|
2000
|
|
|
Aukera oso onak zeuden Venezuelan, 1958an hango diktadore zen Perez Gimenez erori arte; orduan inmigrazio guztia itxita edo etenda laga zuen gobernu berriak. Horren ondorioz aldatu behar izan
|
genuen
gure xedea.
|
|
|
Jende pixka bat bazebilen inguruan, bazterrak ikusten edota belar gainean eserita. Bikoteak eta familiak ziren gehienak, baina belar gainean eseritakoen artean bakarrik zegoen neska gazte bat ere aurkitu
|
genuen
guk ezustean: Goizeder!
|
|
|
Frontoitik gertuko baratze batean andre zahar bati laguntzen ari zen mutikoa gu frontoira joan ginenean, baina, pilotazale amorratua izaki nonbait, berehala inguratu zen guregana. Ikusle eta epaile izan
|
genuen
gure arteko partidan, baita bataren nahiz bestearen botilero ere, oso herabe eta hitz gutxikoa izanagatik ere aholkuak eman baitzizkigun, eta amaitu genuenean Lauaxetarekin jokatu nahi izan zuen. Berehala ikusi zen ez zegoela kolorerik, askoz gehiago zela mutikoa Lauaxeta baino, pilotari ematen zizkion zartada ikusgarriekin Lauaxeta batetik bestera ezinean lasterka egitera behartzen baitzuen.
|
|
2001
|
|
|
Gutxi horrekin moldatzekoak ginen gehienak, gure ohar isilak noiztenka burbuila zaratatsuan txertatzen genituela, hobera ustez, anitzetan geronen kalterako. Pentsamenduaren uniformitateari unibertsaltasuna deitzen zitzaion eta unibertsaltasun mota bat eraikitzen
|
genuen
gure herrietan bertan, elkarrizketa apalesten genbiltzala, indarraren eta ekintza bortitzen alde. Bitartean" ofizialki" ahulezia hazten bide zuen aniztasuna aipatzen zutenak baztertuak ziren, mututuak eta gordean ehortziak, biziaren bizitzeko astiaz erabat desjabeturik.
|
|
|
Bera karroan utzi eta gero, mantak hartuta arbolaren azpian etzin ginen. Murieta jotzen genuen aldioro, intxaurrondo hura
|
izaten
genuen gure xaribela1, aitak erraten zuen bezala. Bera eta bere magala.
|
|
2004
|
|
|
Eztula, kaso egin behar...! Guk ere izan
|
genuen
gurean holakoxe bat. Uhu eta uhu hasi zen eta, ohartzerako, jaiki ezin zela bere ohatzean ezarrita zegoen.
|
|
|
" Guk? Zer egingo
|
genuen
guk. Polboroi batzuk ekarri zituen Jonek..."
|
|
2005
|
|
|
Gutako inork ez zuen ordura arte sekula pentsatu Esteban hain fededuna zenik. Juxtu kontrakoa esango
|
genuen
gutako askok, ni tartean nintzela. Egia zen, beraz, Richardek esandakoa.
|
|
|
Portura orduko mozkortuta geunden gehienok, ez ginen Spanish Seaman’s Center era joan etxeko gutunen bila, agindua genion moduan fucking egitera eraman
|
genuen
gure mutil handia lepoan hartuta Ontario Street karrikako andrakalara, denon artean ordaindu behar genion estreinakoa.
|
|
|
Erkiziak arrazoi zuen, ez zen aski protestatzea, baina sarda senak ekartzen zigun egia haietarik ateratzen zituen ondorioak ez zirela legezkoak, umeak zanpatzen eta bortxatzen zituzten munstroen larruak ziren sotanak, hori uste
|
genuen
guk, frogatua geneukan. Bere parleria burututa eztabaida nahi zuela esan zigunean eskaini genion mututasun hartan Erkizia ikasle ohiarenganako dolua erakutsi geniola esanen nuke, eta aldi berean Erkizia fraidegaiaren azkartasunak piztu zigun gorrotoa.
|
|
2006
|
|
|
Utzi in behar izan zuen bere gela Mixak, bajerara itzuli zen, han montatu
|
genuen
gure tingladoa, burni batzuk atzeman genituen, eta haiekin eta ohol batzuekin in genituen mahaiak, bagenuen sukalde txiki bat, Mixak bere pruebak han in zituen, zerbait asmatu behar dugu, esaten zidan, besteek ez dutena!, saltxitxak hiru tipulen saltsan!, joan zen azokara eta bati tipula txuriak, besteari tipula gorriak, besteari tipulinak, bi poltsa haundirekin etorri zen, esan nion, jendiak ais... ha!
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta han ondo saldu eta ondo egon ginen, bitartian diru balantziak in genituen eta etzen askore baina, zerbait ari ginen, Mixak orain errusiara joatiarekin iten zuen ametsa, eta nik ere nire ametsak baina nik garbi neukan gutxirekin biziko nintzela eta tailerrera pentsatu ere ez, han gasteizen haragia bagenuen oiartzundik sobratua eta hura eraman ekarriekin in zitzaigun lizundu, xerrak kutxilloarekin garbitu genituen, Mixak etzuen saldu nahi, eta nik, ba, lizun pixka bategatik, baina handik aurrera nazkatu ginen eta hasi ginen solomoa, piper saltsarekin, gasteiztik joan ginen leitzara zuzenian, han etzen guretzako tokirik baina albintiarekin diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak etzigun arrankatzen eta presoen txosnan eskatu genuen entxufe bat, ondoan bagenituen ijito batzuk karrito batekin eta haiek ikusi zuten guk argia bagenuela eta guri eskatu ziguten, beltz bat ere etorri zitzaigun eske eta gero zilar saltzaileak ere, argentinako batzuk, gero hurruna, bagenekien zaila zela oso baina guk bilbora nahi genuen, bilbon astebete! ...ian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu
|
genuen
gure suertia, Mixa bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa lasaiago zegoen, esan nion, pozik egongo haiz hi, barre in zidan, tartian aurpegi luzia jartzen zidan lagun iteko, hala bada, pentsatu genuen, utzi beharra behintzat, paperik gabe noski, furgoneta bertan utzi eta Ixioren gruarekin itzuliko ginela, artian argitzen ari zen, sortaldian lainoak gorri gorri, halako batian, Mixak niri, dena dela, esan zidan, hori etzen bidia, begiratu nion, beheko ezpaina beti bezala kanpora aterata zeukan, zer?, esan nion, egon zen puxka batian eguzkiak argitzen zituen laino gorriei begira pentsakor, gero, bide horrek, esan zidan, etzeraman inora, sinisgor begiratu nion, ahoa zabalik, profeta bat ematen zuen, miretsita nengoen, esan nion, zer esan nahi duk?, furgoneta, esan zidan, furgoneta, aitzakia bat zen, bat batian konprenitu nuen, begiratu nion, irribarre in genion elkarri(...) Stefani galdetu genion, esan zigun ezkaitik ateratzen zela autobusa, hartu genituen poltsa batian gauzarik beharrenak, in genituen gora behera kilometro batzuk, ibili ginen, ibili ginen, iten zuen bero haundia, erreka baten ondoan gelditu ginen, Mixa bainatu zen eta jan genuen mokadu bat, ixiltasun haundia zegoen, uraren hotsa bakarrik, puxka batian hala egon ginen, berriz ab
|
|
|
bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa ...ian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu
|
genuen
gure suertia, Mixa lasaiago zegoen, esan nion, pozik egongo haiz hi, barre in zidan, tartian aurpegi luzia jartzen zidan lagun iteko, hala bada, pentsatu genuen, utzi beharra behintzat, paperik gabe noski, furgoneta bertan utzi eta Ixioren gruarekin itzuliko ginela, artian argitzen ari zen, sortaldian lainoak gorri gorri, halako batian, Mixak niri, dena dela, esan zidan, hori etzen bidia, begirat...
|
|
2009
|
|
|
Europako laborarien antzera, afrikarrak orokorki jende ezjakintzat hartzen ziren, irakurtzen doi doia zekitela uste
|
genuen
gure hizkuntzen idazkeran baizik zirelarik ez trebe –nola gintezke gu banbara, swahili, wolof edo akaz ez aritzera bortxatuak bagina? –, eta geronen zuritasun handikoi zurrunaren gailurretik gutxiesten genituen, esklabotzen, baztertzen, edo hoberenera jendetasunaren mugagabetasuna ukatzen zuen paternalismo zizkolatsuaz pozoitzen. Bat batean, sortaldekoek kontzebituriko zibilizazioa nazkagarri zitzaion:
|
|
2010
|
|
|
" Erromantizismoa, izatekotan, gure baitan dagoen zerbait da. Orain zenbait urte –hamarkada ere esan nezakeen– senargai nuenarekin hemen partekatu
|
genuen
gure unerik gozoenetakoa". " Les Mystères de Paris..." xuxurlatu zidan burlati, geunden tokiaren literariotasunaren berri bazuela erakutsiz eta aldi berean nire senargai ohiarekikoa iruzkinduz.
|
|
|
Herenegun arratsaldean berriro izan
|
genuen
gure elkarrizketa. Lehen aldia zen hain tarte laburra iragaten zela bi elkarrizketaren artean.
|
|
|
Aukeran berandu baina iritsi zen eguna, eskuratu
|
genuen
gure sindikatua hauteskundeetan aurkezteko eskubidea, sindikatu bertikala makurrarazita. Sindikatu horizontala izan asmo zuen Batasunaren Aldeko Langileak haustes zerrendak lortu zituen ordezkari gehien.
|
|
|
Tamalez, letra anitzetako sindikatuak sortu ahala banatu egin ginen; nork bere bidea hartu zuen; lanari dagokion ikuspegien artean gero eta troka sakonagoak zabaldu zitzaizkigun, salto batean ez zeharkatzeko modukoak bihurtzeraino. Milaka tonatako itsasontziak eraikitzeko gai baginen ere, nekez eraikiko
|
genuen
gure arteko zubirik. Ez ote ginen denak langile?
|
|
2011
|
|
|
Tabernak eman zigun gizon titulua, merkea edanez egin genituen lagunak lagunago gaztetasunaren erritu dantzan, gure aitak zurrutean ezagutu genituen azken belaunaldia izan ginen, neskekin azaldu ginen lehena, haiek ordaintzen zuten erronda batzuetan, leku maskulinoa hartuz noiztenkako kafetegirako gomitetik tabernako zerrauts zikindura, zikintzera, lehen urrats liberatua emanez. Ukondoa zink haietan emanik egin genituen mundua aldatzeko planak eman genituen sasiko hitzorduak eztitu
|
genuen
gure frustrazioa handitu genuen gure erresumina.
|
|
|
Tabernak eman zigun gizon titulua, merkea edanez egin genituen lagunak lagunago gaztetasunaren erritu dantzan, gure aitak zurrutean ezagutu genituen azken belaunaldia izan ginen, neskekin azaldu ginen lehena, haiek ordaintzen zuten erronda batzuetan, leku maskulinoa hartuz noiztenkako kafetegirako gomitetik tabernako zerrauts zikindura, zikintzera, lehen urrats liberatua emanez. Ukondoa zink haietan emanik egin genituen mundua aldatzeko planak eman genituen sasiko hitzorduak eztitu genuen gure frustrazioa handitu
|
genuen
gure erresumina.
|
|
2012
|
|
|
Hilobia zabalduz uste
|
genuen
gure hersturen hondarra helduko zitzaigula, baina misterioa lodiagoa baizik ez zen. Gordinagoa.
|
|
|
Zinema ekoiztetxeetako tomate jarioz puztutako poltsak zulatu genituen odola itxuratzeko. Serial killer baten presentziarengatik kostaldean hedatu zen histeria kolektiboaz baliaturik konplitu
|
genuen
gure lana. Geroztik jakin dugu, bat:
|
|
|
Pentsamenduaren eihera izutua martxan zebilkidan haize eskasiagatik. Alabaina Janaren dolua ekartzekoa
|
genuen
guk ere. Nolwenekin Zernaitzera joanen ginen biharamunean berean.
|
|
|
Etxeetan berean, zaharra hiltzean ontasuna dela kausa aharratzen dira haurrideak. Zurrumurrua hedatu zen arren, Louvreko atrakoa ez
|
genuen
guk egin, zorigaitzez. Hargatik aitortzen ahal dizuet orain, mugaz honaindira kontrabandoz pasatzen nuen iraultza zergaren zati potoloa nireganatu nuela.
|
|
|
zer edo nork debekatuko zigun bide puska baten elkarrekin aztalkatzeko ahalmena? Anitzetan guhaurk
|
genuen
gure burua bahitzen, jendeak salatuko zituen desira eta nahikunderik ez zezan ukan. Gehiago zena, dena debekatua zen munduan jarduten genuen:
|
|
|
zuzendaritzakoek biok hautatu gintuzten zeregin horretarako. Aldaketaren bat egitekotan ez
|
genuen
guk inoren baimenik gabe burutuko, goitik etorriko zen agindua. Eta inori emateko aski arrazoi pisutsua nuela uste izatekotan, idazteko oharra, bideratuko zuela berak hurrengo bilkuran gaia eztabaida zezaten.
|
|
2013
|
|
|
Baziren dozena bat bederen herrian. Haien eztula aditze hutsarekin jakiten
|
genuen
guk zein heldu zen: Ossa, Montesa, Bultaco edo Guzzi xaharra.
|
|
|
Eta gure derrotaren protagonista gu ez ginela ohar gintezen baino lehen, koadro bat egin zuen hogeigarren mendeak eman duen artistarik iraultzaileenak. Man Rayk bere filmeari bezala, euskarazko izena ezarri zion, eta euskaldunok uste izan
|
genuen
gutaz ari zela. Man Rayk surrealismoa egin zuen sagarrekin, torlojuekin eta gure hizkuntzarekin.
|
|
2017
|
|
|
Lehen begiratuan ez zirudien deus egin nuenik, baina neuk ezagutzen nuen egindakoaren munta: bi hiru urteren buruan zein koloretakoak izango ziren galdetzea ahaztu zitzaidan hortentsia erraldoien artetik igaro
|
genuen
gure etxera sartzeko, sinestezina zirudien.
|
|
2019
|
|
|
Erran merran dultzeak xuxurlatu nizkion, hemen errepikatuko ez ditudanak neure buruarekiko errespetuz. Orduantxe sinatu
|
genuen
gure leialtasun ituna.
|
|
|
Hormona asaldatuen eta protesta sozialen giro horretan pegatinen bilduma egiten
|
genuen
guk. Alta, burua arrautza oskoletik ateratzen hasita bageunden ere, gure aldarrikapenek ez zeukaten zerikusirik ez arrantzaleen, ez irakasle interinoen grebekin; bestelakoa zen gure eskea:
|
|
|
Uste
|
genuen
gure adiskidantza betirako zela.
|
|
2020
|
|
|
Elektra Danka estreinatzear zela Merlinek taldea uztea erabaki zuen, eta bolo bakarra egin genuen berarekin: tabernak itxi zituzten gau batean jende talde bat eraman
|
genuen
gure lokalera, eta goizaldean eskaini genien obra, xuxurlaka, lokala ez zegoelako intsonorizatua.
|
|
|
Halaxe ni, eta gu. Aukera guztien artean hura hautatu
|
genuen
gure karkailak harrotzeko. Saltoka hasi ginen, gauaren ordu horietan gure esentziak altuegi egiten zuen jauzi, gorputz ito akituen kontra.
|
|
|
Afaria prestatu dugu azken emanaldiaren ostean, aspaldiko lagunak elkartzeko. Poesiatik antzerkirako bidea egin
|
genuen
guk behinola, paperezko fanzineetatik tabernetako emanaldietara, errezitaldietatik performanceetara, atriletatik gorputz adierazpenera. Trantsizio horretan inspirazio iturri izan ziren guretzat La Marabunta taldeko lagunak, haien pasioa eta umore bortitza, haien bizitza kudeatzeko modua.
|
|
|
Behekokale kultur espazioan hartua genuen habia ordurako, urte luzez diziplina artistiko ezberdineko artisten erreferentzia bilakatuko zen taberna modukoan. Bertako arduradunengana jo
|
genuen
gure fanzinea tabernan salgai utzi nahian, eta haien erantzuna ezustekoa izan zen: “Bai, baldin eta errezitaldi bat eskaintzen baduzue”.
|
|
|
Bai eduki dut inoiz, baina San Roquen sekula iristen ez zen bidaiaren amaiera horrek, Sevillan egunez egun luzatu genuenak ostera, gure norabideak erabakitzeko kapaz sentiarazi gintuen. Ikusi
|
genuen
gure esku zegoela. Itzulera data ez genuen bete, eta guk erabaki genuen hori horrela izatea, baina ez modu planifikatuan, baizik eta unez une bizitzen.
|
|
|
Gazte idazle nahi batzuk kapa luzez jantzita, dirurik gabe, gaueko abenturen xerka. Haiek bezalakoak izan nahi
|
genuen
guk, eta baita saiatu ere. Imitatzen genuen literatura, ala literatura hark iradokitzen zuen bizitza?
|
|
|
Guk adierazi egin
|
genuen
gure iritzia, borroka batean inplikatzen zarenean eta jendeari begirako negozio bat duzunean horrek eragina du bezerian.
|
|
|
Ezker eskuin desagertu zen jendea, atarietara, zabalik egoten ziren. Ezkerretara jo
|
genuen
guk, zortea izan genuen, beste alderantz egin zutenei jazarri zitzaizkien poliziak; etxeetara sartu eta, ihesi, balkoietatik eta leihoetatik atzeko kalera salto egiten zuten. Isil isilik egon ginen atari batean hamabost lagun.
|
|
|
Baina hori baino lehen, amona Genarari entzunda ezagutu
|
genuen
guk abortuarena. Dendan sexualitateari buruzko liburuak saltzen genituen, eta, halako batean, erakutsi diogu amonari azalean zakil baten argazkia duen bat, “begira nolako gauzak saltzen ditugun”.
|
|
2021
|
|
|
Eta, aizu, nola janen
|
genuen
guk mundu hura begi zuloak hustu izatera?
|
|
|
“Ez duzu aurpegi onik, hartzazu garagardo bat”, eskaini zidan gurasoren batek. Dendan lo egin, gauez hotz egin zuen arren, goizean lakuan igeri egin eta bueltako bidea hartu
|
genuen
gure auto alokatuan. New Jersey aldetik zubia zeharkatu genuenean New Yorkeko ikuspegia izan genuen automobiletik.
|
|
2022
|
|
|
Bietan zaintza lanen genealogia osatu nahi genuen, tokiko etnografia feminista osatu eta eremu horretan egon diren aldaketak edota antzekotasunak jaso. 1950 urtearen testuinguruan abiatu
|
genuen
gure ikerketa eta gaur egunera arteko zaintzaileen bizipenak arakatu genituen. Bi ikerketa horietan geure hipotesia bete zen:
|
|
|
Dekolonialitatean sakontzeko beharra areagotu zitzaigun eta EHBFk 2020ko irailean antolatu zituen udazkenleku feministetan ere, “Lokaztu gaitezen” tailerra antolatu genuen, Emaginen eskutik. Tailerra baliatu
|
genuen
gure zuritasunarekin lotutako pribilegioak aztertzeko eta euskaldun bezala bizi ditugun zapalkuntzekin sortzen zaizkigun korapiloez hitz egiteko. Ariketa batean, bi galdera hauen bueltan ibili ginen eztabaidan:
|
|
|
Ordura arte horretara mugatu
|
genuen
gure jarduna; elkarrekin hitz egin eta apunteak hartzera. Iritsia zen, ordea, hurrengo pausoa emateko unea.
|
|
|
Bestela, Maialen Lujanbiok behinola Faktoria irratsaioan kantatu zuen moduan, “dena aldatzen da aldatzen ez den oinarri baten gainean”. Sakoneko erroak astinarazteko ahalegin betean, aldarri egin nahi izan
|
genuen
guk ere: erradikalak gara.
|
|
|
Gure ikuspuntua une oro hori izan zedila nahi genuen. Gure eskemetatik aritu nahi genuen, gure aurreiritzietatik, gure kontserbadurismotik, moderatutasunetik, pribilegioetatik… Zintzoak izan nahi
|
genuen
gure egunerokotasuneko praktikei erreparatzeko orduan eta, behin gure alderik itzalenak eta inkoherenteenak onartuta, zalantzan jarri nahi genituen sormenaren bidez. Egunerokotasuneko normaltasun hori printzatu nahi genuen, zartatu, eta ahal beste ertz bilatu. Gorpuzten dugunak sarri sorrarazten digun barne borroka hori taularatu nahi genuen, eraldaketarako aukera posibleak zabalduz.
|
|
|
Bi emakume geunden oholtzan, eta gorago aipatu bezala, badirudi horrek zenbaiti automatikoki ulertarazten diela oholtzaratutakoa emakumeentzat soilik dela, eta ez publiko orokorrarentzat. Paradoxikoki, gure saioetara emakumeak bakarrik etortzen zirela seinalatzen ari bagara ere, gure saioetara gehienbat emakumeak etortzea nahi
|
genuen
guk. Modu honetan, aurrez bagenekiena berretsi ahal izan dugu geure begiz; publikoa esklusiboki emakumez osatuta dagoenean askoz ere lasaiago, ozenago eta, beraz, askeago egin ohi dutela eta dugula barre.
|
|
2023
|
|
|
RITA: Orain dela urte batzuk EHAZEn elkarte gisa lehenengo helburuak edo egin beharrak zeintzuk ziren mahaigaineratzen hasi ginenean, ume eta gazteen mundua oso garrantzitsua dela komentatzen
|
genuen
guk. Izan ere, txikitan antzerkia egiteak ez du derrigor esan nahi antzerkilaria izango zarenik, baina zaleak sortzen ditu, eta horrek antzerki sare osoa elikatzen du:
|
|
|
Era berean, Londresen bizitzea gogorra da, oso garestia baita, baina ahalduntzeko balio izan zidan. Eskolak ematen dizun indar edo harrotasun horrekin, itzultzerakoan, egun konpainiako kide garenok asko nabaritu
|
genuen
gure jarrera aldatu egin zela.
|
|
|
Terrazan nirekin jarrita zegoen laguna Ixone Sadaba bilbotarra zen. Xanpaina edan
|
genuen
gure begi harrituekin, munduaren geopolitika eta ikuskera aldatuko zuen gertaera haren aurrean mutu.
|
|
|
Hiru argitaletxeak lan ikaragarria egin du antzerki testu, saiakera eta gogoetarako liburu bikainak plazaratuz. Guk ere zortea izan genuen eta argitaletxearekin plazaratu ahal izan
|
genuen
gure lehen obra handiaren gidoia: 8 Olivettis poéticos antzerki lanaren edizioan Eva Forestekin lan egin nuen buruz buru.
|
|
|
“Itsasoak ez dauka puntarik! ”, hala esan zion Armintzako arrantzale batek Maria Urzelai taldeko kideari. Armintzako portuan geunden eta espazio bat eraiki
|
genuen
gure ikerketa eta jokoak egiteko. Maria inprobisazio bat egiten ari zen eta handik zebilen erretretadun arrantzaleak entzun zion itsasoaren beldur zela.
|
|
|
Ondoren Elantxobeko aterpetxera joan ginen. Elantxobe herriaren goialdean, autobusari plataforma birakari baten bitartez buelta ematen zaion plazatxotik porturaino egin
|
genuen
gure kalejira esperpentikoa, herritarren harridurarako! Elantxobe ondoren Ea herrian ere izan ginen.
|
|
|
Tabernan guraso gutxi batzuk berriketan eta askoz gehiagorik ez. Guk ere kafea hartu eta kultur etxean muntatu
|
genuen
gure ohiko eszenografia. Mahai bat, aulki bat eta ardo botila.
|
|
|
Irabazitako diruarekin Londresko azken egunak Lorence eta Annerekin pasatu nituen, bizikletaz hirian paseatzen, Big Ben inguruetan eta Tamesis ibaiaren ertzean kantatzen eta oihukatzen. Azken egunean etxean xanpainarekin ospatu
|
genuen
gure despedida, Mano Negraren Mala vida dantzatuz.
|
|
|
Pueyok eta biok argi ikusten
|
genuen
gure ideiak, gure ametsak, gure esperimentazioak, gure sorkuntzak aurrera eramateko topagune bat behar genuela. Elkartzeko eta lanean jartzeko leku bat.
|
|
|
2011ko azaroan Iasone Parada oreretarra eta 2012ko urtarrilean Irantzu Azpeitia bilbotarra Artedramaren parte izatera pasatuko ziren. Leioan kokatu
|
genuen
gure lehen egoitza eta bide berri bati ekingo genion. Itsasontziko eskifaiaren parte garrantzitsu bilakatu ziren Iasone eta Irantzu.
|
|
|
Arrazoinamenduzko puzzle imajinaezinak sortzen dira aktorearen motorra pizteko, baina ez dut uste honek aktoreari asko laguntzen dionik eta, kontrara, aktorea blokeatu dezakeela uste dut. Egia da ordea, eta askotan aipatzen
|
genuen
gure artean, justifikaezina justifika dezakezula horrela, eta antzerkirako hori oso tresna indartsua dela.
|