bikoitzean idoro dituzte. Bateko ohiturak eta besteko zuzenbide idatzia, bitarikoa zen Frantziako antolamendu juridikoa eta beharrena, agi denez, bi egitura horien arteko transakzioa.
|
|
|
Beharbada ahaztu dugu Lafitte Tournier en16 irakaspena cite, pays adieran, herria baita eta citoyen, herritarra. Orobat garai
|
hartako
testuen edukia17 Homme delako hori ere, ez nolanahi ematekoa. Pasadizo ziurrenetan izan ezik, hau da, gizonezko adiera argi dagoenetan izan ezik, norbanako, gizaki eta antzekoak erabili ohi ditugu, giza espezieari dagokiona zorrotzago zertzeko asmotan.
|
|
|
Tesi honek Neurathek, Hahnek eta Carnapek batera sinaturiko Vienako Zirkuluaren Manifestua ospetsuan aurkitu zuen bere adierazpen argien eta erradikalena. Ez zieten zuzendu lanbidez filosofoak zirenei, manifestuak garai
|
hartako
artistek, poetek edo arkitektoek prestatu eta zabaltzen zituzten paskin edo iragarki polemikoen antza baitzuen. Vienako Zirkuluaren filosofiak erakartzen duen orok irakurrita izan luke.
|
|
|
alde batetik, berari esker, filosofoak zientzia enpirikoen oinarriez hasi ziren kezkatzen serioski eta, bestetik, zientzialariak euren ikasgaien gain eragina zuten arazo filosofikoez arduratu behar zutela konturatu ziren. Machen ideiak une
|
hartako
testuinguru intelektualean hedatuz joan ziren pixkanaka, haietako batzuk aldez aurretik Helmholtz, Kirchhoff eta beste zenbait zientzialariren lanetan ere suma daitezkeen arren. Horien denen xedea, dena dela, fisiko eta psikikoaren arteko erlazioak garbi eratzean zetzan, Descartesek bi mende lehenago jarritako muga dualista hura gainditu nahian10.
|
|
|
Honako hau esatea litzateke egokiagoa: Zirkulua ez zen pentsalarien talde monolitiko bat, ezta zentzu tradizionalean ulertzen den doktrina argi bat zeukan eskola filosofiko bat ere, are gutxiago fenomeno bakarra garai
|
hartako
Vienako eszenatokian. Rudolf Haller filosofo austriarrak deskribatu bezala, garai horretan Vienako
|
|
2003
|
|
|
Aristodemo bat zen, Kidateneokoa, txikia, oinub tsik beti. Bileran egona zen, garai
|
hartako
Sokratesen maitale gartsuenetakoa izanik, nire ustez. Baina Sokratesi berari ere hari entzundako zenbait gauza galdetu izan dizkiot, eta hark kontatuarekin ados zegoen.
|
|
|
Arauzko kapituluen aurretik dator bertan, ezinbesteko atari gisa, garrantzi handiko testua, hain zuzen ere, Legeen Tratatua (Traite des lois) izenekoa. Horra bertaratzen ditu Domatek, zoli eta egoki, une
|
hartako
zuzenbide kezka eta arrangurak. Hor ere, sekulako zubigintza egiten du berak, erromatar zuzenbidearen ekarria zehazteko eta molde berrietan jartzeko, arrazoiak eta ekitateak bultzatua.
|
|
|
Bestela ezin zituen Marx, Freud edo Adler, esaterako, ezeztatu. Irizpide hori gabe, eta bere metodo faltsazionista buruan izanik, garai
|
hartako
fisikako zientzia garatuenak —erlatibista eta kuantikoa— aztertzeari ekin zion. Ondorioz, Einsteinen teoriek aurresate faltsagarriak egiten zituztela interpretatu zuen Popperrek.
|
|
|
Bestalde, 1960ko hamarkadako filosofia historizistari, Kuhnek irekitako ildotik; askoren ustez zientzia eta teknologiarekiko pentsamendu kritikoaren hozia ez ezik, gizarte azterketarena ere bada, eta horren helburua dagoeneko ez da zientzi ezagutza aztertzea, zientzi jarduera baizik. Guztien artetik Paul K. Feyerabend() azpimarratu behar dugu, kontuan izanik bere anarkismo epistemologikoa garai
|
hartako
garrantzi handiko tesi zirikatzaileak ekarri zizkiola filosofiari, hemen aurkezten dugun Feyerabenden artikuluaren baitan nabarmen agertzen den legez.
|
|
2004
|
|
|
Aste Santu inguruan, pentsatzekoa da pasatu berria izango zela, hamar edo hamaika urte zituela, honetan ez datoz bat biografoak, gaztetxo hark lehenengo aldiz pasatu zituen erregearen amaren egoitzarako egina izan zen jauregi
|
hartako
ateak. Zuela gutxi ikastetxe bihurtuta eta jesuitek zuzenduta, etxe hura eusten zuten harrizko hormatzarrek ez zuten inoiz jakingo aurpegi zurbil eta malenkoniatsua zekarren mutiko hark eurek iraun zezaketena baino areago betikotzeko patua zekarrela berarekin.
|
|
|
Eta Aristotelesek giza egitura etikoa (hots, etika giza egitura den aldetik) agerrarazi eta sakondu ez zuenez gero, etikaren eta politikaren helburu gorentzat zuen zoriontasunaren (eudaimoma ren) azalpen labur batera mugatu zen, bere sakoneko esanahia argitu gabe. Bestalde, bere kontzeptzio substantzialistak eta garai
|
hartako
zientzien garapen mugatuak eragotzi zioten urrunago joatea. Hori esatean ez dugu, halere, haren hausnarketa filosofiko eta etikoa inondik ere gutxietsi nahi, hari zor baitizkiogu luzaroen iraun duen sistema filosofikoa eta lehen etika material sistematikoa, egun ere hainbat eta hainbat aspektutan gaurkotasunik galdu ez duena.
|
|
2006
|
|
|
Tebas, ordea, jausi egin zen eta Mizenas nagusitu zen. Beraz, gerra agertzen da garai
|
hartako
boterearekin nahastuta: Mizenasek ere gerrari zor izan zion bere nagusitasuna.
|
|
|
Badirudi, garai
|
hartako
Mediterraneoan, ekialdetik mendebaldera, egindako komertzioa zibilizazio mizenikoaren esku egon zela105.
|
|
|
[32] Orain gogoeta bat sortu da, erabilgarria izan daitekeena antzinakoaren eta modernoaren arteko eztabaida ospetsua aztertzeko. Sarri askotan, alde batekoak antzinakoen edozein ustezko aldrebeskeria zuritzeko prest agertzen zaizkigu garai
|
hartako
bizimoduan oinarrituz. Beste aldekoek ez dute horrelako aitzakiarik onartzen, eta, onartzekotan, egilea zuritzeko bakarrik, ez, ordea, obra zuritzeko.
|
|
2007
|
|
|
maiz egotzi zaion errepikatzaile eitea bazterturik, baliorik eduki zuen filosofoa izan zen29; esaterako, astronomian sistema iraultzailea sortu zuen: lurra zentrotik desplazatu eta mugimenduan jarri zuen, nahiz eta astronomikoki haren sistema ezegokia izan, aro zahar
|
hartako
beste sistema guztiak bezalaxe, hain zuzen30 Gauzen oinarri matematikoa aurkitzen ere saiatu zen, ongi asmatu ez arren: gauzak formen bidez ezagutzen ditugula atzeman zuen —Aristotelesek baino lehen— eta formak aritmetikoki deskriba daitezkeela31.
|
|
2008
|
|
|
1799an Hegeli aita hil zitzaion, eta utzitako ondasunekin prestatu ahal izan zuen Jenarako, garai
|
hartako
ospe handiko unibertsitaterako, bidaia. 1800eko azaroaren 2an, hau da, Jenara joan baino bi hilabete lehenago, gutun bat idatzi zion Schellingi.
|
|
2009
|
|
|
pentsamendu horren xedea ez zen bestelako doktrina filosofiko zenbaiten aurka finkatzea, horietatik harturiko arazoei balizko konponbideak proposatzeko; aitzitik, ordea, errealitatearekin zuzeneko lotura idorotzea zuen burubidea. Eta Sartreren existentzialismoaren arrakastaren formula, berriz, bere obra sasoi
|
hartako
sentsibilitatearentzat, harrigarri bazen ere, egokia izatean zetzan. Askatasunaren arazoari heltzeko moduetako bat; subjektu indibiduala adiera guztien sustrai eta funtsa bihurtzeko modu bat; erabateko bakardadean bere mundua aintzat hartu behar duen existentearen erromantizismo modu bat.
|
|
|
2 Ikusmira
|
hartako
giroa
|
|
|
Horixe izan zen garai
|
hartako
eguratsa. Bertan Foucaultek berariazko giro intelektual berezia zeukan, hainbat alorretako —literatura, metodologia, filosofia— joera berriko bektoreez eragina.
|
|
|
Erakarpen ideologikoetan laburbildu ezinekoa den sasoi aberatsaren aurrean gaude. Hala ere, aipatu mataza horretan Daniel Bensai' di dagokion lekua zein den jakiteko asmoz, gogora ekarriko dugu garai
|
hartako
uneen, ideien eta pertsonen aipu laburra.
|
|
2010
|
|
|
Garai
|
hartako
lan metodoa kontuan hartuta, orduko testu oharrak ez dira aintzakotzat hartu, gaurko irakurleak erabaki hori eskertuko duelakoan. Xedea da Suarezen testuak modu erakargarri batean eskaintzea, eta ez, bistan denez, lan orohartzailea egitea.
|
|
2011
|
|
|
Garai
|
hartako
unibertsitate ikasleek egin ohi zuten moduan, hiru zatitan egin zuen soldaduska Txillardegik: bi uda —1952 eta 1954koak— Zamoran eman zituen, eta sei hilabete Ferrolen, alferez graduarekin, apirilaren 28an joan eta azaroaren 1ean itzuli.
|
|
|
Gerratearen ondoko garai haiek Existentzialismoaren garaiak ziren. Eta gu giro
|
hartako
seme ginen, dudarik gabe. Baina 1950erako (alegia, gazte gaztetandik) Bilboko ikasle talde hartako gehienok, izkutatu beharrez etxetik ihesi aldegin beharra, komisaria, gartzela, ‘dastatuak’ genituen jadanik.
|
|
|
Eta gu giro hartako seme ginen, dudarik gabe. Baina 1950erako (alegia, gazte gaztetandik) Bilboko ikasle talde
|
hartako
gehienok, izkutatu beharrez etxetik ihesi aldegin beharra, komisaria, gartzela, ‘dastatuak’ genituen jadanik. Nor bere mailan eta modura, euskal militante abertzaleak ginen.
|
|
2014
|
|
|
Garai
|
hartako
arte autentikoaren oposizio gisa, eta egungo kulturaren industria iragarriz, XIX. mendeko opera ez zen banakakoen sorkuntza bat. Konpositore baten sorkuntza gaitasunarekin zerikusi gutxi zuen; musikariak libretogilearekin, eszena zuzendariarekin, koreografoarekin, musikariekin, abeslariekin edo dantzariekin zuen lankidetza gaitasunarekin zuen zerikusia, eta bere publikoa gogobetetzeko dena antolatuko zuen negozio gizon batekin.
|
|
2016
|
|
|
Landareetan hazi suntsipen handia izaten da; baina egin dudan zenbait behaketatik ateratzen denetik, landareek gehiago pairatzen dute, beste landare batzuek jada trinkoki harturiko lurrean hazten direnean. Landareñoak, honez gain, etsai ezberdinek suntsitzen dituzte eurrez; adibidez, hiru oin luze eta bi zabaleko lurtxatal aitzurtu eta garbitu batean, beste landareen oztoporik ezin izan zitekeen tokian, arlo
|
hartako
belar landareño guztiak markatu nituen erne ahala, eta 357tik, bareek, eta intsektuek eta, 295eraino suntsitu zituzten. Zehatz ebakiriko edo, berdin litzatekeena, lauoinekoak jaten ibiliriko belarrari hazten uzten bazaio, landarerik sendoenek ahulagoak hilko dituzte, landare guztiz haziak izan arren; horrela, 3 x 4 oineko ebakiriko belar txatal batean hazten ari ziren hogei espezietatik bederatzi galdu ziren, besteei libreki hazten utzi zitzaielako.28
|