|
2000
|
|
|
izan ere, bertze nonbait kontatu dizut, jaun André, nola egin zuen ene arimak Felisak kontatzen zizkidan ipuinen aterbetik zientziaren aterberat; baina hirugarren aterbe bat ere izan nuen, bertze biak bezain inportanta, bederatzi hamalau urte bitartean bere babesa eman zidana eta alborat utzi ezin dudana, eta aterbe hura izan zen jaun Marcel Dibarsorok bere irakaspenekin eta bere bihotz liberaltasunarekin eskaini zidana. Zeren eta, bertzenaz, ez baitago endelegatzerik
|
handik
urte gutirat izan nuen haustura, ene nortasuna eta ene izatasuna bi partetan partitu zituena.
|
|
|
Ordea, anaia Madrildik itzuli zen, eta, handik aitzina, Villagrandeko dukearen semearen gutunen aiduru egoiten zen hura, ezin urduriago. Eta asteazken goiz hartan ere —tigreak basorat ihes egin eta
|
handik
urte erdirat edo izan zen, hurrengo urteko martxoan— gutun bat jaso zuen, non Villagrandeko dukearen semeak Madrilgo kontuen berri emaiten baitzion, baita bere etxearen eta etxekoen berri ere; eta gutun hartan eta bere gutun guztietan beti izaiten zuen esker oneko hitzen bat azken aldera, batik bat gure amarentzat, zeinak ezin hobeki tratatu baitzuen, hura gure etxerat etorri zenean, aitaren...
|
|
|
Samosko Aristarkok mugitu zuen, Kopernikok mugitu zuen... eta Ga li leok berak ere mugitu zuen, eta are, bere baitaren baitarik mugitzen segitu zuen gero ere, zeren, sinatu nahi ez zuena sinatu behar izan bazuen ere eta halatan sentitu ezen, gorputza salbatzearen truke, itzalperat kondenatu zuela arima —eskua eta luma, alegia—, aldiz, itzalpe hartarik skribatzen eta bere skribu haiekin Lurra bulkatzen segitu zuen, eta argi berri batekin argitzen: bere Di sco rsi ekin mugitu zuen eta argitu,
|
handik
urte batzuetarat.
|
|
|
Izan ere, nork erranen zidan neuri ezen
|
handik
urte erdirat Piarres Oihartzabal kapitaina bera etorriko zitzaidala toki hartarat, non bizi baitziren indiar haiek, ezin abegikorrago hartu nindutenak, don Venanciok erran bezala...?
|
|
|
Baina kontu haiek guztiz aldatu ziren,
|
handik
urte erdirat edo zazpi bat hilabeterat, jaun Marcelen etortzearekin. Zeren eta jaun Marcelek baitzuen bertzeen bihotzen ukitzeko zenbait antze eta trebetasun.
|
|
|
Gainerat, herritarren mesfidantza zegoan, eta ez zegoan deus egiterik mesfidantza hura uxatu ezean, etxegoiendarrenak izan ziren lur haiek jabe berria zutenez eta jabe hura Urbiango herria zenez gero: erran nahi baita ezen lur haiek herri lur zirela orduko, Leringo kondearen zerbitzuan aritu zen Burgosko kapitain lagun batenak izan ondoren, zeren, gerla maradikatu haiek galduz gero, kapitain hark bereganatu baitzituen etxegoiendarren lurrak, kondeari eskaini zizkion zerbitzuen ordain, eta zeren,
|
handik
urte gutirat, urbiaindarrei saldu baitzizkien kapitainak jauregia eta lur haiek guztiak, Burgostik urrun geratzen zitzaizkiolako eta bere bizitzako mementu batean zorretan sartu zelako. Eta hargatik agertzen zituan herritarrak mesfidati eta gibel beldurti, ez baitzuten sinesten balizko olaren balizko irabaziak lurraren jabetasunetik jaso izan zituztenak baino handiagoak izan zitezkeenik, nahiz eta gure aitak behin eta berriz aitortu zien baietz eta baietz, Urbiaingo elizaren aitzinean zelebratu zen juntan, norat etorri baitzen erregeordearen mandataria ere.
|
|
|
Eta, hartarakotzat, memoriaren ur uherretan murgildu naiz, zeren memoriaren urak kasik beti baitira uherrak, nahiz eta ezin gardenagotzat ditugun maiz. Izan ere, haurtzaroko edozein gertaki hartzen dugularik ere, nola, alde batetik, bizi izan gintuèn haurrak bizi izan baitzuen gertaki hura, eta nola, bertzetik, haurraren berezko berezkotasuna den gertatu gauzen inguruan fabulatzea, asmatzea eta haiek apaintzen ibiltzea, hala iduritzen zaigu
|
handik
urte batzuetarat ezen asmatu fabula edo ipuin iduriko horiek direla zinez bizi izan ditugunak eta ez mementuan eta bere denboran gertatuak. Baina fabulatzeko duen ahal horregatik ez balitz, bertzalde, haurra ez litzateke egiazko haur izanen eta, alde horretarik, haurrak itxuraldatu errealitatea bertze errealitate horren ezaugarri ere izan liteke:
|
|
|
Baina amildegiaren beherenean zegoela, lagun batek adoretua, zer eta ertzain sartzea erabaki zuen. Burugogorra izan, eta
|
handik
urte eta erdira ikurriña musukatzen ikusi nuen Arkauten, harro, lapur guztiak desafiatzeko moduko begirakune tinko eta geroztik ezpainetan finkatua geratu zitzaion irribarre biratsuarekin. Eta guztiz sineskaitza zitzaidan norabide horretan gora egin zuen.
|
|
2001
|
|
|
Badakizu, gurasoen etxetik atera nahia…", dio edonork dakien zerbaiten gainean berbetan ariko balitz bezala. Gero,
|
handik
urte batzutara, ikasketa mina sartu zitzaion. UNEDeko informazio orriak lortu zituen eta Zientzia Politikoetan saiatu zitekeela bururatu zitzaion.
|
|
|
Ordurako kurrikulua helduzitzaigun euskaltegira, bide estrukturaletik bide komunikatibora zihoan kurrikulua, hain zuzen. Oraindik ez genuen martxan jarri behar, baina
|
handik
urte pare bateraindarrean jartzeko asmoa zuen HABEk. Bi aukera agertu zitzaizkigun:
|
|
|
Bestalde, Lafitte Frantziari lotuago ageri zen, bai mundu gerra baino lehen eta baita mundu gerra bitartean ere Petainen gobernu kolaborazionistak agindutako Frantzia eskualdekatzeko xedean itxaropena izan zueino. Xarr itonek berak aipatua du
|
handik
urte askotaraAintzin akogaraian Iratzederren bidez eskuratu zuela Engrazio Aranzadiren La Nacion Vasca, eta honek erakutsi ziola" nazionalismoak" politika bide asko zabal ditzakeela, independentzia ez ezik autonomia mota franko3.
|
|
|
Pello Saikola bertsolaria. Haren bertsoekin Auspoa ren liburu erdi bat bete nuen
|
handik
urte batzuetara.
|
|
2002
|
|
|
Eskuina egoskorragoa da. Sozialistek egun batean autodeterminazioaren aldeko pankarta aterako dizute eta
|
handik
urte batzuetara alderantzizkoa esango," lehen oker nengoen eta!" esan eta lasai asko gelditzen dira. Lurraldetasunarekin gauza bera gertatzen da.
|
|
|
Baina egia esan behar nuela iruditu zitzaidan. Eta gezur txiki bat, ohi bezala, gaitzean aditua zèn jendeak ez baitzuen uste, artean, epe laburrean erremedio eraginkorrik asma zitekeenik, tratamendu erretrobirala
|
handik
urte eta erdira ezarri bazen ere. Esan nion:
|
|
2003
|
|
|
Muñagorriri gerra garaian bere burdinolak ustiatzea galarazi eta eskribau lana kendu zioten, eta gerraostean haiek berriz martxan jartzen saiatzen ari zela, Ramon Elorrio karlistak, haurtzarotik lagun zuenak, hil egin zuen, Muñagorriren emaztea aurrean zegoela. Muñagorri bere nahia bete gabe hil zen, ez zegoen bakerik ez forurik, eta gainera
|
handik
urte batzuetara, Bigarren Gerra Karlista piztu zen
|
|
|
Hango Principe de Viana institutuan segituko du ingeles katedraren jabe, harik eta 1981ean zaharsaridun bihurtu arte. 1959ko urte horretan izango dute lehenengo semea, Juan Pedro, eta
|
handik
urte bira alaba, Mirentxu.
|
|
|
Arantzazuko Batzarraren osteko urte batzuetan Arantzazura udetan euskara ikasten etortzen ziren amerikar ikasleen euskarairakasle ere izan zen, Jon Bilbaoren eskariz, izan ere haiei ingelesez irakatsi beharra zegoen, eta gutxi ziren orduan hortarako gai zirenak.25 Aldi berean, esan behar da, Ameriketatik Euskal Herrira Jon Bilbaoren bitartez zetozen askok Oskillasoren etxea izan zutela aterbe. Amerikar euskalzaleen Arantzazuko udako ikastaro horietariko baten ezagutuko du Rudolf P. G. de Rijk hizkuntzala25 Udako Euskara eta euskal kultura ikastarook Reno-ko Unibertsitateko Euskal Ikaskuntzen Katedrak eraturik martxan jarri ziren 1967(?) inguruan Ustaritzgo Udako Unibertsitatearen barruan, eta
|
handik
urte bira Ustaritzen eta Arantzazun. Arantzazun 1969an egin zen ikastaroa, adibidez, uztailaren 8tik abuztuaren 4ra luzatu zen, eta berean Jose Basterretxea eta Jon Oñatibia izan ziren euskara maila oinarrizkoan irakasten zutenak.
|
|
|
Vatikanoko II. Kontzilioak
|
handik
urte gitxira emon eban mezea herri bakotxari bere hizkuntzan esateko baimena. Baina Kontzilio horren aurretik, Euskal Herrian, ez dakit beste inon emon zanik euskeraz mezea, Arrazolan baino lehenago.
|
|
|
Imanol Oruemazaga berriztarrak. Nok esango eustan orduan niri,
|
handik
urte batzuetara neuk erosiko neutsazala Aita Onaindiari bere liburu honen azken aleak, Larreako komentuan, Derioko abadegeien artean saritzat bananduteko!
|
|
|
Gero gure Bilboko gotzain izango zan Koldobika Mirena Larrea. Nok esango eustan niri orduan,
|
handik
urte batzuetara, Bilboko gotzain egin ebenean, neuri dei egingo eustala, katedralean sarrerako hitzaldian egingo zituan euskerazko berbak aztertu ta zuzentzeko!
|
|
|
: garrantzi biziko txerto prebentibo hau abiatu aurretik hartu eta
|
handik
urte erdira indargarria ipini behar da ostera.
|
|
|
Lapurdiko Larregik aurreko mendean bezala, Lardizabalek ere Royamont en frantsesezko lana euskaratu zuen. Lan hau, prosa ederrean idatzia aski irakurria izan zen, eta
|
handik
urte batzuetara bigarren edizio bat izan zuen (1887an). Gregorio Arrue Zarauzko eskolamaisuak() San Ignacio gloriosoaren bicitza argitaratu zuen 1866an.
|
|
|
Eta nik sinetsi egiten nion. Baina, sinetsi izan ez banio ere,
|
handik
urte gutxitara izanen nuen sinesteko aukera! Paristik itzuli zenean, oilar bat besagainean zuela itzuli baitzen Pello!
|
|
|
" Lasai, Penelope nire bihotza, itzu  liko naiz zuregana, ozeanoak zeharkatuz, ziklopeak menderatuz, eta pretendiente likits horiek banan banan estrangulatuko ditut". Eta, ai!," pretendiente" hitzarekin  batera, Stephen Hawking ek
|
handik
urte batzuetara deskubritu zuen zulo beltzaren ikara infinitua nire errai errukarrietan; seguru inguruko baserrietan, COU egin behar zuen Tolosako institutuan, nonahi, dozenaka gizaseme onanismokeriatan zebilela Ixabelengatik; eta ni han, urrutian, otsoak itxitura gainetik ari zirelarik!
|
|
|
–Zazpi zortzi txapelokerrekin –kontatuko zidan
|
handik
urte batzuetara komandanteak– Tiroka ekin genion. Lehenengo laurak labur, hurrengo laurak luze, azken biek bete betean harrapatu zuten txalupa.
|
|
2004
|
|
|
Karl Rotluff en Asmakaitza izeneko eleberriak badu eszena hunkigarri bat: kontzentrazio eremu batean bizi izandako emakume batek bere zaindari ohia ezagutzen du
|
handik
urte batzuetara. Emakumeak sua eskatzen dio.
|
|
|
Estatuko Junta Teknikoak, Bizkaiko hiriburutik gertuko Gasteiz, Iruñea, Logroño, Haro, Lizarra, Murgia, Urduña, Burgos, Aranda Duero eta beste herri batzuekin batera, Miranda Ebro hautatu zuen inguruan kontzentrazio esparru handi bat instalatzeko eta gerrako presoak hara biltzeko. Alemanen ereduari jarraituz jarri zuten abian, eta, funtzionamendua ikuskatzeko, Paul Winzer Gestapoko eta SSetako kide gailena izendatu zuten, hain zuzen ere,
|
handik
urte batzuetara polizia horren Espainiako arduradun nagusia izango zena.
|
|
|
Hain zuzen horixe landu nahi dute, euskararen erabilera gelan eta gelatik kanpo ziurtatzeko. " Ikastolaren sortzaile izan ziren gurasoek ikastola antolatu eta
|
handik
urte batzuetara eskualdea euskaldunduta egongo zela uste zuten. Baina gauzak uste baino zailago dira".
|
|
|
Mediku karrera amaitu zuenean, ehunen bat txakur zituen. Eta
|
handik
urte bira, ezkondu zenean, berrehun baino gehiago.
|
|
|
Bigarren eskuko etxebizitzek ere izaten dituzte eraikuntzako akatsak, eta horiek, jakina denez, etxebizitza eman eta
|
handik
urte batzuetara ager daitezke.
|
|
|
Baina 1918an, lehen mundu gerraren ondotik sortzen den errepresio giroan, erakundeari beren egoitzak itxi zizkioten, berriro
|
handik
urte ter dira irekitzeko. Familia nazionalistaren barruan jadanik desadostasunak agertzen hasiak baziren ere Gasteizen 1917ko abenduan egindako Batzarre an, erabateko etena 1921eti k aurrera gertatuko da, beste arrazoien artean, gazte hauek Comunión ekoak baino jarrera abertzaleagoak eta sozialistago ak sostengatzen dituztelako, garbiki euskal independentzia aldarrikatuz eta atzerriko mugimendu antikolonialisten lerroan kokatuz.
|
|
|
Baina Adelak, haurra izan bezain pronto bere mehatxua betetzen zuela, auzitara jo, eta jujeak
|
handik
urte erdira eman zuen epaia: mota guztietako analisiek frogatzen zutenez, ni nintzen haurraren aita, zalantza izpirik gabe, eta haurraren amari, hilero hilero, hainbateko bat ordaintzera behartu ninduen.
|
|
|
Idatzizko harreman horrezaz gain, lauzpabost urtean behin itzultzen zen anai Benito etxera bisitan, eta orduan ere ez zen amonaz ahazten, auzoko lasalletarren eskolako atezaindegira espresuki joaten baitzitzaion. Joan zenetik hamabost hamasei urtera, baina, urtebete osoan egon zen gutunik bidali gabe, amonak hiruzpalau idatzi zizkion arren, harik eta anaietako batek jakinarazi zion arte anai Benitok larri antzean behar zuela, perlesiak jota, Mexikotik iritsi zitzaièn azken berriaren arabera; handik lau hilabetera, berriz, anai Benitok azken hatsa eman zuen; eta,
|
handik
urte erdira, finean, anai gazteago baten bisita izan zuen amonak: anai Jaxinto zen, Mexikora ere bost urterako joan zena, anai Benito zegoèn lekutik ez oso urruti.
|
|
|
Psikiatrarena entzun bezain laster, beldurtu egin nintzen. Nork esango zidan niri, orduan, ongi ohitu nuela psikiatren kontuetara,
|
handik
urte batzuk barru! Baina lehen aldi hartan, bai, izutu egin nintzen, psikiatrarena aditu orduko eroaren paperean sentitu bainintzen, une batez.
|
|
|
Eredu berri honen pean, aurreratutakodi ru laguntza eskatuko ez zuten ekoizleek aukera izango zuten filmak behin estreinatu eta gero egindako inbertsioaren herena diru laguntza moduan jasotzeko baldin eta filmek gutxieneko diru kopuru bat lortzen bazuten takilan. Gutxieneko muga hura hasieran 300.000 eurotan ezarrizen baina
|
handik
urte gutxira jaitsi egin zen. Halaber xedatu zen beste administrazio publikoek emandako diru laguntzak ez zirela aintzat hartuko filmaren kostua aitortu eta diru laguntzak esleitzeko orduan.
|
|
2005
|
|
|
Baina poeta egona da beste leku askotan, hala nola Italian (non ikasle garaian Joanes XXIII.a ikusteko aukera izan zuen), Austrian (non Schonbrunn jauregiarekin txundituta gelditu zen), Turkian, Alemanian edo Frantzian. Eta azken honetako bi konstatapen animiko ematen ditu, ikasle izan zen garaiakoa, eta
|
handik
urte batzuetakoa.
|
|
|
Eta, nola, kausaren? alde zernahi egiteko prest baitzegoen, horrela sartu zen mundu hartan amona Kontxi, eta horrela sortu zuen
|
handik
urte erdira bere web orria: –www.komunista.com?.
|
|
|
Garai hartan, eta oso urrun ez zegoen artean, baimenduta zegoen sendabelarrak askean saltzea belar denden edo suharrien bidez, bai handienean, bai txikienean, fresko edo lehorretan, bai eta postu finko edo ibiltarietan ere, muga batzuekin, betiere prestaketarik egiten ez bazuten, ezta ihinztadura ere. Kontua asko aldatu zen
|
handik
urte batzuetara, Osasun Oinarriei buruzko Legea onartu zenean (1944), eta, zehazkiago, 1963an erregistratu beharra zegoenean, sendabelar espezietan edo haien zatietan oinarritutako prestakin batzuen espezialitate farmazeutiko gisa. 1973tik gaur arte, ministro agindu bat gai horri buruzko gutxieneko ordena bat jartzen saiatzen da, bai eta hura prestatu, merkaturatu eta saltzeari buruzkoa ere.
|
|
|
Merkatuan dauden substantzia guztiak berrikusten saiatzen da Europako Batzordea. Gainera, orain dela 25 urteko ezagutza ez da oraingoaren berdina, eta produktuek ez dute baimen iraunkorrik; urte batzuk irauten dute, eta
|
handik
urte batzuetara enpresak berriz eskatu behar du berrikuspena. Ebaluazio prozesu hori EFSAren esparruan egingo da.
|
|
|
Geroztik, sarri galdetzen nion neure buruari zergatik jar  tzen ote zen aita modu hartan, eromena aipatu orduko. Aita hil eta
|
handik
urte batzuetara, aitaren joera hura gogoratu nuelarik, amari galde egin nion hartaz, azalpen egokirik jasotzeko itxaropen handirik gabe. Haatik, argi eta garbi erantzun zidan:
|
|
|
Baina Jean Paul Sartre aipatu dut lehentxeago, eta ordua da berarengana itzultzeko. Sart rek pasioz beterik segitzen du Txekoslovakiako esperientzia,
|
handik
urte gutxi gutxira Burgosko Auzia segituko duen pasio berberare kin. Sa rt re rentzat, txekiarren eredua da Europako etorkizuna; Kundera bera pertsonalki ezagutzen du eta aipatu dugun hitzaldia bere aldizkarian argitaratzen du frantsesez, 68ko apirilean.
|
|
2006
|
|
|
Eta orduan diaporama batean belaontzi eder bat agertzen zen, Antilletako itsasoan, eta Sisak abesti hunkigarri bat kantatzen zuen. Irudi hura inoiz ez zitzaidan oroimenetik galdu, eta horrela,
|
handik
urte batzuetara, neronen Antillak eta belaontziak asmatu nituen. Ez al da istorio polita?
|
|
|
Eskuak gora eta behera darabiltzala, Doloresek kontatu du
|
handik
urte askotara, jada ezkonduta zeudela, Paulok Luisari aitortu ziola berak ere sekulako beldurra pasatu zuela bidaia hartan, bihurguneetan autoa ia ezin kontrolaturik ibili zela. Eta Nerearen amari eta izekori lasai egoteko esaten zien bitartean, bihurgune bakoitza pasatzea lortzen zuenean bere barnerako esaten zuela:
|
|
|
Argentinan geratu zen László. Are gehiago, argentinar bihurtu zen
|
handik
urte batzuetara, eta izena ere aldatu zuen hango izenen itxura izan zezan: Ladislao José Biró bihurtu zen.
|
|
|
Nahiarekin norbait hiltzerik balego, aitak gau hartan utziko zion arnasa hartzeari. Eta
|
handik
urte batzuetara zuk ez zenuen hura eta nire arteko aukerarik egin behar izango, ama.
|
|
|
Ez dakit historiatxo horren xehetasunik, baina bai ondorioena:
|
handik
urte bat edo bira, herrian Olentzero bat eta bakarra egon beharrean, bi sortu ziren, bata instituzionala eta bestea popularra. Herri bat, bi Olentzero.
|
|
2007
|
|
|
Guk urtean zehar ehunka zaldi pasatzen ditugu, eta haiek ere jockey bat baino gehiago bai. Baina zu behin igo baldin bazara zaldi baten gainera,
|
handik
urte batzuetara itzuli zaitez, igo, eta ezagutu egingo zaitu.
|
|
|
Esan daiteke HEAren barruan proposamen hau ikastea eta normalizazioa uztartzeko lehenengo saioa izan zela. Izen ezberdinak hartu zituen unearen arabera, AEK k EBI (Ekintza Bidezko Ikaskuntza) izenarekin bataiatu zuen
|
handik
urte batzuetara, baina hasieratik ardatz zeukan kontzeptuaren izena erabili zen sarriago: Kulturgintza.
|
|
|
Ignaziori bezala, soldaduskan sortu zitzaion bizitza bere kabuz irabazten hasteko grina. 1934ko abuztuaren lehenengoan militar bihurtu, eta
|
handik
urte bat eta bi hilabete eskasean lizentziatu egin zen, kabu graduazioa eskuratuta. Baina askatasunak ez zion askorik iraun; Gerra Zibila piztu eta berehala, 1936ko abuztuaren 20an mobilizazio deialdia jaso eta berriro espainiar armadan sartu zen.
|
|
|
Baina
|
handik
urte askotara (1960 inguruan) are gotorkiago finkaturik utzi zuen Stephen Hawking fisikari ospetsuak, ez-egonkortasunaren eta hedakuntzaren beharra aurkituz.
|
|
|
–Existentzialistek
|
handik
urte batzuetara Europan, Kierkegaard eta Unamunoren lumaz, modan jarriko zuten filosofia Galiza ahantzian aldarrikatzea.
|
|
|
Nola jokatu Eraikin bateko bizilagunek etengabe entzuten zituzten zarata bitxiak, eta ikusi nola haur asko sartzen eta irteten ziren etengabe beren eraikineko etxebizitza batetik. Egoera kezkaturik, ikertzea erabaki zuten eta haurtzaindegi klandestinoa zela jakin zuten, baina
|
handik
urte erdira arte ez zuten lortu etxea utzi eta jabea botatzeko agindua. Lehen, komunitateak prozesu judizial luze bat izan behar izan zuen, hilabete asko luzatu zena, eta epaileak lau hilabete baino gehiago behar izan zituen eraikinera joaten ziren pertsonak haurtzaindegiaren bezero zirela frogatzen zuten probak onartzeko.
|
|
|
Lege horren arabera, enpresetan lan baldintzak eta soldatak enpresaburuen eta langileen arteko ordezkariek hitzartu ahal izango zituzten, nahiz eta negoziazioak Sindikatu Bertikaleko egituran egiteko beharra mantendu. Bestalde,
|
handik
urte gutxi barru Langile Batzordeak sortu ziren, hau da, langileriaren mugimendu berriaren ikur modernoa, langileen abiapuntu bateratua, ideologikoki zabalik, klaseko erakundea (Amsden 1974). Azken finean, 1956ko Bizkaiko ‘Batzorde Gorena’ geroko langile batzordeen aitzindaria izan zen.
|
|
|
Hona horretarako baliaturiko arrazoi nagusia: inskripzioa ukatu ziotenean erabilitako aldizkariaren helburuari eta gaiei buruzko arrazoiak ontzat emanda ere,
|
handik
urtetara berriro inskripzioa ukatzeak zera esan nahi zuela," Jakin" aldizkari izena bera betiko baztertu eta ukatzea; eta horrek kalte moral eta komertzial handia zekarkiola hain tradizio handiko Jakin Taldeari.
|
|
|
...ilobietako esteletan hildakoen ezaugarri pertsonal errealistak hasten dira agertzen eta, halaber, bizitzan izan zuten lanbideari buruzko oharrak237; Aristionen hilarrian —510 urtean—, esaterako, giharrak eta tendoiak nabarmentzen dira238 Kalamis, Hageladas eta Onatasekin lehian, Pitagoras Regionekoak egiten du, halere, errealitatearen lehen kopia naturaltzat hartzen dena239 Esaten denez,
|
handik
urte batzuetara, Mironek Atenasko Akropolian jarri zuen behi baten eskultura ezin zen bereizi benetakoekin240.
|
|
2008
|
|
|
jakin ere, bazekien Ernestinak zergatik: ...moja izateari utziz; Ernestinak izan zituen, bai, une hartan gorabeherak, eskrupuluak ere hantxe behar zituen, aditzera ematen ziotenak ezen porrota berea izan zela, baita porrotari zegokiòn tonetako errua ere?, baina badirudi uste baino hobeto bideratu zuela gero bere afera hura, baldintza haietan, Ernestinak edo aurrera egiten zuen, edo erruaren zamak zapalduta bukatuko zuen?, Ernestinak berak
|
handik
urte batzuetara egin zituèn hitzak esandakoaren erakusgarri: –Komentuan eskrupuluak nituen arazo, baina komentutik irten ahala ez nituen jada.
|
|
|
Eta Ollorekin joan, eta
|
handik
urte pare batera itzuli zen, Bilboko setioaren ondotik, beherako luze bezain larri batek litzentziatuta, bizitza militarretik ez ezik, bizitza zibiletik ere bai ia, hiruzpalau egunetan ibili baitzen hil edo bizi, bizi edo hil. Gizona, gero, atzera egiten ez zuèn ahulaldian sartu zen?
|
|
|
Guztiz bestela gertatu zitzaion, ordea, Reginari, Villalbako markesak ikusi zituenean,
|
handik
urte batzuetara?
|
|
|
Zehatza zen bere buruarekin, kosta egiten zitzaion lan bat bukatutzat ematea. Behin,
|
handik
urteetara, Mexikoko erbestean, bukatu gabe eta oihal batekin estalita zegoen koadro bat begiratzen saiatu zen erosleren bat, tapakia kenduta. Artetak hura ikusi zuenean, amorruz, espatularekin zauria egin zion aurpegian.
|
|
|
Horren handiak, ezen Bakeriza bera joan zen
|
handik
urte batzuetara herriko alkatearekin batera Madrilera Prietorengana, berau Hirigintza ministro izendatu zutenean. Ondarroako portua zaharberritzeko eskatu nahi zioten ministro berriari, kaiko sarrera arriskutsu hura zela eta.
|
|
|
ALIZIA: Bai, baina
|
handik
urte batzuetara hondoa jota geratu zen, xentimorik gabe.
|
|
|
Ernestinak garbi zuen frai Millanek desterrua izan zuela, karmeldar ordenako nagusiek erabakitako epaian, bere portaeraren eta jokabidearen ordain... jakin ere, bazekien Ernestinak zergatik: ...; Ernestinak izan zituen, bai, une hartan gorabeherak –eskrupuluak ere hantxe behar zituen, aditzera ematen ziotenak ezen porrota berea izan zela, baita porrotari zegokiòn tonetako errua ere–, baina badirudi uste baino hobeto bideratu zuela gero bere afera hura –baldintza haietan, Ernestinak edo aurrera egiten zuen, edo erruaren zamak zapalduta bukatuko zuen–, Ernestinak berak
|
handik
urte batzuetara egin zituèn hitzak esandakoaren erakusgarri: " Komentuan eskrupuluak nituen arazo, baina komentutik irten ahala ez nituen jada.
|
|
|
Eta Ollorekin joan, eta
|
handik
urte pare batera itzuli zen, Bilboko setioaren ondotik, beherako luze bezain larri batek litzentziatuta, bizitza militarretik ez ezik, bizitza zibiletik ere bai ia, hiruzpalau egunetan ibili baitzen hil edo bizi, bizi edo hil. Gizona, gero, atzera egiten ez zuèn ahulaldian sartu zen... aurrerago, etxera bidali ostean, indartuz joan bazen ere, apurka apurka.
|
|
|
Guztiz bestela gertatu zitzaion, ordea, Reginari, Villalbako markesak ikusi zituenean,
|
handik
urte batzuetara...
|
|
|
Zazpi dira kaleratu ziren urte berean bigarren bat izan dutenak. Gehienek, ordea, sortu eta
|
handik
urte batzuetara izan dute zorte hori. Urte berean bi edizio izan dituztenen artean altuena Connemara gure bihotzetan da, 18 botaldirekin.
|
|
2009
|
|
|
Halaxe kontatu zioten
|
handik
urte batzuetara Serafí Pitarra idazleari.
|
|
|
(?) Domingo beste muturrean zegoen; Benjamin Maria jaio,
|
handik
urte erdira hil eta fantasma bilakatu zenetik, gainera, itsu sinesten zuen anaia gazteenak etxekoak zainduko zituela, baita gaitz larri guztietatik, tuberkulositik bereziki, libratuko ere; esan nahi baita Domingo txantxak egiteko moduan zegoela, jolasten zenean, bestalde, ez zuen arriskurik neurtzen, arriskua ezinbesteko baldintza balu bezala jolasa jolasago bihurtzeko?, neurriz kanpoko txantxak ere bai?
|
|
|
Gabino etxean gera zitekeen, baina kanpora irten zen, barruak agindutako erabakian, Gabinok berak halaxe aitortuko zuen
|
handik
urte batzuetara Zapiain doktoreari idatzitako eguneroko itxurakoan 8:
|
|
|
Aitak etxekoen aurrean apaldu eta zapaldu zuenetik, aitaren aurkako gorrotoa hazi zitzaion, itxuragabeki hazi ere, halako eran, non, aitak anarkisten aurkako madarikazio hura bota bezain laster, solidaritate moduko bat nabaritu baitzuen bere baitan. Domingok behin baino gehiagotan aitortuko zuen nabaritutako hura,
|
handik
urte batzuetara?, erarik automatikoenean, haien alde: esan nahi baita lehen aitaren begiekin ikusten zuena. Regina eneko mutilek aita zuten erreferentzia ordezkaezina?
|
|
|
meza entzuten egoten zen, isil isilik, baina berak bere barruko ahotsei entzuten zien batez ere?. Orduan bururatutakoak idatziko banitu, teologi liburu potolo bezain lotsagabea aterako litzaidake? esango zuen
|
handik
urte batzuetara?, zarata etengabean, trukua, trukua eta trukua; mezatatik irtenda gero, baina, amak Domingori ematen zion errieta, burua alde batera eta bestera mugitzen aritu zelako, orain alboko ateari begira, mezatara berandu iritsitako eliztarrari adi, eta orain aurreko bankuan pausatutako euliari:
|
|
|
nola hiritik Galiziara zihoan bitartean jakin zuen utzitako hirira itzuliko zela noizbait, hain zen handia leku-aldaketak eragin zion mina? baita aukera aurkitu ere,
|
handik
urte batzuetara, azken bi urteetan gurasoak hil ondoren, ama pneumonia baten ondorioz eta aita bihotzekoak jota; nola batxilergoa bukatu bezain laster inprenta batean hasi zen lanean han Galizian, non ofizioa ikasi baitzuen, eta nola hirira itzulita gero beste inprenta batean hasi zen; Domingok adi adi entzuten zion, bere txandaren zain; une hartan, baina, denborak berriro nerabezarora eraman bal...
|
|
|
–Baina mutilak amets handiak zituen, eta hala lortu zuen teniente izatea, baita kapitain ere,
|
handik
urte batzuetara; eta kapitaina, jakina, zortzi puntako izar bati begira jarri zen orduan: hain amets ugari egiten zuen, noiznahi egiten zuen amets, bai esna zegoenean, eta bai lotan ere; lotan, baina, zortzi puntako izarra eguzki biribil bat balitz bezala agertzen zitzaion, harik eta, egun batean, mairuen aurkako gerran, han Marokon, sekulako balentria egin zuen arte, oker ez banago, gainera zetorkiòn tanke bat lehertarazi zuen eskuko granada batekin?, eta orduan, sari gisa, beste bateko bat eman zioten:
|
|
|
Baina desilusioak egindako zulo bakoitzak arima urratzen dizu, eta inozentzia galduz zoaz, eta nik, inozentziarik gabe pentsatzen jarrita, mamuak baino ez nituen ikusten han eta hemen. Bereziki,
|
handik
urte batzuetara, Ama Birjinaren eguneko dantzaldi madarikatu eta lazgarri batean gertatu zenaren ondotik.
|
|
|
Muy bien, Elena, esaten zidan, muy bien, brodatzen nengoela inguratzen zitzaidanean. Eta
|
handik
urtetara ere, jostundegian ibiltzen nintzen garaian, zerbait ondo brodatzen nuenean, iruditzen zitzaidan Isabelen ahotsa entzuten nuela: muy bien, Elena, muy bien.
|
|
|
Inork ez jakin, baina, etorkizunaren berri:
|
handik
urte batzuetara Harriage Morroxkorenaldeeginzuten apaizekere.AdémaetaAbbadiarenarteko gutunak ik.BnF
|
|
|
lantzeko helburuarekin jaio zen batzorde berria, maiatzaren 23ko batzarraren aktan jasota gelditu zenez. Koldo Mitxelena izendatu zuten batzordearen buru, baina
|
handik
urte gutxira Henrike Knörrek hartu zuen buruzagitza; 1986an, behintzat, Knörr zen batzordeburu.
|
|
|
1937an Salisburyra joan zen eta han urtebetez telefonista aritu zen. Hemeretzi urterekin Frank Wisdom ekin ezkondu eta bi haur izan zituen, baina
|
handik
urte gutxira etxetik alde egin zuen, harreman hark desegingo zuen beldurrez. Berehala" Left Book Club" eko bazkide egin zen," denetarik irakurtzen zuen" komunista talde bat.
|
|
|
Espainiar Estatuan eta Frantziar Estatuan, bultzada pribatuak eta gerrek markatuko dituzte neurri handian irratigintzaren sorrera eta hasierako garapena. Joan den mendeko bigarren hamarkadan, lehen irrati emandegi komertzialak aireratu ziren (Radio Ibérica 1912an eta, jada egonkor, Radio Barcelona 1924an, eta Frantzian, 1922an, Radiola, geroago Radio Paris izango zena), eta
|
handik
urte gutxira irrati publikoak sortu ziren, beti ere, militarki, politikoki eta komunikatiboki tresna huts bihurtuta munduko zein Espainiako gerrek iraun zuten bitartean, eta baita ostean ere.
|
|
|
Ez litzateke liburuaren argitalpena ulertuko urte haietan Espainiako eta Frantziako erresumen mende ez zegoen Nafarroako Erresuma izan ez balitz. Ingurumari berean,
|
handik
urte batzuetara (1571) Biblia euskaratuta argitaratu zen, Juana Albretekoa Nafarroako Erreginak, Joanes Leizarraga fraideari egindako mandatuz, Nafarroan protestantismoa hedatzeko. Erresuma hura Frantziako eta Espainiako koroekin behin betiko lotzeak euskara idatzizko kulturara sartzeko aukerak zapuztu zituen eta, horrekin batera, argitalpen bibliografikoa ere bai.
|
|
|
denborarekin, hatz mamuak “igotzen” direnean, panpina sartu arte. Mamu minak anputazioaren ondoren edo
|
handik
urte askotara ager daitezke. Haien agerpena ez dago lotuta faktore psikologikoekin, ezta adinean, sexuan, anputazioaren tokian edo anputazioaren arrazoian ere.
|
|
|
Legorgeu hark bai, ordea, harekin ederki moldatzen zen aita. Hizkuntzez liluratuta geratu zen haurra eta,
|
handik
urte batzuetara, Filologia ikasketak egin zituen Unamunok Salamancan.
|
|
|
Enrique Martin Monrealek erabili ohi zuen elastikoa zen, eta kolore gorria bihotzeraino itsatsi zitzaion. Are eta gehiago
|
handik
urte batzutara auzokide batzuk Sadarrera eraman zutenean. Mutiko horrek ezin zuen sinetsi hegoaldeko harmaila mitikoan zutik ikusi zuena:
|
|
|
Tortura jasan eta
|
handik
urteetara torturatzaile izandako haietako batekin topo egiten duen emakumearen istorioan oinarritzen da Herioa eta dontzeila. Shuberten izen bereko musika pieza aditzerakoan, Paulina gaixotu egiten da, torturapean pasaturiko sufrikarioa gogora datorkiolako.
|
|
|
Aitak etxekoen aurrean apaldu eta zapaldu zuenetik, aitaren aurkako gorrotoa hazi zitzaion, itxuragabeki hazi ere, halako eran, non, aitak anarkisten aurkako madarikazio hura bota bezain laster, solidaritate moduko bat nabaritu baitzuen bere baitan –Domingok behin baino gehiagotan aitortuko zuen nabaritutako hura,
|
handik
urte batzuetara–, erarik automatikoenean, haien alde: esan nahi baita lehen aitaren begiekin ikusten zuena –Regina eneko mutilek aita zuten erreferentzia ordezkaezina– bere begiekin ikusten hasi zela Domingo; horrela, errealitatea bere begien begiradaz berrinterpretatzen zuela, Domingok bere mundua eraiki zuen, aitarekiko mendekotasun psikologikoa hautsi eta haren aurkako konspirazioan, aitak gaizkiletzat zituenak ongiletzat hartuz, anarkistak eta fantasmak bereziki, fantasmak eta anarkistak.
|
|
|
" Baina mutilak amets handiak zituen, eta hala lortu zuen teniente izatea, baita kapitain ere,
|
handik
urte batzuetara; eta kapitaina, jakina, zortzi puntako izar bati begira jarri zen orduan: hain amets ugari egiten zuen, noiznahi egiten zuen amets, bai esna zegoenean, eta bai lotan ere; lotan, baina, zortzi puntako izarra eguzki biribil bat balitz bezala agertzen zitzaion, harik eta, egun batean, mairuen aurkako gerran, han Marokon, sekulako balentria egin zuen arte –oker ez banago, gainera zetorkiòn tanke bat lehertarazi zuen eskuko granada batekin–, eta orduan, sari gisa, beste bateko bat eman zioten:
|
|
|
Zalantzak zeuzkan, eta zalantzak zeukan preso Damaso, baita bere mundua ere, gurasoengandik jasotako mundutik gero eta gutxiago zuena, halako eran, non, gurasoekin mezatara joaten zenean ere, halako urruntasun bat nabaritzen hasi baitzen, bere zalantza hura itsasontzi bat balitz bezala, fedearen eta elizaren portutik gero eta urrunagotzen zuena: meza entzuten egoten zen, isil isilik, baina berak bere barruko ahotsei entzuten zien batez ere –" Orduan bururatutakoak idatziko banitu, teologi liburu potolo bezain lotsagabea aterako litzaidake" esango zuen
|
handik
urte batzuetara–, zarata etengabean, trukua, trukua eta trukua; mezatatik irtenda gero, baina, amak Domingori ematen zion errieta, burua alde batera eta bestera mugitzen aritu zelako, orain alboko ateari begira, mezatara berandu iritsitako eliztarrari adi, eta orain aurreko bankuan pausatutako euliari:
|
|
|
Jarri ziren bi lagunak Alde Zaharrerako bidean, non baitzeuden taberna asko eta asko; iritsi ziren bertara; ibili ziren taberna batetik bestera; egon ziren elkarrekin ordu pare batez; kontatu zion Albertok Domingori bere historia: nola hiritik Galiziara zihoan bitartean jakin zuen utzitako hirira itzuliko zela noizbait, hain zen handia leku-aldaketak eragin zion mina... baita aukera aurkitu ere,
|
handik
urte batzuetara, azken bi urteetan gurasoak hil ondoren, ama pneumonia baten ondorioz eta aita bihotzekoak jota; nola batxilergoa bukatu bezain laster inprenta batean hasi zen lanean han Galizian, non ofizioa ikasi baitzuen, eta nola hirira itzulita gero beste inprenta batean hasi zen; Domingok adi adi entzuten zion, bere txandaren zain; une hartan, baina, denborak berriro nerabezarora eraman bal...
|
|
|
(•) Domingo beste muturrean zegoen; Benjamin Maria jaio,
|
handik
urte erdira hil eta fantasma bilakatu zenetik, gainera, itsu sinesten zuen anaia gazteenak etxekoak zainduko zituela, baita gaitz larri guztietatik –tuberkulositik bereziki– libratuko ere; esan nahi baita Domingo txantxak egiteko moduan zegoela –jolasten zenean, bestalde, ez zuen arriskurik neurtzen, arriskua ezinbesteko baldintza balu bezala jolasa jolasago bihurtzeko–, neurr...
|
|
|
Gabino etxean gera zitekeen, baina kanpora irten zen, barruak agindutako erabakian, Gabinok berak halaxe aitortuko zuen
|
handik
urte batzuetara Zapiain doktoreari idatzitako eguneroko itxurakoan8:
|
|
|
Haurrek, kobazuloan gertaturikoak kontatzean, barru lotsak eragin ohi duen amnesia automatikoaren bidez pasarterik gordinenak isildu bazituzten ere, geroago Iñigo nerabeak ñabardura guztiekin idatzi zituen fraidegai zegoela ondutako egunerokoan eta,
|
handik
urte batzuetara, Hernialdeko baserrian eginiko masoi bilera haietako batean, oso osorik irakurri zizkien euskal logiako kideei:
|
|
|
Kali Yuga aro gaiztoaren azken ostikadek haurgintza minetan bezala mundu osoa durduzatzen duten bitartean, belaunaldi berrien aitzindariok Lur osoan hazia zabaltzen ari gara, lau haizeetara, aro berria aldarrikatuz, martiri gaberik, gerra gaberik, gorroto gaberik, jelosia gaberik, traizio eta saldukeria gaberik; bizimodu berri bat, non emakumea eta gizona inolako susmo txarrik gabe batuko diren, zeren emakume bakar bat emakume guztiak izango baita, eta gizon bakar bat gizon guztiak. ...zu zeu ere maisu deika..., Namaste, Namaste," Zure baitako jainkoa agurtzen dut", Namaste, Namaste" nire barruko alderik jainkozkoenak zure barruko alderik jainkozkoena bedeinkatzen du", Namaste, Namaste," Unibertso osoa zeure baitan duzun leku horri, ohore", Namaste, Namaste... baina ez zenuen ezertxo ere ulertu, une hartako liluraren mende erori besterik ez, zeren,
|
handik
urte batzuetara, zu zeu izan nahi zenuela esaten hasi baitzinen, ni neu izan nahi dut, Ananda, ez al duzu ulertzen, esaten duzun hori guztia ederra da, baina ni neu izan nahi dut, ezin naiz ibili bizitza osoan zure atzetik, txakurtxo bat bezala, neure erabakiak hartu nahi ditut, nahiz eta akatsak egin, horixe esan zenidan, Sara, eta bihotza erdiratu zenidan, ez al zara konturatzen nire indar guzt... Meditazioetan, halere, neure burua baretzea lortzen nuen, eta barru barrutik onartzen nuen neure karma, eta zurea ere bai, Sara, aszetikaren bidez garbituz, dena barruratuz, baita zure irainak ere, jarraitu, aurrera egin, garbitu, araztu... baina etsitzeko zorian ere egon nintzen, hain baitzen astuna gainera botatzen zenidan zama ezkorra; zer zama ezkor eta zer potro, Ananda, garbia izatea ez da ergela izatea, ulertzen; ergela ni, hori ez, Sara, dena erakutsi dizut, dontzeila xalo ezjakin bat baino ez zinen garaitik, ikasketak alde batera utziak zenituen, kontzentratzeko gaitasunik ez zenuen, dislexia arazo handi bat... eta nik sendatu zintudan, barru barrutik lasaitzen erakutsi nizun, polaritatea landu genuen, buruko bi hemisferioei sakonetik eraginez, eta bizkor bizkor irakurtzen eta ziztu batean idazten ikasi zenuen, eta behin apaletik hartua zenuen Yoghi Ramacharakaren liburu zail hura ere ulertzera iritsi zinen; ni halako gauzak erakusten, eta zu, berriz, ezkutuan, neba Kandido ustel horrek utzitako barrabaskeriak irakurtzen, horixe egin zenuen orduan ere:
|
|
|
Behin, gazte talde guztia eraman gintian txango batera, Lanza del Vastok Frantzian zeukan komunitatea bisitatzera; zaharrak semea ere eraman zian berekin, Ananda, gu baino gazteagoa, txikitandik yogan eta eskaladan zaildua, laostia mutikoa, baina bazian begiradan ez zakiat zer bat, ezagutu nuenetik antzeman nioan eta hozkia eragin zidaan. Begirada harekin bereganatuko zian, ordea, Sara nire arreba,
|
handik
urte batzuetara. Hori ere behar genian.
|
|
|
norbere esperientzia koxkorraren oldozpenetik, horretaz irakurri gabe, ikuspegi bat destilatzea. Eta
|
handik
urte batzuetara ohartzea munduko beste punta batean beste batek antzeko zerbait esan duela bere esperientziatik, eta ikustea badagoela hor konexio bat. Aitzitik, ateratzen dudan ondorioa gaiaz irakurtzetik atera badut, konexio hori, jakina, gauza bertsuak irakurtzetik dator.
|
|
|
alabari irakatsi zioten melodia ez da Euskalerriaren yakintzak dakarren bera. Seguran jaso omen zuen Azkuek berea, eta
|
handik
urte dezentera, testu eta musika bera entzuteko aukera izan omen zuen, oraingoan Errezilen. Alabak kantatu zidan melodia, aldiz, ez dut inon jasota ikusi.
|
|
|
Aita gero eraman egin zuten kartzelara, abuztuan uste dut. Ama, beranduago,
|
handik
urte bira. Bilbon egon ginen hiru edo lau hilabete, francotarrak sartu ziren arte.
|
|
2010
|
|
|
Baina, laguna hil ondoren, ideia hura indarra hartzen joan zen; agian, erronka handi bat zelako. Pixkanaka, mediku izatearen ideia borroka moral handi baten forma hartzen hasi zen, eta borroka moralak izugarri erakargarriak ziren niretzat, esango zuen
|
handik
urte batzuetara.
|
|
|
Benjamin Maria, ordea,
|
handik
urte erdira hil zen; bota zuen gure amak hitzalditxoa, ipini zuen Händelen Aleluia, eta gero, urteetan, erabateko isiltasuna gailendu zen Regina enean, gai hari dagokionez bai bederen: isildu zen ama, isildu ziren jaun kalonjea eta aita?
|
|
|
iraganeko sinesmena?; halakoetan, barrua irauli eta ziurtzat jotzen baitut nire argialdi hura grazia graziatsu bat izan zela, Jainkoak igorri zidana, bizitzan erabateko aldaketa eraginez? hargatik sartu bainintzen
|
handik
urte batzuetara Elorrietan frantziskotar, ongi dakizun bezala; eta, hala ere, badakit, bai, niri gertatua esplikatzeko bide horizontalagoak erabil daitezkeela, edo zientifikoagoak, bestela esanda, hain dira ugariak bizi senak asmatzen dituen tranpak eta trikimailuak biziari nola edo hala eusteko, zuk zeure izkribuan aditzera ematen didazun bezala, eta Zapiain estimatuak bere kontsultetan berdin:... Helenarekin bizi izandako porrotaren ondotik ez nuen bizitzeko gogorik, baina hantxe nuen, bizitzeko eta ez bizitzeko gogo guztien oinarrian bizi sena, biziarekin bukatzeko ordua behin eta berriro atzerarazi zidana:
|
|
|
ez dut uste orain naizena izango nintzatekeenik, xakearen zaletasunik gabe. Pasioa ere izan zen aldi batean, maisuen lehiaketa hartan jokatutako partida guztien informazioa eskuratu bezain laster,
|
handik
urte batzuetara, ekin nion gorabeherak estudiatzeari: nork jokatzen zuen pieza zuriekin eta nork beltzekin; pieza bakoitzaren mugimendu bakoitzak zer ate irekitzen zizkion eta zer ate ixten pieza mugitu zuenari, eta abar, harik eta, azkenean, partida guztiak edo ia guztiak buruz ikasi nituen arte?, eta arnasa bezalakoa izan zait beti, halako moldez, non, luzaroan jokatu ezean, astean behin gutxienez?, ezinegon moduko bat nagusitzen baitzait.
|
|
|
eta bai gaztelaniazkoak ere, hauen artean bat? nik
|
handik
urte batzuetara irakurri eta biziki hunkituta utzi ninduena: –¿ Qué me importa no ver la luz del día/ si tengo en mi conciencia la luz del Cielo?
|