|
2000
|
|
|
Une jakin
|
hartako
testuingurua gaindituz, euskaldungoaren hizkuntz historia zaileta luzean urteetako honek badu beste berritasunik ere: Euskararen kontra, orduan sartu zen elizetan barnera Estatua, lehenengoz halako indar eta ahaleginez, ezbaitzen une bateko kontua izan, gerran eta gerraostean ia bi urte eta erditan luzatu zenabaizik.
|
|
|
alde batetik eskolaratzea ez zen derrigorrezkoa165, ezta doakoa ere eta, beste aldetik, hezkuntza administrazioari zegokionez, Gobernuak udalen eskuetan utzi zituen sistemaren antolakuntza eta finantzabidea, zentzu horretan maila bateko inhibizioa (ezina esatera ausartuko ginateke) erakutsiz166 Lehenago esandakoaren ildotik, antzeman daitekeenez, helburu edota nahi batzuen formulazio hutsak berehalako islarik ez zuen izan, nahiz hori bidera zezaketen egiturak eraikitzeko egin ziren ahaleginak azpimarragarriak izan zirela ezin ukatu. Izan ere, epealdi
|
hartako
testuinguruak gerra bat zela medio, non gizartearen aldaketaren aurkako erresistentziak gutxi ez ziren, ezta tentsio gabekoak ere, ez zuen politika liberala gauzatzeko erraztasun handirik ematen; hala ere, Estatu nazioaren markoan prozesu hori garatzeko eginahalak eta saioak eginez gobernuak eta administrazio liberalak berean gogor irauteak, eragin nabarmena izan zuen XIX. mendearen bigarren erdi...
|
|
|
alde batetik, berari esker, filosofoak zientzia enpirikoen oinarriez hasi ziren kezkatzen serioski eta, bestetik, zientzialariak euren ikasgaien gain eragina zuten arazo filosofikoez arduratu behar zutela konturatu ziren. Machen ideiak une
|
hartako
testuinguru intelektualean hedatuz joan ziren pixkanaka, haietako batzuk aldez aurretik Helmholtz, Kirchhoff eta beste zenbait zientzialariren lanetan ere suma daitezkeen arren. Horien denen xedea, dena dela, fisiko eta psikikoaren arteko erlazioak garbi eratzean zetzan, Descartesek bi mende lehenago jarritako muga dualista hura gainditu nahian10.
|
|
2004
|
|
|
Aurten haren heriotzaren mendeurrena betetzen da, eta, beraz, bidezkoa da euskaldun guztiok harekin dugun zorra kitatzeko, beraren omenez oroitzapen ekitaldi batzuk antolatzea. Gaurkoan, beraz, Eus kaltzaindiak Sabino Arana Kultur Elkartearekin hatera, Abandoko seme argi ak Euskal Herriaren hizkuntza nazionalean eta gure kulturan izandako eragi na eta ondoko belaunaldiei utziriko emaitzak gogoratu eta
|
haren
testuinguruan balioetsi nahi ditu.
|
|
|
|
Haren
testuinguruan esan dut, eta horixe da Sabino Aranaren nortasuna aztertzean askok, zoritxarrez, ahanzten dutena. Bilboko udalak Aranaren alde estatua publiko bat eraikitzea erabaki du oraintsu, eta horrek, dakizuenez, le hen ere euskarari eta euskal intelektualei dien mespretxua aski garbi erakutsi duen zinegotzi ezagun baten haserrea biztu du, eta Sabinoren ideología xeno foboa Europar foruetaraino eramateko prest omen dago, han epai eta konde na dezaten.
|
|
2005
|
|
|
Kultur bizitzari dagokionez, gerran jasandako beheraldia gaindituz, Gasteizko literatur eta zientzia elkarteak suspertu egin ziren Errestaurazio garaiko lehen urteetan. Ez ziren ordea, gatazka
|
haren
testuinguruan etendako zenbait erakunde, garrantzitsuena Unibertsitate Literarioa izanik, gehiago berpiztu. Hola, azken karlistadak, Gasteizko kultur munduan inflexioa puntua markatu zuen.
|
|
2006
|
|
|
Erreparatzen badiogu, bada, kontzeptuaren eboluzioari, hasteko izpiritua (Geist), honezkero arima bihurtu da (Seele), eta azkenean arraza beste gabe bihurtuko da. Beraz,
|
haren
testuingurua eta edukia hasierako historia edo kulturaren filosofiatik herrien psikologiara eboluzionatuz joan da, eta azkenean psikologiatik" antropologia" edo arrazen teoriara: izpiritua arima bihurtu da eta herria arraza, herriaren izpiritua arrazaren arima.
|
|
2007
|
|
|
Horretarako, behaketa zuzena etaelkarrizketa erabiliko ditu. Elkarrizketa aukeratutako haurrari edo
|
haren
testuinguru ekologikoa ondo ezagutzen duen norbaiti egin diezaioke. Teknika horienbitartez, irakurleak honako gai hauei buruzko informazioa lortuko du:
|
|
|
Lewin ek (1935) egindako ekarpenak, berriz, honako bi ideia hauetan laburbildaitezke: alde batetik, gizarte ingurunearen kanpo ezaugarri objektiboak ez diragizakien jokabidea zehazten dutenak, baizik eta ingurune horri buruz gizakiekeraikitzen dituzten irudikapenak; bestetik, Lewin ek berak planteatu zuen pertsonaeta
|
haren
testuingurua banaezinak direla, gizarte portaera behar bezala ulertu nahibada.
|
|
|
Kritika horren inguruan, Arranzek (1998) uste du Piaget-ek kontuan hartuzuela testuinguruaren garrantzia, baina
|
harentzat
testuingurua batez ere objektufisikoz osatuta dagoela. Ildo horretan, Piaget-ek objektu fisikoen munduarekinizandako eragin trukeak azpimarratzen zituen, eta Vygotsky k, aldiz, gizamunduarekin izandakoak.
|
|
|
Autore horrek, kulturak garapenean duen eragina azpimarratzeaz gain, eragintruke sozialek pentsamenduaren eta ezagutzaren eraikuntzan duten zereginareninguruko ekarpenak egin ditu. Horietako bat aukera (affordance) kontzeptua da.Kontzeptu hori erabiltzen du haurraren eta
|
haren
testuinguruaren arteko osagarritasuna adierazteko. Aukerak zeregin zehatz batzuk egiteko balio duten objektuei, tresnei eta antzekoei dagozkie, eta haurrak haiekin zer egin dezakeen zehaztendute.
|
|
|
Piaget-en eredu konstruktibistaren oinarrizko ideiaren arabera, gizabanakoakeraikitzen du ezagutza, ingurune sozialarekin eta fisikoarekin dituen eragintrukeetatik abiatuz. Beraz, pertsonaren eta
|
haren
testuinguruaren arteko eragintruketik sortzen da ezagutza. Pertsonak objektuen gain egindako ekintzetan etaobjektuen erantzunetan oinarritzen da eragin truke hori (Piaget, 1970).
|
|
2008
|
|
|
Arestian aipatu den bezala, XVII. mendean, umeei buruzko ikuspegia, poliki bada ere, aldatzen hasi zen. Aldaketa horien zergatia ulertzeko, garai
|
hartako
testuingurua hartu behar da kontuan. Izan ere, XVI. mendearen amaieran eta ondoren, XVII. eta XVIII. mendeetako zenbait mugimendu erlijiosori eta kulturali esker (protestantismoa edo pizkundea) haurtzaroa aro berezitzat hartzen hasi zen eta helduarotik bereizi.
|
|
|
Vigotskik giza garapena testuinguru sozialaren barruan kokatzen zuen eta testuinguruzko ikuspegia planteatu zuen lehen aldiz. Vigotskiren lanaren oinarrizko edukiak ulertzeko, ezinbestekoa da haren formazio akademikoari buruz eta
|
haren
testuinguru historiko politikoari buruz zenbait argibide ematea. Vigotski maila ekonomiko ertaineko eta kultura maila handiko familia judu batean jaio zen 1896an.
|
|
|
Elkanoren bizitza baino gehiago, Magallanesen eta Elkanoren bidaia da erakusketaren ardatza. Panel ederrekin, bisitariari bidaia
|
haren
testuingurua, eta nondik norakoak kontatzen zaizkio. Halaber, Elkanoren IV. mendeurrenean Gipuzkoako Aldundiak Ignazio Zuloagari enkargatutako koadroa ere erakusketan dago ikusgai, Imanol Elorza margolariaren hainbat koadrorekin batera.
|
|
2009
|
|
|
Sarraski
|
hura
testuinguru zabalago batean gertatu zen, ordea. Evo Morales presidentearen herrialde proiektu indigenistaren eta eskualdeko gobernu autonomistetako planen arteko talkaren testuinguan, hain zuzen azken horietako bat da Pando.
|
|
|
Begiratu diezaiogun garai
|
hartako
testuinguru historikoari: bigarren industria iraultzaren eztanda bizi zuten, eta eguneroko bizitzan sekulako aldaketak bizi zituzten; migrazio itzelak gertatzen ari ziren.
|
|
2010
|
|
|
Bereziki interesgarria izan zen, laburra izan arren, Karmele Artetxe andereak emaniko hitzaldia, euskal lerroaren historiaren ingurukoa, berriki aurkeztu duen doktoretza tesian oinarritua. Hitzaldi horrek ederki argitu zuen garai
|
hartako
testuingurua, indar eginez ekimen hura bideratu zuten aitzindarien aipamenean. Eta ekitaldi akademikoaren azken erremate modura, omenezko oroigarria banatu zitzaien duela hogeita hamar urteko ekimen haren bultzatzaileei.
|
|
|
Garai
|
hartako
testuingurua aproposa zen herrialdeen arteko lankidetza etatankera honetako ekimenetarako, besteak beste, jazo berria zen gatazka armatuabezalako beste bat saihesteko ahalegin guztiak egin behar zirela uste zelako, etasortu berria zen GATT izeneko akordioak merkataritzaren irekiera bultzatu nahizuelako nazioarte mailan. Era horretan, 1951n Ikatzaren eta Altzairuaren EuropakoElkartea (CECA delakoa) sortu zen, 1957an Erromako Itunaren sinadurarenaurrekari bihurtuko zena.
|
|
|
Zertara bidali zituen Aznarrek ordezkariak Zürichera? Merezi du garai
|
hartako
testuinguruan kokatzea, 1999 urtearen erdi aldera. PP izugarrizko presioa egiten ari zitzaion Eusko Jaurlaritzari, PSOEren laguntzarekin hori bai.
|
|
2011
|
|
|
Horregatik merezi du disko hori astiro aztertzea, bai edukian, baita une
|
hartako
testuinguruan ere, uneko produktua ere bai baita zentzu handi batean. Eta orobat adibide bat ere bada giro bat sorkuntza zurrunbilo baten barrutik nola azaleratzen den ikusteko, ondoren etorriko diren hainbat fenomenoren oinarri gisa funtzionatuko duena.
|
|
2012
|
|
|
Egun, haitz bat dago gazteluaren lekuan, eta handik zulo batzuk ikus daitezke; hain zuzen, zulo horiek gazteluko egurrezko zutoinak izango zirela aipatu du. Aurten, Nafarroako Erresumaren Konkistaren 500 urteurrena izanik, Napar Zuzterrak gaztelua eta
|
haren
testuingurua jakitera eramateko ekitaldia egingo du. 12:00etan[...]
|
|
|
Aurten, Nafarroako Erresumaren Konkistaren 500 urteurrena izanik, Napar Zuzterrak gaztelua eta
|
haren
testuingurua jakitera eramateko ekitaldia egingo du. 12:00etan Elosuko bidegurutzean elkartuko dira, eta zanpantzarrekin batera, muinora joango dira.
|
|
|
Abertzaleen iritziak ere biltzen ditu erreportajeak. Frantziari begira egindako erreportajea da, eta garai
|
hartako
testuingurua osatu behar izan dute. GALi buruz Frantzian ezagutzarik ez dagoela nabarmendu dute egileek.
|
|
|
Hala ere, Altonagak hori baino gehiago egin du. Abadiaren bizitzari eta idazlanari buruzko aurkezpen zabal bat egin du,
|
haren
testuingurua eta nondik norakoak azalduta. Altonagak berak dioen bezala, Abadiaren biografia idazteke dago oraindik, baina hari buruzko datu asko dira ezagunak, bai haren garaikideek idatzitakoari esker, bai eta haren idazlanetan jasotakoari esker ere.
|
|
|
67), hots, jatorrizkoari ahalik eta hurbilenetik jarraitzen dion itzulpen literal ia ia hitzez hitzezko gisa. Badirudi horrela jokatzera bultzatu zuen arrazoia garai
|
hartako
testuinguru erlijiosoan nagusi zen ideian datzala, alegia Jainkoaren hitza beste hizkuntza batera aldatzean itzultzaileak kontuan hartu beharreko fideltasunean.
|
|
|
Erresistentzia gisa hasten diren identitateek proiektuasor dezakete, eta, horrela, historiaren joan etorrian, menderatzaile ere bihur daitezke, gizarte erakundeetako identitate legitimatzaile bihurtzean, euren menerapena arrazionalizatzeko. Gainera, identatearen eraikuntza prozesua aurrerakoia edo atzerakoiaizan daiteke, betiere
|
haren
testuinguru historikoaren arabera, identiatearen politikahistorian kokatu behar baita. Azkenik, proiektu identitatea, aktore sozialek eurekdituzten tresna kulturalak erabiliz, identitate berria sortzen dutenean; eurek gizarteanduten kokapena birdefinitzean, gizarte osoaren eraikuntza aldatzea bilatzen dutenean, esaterako, generoaren inguruan sortutako identitate berriak (Bilbao, Ezkurdia, Perez, 2004:
|
|
|
Erresistentzia gisa hasten diren identitateek proiektuasor dezakete, eta, horrela, historiaren joan etorrian, menderatzaile ere bihur daitezke, gizarte erakundeetako identitate legitimatzaile bihurtzean, euren menerapena arrazionalizatzeko. Gainera, identatearen eraikuntza prozesua aurrerakoia edo atzerakoiaizan daiteke, betiere
|
haren
testuinguru historikoaren arabera, identiatearen politikahistorian kokatu behar baita. Azkenik, proiektu identitatea, aktore sozialek eurekdituzten tresna kulturalak erabiliz, identitate berria sortzen dutenean; eurek gizarteanduten kokapena birdefinitzean, gizarte osoaren eraikuntza aldatzea bilatzen dutenean, esaterako, generoaren inguruan sortutako identitate berriak (Bilbao, Ezkurdia, Perez, 2004:
|
|
|
Arizmendiarrietaren pentsamendua ulertzeko
|
haren
testuinguru sozialazjabetzea ezinbesteko premisa dugu. Bide horretan hasi eta batera, garaiko depresioekonomiko sakon, krisi soziopolitiko integral eta bizi zen diktaduraren aurrez aurreaurkitzen gara.
|
|
|
Bide horretan hasi eta batera, garaiko depresioekonomiko sakon, krisi soziopolitiko integral eta bizi zen diktaduraren aurrez aurreaurkitzen gara. Arrasateko kasuan, bereziki eta nabarmenki gaizki esanda «a lasuerte de dios» gelditu zen lurraldearekin, alegia, «desertu» baten antzeko espazioanbizi zen kultura eta jendartearekin topo egiten dugu, erabat itxia zen komunitatea.Desertuaren argazkiari heldu diogu garai
|
hartako
testuingurua deskribatzeko. Badiragarai horiek sakon, zabal eta datu zein estatistikaz ikertu dituzten ikertzaile, historialarizein antropologoak, eta ez gara garai hartako fenomenologia soziala goitik beheradeskribatzen saiatuko hemen, baina bai, zailtasunen dimentsioa islatzen:
|
|
2013
|
|
|
Saiatu nahi dut ulertzera hurbiltzen. Bizet [Georges] jotzen dudanean ulertu nahi dut
|
haren
testuingurua, zein soinu nahi zuen... Ez baita izango [Ludwig van] Beethovenek 100 urte lehenago osatu zuen soinu bera.
|
|
|
Amerikako Estatu Batuak eta Alemania aitzindu zitzaizkion, baina Frantziako legea zen denen artean liberalena, Jean Noël Jeanneney renarabera. Lege
|
hura
testuinguru orokorrago baten baitan sartu behar zen. Frantziako Errepublikak beste hainbat lege handi onartu zituen garai haietan, horien artean, elkartzeko askatasunari buruzko legea, justu hilabete bat lehenago onartua, eta baita ere lehen mailako eskola doan eskaintzea bermatu zuen Jules Ferry legea, hura ere 1881eko ekainekoa.
|
|
2014
|
|
|
Nolakoa zen garai
|
hartako
testuingurua?
|
|
|
Arestian aipatu den bezala, XVII. mendean, umeei buruzko ikuspegia, poliki bada ere, aldatzen hasi zen. Aldaketa horien zergatia ulertzeko, garai
|
hartako
testuingurua hartu behar da kontuan. Izan ere, XVI. mendearen amaieran eta ondoren, XVII. eta XVIII. mendeetako zenbait mugimendu erlijiosori eta kulturali esker (protestantismoa edo berpizkundea) haurtzaroa aro berezitzat hartzen hasi zen, helduarotik bereizten.
|
|
|
C. Suak edo
|
haren
testuinguruak lilura, interesa, jakin mina edo erakarpena sortzen dio.
|
|
|
b) Bakarka, pentsa ezazue gurasoak zu moja sartzeko asmotan dabiltzala, eta zu, garai
|
hartako
testuingurua kontuan hartuta, zalantzan zaude jesuitek gidatutako monasterio batean sartu edo Lutherren jarraitzaile bihurtu. Azaldu erabakia testu labur batean, 36 jarduerako eredua erabiliz.
|
|
|
2 Gertaera batek kausa ugari izaten ditu, eta baita ondorio ugari ere; beraz, garai
|
hartako
testuinguruaz ongi jabetzeko, interesgarria da horiek identifikatzeaz gainera, ongi sailkatzea. Saia zaitez hori egiten.
|
|
|
Nolakoa izan zen talde autonomoen hasiera, eta garai
|
hartako
testuinguru sozio-politikoa?
|
|
2015
|
|
|
Mutilek beren burua emakumeen aurrean erakusteko dantzak. Ez da ezaguna Baztango mutil dantzen jatorria, eta, horrenbestez, ezta garai
|
hartako
testuingurua ere. Bai, ordea, dantzarien sexua.
|
|
|
Txapelketa batean puntuari emandako erantzuna. Garai
|
hartako
testuinguru soziala kontuan hartuta, ez dago bertso hoberik botatzerik. Ez zaio ezer falta, ez dauka ezer soberan, ez dago betelanik.
|
|
|
Orain arte, Estatu mailan ezgaitasuna duten pertsonentzako legerik garrantzitsuena izan da Minusbaliatuak Gizarteratzeko 13/ 1982 Legea.1982 urtean sortu zenez, garai
|
hartako
testuinguru sozial eta ekonomikoan, egokitzapenak behar izan ditu alderdi batzuk eguneratzeko.
|
|
|
30). Batetik, garai
|
hartako
testuinguru politiko soziala kontuan hartuta, 70eko hamarkadaren bigarren erdian eta 80ko hamarkadaren hasieran bertso eskolak sortzen hasi ziren hainbat herri eta auzotan. Euskara bultzatzea zen gehienen xedea.
|
|
|
Uko egin zion EEEa Nafarroan izapidetzeari. Gainera, garai
|
hartako
testuinguruan, non gobernuak aurkezten zizkieten espedienteen %99 onartzen zituen. Ondorioz, azpimarratu beharrekoa da langile talde horrek borroka irabazi duela.
|
|
|
Imajinatu behar da, duela kasik 35 urte, gauza hori oso arraroa zela eta susmoz betea... Gainera, garai
|
hartan
testuinguru politiko gogorra zegoen... ELB sortzeak bi tabu hautsi zituen, bat bestea bezain zaila, bat bestea bezain arriskugarria ez bazen ondo esplikatzen...
|
|
2016
|
|
|
f) Non du kokalekua aipatu bandak? Zein da
|
haren
testuinguru geografi koa?
|
|
|
360 kamera. Aplikazio honek qe iragazkiak gomendatzen ditu, hautatutako irudiaren, helburuko sare sozialaren eta
|
haren
testuinguruaren arabera, instantziaren bertsiorik onena sortzeko. Baina balio bereizgarrietako bat da argazki editorearen funtzio nagusiak integratzen dituela, bildutako materiala hobetzeko oso erabilgarria eta praktikoa baita.
|
|
|
norberaren esku dago bizimodu hori lortzearen garaipena edo ez lortzearen porrota. Indibiduoa da erantzule bakar eta ahalguztiduna,
|
haren
testuinguru kultural, ideologiko, politiko, ekonomiko eta soziala (gaur egun, bereziki sozioekonomikoa) ekuazio osotik desagerraraziz. Berdin dio non, nola eta zenbat baliabiderekin jaio zaren, gainerakoek dituzten aukera berak dituzu aurrera egiteko.
|
|
2017
|
|
|
Gerraren osteko urteez aritzeko, lehendabizi garai
|
hartako
testuinguru
|
|
|
Edonola ere, aurreko konnotazioak ezin dira zerbait absolututzat hartu. Kolore bakoitzaren esanahia, azken finean,
|
haren
testuinguruaren araberakoa izango baita.
|
|
|
f) Non du kokalekua aipatu bandak? Zein da
|
haren
testuinguru geografikoa?
|
|
|
erraren osteko urteez aritzeko, lehendabizi garai
|
hartako
testuinguru orokorra ezagutu behar duzue. Alde batetik, munduan Gerra Hotza zen nagusi, eta herrialde gehienak potentzia batekin edo bestearekin lerrokatuta zeuden.
|
|
2018
|
|
|
Igandean beteko dira 40 urte Poliziak German Rodriguez tiroz hil zuela. Orduko gertakariak garai
|
hartako
testuinguruan kokatu ditu Begoña Zabalak' Feminismo, Transición y Sanfermines del 78' liburuan.
|
|
|
Ohiko egiturari jarraituz, kasuan zuzenean nahastutako pertsonaiak beste katean, AuTBn, agertu baino apur bat lehentxeago ematen ziren. Helburua ikusleek bakoitzaren adierazpenak
|
haren
testuinguru psikologikoan kokatu ahal izatea zen, akusatuen, lekukoen edo biktimen mezuak errazago deskodetuko zituztelakoan.
|
|
2019
|
|
|
Saizarbitoria literatura urbanoarenerreferentetzat harturik, bere lehen hiru liburuetan hiriak zer garrantzi duen behatu nahidugu, baita zer nolako hiriak eraman zituen literaturara ere. Hori dela eta, 60kohamarkadaren amaieran euskal eleberrigintzan egon zen aldaketa espaziala analizatzea daasmoa, garai
|
hartako
testuinguru soziala aintzat hartuz, urbanotasunaren eta modernitateareniritsiera eragin baitzuen euskal literaturan.
|
|
2020
|
|
|
Hala da. Uste dut interesgarria dela belaunaldi berriei garai
|
hartako
testuinguru politiko eta soziala zein zen azaltzea; asko haurrak izango ziren garai hartan, eta beste asko oraindik jaio gabe zeuden. Gertakariak oroituko ditugu, bestalde, eta esan diren kontaketa defendaezin horiei buruz berba egin.
|
|
|
Domingo Martinez de Irala eta
|
haren
testuingurua ahalik eta ondoen ezagutzeko ezinbestekoa da, egun, Elkoroberezibarren liburua: " Dokumentazio aldetik garairik zailena eta ezezagunena da, baina benetan oso erakargarria.
|
|
|
" Tomas Zumalakarregi, gure herrialdearen figura historiko nagusietako bat da, errelato ofizialaren hegemoniari ihes egitea lortu duen gutxienetako bat hain zuzen ere”. Zumalakarregi bizi izan zen garaiaz, testuinguruaz aritu ziren, garai
|
hartako
testuinguru sozial, politiko eta ekonomikoa aztertzea izan zuten helburu. " Bere biografia zehatzaz harago, bere garaiari lotutako gizon bat izan zen. Trantsizio garaia izan zen hura:
|
|
|
Napoleonen inbasioaren trauma gailenduta, Nafarroa, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiari euren jatorrizko ohitura eta legeak defendatzea egokitu zitzaien, eredu bakarreko kultura eta hizkuntzaren kontra. Hala, Zumalakarregiren pertsonaiean sakontzeko, ezinbestekoa suertatuko da bere garaia eta testuinguru historikoa ezagutzera ematea. Horretarako, garai
|
hartako
testuinguru sozial, politiko eta ekonomikoa aztertzea izanen dugu helburu: komunalen sistema, euskararen egoera, landa eremuko biztanleria, hirietako langileria...
|
|
|
" Tomas Zumalakarregi, gure herrialdearen figura historiko nagusietako bat da, errelato ofizialaren hegemoniari ihes egitea lortu duen gutxienetako bat hain zuzen ere”. Zumalakarregi bizi izan zen garaiaz, testuinguruaz aritu ziren, garai
|
hartako
testuinguru sozial, politiko eta ekonomikoa aztertzea izan zuten helburu. " Bere biografia zehatzaz harago, bere garaiari lotutako gizon bat izan zen. Trantsizio garaia izan zen hura:
|
|
|
Napoleonen inbasioaren trauma gailenduta, Nafarroa, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiari euren jatorrizko ohitura eta legeak defendatzea egokitu zitzaien, eredu bakarreko kultura eta hizkuntzaren kontra. Hala, Zumalakarregiren pertsonaiean sakontzeko, ezinbestekoa suertatuko da bere garaia eta testuinguru historikoa ezagutzera ematea. Horretarako, garai
|
hartako
testuinguru sozial, politiko eta ekonomikoa aztertzea izanen dugu helburu: komunalen sistema, euskararen egoera, landa eremuko biztanleria, hirietako langileria...
|
|
|
Izan ere, ordutik igarotako urteak 40 edo 45 direla erraz konprobatzen den arren, antzerkiaren gaineko ideia, hura aurrera eramateko motibazioak,
|
haren
testuingurua eta erabilitako hizkuntzaren ehundura bera hain dira gaur egungoetatik ezberdinak, ezen denboraren makinan sartu eta bi mila urte lehenagoko garaietara garraiatzen gaituztela ematen duen. Lukuk dioenez, euskararen geroa liburuetan omen dago, eta antzerkiak zango bat liburuan izan lukeela aipatzen du antzerkilariak.
|
|
|
Irakasle horrek, aldaketak txertatu beharrean, irakaskuntza tradizionalago baten aldeko apustua egin du. Haren aburuz, iRAKERen ikasitakoak ez du
|
haren
testuinguruan aplikatzeko balio eta, horrenbestez, geroz eta klase magistralagoak ematen ditu eta ebaluazio sistema ere ez du programan ikasitakoarekin bat aplikatzen.
|
|
2021
|
|
|
Ozeanian gaindi. Garai
|
hartako
testuinguru sozial, ekonomiko eta kulturala kondutan hartuz. Hazpandar kondalariak erraiten zaukun, kolonizazioa, esklabotasuna eta herrialde batzuen konkistatze kontzeptua ere kondutan hartu behar dela, ahantzi gabe itsasturien jarrera emazteri buruz.
|
|
|
Euzkadi, 1982ko otsaila, 14 zk. ‘Manuel Lekuona’). Bai bizkortu ere, 1930ean Eusko Ikaskuntzak Bergaran antolatutako kongresuan eman zuen" Arte popular vasco" hitzaldian Ahozko Euskal Literatura aztertzeko ikuspegi berria eskaini baitzuen, bertsogintza baloratzeko
|
haren
testuinguru sozial eta kulturala aintzat hartuz, bertsolaritzari prestigioa emateko funtsezkoa izan zena.
|
|
|
35.2.2h Deixia hizketa unean finkatua duten osagarriak ‘osagarri deiktikoak’ deituko ditugu (atzo, gaur, aurten, bihar, joan den astean, datorren udan, duela bi egun). Erreferentzia hizketa uneaz bestelako une edo epe batean dutenak, berriz, ‘anaforikoak’ dira (orduan; bezperan, aurreko egunean, aurreko astean; biharamunean, hurrengo astean, handik pixka batera); perpausean berean edo
|
haren
testuinguruan eman dezake hiztunak osagarrioi balioa emango dion erreferentzia puntua (Azken partidaren bezperan min hartu zuen pilotariak; Zein inozoak ginen orduan!). Badira, azkenik, kontu horretan irekiak diren osagarriak, hizketa unean edo besteren batean erreferentzia izan dezaketenak, lehen, gero, goizeko seietan, edo bi ordutan bezalakoak (Zinera joango naiz gero eta Atzo arratsaldean zinean izan ginen, eta gero afaltzera joan ginen, hurrenez hurren; Goizeko seietan jaiki naiz [gaur] eta Goizeko seietan jaiki nintzen [egun hartan]).
|
|
|
antza denez, asiriarrek eta babiloniarrek 5 egun bereizten zituzten, egiptoarren asteak 10 egun zituen, eta zelten artean ohikoak ziren 3 edo 9 eguneko banaketak; kasu guztietan, betiere, kontuan izanda egunei buruz dihardugunean ez gabiltzala beti zehatz eta simetrikoak diren denbora tarteez berbetan. Honenbestez, hiru eguneko antzinako euskal aste baten aztarnak ditugu,
|
haren
testuingurua eta kronologia ezartzen lagunduko diguten datu berrien zain gauden bitartean.
|
|
|
Erakusketak eskema guztiak urratzen dizkigu, jai giroan zentratutako pertsonaia folklorikoen iruditeriak bereganatu eta berregiten baititu. Hain zuzen, jaia baita erakusketa eta
|
haren
testuinguruan egituratzen diren ekintzak zeharkatzen dituen ardatza.
|
|
|
[Donald] Trumpek hobeto asmatu zuen hautesle afro amerikarrengana hurbiltzen 2020an, 2016an baino, eta Mitt Romneyk 2012an baino hobeto ere bai; hala ere, nazio mailan, afro amerikarren %8ren botoak eskuratu zituen. Esango nuke bloke handi bat Alderdi Errepublikanoa gaitzestetik gertuen egon den garaia izan zela, kontua izanik 2020
|
hartan
testuinguru politikoa zein zatituta zegoen.
|
|
|
Vicente Ameztoik, Jose Luis Zumetak eta Carlos Zabalak 1980an elkarlanean sortutako ‘Lemoiz gelditu’ mural erraldoiari eta
|
haren
testuinguruari areto bat eskaini dio Bilboko Arte Ederren Museoak.
|
|
2022
|
|
|
San Luis meategiaren galeria 1907an sortu zuten. Udaleko taldeentzat prestatutako testuan
|
haren
testuingurua eta jarduera laburbildu ditu memoria taldeak. Azaldu dutenez, garai hartan, gabarrek burdin tona mordoa garraiatzen zuten Atxuritik eta Urrazurrutiatik San Antongo zubiaren parean Olabeagako biltegira, baina Bilbo Zaharraren urbanizazio goiztiarrak, batetik, eta auzoko kale nagusia Balmasedara zihoan errepidea izateak, bestetik, oztopatu egiten zuen garraioa.
|
|
|
Bazekien erreferendum hura iruzurra izan zela, baina nolabait eskuak garbitu nahi zituen. Garai
|
hartako
testuingurua konplexua zen. Indonesiak mehatxu egin zien Herbehereei eta AEBei:
|
|
|
Argitalpen berriak ez dakar Nemirovskik idatzitako kontakizun eguneratua soilik. Idazlearen biloba Nicolas Daupleren ohar batek zabaltzen du liburua, eta testua bera eta
|
haren
testuingurua kokatzen laguntzen du. Ondoren dator Olivier Philipponnat adituaren hitzaurrea, eta argitaletxearen oharra gero, nobelaren bertsio eguneratuaren aitzin.
|
|
|
Filosofiaren historiak hasiera bat baldin badu, helmuga bat ere badu orduan. Eta Hegelek uste du aurkitu duela, hain justu,
|
haren
testuinguru filosofiko politikoak hitzeman bide duen horretan.
|
|
|
Bere garaian hautsak harrotu zituen Irazustaren doktrinak, ikuspegi erlijioso zein linguistikotik. Olatz Leturiagak adierazi zuenez, ordea, sasoi
|
hartako
testuingurua aintzat hartu behar dugu: “Uste dut garai hartako testuinguruan ulertu eta berrikusi behar dela Juan Irazustak eta bere 1739ko doktrinak euskararen historiaren ikuspegitik duten balioa:
|
|
|
Olatz Leturiagak adierazi zuenez, ordea, sasoi hartako testuingurua aintzat hartu behar dugu: “Uste dut garai
|
hartako
testuinguruan ulertu eta berrikusi behar dela Juan Irazustak eta bere 1739ko doktrinak euskararen historiaren ikuspegitik duten balioa: XVIII. eta batez ere XIX. mendeko batzuek euskara txartzat hartu zuten Irazustak erabilitako euskara moldea, baina baliteke kritika horiek lotuago egotea XVIII. mende erdialdean hedatutako gipuzkeraren joera eta ildoei, eta ez benetan itzulpen txarra izatearekin.
|
|
|
Jakintza kolektiboak sortzeko moduen azpian diren botere logika desparekoei aurre egiteko beharrean datza genero indarkeriari eta indarkeria sexistari buruzko ikerketek ikuspegi feminista izatearen garrantzia. Horregatik da garrantzitsua indarkeriaren eta
|
haren
testuinguru performatiboen azterketan sakontzea, ezagutzaren justifikazio, baliozkotze eta ezagutza ekoizpenerako estrategien bidez. Eta estrategia horiek gai izan dute praxi eta teoria feminista garatzen ari diren proposamenak biltzeko eta zukutzeko.
|
|
|
Indarkeria gizarte eraketa historiko moduan behatzeak une eta/ edo leku jakin batek fenomenoari nola eragiten dion kontuan hartzea esan nahi du. Horrela, indarkeriari eman dakizkiokeen interpretazioak biderkatu egiten dira, eta
|
haren
testuinguru alderdia jartzen da agerian (Dobash & Dobash, 1998). Indarkeria produktu kulturaltzat hartzeak haren izaera erlatiboa eta, beraz, subjektiboa nabarmentzen du.
|
|
2023
|
|
|
Irakurleari ariketa xume bat proposatu nahi diot: zutabe honen izenburuko esaldia hartu eta asmatu
|
haren inguruko
testuinguru bat. Niri, ia automatikoki, nerabeei buruzko udako film bat iradokitzen dit izenburuak, gaztaroaren eta helduaroaren arteko garai gazi gozoak islatzen dituztenen haien gisakoa.
|
|
|
bata Rekalde aretoan, eta bestea hiri bereko Lumbreras galerian. 2021ean, berriz, Bilboko Arte Ederren Museoak erakusketa bat ireki zuen Ibarrolaren Gernika obrari eta
|
haren
testuinguruari buruz. 93 urterekin hil da.
|
|
|
Ekintza eta mitoaren eraikuntza liburuan (Txalaparta, 2023). Garai
|
hartako
testuingurua, almirantea bahitzeko proiektua eta atentatua ditu hizpide, baina gertatutakoaren inguruko zenbait hausnarketa ere egiten ditu.
|
|
|
Klasiko bat da Eva Forestek egindako Operacion Ogro lana, baina, garai
|
hartako
testuingurua kontuan hartuta, gauza asko ez ziren kontatu. Komandokoek ez zituzten kontatu, eta kontatu zituzten beste gauza batzuk ez ziren egia, despistatzeko esanak baizik.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera, elkarrekintza sozialean eta
|
haren
testuinguru soziokulturalean sortzen da. Horretara, hizkuntza jarduera soziala da, testuinguruan eragina izateko gaitasunaz gain, testuinguruaren eragina ere jasotzen du (Hernández eta Altunak 2020).
|