|
2000
|
|
|
Malda gogor baten ondoren Azkizuko (4,5 km) auzoan barneratuko gara. Baserri ederren auzoak eliza ederragoa du eta eliz atariko aterpeak
|
hainbatetan
bertakoak ekaitzetik babesteko erabilia izango zela nabari du. Auzo gehienetan bezala pilotalekua ere bada Azkizun.
|
|
|
Inkestetan, manifestazioetan eta
|
hainbatetan
presoen gaineko aldarrikapenarekin Legebiltzarrak esandakoa espreski entzun nahi dugu, eta horretarako erakunde kanpaina hau antolatu dugu, talde, elkarte eta erakundeei ea Legebiltzarrak egindako interpretazioekin bat datorren galdetuz
|
|
|
Horrezaz landa, haatik, zazpi sei lurraldeen baitan ere aldaketa sakonak gertatu dira historian zehar. Hirixkak zirenak herri bilakatu, kaitxoak edota baserri mundua metropoli bihurtu dira eta,
|
hainbatetan
, eskualde osoak basamortuen arropa nabarraz jantzi dira, bertze zenbaitetan bertakoak etorkin uholdeetan itota geldituz.
|
|
|
Hala ere, gure aburuz, ez ditu beti irudi iradokitzaileak erabiltzen, adierazi nahi duena
|
hainbatetan
zuzenean aipatzen du. Iturberen ipuinetan bezala, ipuinotan ere elkarrizketek garrantzia handia dute, narrazioari bizitasuna eransten baitiote.
|
|
|
itsasoa. Zenbait ipuinetan kontatzen den istorioa itsasoan barrena gertatuko da, beste
|
hainbatetan
istorioa lurrean bertan jazotzen bada ere, itsasoaren presentzia nabarmentzen da (Jimenezen ipuingintzan bezalaxe). Lutxo Egiak dioen bezala," narrazioen lokarria itsasoa bada ere, ezin esan itsasaldi berekoak direnik" (Deia).
|
|
|
Jarraikortasunari begiratuz gero,
|
hainbatetan
barne analepsiak darabiltzala ikus dezakegu. Ondorioz, narrazio barruan jada kontaturiko hainbat gertaerari erreferentzia eginez, gertakizunak lotzeko saioa errazten digu.
|
|
|
Idaztankerari dagokionez," idazleak, ohi bezala, hiztegi aberatsez eta zehetasun handiko deskripzioz(
|
hainbatetan
astunegiak izango zirenak, istorioak berak pizten duen interesagatik izango ez balitz) baliatu da aurreko elaberrietan sortutako antzeko egoera eta pertsonaiak eratzeko orduan." (Egan 49) Bestalde, elkarrizketei egiantzekotasuna eransteko, errejistro ezberdinak erabiltzen ditu: " Aita Goierri aldean jaioa denez, hango errejistroan daude bere jardunak.
|
|
|
Hizkuntza bat ikasten ari garenean normala da
|
hainbatetan
arazotxoak aurkitzea: hitz bat nola esaten den ez jakitea, ondokoek ulertzen ez duten zerbait esatea, hitz egiten digunari ondo ez ulertzea, desanimatzea....
|
|
|
nazionalismoaren funtsezko elementu gisa jokatzen duela. Ez da, edonola ere, kultur nazionalismo gisa uler zitekeen zerbait, honek lotura estua baitu nazionalismo politikoarekin, azken honi, nahiz
|
hainbatetan
oso nabarmena ez izan, nolabaiteko kamuflajea edota jantzia eskaintzen diolarik. Beraz, ezin da bereizketa faltsua sortu (are gutxiago neutraltasunaren diskurtsoan erori), ikusi besterik ez baitago boterearen eta kulturaren artean dagoen harreman estua:
|
|
|
Eta hala erran dezaket ezen, handik harat, osaba Joanikotek imajinazinoa erabilitzen zuela ez hitzari eusteko eta hitza atxikitzeko, baina hura hankaz gora jartzeko, nola erabiltzen baitzuten
|
hainbatetan
Quevedok eta Rabelaisek, zeinak baitziren osaba Joanikotek gogokoen zituen skribatzaileak.
|
|
|
Zeren, ez ote doaz irriak eta bertze keinu guztiak, anitzetan, hitzak baino haratago? Eta ez ote dira artezagoak eta xuxenagoak, baita erranahitsuagoak ere,
|
hainbatetan
, zeren eta keinuak, hitzak jaso ezin dituen ñabardurak izan baititzake, pertsonaren historiarekin eta haren izatasunarekin lotuak, pertsona bakoitzak bere keinuak dituelako eta bere keinuen adierazteko modua eta manera. Eta ez ote da horregatik keinua anitz koloretako fletxa, kolore bakoitzean arrazoin bat eraman lezakeena, eta ez ote du fletxa jaurtikitzaileak kolpean jotzen xedea eta helmuga, halako moldez, non keinua ikusten duenak ere kolpetik uler bailezake guztia, keinuaren azpian egon litezkeen ñabardurak eta bertze korapilo guztiak ere bat batean deskorapilatu balira bezala?
|
|
|
—Bizitzan
|
hainbatetan
gertatu ohi den bezala, ez ote dira orain ere gaixtotzat dituztenak on, eta ontzat dituztenak gaixto...?
|
|
|
zaldiak, astoak, mandoak eta indiar horiak... hauetarik hainbat eta hainbat biharamunean salgai jarriko zituztenak, zeren esklaboak baitziren eta esklabo gisa saltzen baitzituzten, beltzak eta bertze jende miserable batzuk bezala; eta bortz gizon haiek herriko bertze ostaturantz zihoazen, zeina baitzen Octavio Hernando zeritzan gaztelau batena. ...baitziren, bazter haietako jauntxo boteretsu batzuen lurretan; eta jakin genuen, halaber, ezen aldian behin etortzen zirela, bai jendearekin eta bai balizko erosleekin hainbat tratu egiteko, zeinetarik gehienak beren etxaldeetako ganaduarekin loturik baitzeuden, bai jan edanen eta bertze hornizoin batzuen erosteko eta beren nagusien etxalekuetarat garraiatzeko... baita kalapitaren bat sortzeko ere
|
hainbatetan
, zeren guztiak ere baitziren, ostatatzen gintuen gizonaren erranetan, gizon gaitzak eta ondikozkoak, gerlatiak eta maliziatiak, okasinotsuak eta inkontru gaixtokoak. Eta, nahiz eta bigarrentsuak ziren, goraki mintzatzen ziren beren buruez, klar eta ozen, eta lau haizeetarat kanpatzen eta famatzen zituzten beren bertuteak eta bertutezko obrak, zeren zaldun zalduntzat eta kontu kontuzkotzat baitzituzten beren buruak, halako moldez, non bi hitz haiek enplegatzen baitzituzten noiznahi den, bertzeen aitzinean:
|
|
|
Eta istant haietan kolera hura zen auziaren auzia eta bien arteko gorabehera guztia, baita handik gutirat gertatzerat zihoàn tragediaren gakoa ere. Eta begien hertsi ireki batean pulpería jendez hustu eta, beren arteko diferentzien deliberatzeko, borrokan hasi ziren Joxe Aberasturi, zeina baitzen,
|
hainbatetan
erran bezala, ezpatari ezin trebeagoa, eta zaldun gaztelau hura, zeinari Lorenzo Cortés baitzeritzan... Ordea, borroka hark ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen haren begitarterat bildurikako keinua, eta zeren buruan orraztatu gabeko bi ile baitzituen, biak ere nahasirik eta izurturik.
|
|
|
—eta, arrazoin pisu haiei arrazoin ustez ihardestezin bat zeratxekiela, erran zuen—: Eta jakizue, bertzalde, ezen anitz izan direla gizonak, oihan horietan barrena abiatu baina itzuli izan ez direnak, eltxoek, armiarmek, sugeek, piztiek, edo sukarrak ere janik... eta indiarrek ere bai,
|
hainbatetan
, zeren, egia bada ere ezen indiar batzuk onak eta maliziarik gabekoak direla, egia baita, halaber, ezen bertze batzuk piztiak bezalakoak direla... —eta, burua goiti beheiti higitzen zuela eta hatsarreko ideiari berriro zetxekiola, sententziatu zuen—:
|
|
|
Eta guztiak zirudien orduan bakea eta harmonia lurgain hartan, nahiz eta nik ongi antzemaiten nion orduko ezen bake haren azpian noiznahi den ikara zitekeela lurra, zeren osaba Joanikotek anitz historia kontatzen baitzizkidan libertatearekin lotuak zeudenak eta zeren bainekien, osabak berak erranik, ezen libertatea,
|
hainbatetan
, lur-ikara baten ondore baizik ez zela.
|
|
|
Haatik, ahantzia ote nuen neure begiek ikusi zuten amoriozko eszena hura, noiz eta agertu baitzitzaizkidan Maddalen eta osaba Joanikot, osabak bere burua Ma dda lenen bularren artean pausaturik zuela, eta elkarri amoriozko hitzak erraiten zizkiotela, bertzerik gabe...? Edo, ahantzia ote nuen, halaber, osaba Joanikot eta Maddalenen arteko bertze eszena hura, nik
|
hainbatetan
idurikatu izan nuena, noiz eta hil aitzin elkarri eskua eman baitzioten, esku emaite soil hartan eta ez ber tze deusetan guztia errana balego bezala.... Eta Elbiraren alde hatsarrean sentitu nuena ez al zen amorio ezin garbiagoa eta ezin aratzagoa izan, nahiz eta amorio haren lorea ninikoan eta lehen hatsean galdu zen, edo hura ere ahantzia ote nuen orduko...?
|
|
|
horregatik, ez zaituztet sehiekin nahasturik ikusi nahi, guztiz beharrezkoa denean izan ezik, zeren oin bakoitzak baitu bere ortkoia... —eta osabari behatu zion orduan ere, ez ordea, arestian bezala, konplazentziaz, baina bertze behako harekin, zeinak baitzuen esketik eta erregutik kexutik eta arranguratik bezainbat... zeren eta amak ez baitzuen laket, oro har, osaba Joanikot, osaba noiznahi den nahasten zelako lorezainarekin edo zaltegietako morroiekin, edo neskameren bati hitz gozoren bat erraiten, eta,
|
hainbatetan
, bufoi samarra zelako ere bai...
|
|
|
Baina horregatik ere galdetzen dizut, hain zuzen ere, ni baino jakintsuago zarelako... jakin dakidan arren, bertzalde, gauzen esplikazionerik onena eta justuena dela ezen esplikazionerik ez dutela,
|
hainbatetan
eta hainbatetan ez bederen: zer gertatu ote zitzaion aitona Nikolasi, jaun André...?
|
|
|
Baina horregatik ere galdetzen dizut, hain zuzen ere, ni baino jakintsuago zarelako... jakin dakidan arren, bertzalde, gauzen esplikazionerik onena eta justuena dela ezen esplikazionerik ez dutela, hainbatetan eta
|
hainbatetan
ez bederen: zer gertatu ote zitzaion aitona Nikolasi, jaun André...?
|
|
|
Eta oroitzen dut mementu hura, noiz eta jakin bainuen ezen edozein kolore, baita argiena eta garbiena ere, bertze anitz koloreren konbinazionea zela, eta lehen behakoan hain sinplea zirudiena uste baino konplexuagoa izan zitekeela, pintorearen mila gogoetaren eta bertze hainbat lanorduren fruitu eta ondore... edo halabeharrarena eta benturazko benturarena ere bai,
|
hainbatetan
. Bizitzan bezala, jaun André!
|
|
|
Eta irakurri zuen komisarioak sententzia, osaba Joanikotek burumakur aditzen zuen bitartean; aitzinatu zen borreroa osabaganat; kendu zizkion txanoa eta longaina, gerritik gora biluzik uzten zuela; altxatu zuen zigorra... ebaki zuen zigorrak airea behin, bi aldiz, hiru aldiz... hamar aldiz... eta bertze
|
hainbatetan
maradikatu nituen nik inkisidorea eta inksizioneko familiarrak, maradikatu nituen aita Bartolome eta neure ama, eta maradikatu nituen, finean, ikusle guztiak, eta haien kontzientzia guztiak, zeren iduritu baitzitzaidan ezen festa itsusi eta lazgarri hartan on eta hobengabe ziruditenak gaizto zirela eta hobendun, eta gaizto eta hobendun bakarra, aldiz, on eta hobengabe...
|
|
|
Eta, hura eraman zutenean, aita Bartolome ere desagertu egin zen Urbiaindik, ordenako aita nagusiak kargu berri baten ardura eman ziolako, Iruñako ospizio bateko kaperau izendaturik, handik gutirat jakin genuenez. Eta ama ere
|
hainbatetan
joaiten zen harat, zeren aita jesuitaren gidaritza spiritualaren erranetarat baitzegoen. Eta, ama gogoan nuela, ohartzen nintzen ezen gaizki jokatu nuela, noiz eta harenganat joan eta erran bainion, koleratsu, ez nintzela apez izanen, Ofizio Saindukoek osaba etxetik eramanez gero.
|
|
|
Izan ere, gure ofizio hau soldaduarena bezalakoa da. Zeren, nola soldaduaren egitekorik egitekotsuena lehen gizona hiltzea den, handik aitzina hiltzeari gero eta atsegin handiagoa hartzen diola, gu ere hatsarrean sentitzen gara gaizki, infernuan bageunde bezala... harik eta, apur bana, infernutik jalgi, eta purgatoriorat egiten dugun arte, baita
|
hainbatetan
zazpigarren zerurat ere, non igurikitzen dudan gaur ere akabatzea, zurekin batean..."
|
|
|
Handik aurrera, eta gradualki, Brown jaunaren anatomiako hainbat atal joan zen aldatzen, guztiz beste gizon bat bilakatzeraino. Baina, gauza hauetan beti gertatzen den bezala, monotonia zentzugabe bat joan zen nagusituz, logika itsu bat, zeinak, alde batetik, prozesu osoaren garapena ahalbideratu baitzuen, eta bestetik, kontrolpean atxiki baitzituen Brown jaunaren larritasuna eta beldurra,
|
hainbatetan
bi sentimendu haiek axolagabekeria laxo batean murgilarazten zutelarik.
|
|
2001
|
|
|
Baina garbi geratu dela dirudi, hautsita dagoen errealitate batek, Atxagak
|
hainbatetan
adierazi duenez, hautsita dagoen idazkera asmatu egin behar izan duela. Hautsitako idazmolde horren sorketan ez du zinemak soilik parte hartu.
|
|
|
Fruitu sikuen mineralen edukia ere, bestelako fruta eta fruituena baino handiagoa da,
|
hainbatetan
balio nabarmenak erakusten dituztelarik, hala nola: magnesio, fosforo, potasio, kaltzio eta burdina, eta hainbat oligoelementutan, zink eta selenioa kasu (biok ere desoxidatzaile eraginkorrak).
|
|
|
Eguratsa oxigenatzeaz gainera, elurrak eskaintzen dizkigun alderdi onuragarriak beste
|
hainbatetan
ere agertzen dira: naturako ur gezaren gordailuak osatu eta, horiei esker, udan izotzak urtzean, errekak eta ibaiak elikatzea.
|
|
|
Horri esker edo horren erruz, artrosi alterazioek hastapenetan sintomarik ez izatearen zergatia ez ezik,
|
hainbatetan
agerpen radiologikoak gaitzaren sintomak baino lehen agertzearen arrazoia ere agerian geratzen da.
|
|
|
Orduan, XXI. mendeko uneren batean psikologia berreraik iko da, genetika eta nerbio sistemaren ezagutza berrietanoinarrituta. Bitartean, geneak oso garrantzitsuak izanarren,
|
hainbatetan
errepikaturiko" geneen ondorioa gara" esaldiari ez zaio kasu gehiegirik egin behar, geneak oso oso garrantzitsuak izanda ere zerbait gehiago bagara-eta.
|
|
|
Energi iturriei buruzko eztabaida horretan,
|
hainbatetan
aipatzen da etorkizunean energi dentsitate itzelak sortzeko gai izango den energi iturria, Eguzkia eta izarrak pizten dituen energian oinarriturikoa, izango dugula, hots, amaigabea eta garbia. Gero eta hurbilago dagoela esan arren beti urrun dagoena.
|
|
|
–Ez didan, arauz, buruan min dunala erranen? –erantzun nion eztiki, haren dudazko jokoa, telebistako telefilmetan
|
hainbatetan
ikusiarekin ironikoki, erkatuz.
|
|
|
Euskarazko ele arraroa irratian hautematean, irri lakoniko batez lehertzeko gutizia sortzen zitzaidala aldi oroz oroitzen nintzen, estrategia berriaren azalpenak ematen zenizkidan arau. Alabaina, politikarien edo kultura arduradunen ahoetarik isurtzen zen hitz horrek, kolonialismoaren samin gustua zeukan enetako,
|
hainbatetan
gaitzetsi lehenagoko" jasankeriaren" beste apaindura bat zen, hots. Gerlarik bizienaren muinean ginen eta anitzetan estrategia baten ozkan jartzeko ekina, gerlaren ondorioei egokitzea baino zela onartzekoa genuen, umilki.
|
|
|
Luzaz berant oheratu naiz, haspiturak kateztatu Marcel gaixo hura ez bezala. Hara, ene gaurko ipuina, literatura tradizio finko, ohoretsu eta unibertsalean kokatzen dudala, perpaus soil baten bidez. Beraz, luzaz berant oheratu naiz diot, ez axolakeriaz
|
hainbatetan
, bilkuraz bilkura gauak pasaturik, batez ere ezezko ihardespenen ahoskatzen ez dakidalako. Ene inguruan zenbait izugarri abilak dira:
|
|
2002
|
|
|
Zuzenkeria gramatikalaren presioak bestalde, segurtasun faltaren sentsazioa azaldu eta hedatu du eta honek gazte hizkera adierazkorra sortzeko bide posibleak itxi ditu, baita zonalde euskaldunetan ere. Gazte hizkera aberatsa eta freskoa sortzeko behar den askatasun giroa galarazi du
|
hainbatetan
hizkuntzaren gehiegizko kontrolak, baita hizkuntza kontrolik gabe gara zitekeen esparruetan ere, gazte belaunaldien euskararen erabileran eraginez, bada, gazteen artean euskararen erabilera indartzea nahi bada, besteak beste, norabide honetan urratsak egin dira.
|
|
|
Donostian bildu ziren sindikalistek, bestalde, egiaztatu zuten ezen hiritarrek gero eta inplikazio eta parte hartze demokratiko handiagoa dutela politikaren, ekonomiaren eta kulturaren esparruetan. Beren ustez, demokrazia parte hartzailearen bidezko beste zibilizazio baten ispilu da esku hartze hori, hots,
|
hainbatetan
beren burua arriskuan jarriz, beste mundu bat posible izan dadin adoretsu borrokatzen diren milioika langileren ekarria. Beste mundu posible horren nolakotasuna, berriz, honelatsu deskribatzen dute:
|
|
|
Beste
|
hainbatetan
, aldiz (konpentsazio pentsioa, elkarrekin bizi izateagatiko indemnizazioa edo, bi kideak elkarrekin bizi zirela eskuratutako ondasunen kitapena, adibidez), bestelako irizpideak erakutsi dituzte.
|
|
|
lehen sektorearen pisuaren galera etengabea bizi izan dute. Horrekin bat, hasierako industria indartzearen ondoren, bere geldiunea eta,
|
hainbatetan
, desindustrializazioa ere ezagutu izan da azken hamarkadetan. Azkenik, hirugarren sektoreko zerbitzu jarduerek aparteko goraldia izan dute berriki.
|
|
|
Altzariak tindatzen direnean, hobe da behetik lanean hastea, goitik erortzen diren tanten markak saihesteko. Gainera, tindagaia norabide berean eta gainazal osoan
|
hainbatetan
aplikatu behar da, eremu ilunagorik egon ez dadin. Lehenik eta behin, zurezko zati txiki bat tindatzea komeni da, lortzen den kolorea egiaztatzeko.
|
|
|
Nabarmenki. Eta, hala, agerikoak eta begi bistakoak egiten hasi zitzaizkigun, geure egoera orokorrari dagokionez, aurrerakako jauziak, lehen urtean igarrezinak eta hutsalak egin zitzazizkigunak, baita atzerakakoak ere –etsipenerainokoak–,
|
hainbatetan
eta hainbatetan. Eta, Aurrezki Kutxarako oposizioetan huts egin bazuen ere, handik hilabetera lortu zuen lanpostua, idazkari gisa, abokatu laboralista batzuen bulegoan.
|
|
|
Nabarmenki. Eta, hala, agerikoak eta begi bistakoak egiten hasi zitzaizkigun, geure egoera orokorrari dagokionez, aurrerakako jauziak, lehen urtean igarrezinak eta hutsalak egin zitzazizkigunak, baita atzerakakoak ere –etsipenerainokoak–, hainbatetan eta
|
hainbatetan
. Eta, Aurrezki Kutxarako oposizioetan huts egin bazuen ere, handik hilabetera lortu zuen lanpostua, idazkari gisa, abokatu laboralista batzuen bulegoan.
|
|
|
Egoera hartan Sara zoriontsua zen, oro har; baita oso zoriontsua ere,
|
hainbatetan
. Maite maite baitzuen Sergio, eta Sergiok bera ere bai, itxuraz.
|
|
|
Ez dakit Jainkoaren kontra, Job bezala, edo patu gaiztoaren kontra. Baita neure buruaren kontra ere,
|
hainbatetan
. Ez bainion zuzen irizten nik bizitzen jarraitzeari, Herioari hain zerga garestia ordaintzearen truke:
|
|
|
Eta, amodioaren eguzkia bihotzean neraman arren, ez nuen beti asmatzen. Borondate ona ere ez baita aski izaten,
|
hainbatetan
. Izan ere, nola emango nion nik neguko lore hari gutxieneko berotasuna, baldin eta ni ere, batzuetan, neguak jota sentitzen banintzen, bihotzeko eguzkia ere ilunak hartuta?
|
|
|
Eta haien emazteen artean. Medikukideek ezagutzen ninduten, eta bazekiten txiste kontalari trebea izan nintekeela,
|
hainbatetan
. Haiek eskatuta, bat kontatu nien.
|
|
|
Eta berriro hitz egitera zihoan... baina azkenean, bizitzan beste
|
hainbatetan
bezala, zuhurtziak edo iraun nahiak bultzaturik, mihian zituèn hitzak irentsi zituen beste behin.
|
|
|
Kostatu egiten zitzaidan bien arteko  jarduna jarraitzea, zuzendariak argazkilaria Eibarren zela esan zigunetik. Aitak gero
|
hainbatetan
errepikatu ziguna ekartzen ari naiz orain hona, orduko berotasuna kenduta. Baina oroit dut, gaur gertatu izan balitz bezala oroitu ere, mingain puntaraino etorri zitzaidala zuzendariari galdetzea ea ezagutzen ote zuen marmelada egiteko errezetarik.
|
|
|
Gogoratzen zara Schumannek Clara Wieck i esan zionaz Scénes dâenfants piezei buruz? galdetzen dit andereñoak, baina nire eran  tzunaren zain egon gabe,
|
hainbatetan
entzun diodan esaldi bera errepikatzen dit, sorbalda leunki estutzen didalarik: " Piezatxo horiek goxoak dira, bizitza bezain samurrak, etorkizuna bezain itxaropentsuak".
|
|
|
Nik, bai. Hildakoarenganako haien sentimendurik eza nik
|
hainbatetan
erakutsitako bera, azken batean eta egun hartako nire egoera hain ziren mutur banatakoak; zer egin nuen baldarkeria baten aurrean. Isilik gelditu sentimendurik gabeko hitzak entzunda?
|
|
|
Alderantziz, unibertsitaterako izaera" unibertsala" aldarr ikatzen da, eta herrien arteko muga politikoak gainditu lituzkeen unibertsitatearen aldeko hitzak dira nagusi. Baina kontu horretan, beste
|
hainbatetan
bezala," goserik ez duen arentzat, mahaia prest". Gurean, beraz, garrantzi handikoa deritzot unibertsitate sistemak nazio izaera izateari.
|
|
|
Erakunde erantsien printzipioarekin, presoa kartzelatik ateratzerakoan kontrolpean jarraitzeko modua bilatzen da eta honek ere garapen handia jaso duela esan dezakegu. Erakunde erantsi hauek batzuetan administrazioak berak eskaintzen dituen etxeak dira, baldintzapeko askatasunak irauten duen garairako egokituak direnak (parole edo probation houses), nahiz eta beste
|
hainbatetan
presoekin lanean diharduten gobernuz kanpoko erakundeek kudeatzen dituzten, kasu hauetan, erakunde hauek kontrolerako mekanismo baino presoaren integrazio sozialerako bitarteko diren arren. Tutoretza eta kustodia ematen ez den kasuetan ere, administrazioak beste bitarteko batzuen bidez (langile sozialak, epailearen aurreko agerpenak...) preso izan denaren gaineko kontrola ia beti hartuko du denbora epe batean zehar.
|
|
2003
|
|
|
Ez dakite zenbat jende jarri duten pelikula ikusteko irrikan. Honezkero hasiko ziren pentsatzen,
|
hainbatetan
bezala, «hobe isilik egon». Izan ere, ahoa irekitzen duten bakoitzean sala oso bat betetzen da pelikula ikusteko.
|
|
|
Bigarren aterabidea akordio politiko sozial zabalarena da, eta zenbat eta zabalago are eta eraginkorrago. Zeresanik ez, honek gaur egun bizi den gatazka bortitza geldiarazi luke,
|
hainbatetan
aipatutako konfrontazio demokratikoari paso emanez. ETA desagertzeak edo gelditzeak ere eraso hauei aitzakia kenduko liekeela esan izan da, ez arrazoi faltarik gabe gainera.
|
|
|
Surimi egiteko oso prozesu konplexua bete behar da: arrainak
|
hainbatetan
garbitu eta ikuzi ondoren (ezkatak, azala, erraiak, odola, etab.
|
|
|
Gizarteak, iruzur horretatik askatzean,
|
hainbatetan
kontrako alderdira jauzi egin zuen eta, hein batean bederen, arinkeriaz tratatu egin du; areago, hainbat alorretan arrunkeriaren parean agerrarazi izan du, erreibindikazio gisa edo.
|
|
|
Beste
|
hainbatetan
, hiriko plano txiki bat ez ezik, kultura edo aisialdiko gertakizunen gaineko informazioa ere eman zuten.
|
|
|
Honela bada, ikastolak dirulaguntzak jasotzen ikusten ditugu, eta gero ikusten dugu nola gonbidatu behar izaten duten diru emailea euren festetara (Ibilaldia, Kilometroak, Nafarroa Oinez, Araba Euskaraz) egoera eskizofrenikoak sortuz
|
hainbatetan
. Eta gauza bera gertatzen da helduen euskalduntzean edo prentsan ere, herri aldizkari edo irratietan.
|
|
2004
|
|
|
Noski ez ezazue denbora alferrik galdu urik gabeko lekuetara bista zuzenduaz. Hori bai, hain bitxia dela
|
hainbatetan
azpimarratu ondoren, inori ez dakiola bururatu eskuetan hartzea. Artikutza osasuntsu badago, urte askoan gizakiaren atzaparretatik ahal den gehiena babestu delako izan da eta.
|
|
|
Sumendiaren konoak 1,5 kilometro kubiko harkaitz dituela kalkulatzen da. Sumendiaren lehenengo arrastoak hainbat itsas marineli esker lortu ziren, haiek itsasoko urak zuen kolore arraroa
|
hainbatetan
aipatu baitzuten. Dena den, 2002ko urtarrilean sonarraren bidez irudikatutako mapetan, glaziarren joan etorria oztopatzen ez zuen egitura zentrukide eta simetriko baten berri eman zen.
|
|
|
Ez da harritzekoa, bada" Euskaldun Unibertsala" tituluarekin bereizi izana. Euskaraz eta gaztelaniaz idatzi zenuen... neurri bereko zuhurtziaz obserbatu zenituen Euskadi edo Venezuela bezain gizarte ezberdinak; kazetaria izan zinen, nobelagilea, eta, bereziki, kontakizun laburren maisu; geure historia,
|
hainbatetan
ezkutatua edo deformatua, narratu zenuen. Akademikoa eta euskararen kausari atxikia, eta, esan gabe doa, inoiz ere erantzukizun politikoa saihestu gabea; beti giza eskubideekiko bide zeharo demokratikoak baliatuz, gainera.
|
|
|
Nerbio horrek hezur eta lotailuez osaturiko tunel estu bat zeharkatzean,
|
hainbatetan
nerbioa hertsatu eta zapaldu egin daiteke.
|
|
|
Lautik batek ez du gainditu CONSUMER ek ezarritako azterketa, espezialistek garrantzizkotzat dituzten dietetika akatsetatik
|
hainbatetan
erori direlako
|
|
|
Botiken bidezko tratamenduak, berriz, norberaren araberakoa izan behar du, pazientearengan agertutako sintomatologia nagusia aintzat jota: kasu batzuetan aproposa izango da digestio hodian zehar elikadura boloaren trantsitua hobetzen duten botika prozinetikoak hartzea; beste
|
hainbatetan
, antiazidoak edo mukosa babesleak.
|
|
|
Jakinaren gainean, edo oharkabean, ez dakit nola, baina euskararen auzia ez dugu sarrienik gure izatearen baitan hezurmamiturik ikusten. Hainbatetan eta
|
hainbatetan
, hainbatek eta hainbatek, euskararen zoriaz hitz egiten dizunean ez du ematen, itxura batean behintzat, bere eta nire egoeraren zoriaz mintzo denik, gugandik landa dagoen landare baten antz handiagoa hartzen baitiozu euskararen auziari. Euskalduna, ordea, euskalduna den neurrian, euskararen soroan landatutako izakia da, eta haren ongarriak garatuko du bere euskaltasunaren neurria.
|
|
|
–Leviatan aipatu dute
|
hainbatetan
–oroitu zuen Amaiak– Leviatan. Alegiazko munstro erraldoia da.
|
|
|
Montserekin zoriontsu samar izan nintzen,
|
hainbatetan
, baita gizonik zoritxarrekoena ere, gureak porrot egin zuenean; beste emakume batzuekin ere momentu eztiak pasatu nituen, hori ere ez dut ukatuko, baina baita garratzak ere, hustasunez hustasun; Onintzarekin, berriz, ahalegindu nintzen, alferrik baina, ezintasun existentzial batek jokoz kanpo utzi ninduelako. Eta atzera begiratzen nuen harreman haiei buruzko azterketa egiteko, eta balantzea, oro har, negatiboa izan zela iruditzen zitzaidan, guztiz negatiboa egia esan, atsekabea nagusi atsegin txiki batzuen ondoan.
|
|
|
Harreman haien ondorioz, minduta nengoen Montserekin, oso ere minduta: behin eta berriro aztertzen nituen harreman haien gorabeherak –ene lagunen aholkuak eta nire hasierako esperantzak–, eta beste
|
hainbatetan
sentitzen nintzen barregarri eta lotsagarri.
|
|
|
Euskal kulturan, beste
|
hainbatetan
bezala, hain ezaguna den zuhaitzaren sinboloak ere leku berezia hartzen du Erdozaintziren obran, haritzaren forman bereziki. Hin ki hanka bildumaren" Gure etxegibeleko haritza" olerkian mintzatu zen lehen aldiz etxe ondoan zuen haritz zahar eta ahaztezinaz, bai eta gogoratu ere etxekoek moztea erabaki zutelarik zer nolako hutsunea utzi zion zuhaitz desagertuak.4 Olerki horrek haritzaren irudiak Manexen haurtzaroan izan duen garrantzia erakusten digu, baina urte askoren buruan idatzi dituen beste bi lan irakurririk irudi horren benetako eraginkortasunaz eta iraunkortasunaz ohartzen gara:
|
|
|
Etikaz zein mistikoaz zentzuz eta tajuz hitz egin daitekeelako adibiderik gardenena Ebanjelioak ditugu. Jesus ez zen isildu,
|
hainbatetan
isilik geratu bazen ere. Haren hitzek bere isiltasunaren argitan egiten dute argi.
|
|
|
Balioeste edo baloratze horren bidez gizakiak bere egiteen zentzuari antzematen dio. Eta, funtsean, prozesu honetan datza gizon emakumeok egiten duguna zuzenesteko dugun joera geure geurea, zuzenespena
|
hainbatetan
(maizegi!) oinarrigabea edota eztabaidagarria izango bada ere. Etikaren bihotzean gaude dagoeneko, bihotz hori nahi eta uste bezain garbia eta aratza ez izan arren.
|
|
|
Pakete hura kobrea zen, bertze
|
hainbatetan
bezala. Niri ez zidaten inoiz erraten zertarako edo norentzat zen, baina beti susmatu izan dut Gobernuarentzat zela.
|
|
2005
|
|
|
Orain ez da hainbeste entzuten Afrique Asie kazeta, baina duela urte batzuk kazetari aurrerakoi askoren errefentzietako bat zen. Jakin bezate, beraz, irakurle beteranoenek 80ko hamarkadako ARGIAn Pablo Sastrek
|
hainbatetan
aipatu zuen aldizkari horrek bizirik dirauela, bere zuzendari Simon Malley k bezala. Hilabetekariaren artikulu batzuk on line eskaintzen ditu bere web gunean.
|
|
|
Bertako doinurik famatuena, Titibiliti, Europako folklorean oso zabaldua dago. Euskal Herrian bertan, Elorrion jotzen da Errebonbiloen egunean eta beste
|
hainbatetan
ere. Juan Ignazio Iztuetak 1827.ean argitara eman zuen doinu zaharren bilduma.
|
|
|
Eta egia hauek gordinegiak dira, esateko ere. Eta egia hauetara ohituegiak gaude,
|
hainbatetan
, erreakzionatzeko ere.
|
|
|
Arkume larruak aulki gurpildunean, besaulkian eta beste
|
hainbatetan
ere ipin daiteke.
|
|
|
Eskutitz horretan beste
|
hainbatetan
azaltzen diren ideiak azaltzen dira. Aipatzen bada, datarengatik da.
|
|
|
Ugal aldia
|
hainbatetan
gertatzen da bizitza osoan Izena: Iteroparitatea/ politelia
|
|
|
Luze jo zuen Mendizabalek leku izenen jatorrian dagoen erro euskalduna azaltzen eta
|
hainbatetan
barrea eragin zuen biltzarrera joan zirenen artean. " Hitz zeltikoak, barbaroak eta beste batzen dira euskal toponimian", azaldu zuen Mendizabalek haitzulo, mendi, ibai eta beste hainbat leku izen zerrendatu ostean.
|
|
|
Ez dira espaloia apaintzeko zuhaitzak, solairu biko etxeek euren lorategietan dituztenak baizik. Marrazki bizidunetan
|
hainbatetan
ikusi dituen etxeak ekarri dizkiote burura, familia bakarrekoak izaten direnak, baina dotoreagoak, adibidez, Shin Chan en familiarena baino. Teilatu beltz distiratsuak eta horma zuri zuriak.
|
|
|
Niri ez zitzaidan burutik pasatu ere noizbait aparatu hau erabiltzera helduko nintzenik, eta hara, hemen naukazu,
|
hainbatetan
aipatu zenuen ditxosozko grabagailua aurrean dudala...
|
|
|
–Azken batean, hiltzaile bat garbitzeko agindu zigutean, herriaren izenean. Baina ni heriotza zigorraren kontra borrokatua ninduan Burgosko epaiketan, eta beste
|
hainbatetan
.
|
|
|
Tira, ezin esango dugu 1957ko Txillardegi euskal abertzale tipikoa zenik, abertzale tipikoek ez baitzuten Unamuno maite. Ez zen, bestalde, at ipikobakarra, besteak beste hor baitago Salbatore Mitxelena, puntu honetan, eta beharbada beste
|
hainbatetan
, Txillardegirekin sintonia osoan dagoena. Koldo Mitxelena bera ere ez zebilen hain urrun, hitzaldiaren antolatzaileen artean baitzegoen.
|
|
|
Ezagun zitzaion ahairea hartu, elizan
|
hainbatetan
adituetarik bat menturaz, eta bat batean berak asmatutako hitzez apaindu zuen. Ikara latza sentitu zuen bizkarrezurrean behera sigi sagatzen:
|
|
|
Erdiko zainean jo gaitu. Gure itzalari so gelditu gara eta,
|
hainbatetan
legez, era autonomoan mugitzen dela iruditu zaigu, filme batean, gutariko bakoitzak sortzen duena beste norbaitek duela agintzen sinetsita. Gure burua ikusi, eta ukatu.
|
|
2006
|
|
|
Zazpigarren Eguneko Adbentistek, berriz,
|
hainbatetan
iragarri dute munduaren amaiera, huts eginez bistan denez. Hauek ere euren profeta daukate noski:
|
|
|
Pena da, baina batzuetan garbi ikusten duzu gazte batek kartzelan bukatuko duela, oso zaila izango dela bizimodu berera itzultzen bada giro horretatik irtetea». Beste
|
hainbatetan
, gaztea ez da heldu, ez du ezerenganako errespeturik eta dinamika bera jarraituko du, errazagoa delako lapurtzea, ikastaro batera joatea baino. «Familia oneko» gurasoekin ere gertatu ohi da ez daudela prest familiartekoek landu behar duten arazoa dela onartzeko eta ikastetxeari edo inguruari egozten diote errua.
|
|
|
Beste
|
hainbatetan
, hala nola 100 metro karratutik gorako taberna eta jatetxeetan (bisitatu diren 90etatik 72k daukate erretzaileentzako berariazko gunea), helduentzako diskoteketan (30etik 19), hoteletan (20tik 14) aukeraz baliatu dira, baina ez lukeen bezala: erretzeko gune bereziak dituzten espazio publikoen %43k bakarrik dituzte egun ongi seinaleztatuak (halakotzat seinaleztatuak 16 urtetik beherakoen sarrera debekatua dago ohartarazpenaren bidez) eta, garrantzi handienekoa, establezimendu edo espazio publikoaren gainerakotik behar bezala bereizi eta isolatuak.
|
|
|
Bederatzi hilabete dituela, haurtxoak arraina jan dezake eta jan behar du, barazki purearekin batera birrinduta, astean
|
hainbatetan
.
|
|
|
Izan ere, zaintza partekatua aspaldi ezarri zuten herrialdeetan egindakozundaketek neurri horrek berdintasunaren kontrako ondorioak ere eragin ditzakeelaeman dute aditzera. Agidanez,
|
hainbatetan
, zaintza partekatua izan arren, txandaka bizi dira aitarekin edo amarekin (txandakako zaintza), edotaseme alabak guraso batekin egoten dira (normalean amarekin), baina besteakseme alaben eguneroko bizitza antolatzeko eskubide osoa gordetzen duela. Azkenkasuotan, haurren eskubideen izenean ezarritako zaintza partekatuak, seme alabeneta emazte ohiaren gainean gizonezkoaren zeharkako kontrola berrezartzeko balioizan du zenbaitetan.
|
|
|
«Seguru asko, hauek izaten ziren nekazariek eta hiribilduek salaturiko bortxakerien egileak» (Díez de Durana, 2004: 128),
|
hainbatetan
dokumentaturik agertzen zaizkigun gehiegikerien egileak, alegia.
|
|
|
Ondorioz, unibertsitatea utzi zuen 1898 eta 1903 urteen artean. Bost urte horietan
|
hainbatetan
ospitaleratu behar izan zuten. Depresiotik irten ostean, irakaskuntza bertan behera utzi eta bidaiatzeari eta ikertzeari ekin zion buru belarri.
|
|
|
Eta guztiak estatua hori baino sendoagoak dira. Hasteko,
|
hainbatetan
atxilotua genuen Retolaza andereñoa droga salerosteagatik.
|
|
|
Ez da erraza jakiten zenbateraino ziren saloiko keinu eta planttak Cloots jaunarenak,
|
hainbatetan
, ustekabean, kontraesan handietan murgiltzen baitzen Frantziako Iraultzan ezker joeretatik aise ezkerrerago agertzen zen baroi jaun txit noblea. Esate baterako, 1791 urtean Anacharsis jaunak gogor defenditu zuen esklabotza, eta zakurraren salara bidali zituen horrela beltzen giza eskubideak.
|
|
|
Badira lurrari lotuta loratzen diren landareak txikiak eta apainak: askotan, umilak eta ezkutukoak
|
hainbatetan
; badira zerura besoak luzatzen dituzten zuhaitz handiak, sendo eta indartsuak... baina landare arraro guztien artean arraroenetakoa zuhaitzetan errotzen den mihura da. Zergatik sustraitzen da landaretxo hau zuhaitzen adarretan?
|
|
|
Egun hartan ikasi nuen errazagoa dela inor laidotzea, laudatzea baino. Luma
|
hainbatetan
zorroztu behar izan nuen emaitza ontzat jo artean. Osoki xahutu nituen Leizarragak eman paper guztiak.
|
|
|
Esan nahi duguna da hizkuntzarekiko sentsibilitate eta ezagutza maila ugari dagoela, eta gutxieneko komunikazioa eta elkar ulertzea lortzeko horiek kontuan izan behar direla. Aspaldiko aurkikuntza da hori, nahiz eta
|
hainbatetan
ahaztu egiten zaigun.
|
|
|
Bestalde, 1976 eta ondorengo urteetako Euskal Unibertsitateari buruzko eztabaida sozialean oso barruan egon zen Jakin Taldea. Bertako kide zen Paulo Agirrebaltzategik artikulu asko idatzi zuen aldizkaritan; hitzaldi ugari eman zuen gai berari buruz; eta mahai inguru
|
hainbatetan
hartu zuen parte. Jakin Taldearen historiari begiratuz eta urte horietako eztabaidaren testuinguruan, guztiz adierazgarria —eta logikoa— da fase berriko Jakin aldizkariaren lehen zenbakiaren gai monografikoa" Euskal Unibertsitatea" izatea (1977ko urtarrila martxoa).
|
|
|
Gero pentsatu zuen M ri deitzea, M baitzen bere laguna, M baitzen B ren herentzia handia oso irizpide on eta begi bizkorrarekin kudeatzeaz urteetan arduratu zen enpresaria, M ri deitzea beraz, eta esatea, hi M, inporta zaik hiltzea nire ordez? –beste
|
hainbatetan
hi M, inporta zaik joatea bilera horretara nire ordez, esaten zion bezala–, baina hipotesi hau, hain justu, edo hipotesi honen ezinezkoa, zehatzago esateko, izan zen, hain zuzen ere, lehen krisia sorrarazi ziona, hipotesian zetzan ezintasun horrek agerian jartzen baitzuen, bere ankertasun gorrienean, oraingo honetan ezin izango zuela inorengan delegatu, eta norbera hiltzea kontu aspergarriki, higuingarriki eta kondenatuki pertsonala zela.
|
|
|
Lipartxo batez nire arimak harengana transmigratu duelako edo bestela zineman
|
hainbatetan
ikusitakoaren oroimenagatik izan ez bada, geografiaz dakidan apurrak oihartzun egin didalako izan behar da mendiok derrigorrez Rocky Mountains izenekoak direla otu izana. Eta egia.
|
|
|
Gazteleraz hitz egiten zuten spanish haiek hona iritsi zirenean tximeletak, mariposak, multzo handietan zebiltzan-eta, hortixe izena. Haatik, gazteleraz mintzatzen ziren haien ostean ingelesez eta jarduten zutenak etorri ziren, zuriak!, eta Ameriketako Estatu Batuen XIX. mendeko historian
|
hainbatetan
jazo zena jazo zen. Lehenengo, urteetan, Mexikar Amerikar gerra izan zen.
|