|
2000
|
|
|
Bai, geure solas sekeretuak ere izaiten genituen, eta, nola osabak uste baitzuen ezen Historia gezurraren gainean eraikia zegoela, eta egiaren atxikitzea zela gure egitekoa, hala kontatzen zizkidan, zetozkion bezala, mila historia jakingarri, protestantei buruzkoak edo agramondar eta beaumondarrei buruzkoak —etxeko bertze guztiek ahantziak zituztenak, nahiz eta aitona Nikolasek ahantzi nahi eta ezinean zebilela zirudien—, Arkimedesi eta Pitagorasi buruzkoak ez zirenean —haiek ere bertze Historia baten protagonistak zirenez gero, Zientziaren Historiarenak—, arratsaldero emaiten zidan eskolaz baliaturik, zeinetarat gero eta gutiago etortzen baitzen Mattin, bataz, anaiak studiatzea atsegin ez zuelako eta zernahiren aitzakia egiten zuelako eskola haietarat ez joaiteko, eta, berriz bertzea, aitak erabaki zuelako ezen jaun administratzailearen irakaspenak —jauregiari eta etxeko negozioei lotuak— hagitzez ere inportantagoak eta beharrezkoagoak izanen zitzaizkiola etorkizunean, hura etxeko primua eta herederoa izanik. Baina, handik harat, ez uste ezen osaba mailu bat bezala ibili zitzaidala, bere katixima partikularra irakasten eta egunoroz lezionea hartzen, edo Luthero edo Kalvinen izenak
|
eta
haien erranak noiznahi den izaiten zituela ezpainetan. Eta ez uste ezen kontu haiekin kontzientzia hersten eta estutzen ibiltzen zitzaidala, mila galdegite eginez, nola egiten baitzizkidan aritmetika edo geometria irakasten zidanean.
|
|
|
Ildo beretik erran dezaket ezen bere teologi eskoletan ere gutitan aipatu izan zuela heresia eta, baldin aipatzen bazuen, ez zela hereseen aurka ibiltzen, ahotik apoak eta sugeak zerizkiola, eliz gizon kasik gehienei bezala; aitzitik, bere berezko ohituren aurka, bere solasa neurriz kanpoan apaintzen ibili gabe, hitz xume
|
haien
erraiterat mugatzen zen: " Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela.
|
|
|
Eta ez uste ezen zigortze kontu haietan hasberri inorant bat nintzela, edo ibili nintzela ipuineko nobizio hura bezala, bere burua gau eta egun zigortzen omen zuena baina azkenean ordenatik egotzi omen zutena, ardilarru bat zigortzen zuelako, bere burua zigortu orde...! Zeren ez bainengoen ni sasoin hartan ipuinetarako, ez neure buruaren engainatzeko, eta zeren prestik eta gerturik bainengoen, halatan, ene jokamolde hartaz trufa zitezkeèn estudianteen soei eta
|
haien
erran merranei buru egiteko, baldin zirkunstantziek hartarat baninderamaten... Nahiz eta oraindanik aitortzen dizudan ezen ez zela halakorik gertatu, inguruan egokitu zitzaizkidan ikasle haietarik bat baino gehiago ene egoera bertsuan zegoelako, erran berri dizudan bezala, eta ohitura hura zutelako, beren burua zafratzekoa.
|
|
|
Izua hezurretaraino sartu zitzaidan, eta, orduan, neure burua edo neure lepoa urka bilur hertsi baten barrenean ikusirik, denboraren irabazteagatik eta luzamendu baten erdiesteagatik edo, hitz
|
haien
erraiterat benturatu nintzen:
|
|
|
Agertu dizut nolakoa zen aita bere menekoekin, grosier eta deskortes, hertsi eta itxekin, eta erran ere dizut ezen arras bertzelakoa zela haren jokabidea, bera baino handiagoak edo aberatsagoak zituenean bisitari. Zeren goikoentzat beti baitzituen prestik so argiak eta errepuesta eztiak, hitz onak eta salutantzia arraiak, eta haiei egiten zien, halatan, festa eta begitarte, eta zeren ikustekoak baitziren haren manerak eta mugimenduak, emetasun puntu batek ukituak bezala, eta haren boza, castrato batena zirudiena,
|
haien
erranetarat plegaturik eta malguturik, kanabera bezala...! Begirune falta idurituko zaizu, beharbada, jaun André, gure aita izan zenaz horrela mintzatzea, baina egia erraiterat etorri natzaizu, neure egia; ordea, gezur erranen nizuke, baldin egia apaintzen ibiliko banintzaizu.
|
|
2005
|
|
|
– Ipar Afrikako Frantses Lurra zaintzeko betekizuna diaguk,
|
haien
erranen arabera.
|
|
2008
|
|
|
Ni ere jakintsuei begira egona naiz, begiak zurituak,
|
haien
erranak irensten nituela, katixima egin zidan Athor erretorearenak bezala.
|
|
2009
|
|
|
Egia erran, ez da hain harritzekoa, jakinik hedabide horretako zuzendari guztiak EAJko kargudun garrantzitsu bihurtzen direla. Askotan entzuna dugu EITB, espantuka, espainiar hedabideez trufan,
|
haien
erranen partzialtasunarengatik. EITBkoak finagoak dira, baina maisu dira hitza pozoitzen.
|
|
|
2007an bezala, indarkeriaren amaiera eta negoziazio prozesu bat eskatu dute, baina, adituek diotenez, ezkortasun handiz. Gertaera jakin batzuek eragiten dute gorabehera horiek,
|
haien
erranetan, eta horrela azaltzen dute eztabaida batean parte hartu duen herritar baten adierazpena erabiliz: Arazo nagusia izan da su eten batetik indarkeria egoera batera pasatzea berriro.
|
|
2010
|
|
|
Halatan, Gobernari Al Rhas ek, Manuissar guztien buruan, ulema eta mulha k igorri zituen bere erresumako lau xokoetara predikari eta misionest; halaber, eskualdearen araura, zaldizkoak edo gameluzain bortitzak
|
haien
erranetara jarriak. Alde batetik balakuz, bestaldetik mehatxuz, behar zenean buru zenbait moztuz ere bai, populua eta zawuira etako bazkideak geldirik edukitzea erdietsi zuen.
|
|
|
Ezinbestekotzat jo zuten Nafarroan aldaketa egia bihurtzeko elkarlanean aritu behar izatea. Momentu historikoa da hau
|
haien
erranetan, eta, haiek egin duten bezala, egoerari dagokion mailan erantzuteko dei egin zien gainerako Nafarroako alderdiei.
|
|
2011
|
|
|
Botikaria eta albaitaria herrian bere ahala eta itzala zutèn gizonak ziren, eta zure aitak,
|
haien
erranetara jartzen zela, amore eman zuen, nahiz eta garbi utzi zizun bere amore emateak muga bat zuela:
|
|
|
Ez bazaie eskaintzen, aldiz, gabe egonen dira, gutiziarekin eta beharrarekin, zure eta beren kaltetan. Balekite mintzatzen abereek, ala bailukete zer erran, ez bailihoazke beti
|
haien
erranak gure alde! Egizu, etxekoandrea, laudoriorik baizik ez dezaten ukan zuretzat behi esnedunek, baldin, uste gabean, heldu balira mintzatzera.
|
|
|
Aipu dira eta ez guti, ihizi horien hilarazteko zerak, batzu bertzeak baino hobeak eskaintzaileen erranera. Baina, gertatzen da behin baino gehiagotan atzemana baita bertzelako argirik gabe,
|
haien
erranera doana. Guk behar bezala, badira ondorio ona emanik, ezagutuak direnak, har baititzakegu eta erabil, burutzietan joanen garelako sineste osoarekin.
|
|
|
Askok asko baderasate, ezen jakintsuek nekez aitortzen dute beren jakin laburra, eta, gauzaren orde, ematen digute bederen solas eta ele. Baina,
|
haien
erran guztietarik badator egia baino gehiago erasia, argi baino gehiago ke!
|
|
|
Baina, badira gizonak gu bezain erneak eta jeinutsuak gauza hori, ez behin, baina anitz eta anitz aldiz ikusi dutenak. Nola ez sinets
|
haien
errana?
|
|
2012
|
|
|
Hori publikoki nola asumitu? Ez dut sekula ukatu, baina holako akademia batek ikusten duelarik hor badela zerbait,
|
haien
erranetan, tradizioa tratatzeko manera garaikidea, plazer egiten du, bai. Xede guztiek ez dute holako ezagupena kausitzen.
|
|
2018
|
|
|
Euskal egutegiko izen horiek Lapurdiko euskalkian eman nituen nahita. Badira berrogeita hamar urte hitz horiek errepikatzen ditudala
|
haien
erran nahiari eta handik tiratzen ahal den ondorioari sekula ohartu gabe, oihukatu zuen gizon zaharrak. Ikusten dut, jaun zuberotarra, gauza ororen arrazoia bilatzen duten azti en jakintza baduzula.
|
|
2020
|
|
|
Kasu honetan, adibidez, hezkidetzaren bidetik: mutilei txikitatik irakatsiz neskak ez direla haien jabetza, ez daudela
|
haien
erranetara, pareko dituztela.
|
|
|
...arriz. atea ireki dut kanpoari so egiteko, eta ene zangoek erabaki dute ateratzea orduan, baratzeraino jarraitu ditut lasterka eta jauzika zuhaitzetara igaten ibili naiz katalingorriak ferekatu ditut eta karakoilak xukatu baina ez naiz kanpoan jostatu kanpoan gauza batzuk egin ditut alta, hala ere, burasoak kexatu zaizkit erran dute egun guzian ez dudala desobeditu baizik ez da batere hala ez diet
|
haien
erranei desobeditu
|
|
2021
|
|
|
Gehiago ren laguntzan (baiezko eta ezezkoetan), nahiz kasi (k) adberbioaren ondotik, nahiz lehenbiziko pertsonaren erreferentzia (pl. edo sing.) egiten duela: Ez da
|
haien
erranetan nehor gehiago fidatuko (Axular); Nehor gehiago zeruan sartzekoz[...] Jainko Semea igor ezazu munduaren salbatzera (Barbier); Kasik nehor ohartu gabe (Hiriart Urruti); Inork ez dugu gezurrik erabili behar (Munita); Ni ez nauk inor bertso lanean hirekin jarraitzeko (San Martin).
|
|
2022
|
|
|
Erranaldian lodiz ageri diren hitzak eta
|
haien
erran nahi hurbilekoak (eskuineko zutabekoak) elkarri lot.
|
|
2023
|
|
|
Historikoa izatea nahi duten manifestazioa deitu dute ekainaren 10erako, Iruñean. " Euskaraz bizi" nahi dutela aldarrikatzen dute, baina gaur egun oztopoak asko omen dira," hizkuntza eskubideak posta tinbrearen araberakoak direlako",
|
haien
erranetan. " Euskaraz bizi nahi dugu ohartu gabe.
|
|
|
Antolatzaileek adierazi dutenez, urteurrenak bat egiten du «hezkuntzan lege aldaketa sakonak egiten ari diren garai batekin». Hala,
|
haien
erranetan, aldaketa prozesu hori «eskola publikoa sendotuz eta hedatuz amaitu behar da, euskal hezkuntza sistemaren ardatz bihurtu dadin».
|