|
2005
|
|
|
Biomasa erretzearen ondoriozko etxeko poluzioak arnas gaixotasunak eragiten dizkie milioika pertsonari. Hilkortasun tasa
|
handiak
dituzten herrialdeetan, hala nola Kanbodian, Burundin eta Mozambiken, kea arnasteak eragindako etxeko kutsadura da gaixotasunaren eta heriotzaren laugarren arrazoia, txostenean jasotako Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) datuen arabera. Latinoamerikan eta Karibean, biomasaren errekuntza energia iturrien %14, 6 da, Asiako hego ekialdean %39 eta Saharaz hegoaldeko Afrikan %57, 5 baino askoz gutxiago.
|
|
2006
|
|
|
Haren iturriek zuzenean igortzen dituzten beste kutsatzaile batzuk ez bezala, ozonoa beste produktu batzuetatik sortzen da, batez ere nitrogeno oxidoetatik eta hidrokarburoetatik, eguzki argi ugari dagoenean, eta, beraz, bigarren mailako kutsatzaile gisa definitzen da. Espainia, gas kutsagarriak igortzen dituzten hiri
|
handiak
dituen herrialde eguzkitsua, arazo horrekiko bereziki sentikorra da. Ozonoa arnasbideetatik sartzen da, eta, oso oxidatzaileak direnez, mukosak eta biriketako ehunak narritatzen ditu, eta horrek begiak, eztula, buruko eta bularreko mina eta abar narritatzen ditu.
|
|
2008
|
|
|
Suak eragindako erredurak urtean 96.000 haur inguru hiltzen ditu. Kasu horretan, heriotza tasa 11 aldiz handiagoa da diru sarrera txikiak eta ertainak dituzten herrialdeetan diru sarrera
|
handiak
dituzten herrialdeetan baino. Azkenik, erorketek 47.000 heriotza inguru eragiten dituzte urtero, eta ehunka mila haurren lesioak uzten dituzte.
|
|
2010
|
|
|
Joan Caylá doktoreak, Bartzelonako tuberkulosiaren ikerketa unitateko koordinatzaileak, datu horien berri eman du Tuberkulosiaren Nazioarteko Eguna dela eta antolatutako “Erantzun eraginkor, koherente eta iraunkor baten alde” mahai inguruan. “Gertaera horren arrazoietako bat Espainiak jasaten dituen aldaketa demografikoei zor zaie, tuberkulosi tasa
|
handiak
dituzten herrialdeen immigrazioari, hala nola Errumania, Maroko, Ekuador eta Txina, etorkinen nazionalitate nagusiak baitira”, azaldu zuen doktoreak. Gainera, Espainian herrialde horietan baino GIBtasa handiagoak daude, eta, beraz, gaur egun “infekzio gurutzaketa gertatzen da”, esan zuen Caylák.
|
|
2012
|
|
|
Garapen ekonomiko eta ongizate maila altuak dituzten herrialdeak daude multzo batean; maila hori lortzeko baliabide naturalak eta ingurumen kalitatea galdu dituzte herrialde horiek. Beste multzoan, berriz, aztarna ekologiko txikia, baina zerbitzuetan eta ongizate materialean gabezia
|
handiak
dituzten herrialdeak daude.
|
|
|
“Dementzia: osasun publikoaren lehentasuna” txostenak dioenez, gaixotasun horren arazo nagusia diagnostiko goiztiarrik eza da, baita diru sarrera
|
handiak
dituzten herrialdeetan ere. Organismoak beharrezkotzat jotzen du, halaber, kontzientzia publikoa eta dementziari buruzko informazioa areagotzea, dementziaren detekzioa errazteko eta dementziari lotutako estigmak murrizteko.
|
|
2013
|
|
|
Datu berrien arabera, emakumezkoetan ohikoa den beste minbizi bat, endometriokoa, elikadurarekin lotuta dago, baina baita jarduera fisikoarekin ere. Diru sarrera
|
handiak
dituzten herrialdeetan askoz ere gaixotasun arruntagoa da, eta horrek pentsarazten digu agian badirela beren garapenean inplikatutako bizi estiloko faktoreak. Hori dela eta, Minbizia Ikertzeko Munduko Funtsak (WCRF, ingelesezko siglak) eta Minbiziaren Ikerketarako Amerikako Institutuak (AICR) asko berrikusi dute gai horri buruz dagoen literatura zientifikoa.
|
|
2015
|
|
|
Orain Ismael Educacion Alternativa ko ministrorde dago. Hezkuntzan desafio
|
handiak
ditu herrialdeak, beste aurrerabide guztiekin lotzen baita hezkuntza; ez diote nolanahiko ardura eman. Jardunaldietan ohartu naiz benetako erreferentzia eta gidaria dela arlo honetan.
|
|
2016
|
|
|
Teoria arrazial horien helburu bakarra beraz, harrotasun eta berezitasun nazionala indartzea zen. Judu komunitate
|
handiak
zituzten herrialdeetan Austria, Errusia, Polonia, adibidez sinesmenagatik jada banatu ezin ziren juduak banatzeko tresnatzat ere baliatu zen.
|
|
2017
|
|
|
Europa bera harritua baita noraino joan nahi duen presidente horrek. Alabainan ekonomia eta komertzio aldetik harreman
|
handiak
ditu herrialde horrekin: izan dadin turismoa, fruitu eta barazki aldetik ere, aro hauta dela eskualde hortan.
|
|
2021
|
|
|
mundu mailako txertaketa prozesuaren desberdinkeria salatu dute, eta elkartasunerako deia egin. Izan ere, jarritako 7.000 milioi dosien %80 diru sarrera ertain eta
|
handiak
dituzten herrialdeetan eman dituzte, horietan munduko biztanleriaren erdia baino gutxiago bizi den arren. Hainbatetan abiatu dute herritarrei dosi gehigarri bat jartzeko prozesua ere; Afrikan, berriz, herritarren %5ek besterik ez dute hartu pauta osoa.
|
|
|
Ekonomiaren ikuspuntutik ere Kirgizistanek eta Errusiak lotura handia dute, biak Moskuk sustaturiko Eurasiako Batasun Ekonomikoaren parte baitira; baina Txinak ere zeresan handia du horretan, atzerriko inbertitzailerik handiena den heinean. Baliabideei dagokionez, Asia erdialdekoa urre biltegi
|
handiak
dituen herrialdea da, eta atzerriko enpresa askoren arreta piztua du aspaldidanik.
|
|
2023
|
|
|
Haren gutunek adierazten duten bezala, Margaritak egonaldi luzeak egiten zituen Mont de Marsan, Nérac, Paue edo Cauterets herrietan. Ardura
|
handiak
zituen herrialde desberdinetan, albretarrek lurralde zabalak zituzten, eta handik irabazi franko eskuratzen zituzten, baita gastu handiak obren egiteko ere. Bere bizian zehar intelektual askori lagundu zien, bere ondasunetan babestuz baita diruz ere.
|