|
2000
|
|
|
Izan ere, hamalau urtetik gorako bi miloi t' erdiko populazioa duen EuskalHerri penintsularretik, %54, 1ek egunerokoa du egunkaria irakurtzea. Hori bainogehiago dena, aipatzekoa da, halaber, egunkari bakarra irakurri
|
ez
ezik bi eta hirueskuratu eta irakurtzeko zaletasuna erakusten dutenen kopurua: %20, 7.
|
|
|
Horretan, eragin mediatikoak foma berezia hartzen du, estatu indartsuenekinposatu nahi duten errepresentazioa islatzen eta ezartzen baitute hedabideek, moduerrutinazko batean. Euskal Herriak, kasu, beste bi nazio indartsurekin lehiatu behar dumediatikoki, eta, botere harremanean
|
ez
ezik sare mediatikoan ere gutxitua agertzendenez, gertaera, pertsonaia, toki eta momentu garrantzitsuak Espainiaren eta Frantziaren ikuspegi nazionalaren arabera ematen zaizkio antolatuta eta eraikita, hedabiderik nagusienen eskuetatik behinik behin.
|
|
|
Herritarrak
|
ez
ezik, beste herriak ere kontrolatzeko interesa izaten dute estatuek. Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete, haien subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz.
|
|
|
Esanahiaren dimentsioa
|
ez
ezik, horrek definitzen du ikuspegi psikoanalitikoa.Eszenaren kontzeptu hau lehen deskribatu dugun Moreno-ren ikuspegi psikodramatikoaren berdintsua da.
|
|
|
Neurehomeopataren aurrean eseri naiz. Oso ongi hartu nau; neure ondoez fisikoez
|
ez
ezik, neure buruaz ere arduratzen da. Oraindik bukatu gabe dudan artikuluaz gogoratzennaiz.
|
|
|
Formalki, lortuko zenakordioak (1940ko martxoan) ez zuen Ministroa izango sinatzaile, eta konfidentziazkozirkular gisara zabaldu zen adostutakoa, buletin ofizialera pasatu gabe. Bestalde, oraineuskaraz
|
ez
ezik katalanaz ere arduratzen dira agintariak, bietarako arau orokor berakproposatuz.
|
|
|
Arauek agintari zibilak
|
ez
ezik eliztarrak ere ukitu zituzten: Gobernari etaGotzainak, baina baita Alkate eta Parrokoak ere.
|
|
|
Elizaren kasuan, arau jakin batzuk
|
ez
ezik hizkuntz ohitura eginak zituen elizbarrutiak, aurreko hamarkadetan duintasun berriz eraman nahi izan zirenak, gainera (ikusi besterik ez dago, adibidez, nola eman zitzaion leku hizkuntzari, eta nola gozabertako euskara Gasteizko Gotzaindegiaren Buletinean eta Katekesian).
|
|
|
Baina Elizan zaharra zena eta Monarkian Administrazio eta Eskola bidez egin nahiizan zen hizkuntz politika nahikoa aldenduak zeuden beren irizpide eta helburuetan.Eta, aldenduak
|
ez
ezik, kontra ere bai arlo batzuetan. Eliza erromatarraren EuskalHerriko (eta beste hainbat tokitako) hizkuntzazko kulturapenean historikoki alde kritikagarririk franko ageri bada ere, arlo honetan elkarren lehian jarri ziren bi botereenhizkuntz politiken aldea nabaria da.
|
|
|
Komentuak bazituen bere sermolariak, etxean
|
ez
ezik inguruko eta probintziakoherrietara euskaraz mintzatzera joan ohi zirenak. Predikari euskaldun hauen arteaneman ditzakegu A. Mitxelena Nagusia, J. M. Bengoa debarra, J. A. Amundarainorendaindarra, J. Lasa matximentarra, eta besterik.
|
|
|
Protagonista nagusiekin batera, erakunde bakoitzeko bigarren eta azken mailakoagintariak ere bazeuden (Gobernariak, Guardia Zibil Buruak; Alkateak, Parrokoak, komentuetako Nagusiak), eta, dena jasan edo gozatzen, Mugimenduko ekintzaileak etakristau eliztar xumeak. Azken hauek, gainera, norberaren ekimenaren edo gogoarenarabera, ikusle
|
ez
ezik salatari ere bilaka zitezkeen.
|
|
|
99; Ferrer 1985: passim), beren familiartepolitikoan
|
ez
ezik Errepublikarenean geratutako korronte batzuetan ere (Rossell 1977: 78).
|
|
|
Monarkia isabeldarrak edo canovistak gaztelaniaz bakarrik egiteko joera makurrabaldin bazuen, karlismoarentzat, aitzitik, euskara edo katalana ez ziren izan sekulahizkuntza arrotzak, inoiz gudaroste karlistako euskaldunen hizkuntz ohiturez zenbaittalde gaztelau elebakar kexu izateraino. Bestalde, armak irabazle suertatu eta berariazko Aldundiak eratu zituztenean, euskararen aldeko politikarik ere egin nahi izanzen, arrazoi ideologikoengatik
|
ez
ezik hizkuntzari aitortzen zioten kultur balioagatikere.
|
|
|
Testu baten irakurketan egiten diren etenaldietariko batzuk ez dira testuan preseski adierazita egoten puntuazio marken bidez. Diskurtsoan etenak egiteari, idazlearenestiloak nola hiztunarenak ere eragiten diote. Koma gabeko esaldi luzeak aurkitzekoaukera kontuan hartu behar da, eta horrekin batera, puntu egokiak aurkitzea horiekegiteko, zeren diskurtso jarraituaren sintesiak, eten barik, antinaturala
|
ez
ezik, entzulearen baitan itolarria ere eragiten baitu.
|
|
|
– Aditzen erro silababakarrekoei dagozkien azentu markek erroa topatzekoazterketa morfologikoa behar dute; azterketa hori, korapilatsua
|
ez
ezik, osogarestia da, konputagailuen ikuspuntutik. Hala ere, hiztegi eta programaziotramankuluen laguntzaz alderdi hau kontuan har daiteke, mugak dauzkan arren.
|
|
|
Hizkuntzabakoitzak kulturaren arabera eratzen ditu gizonaren moldeak eta kategoriak. Alabaiñamolde eta kategoria horien bidez mintzo gera; mintzatu
|
ez
ezik, naturaleza aztertu erehizkuntzaren hausnarbide horietxen bidez egiten dugu, fenomenu edo lotura hau edohura erreparatuz ala alde batera utziz. Gure pentsakera osoa, hortaz, hizkuntzarenarragoa horietan urtzen da, eta gero hormatzen edo gogortzen; eta munduko gureezaguera horietxek oiñarri diralarik eraikitzen dugu?
|
|
|
Karlistaden garaian ere, kontrabandoa ohiko ekimena zen, bai Kantabriara zein Burgosera joan etorriak eginez. Harreman honen eragina ongi islatu da Karrantzako makina bat baserritan, euskal baserrien ohiko ezaugarriak
|
ez
ezik, Kantabria aldekoen ezaugarriak baitituzte.
|
|
|
Frantziako hezkuntza sistema nazionalaren sorreraz hitz egiteko, nahitaez iraultza frantsesari luzatu behar diogu begirada. Hezkuntza arloan sistema horrek izan dituen eraginak, nahiz bat batekoak ez izan, Frantzian
|
ez
ezik Europa osoan ere nabarmenak izan dira60 Helburuak gauzatzeko urte asko pasa behar izan arren, Iraultza frantsesak hezkuntza sistema nazionalaren zutabeak ezarri zituela esan daiteke, eta errealitate hau guztiz oinarrizkoa da Estatu Nazio frantsesa eraikitzeko gertatu zen prozesuan61 Horrela, 1789ko abenduan aldarrikatutako dekretu baten bidez, Nazio Biltzar Konstituziogileak garbi asko eraku...
|
|
2001
|
|
|
MUTIL ASKO./
|
ez
ez
|
|
|
Beste aldetik, azken urteotan indarra hartzen ari denprozesuzko egitarauen bidez adierazitako paradigma berria dugu. Egitarau horietan, azken emaitzak
|
ez
ezik, prozesuek betetzen duten zeregina ere azpimarratzen da.
|
|
|
Berak egindako lanek Erdi Aroko Nafarroakohistoria ezagutzen lagundu digute, gertakizun politikoak, askotan ondo dataturikez zeudenak?
|
ez
ezik, beste zenbait alderdi ere argituz: erresumako hiribilduensorrera eta hasierako garapena, XI eta XII. mendeetan kristau eta musulmanenarteko harremanak, frantsesen inmigrazioa eta abar.
|
|
|
Eliz erakundeetan ere agertzen dira eskumenjudizialak: Iruñeko apezpikuak bere epaimahai berezia zuen klerigoen arteko auziak
|
ez
ezik, auzizibilak ere ebazteko. Zenbait monasteriotan, badirudi horrelako botereak gozatzen zituztela abadeek.
|
|
|
Bigarren iturria berezia da: kasu honetan, hitzek
|
ez
ezik irudiek ere hitz egiten digute. Albeldan, X. mendearen amaieran, Vigilano a deituriko kodizea idatzieta irudiztatu zen.
|
|
|
Plakak
|
ez
ezik, kontraplaka deritzonak ere ager daitezke. Izan ere, VII.mendean gauza normala zen plakak beste kontraplaka bat izatea (alde bakoitzetik bat, beraz).
|
|
|
Metalezko piezak
|
ez
ezik, zeramika eta beirazko ontziak ere agertzen dirahilobietan. Zeramika eta beira hileta deposituaren zati dira; hau da, sinesmenekindute erlazioa, hots, heriotzaren ondoko bizitzarekin, aurreko piezak ostilamendupertsonalaren elementuak izanik, hildakoak bere eguneroko bizitzan erabilitakoak.
|
|
|
Buzaga n, plakek
|
ez
ezik, gainerako materialek ere iparraldeko eraginaazaltzen dute: armak ugariak dira (hogeita bat lantza punta, scramasax bat osoriketa beste batzuk zatika...), briquet ak9, aplike eskutiformeak, etab.
|
|
|
Espezialistek berekere joera erabat kontrajarriak azaltzen dizkigute. Garai Iluna
|
ez
ezik,, garai polemikoa, ere badela esan dezakegu.
|
|
|
bat ere ez agertzea da. Berezitasun hori mendebaldeko Europan
|
ez
ezik, Penintsulara etorri orduko bisigodoen aztarnategi guztietan atzeman izan da.
|
|
|
Izanen da gure artean, guri
|
ez
ezik, kanpotarrei ere galderak eginarazikodizkien eta mundua nolakoa den azalduko dien euskal sortzailerik. Izanen daizkiriatzaile arrotzik, gure hizkuntza bitarteko dela, bihotzaren zolaraino landatukozaiguna, amorrua eta bakea, mina eta plazerra txertatuz.
|
|
|
Honekguztiak konfiantza ematen dio euskal irakurleari, normalizatu egiten du euskal obrenirakurketa, militantzia kulturalaren zirkulu mugatuetatik atera egiten du euskarazekoitzitako obren irakurketa. Euskara
|
ez
ezik, euskarazko literatura da mamu estraluzido izatetik kontsistentzia pittin bat izatera igaro dena. Euskal instituzio literarioa errealitatearen zati bihurtu da.
|
|
|
Pako Aristiren azken elaberriko pertsonaia batek dioenez1, Joseba Sarrionandia«gure artean den poeta handiena» dugu. Halako baieztapen kategorikoakarriskutsuak direla jakin arren, nik neuk ere beste horrenbeste esango nuke etapoeta handia
|
ez
ezik, narratzaile handia ere dugula gaineratuko nuke. Hor dauzkagu Narrazioak, Atabala eta euria eta Ifar aldeko orduak bilduma ezagunak (baitaMiopeak, bizikletak eta beste langabetu batzuk bilduma txikia ere); eta lanhoriekin batera testu labur eta ezberdinez osatutako Ez gara gure baitakoak, Hanizanik hona naiz eta Hitzen ondoeza miszelanea lanak ere ahaztezinak dira.
|
|
|
horren zentzua: Sarrionandiak idazle legez
|
ez
ezik, indibiduo legez ereerresistentzia planteatzen du bizitzaren esparru ezberdinetan, bere lanetan behin eta berriro agertzenden bidaiaren metafora hemen kokatzen delarik gure irakurketaren arabera (ik. Azkorbebeitia 1996,1997a eta 1997b).
|
|
|
Elkarrizketa gehienetan, makinabat egin zizkidaten?, lehenago edo beranduago ateratzen zen gaia: beste emakumeidazle batzuekin parekatzen ninduten eta literaturaz
|
ez
ezik, emakumea izateakzein neurritan eragin duen ere galdetu izan didate. Komunikabideek arreta bereziaeskaini zidatela onartu beharra daukat, eta hori ezinbesteko faktorea da liburubaten arrakasta ziurtatzeko orduan.
|
|
2002
|
|
|
lan elkartuko kooperatibak eta lan sozietateak. Lehenengoan garapen propioa esleitzendio Borjak MCC taldearen ibilbideari, Euskal Herrian
|
ez
ezik atzerrian ere eredubihurtu baita ekonomia sozialaren esparruan zein toki garapeneko estrategienarloan ere. Hamaikagarrena lanari eta gizarte antolaketari eskainitako kapitulua da.Bertan, Garikoitz Otazuak azterketa zabala gauzatzen du lan merkatuaz.
|
|
|
Euskal ekonomiak diziplina moduan duen ezagutza ofiziala hutsaren hurrengoa da, eta errealitate horrek eremu honetan daudengabeziak ulertarazten ditu. Egoeraren premiak eraman gaitu batik bat unibertsitate jardueran gabiltzan egileok elkartu eta unibertsitate eta hezkuntza sistemandihardutenentzat
|
ez
ezik gizarte zein ekonomia eragileentzat erabilgarri izan nahiduen testua prestatzera.
|
|
|
XIX. mendearen erdialdeko urteetatik hasi eta Bigarren Mundu Gerrara bitartekourteek egin zuten garai luzean, ekonomian
|
ez
ezik gizartean eta politikan ereeragina izan zuten aldaketa sakonak gertatu ziren Euskal Herrian. Aldaketa horiengako nagusia funtzionamendu kapitalistaren moduak orokortzea izan zen; horrenerakusgarri garrantzitsuena, merkatuak funtzionamendu ekonomikoaren tresnaerregulatzaile gisa hartu zuen eginkizun nagusia da.
|
|
|
Hasieran aipatu bezala, ingurumenak
|
ez
ezik lurraldearen antolaketak ere gizartearen kezka eta interesa erakarri ditu azken urteotan. Hainbat urte luzez hirigintzarekin nahastu bada ere (areago, hirigintzaren menpeko gisa hartua izan den arren), gaur egun estatus eta praktika propio eta nabarmenez hornituta dakusagu lurraldearen antolaketa.
|
|
|
Nafarroa Garaian ere, EAEn legez, Lurraldearen Antolaketarako Artezpideakdira lurralde tresna nagusia, gainerako tresnentzako erreferentzia; eta NafarroaGaraiko lurralde osorako
|
ez
ezik, eskualde ezberdinetarako ere LAA bereziak eginlitezkeela dio 1994ko Lege Foralak. Ordea, funtsezko tresna izanik ere, hainbatarazo eta konplexutasun medio (eta zirriborroak zirriborro), egundaino ez daLAArik onartu Nafarroa Garaian.
|
|
|
Hain zuzen, EAEko lurralde osoan komunikazioa eta garraioa erraztekosistema hierarkizatu bat zehazten dute, aniztasun handikoa eta elkarri lotua. Jakina, EAEren baitako harremanak
|
ez
ezik, EAE eta atzerriaren arteko komunikazio etagarraio fluxuak bideratzea ere bilatzen dute, LAAen helburu gorenetakoa horixeberori da eta: EAE Europan kokatzea, Arku Atlantikoaren eta Ebroko Ardatzarenbelaun gisara.
|
|
|
Agente ekonomiko eta sozial guztienparte hartze zuzenak eta aktiboak prozesua aberastuko luke, eta askotanproiektu horietan sortzen den gatazka desagertuko litzateke. Beraz, proiektu horiek
|
ez
ezik, azpiegitura politika orokorrak ere zilegitasuna lortukolukete gizartean.
|
|
|
Ziklo konbinatuko plantak gas naturalaz hornitzen dira, energia elektrikoaproduzitzeko. Beraz, zuzenean kontsumitzeko
|
ez
ezik, gas naturala baliagarria daenergia elektrikoa sortzeko ere.
|
|
|
Arrantzaren kasuan, euskal arrantzaleak ospetsuak izan dira mundu osoan, aspalditik adituak izan baitira jarduera horretan. Horrela, baleak harrapatzen, adibidez, oso trebeak izan ziren XVI. mendean, eta horrek Ipar Amerikako kostaldera eraman zituen, balearen bila
|
ez
ezik bakailaoaren bila ere. XVIII. mendetikaurrera Ingalaterraren boterea hedatuz joan zenean, arrantza eremu horietatik aldeegin behar izan zuten, eta hori zela kausa, zenbait portutan, bereziki Gipuzkoan, jarduera hori gainbehera joan zen.
|
|
|
Ezbairik gabe, gaur egun Euskal Herriko ekonomia sozialeko erakuslenagusia Mondragon Corporacion Cooperativa dugu. Euskal Herrian
|
ez
ezik, estatuan ere hori da ekonomia sozialeko erakunde nagusi eta ukaezina. Horrezgain, Hego Euskal Herriko industria talde garrantzitsuena da MCC.
|
|
|
Produkziora bideratutako zerbitzuen artean, enpresentzako zerbitzuak diragarrantzi handienekoak, arrazoi kuantitatiboengatik
|
ez
ezik, beren izaera estrategikoagatik ere. Jarduera multzo honetan denetarik sartzen da, baina batez ere elementu komuna dute:
|
|
|
c. Aldaketa demografikoak, batez besteko bizi itxaropenaren ondorioz; aldaketa hauek luzaroagoan hartuko diren erretiro pentsioak
|
ez
ezik, osasun laguntzak eta gizarte zerbitzuak ere ukitzen ditu.
|
|
|
Langabezia berriaren barnean egoera oso ezberdinetako gizakiak daude, larrialdi ekonomiko iragankorren baten aurrean daudenetatik hasi eta gizarte bazterketako egoera larrienetan daudenetaraino. Kasurik larrienetan, gabezia ekonomikoa
|
ez
ezik, senitarteko loturen haustura, kultur loturen haustura eta gizarte loturen etendura ere gertatzen dira.
|
|
|
Atzerritik Euskal Herrirako kapitalen etorrera gero eta garrantzitsuagoa denarren, euskal kapitalen kanporaketa ere garrantzi gorakorra hartzen ari da. Euskalenpresa askoren estrategietan kanpoko merkatuetara hurbiltzea
|
ez
ezik, herrialdedesberdinek eskaintzen dituzten hobari zehatzez9 profitatzeko lerroak ere indartzen ari dira. Beraz, enpresen nazioarteratze estrategien artean esportaziogintza lerro bat dago, baina ez bakarra.
|
|
|
Hirugarren pentsaerarentzat euskararen presentzia onuragarria
|
ez
ezik, ezinbestekoa zen unibertsitateari. Euskal, abizena eransteko orduan.
|
|
|
Europa osatzen duten estatuen arteko mugak geroagoeta lausoagoak dira, eta muga horiek zeharkatzen dituzten herritarrak geroago etagehiago. Euskal Herriko enpresen merkatua Euskal Herri txikia baino askoz zabalagoa da, eta euskal herritarrok Europan zehar
|
ez
ezik, mundu osoan zehar beharkodugu mugitu. Dagoeneko nabaria da; hasiera baino ez, ordea:
|
|
|
Ingelesa, frantsesa, alemana... geroago etagehiago dira hizkuntza horiek hitz egitea eskatzen dutenak. Badira unibertsitate arloko ikastetxeak, ohiko gaietan
|
ez
ezik, hizkuntzetan ere jendea trebatzen dutenak, Euskal Herrian bertan: Lea Artibaiko Ingeniaritza Eskola, Bidarteko ESTIAzentroa, eta Mondragon Unibertsitateko Humanitateak eta Enpresa ikasketak, esaterako.
|
|
|
Hau da, ohiko hiztegi eta lexikografia lanek jasotzen ez dituzten hitz eta unitateterminologikoak biltzen dira testu horietan. Izan ere, bildu
|
ez
ezik,. maiztasun handiz ageri dira (ohiko testuetan baino askoz ere maizago). Terminologiak estandarra izan behar du, komunikazio eraginkorra eta nazioartekoproiektu eta iritzi trukaketa bermatuko bada:
|
|
|
Hurbilpen horiek guztiak, eta, halaber, horien konbinaketetatik sor daitezkeenak ongi ezagutu lituzke irakasleak, eta ezagutu
|
ez
ezik, identifikatzen erejakin lituzke metodologia eta ikasmaterialetan. Guk hemen lehena aztertuko dugu soilik, ustez hizkuntzaren funtzionamendu sozial eta holistikoa batzenduelako, eta, gainera, didaktikarako ez ezik, gela barruko ikerketarako ere irizpidegarbiak eta tresna egokiak eskaintzen dituelako.
|
|
|
Hurbilpen horiek guztiak, eta, halaber, horien konbinaketetatik sor daitezkeenak ongi ezagutu lituzke irakasleak, eta ezagutu ez ezik, identifikatzen erejakin lituzke metodologia eta ikasmaterialetan. Guk hemen lehena aztertuko dugu soilik, ustez hizkuntzaren funtzionamendu sozial eta holistikoa batzenduelako, eta, gainera, didaktikarako
|
ez
ezik, gela barruko ikerketarako ere irizpidegarbiak eta tresna egokiak eskaintzen dituelako.
|
|
|
Hasiera mailako ikasleei
|
ez
ezik, gainerako guztiei ere adierazi behar zaiederrigorrezkoa dela hainbat kontsulta material eskura izatea: gramatikarenbat, metodoren bat (Bakarka, adibidez).
|
|
|
Oinarrizko ideia honako hauda: hiri osoa arkeologiaren bidez ikertzea, baina aldi guztiak eta mota guztietakoaztarnak kontuan harturik, hau da, zaharrenak eta berrienak, zeren eta helburua hirihorren historia berregitea baita, jatorrian hasi eta gaur egunera artekoa, alegia.Zentzu horretan, gure jakintza-gaiak, hirian egiten den arkeologia
|
ez
ezik, hiriarenarkeologia izan behar du6 Azken finean, edozein arkeologia adarretan gertatzenden bezala, gure arkeologiak ere helburu zientifikoa izan behar du nahitaez, etahelburu zientifiko horren oinarria hiria eta bere garapen historikoa ezagutzea da.Dena den, kontuan hartzeko beste ohar bat ere egin behar dugu: gauza bat izangoda hiriaren elementuak deskribatzea eta zehaztea, baina beste bat elementu horienarteko barne erlazioak ezagutzea, eta etengabeko aldaketak ulertzea.
|
|
|
Horrela baino ezin izango dugu ulertu hiriaren konplexutasuna. Beraz, ondare eta aberastasun arkeologikoa lur azpian
|
ez
ezik, begienbistan ere bilatu behar da.
|
|
|
garaiko Alemanian, belaunaldien eta espirituaren agerpena aldarrikatuzuten, garapenaren eboluzioa azaltzeko. Historiaren motorrak, prozesu ekonomikoeta politikoetan
|
ez
ezik, pertsonaia famatu eta eraginkor batzuen eskuetan ere bazeudela erakutsi nahi zuten. Beste era batera esanda, aktore historiko haiek ziurtasunez eta asmamenez zuzendu zuten garapenaren prozesua.
|
|
|
Kanpoko botere horrek, Estatuaren itxurapean azaltzen zaigunak, ez zituen onartzen aurretik ziren gorputzpolitikoak. Bide horretatik, indibiduoak
|
ez
ezik Euskal Komunitateak ere baztertuzituzten.
|
|
|
Madrilen
|
ez
ezik, esango nuke Euskal Herrian ere Riquer ek ikusi duen arriskua badagoela, politikaren arloan, gizartean eta baita unibertsitateetan ere. Horrenaurrean, zer egin dezakegu historialariok?
|
|
|
«Si de los fugaces sucesos quieren sacarse los hechos permanentes, verdadero objeto cientffico de la historia, hay que reducir el orden cronologico del sucederal evolutivo del hacerse, y no caer en pragmatismo excesivo». Labairurena
|
ez
ezik, Unamunok goraipatu egin zuen Etxegaraik Euskal Herriaren Erdi Aroaz egindakolana, benetako historialari zintzo gisa; hala ere, lotuegia ikusten zuen garaiangaraiko datu zehatzen esanahira, eta imajinazio gutxikoa zeritzon. Horregatik, informazio berberean oinarrituta, Unamunok bestelako interpretazio teorikoagoakegin zituen.
|
|
|
Arriskua areagotu ahala, bizi babesa murriztu egiten da: «Arriskuaren gizartea aseguratu gabeko gizartea da non babesaren printzipioa ekonomikoki
|
ez
ezik, ikuspegi mediko, psikologiko, kultural eta erlijiosoan ere baztertua izan den» (Beck, 1997b: 46).
|
|
|
Indibidualizazioa eta destradizionalizazioa, bereziki, lehen atalean landuko diren arren, kontzeptu horiek beren zentzu zabalenean ulertzeko, hiru azpiatalak hartu dira kontuan. Gainera, indibidualizazioaren eta destradizionalizazioaren ideiak klase eta familia ikuspegitik
|
ez
ezik, komunitatearen ikuspegitik ere jorratu ahal dira. Lan honen 3.2.2 atalean azken ideia horri helduko zaio, nortasuna gizarte garaikidean, eraikuntza anbibalente modura?
|
|
|
Ekonomia eta gizarte eredu berrian,, baztertuak? enplegu ezaren ondorioz baliabide ekonomikoek mehatxatuta bizi direnak
|
ez
ezik, giza harremanek izaten dituzten testuingurua,, sare harremana, ere ahuldua duten guztiak dira.
|
|
|
Marjinalizazioa ulertzeko, enplegu eza eta zuzeneko ondorio materialak
|
ez
ezik, sare harremanak ere oso garrantzitsuak direla aipatu da. Horren ildotik, bazterketa oso kontzeptu zabala dela jabetzeko eta pertsonaren lehen bizipenetan ere pairatzen dela frogatzeko (denborarekin areagotu egingo dena noski), Arartekoaren tesia berretsiz, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) Eskola Kontseiluak bere azken txostenean esandakoa aintzakotzat hartzekoa da:
|
|
|
Eskola gutxi batzuetan, ezintasun fisikoak, psikikoak, arazo sozialak dituztenak edo gutxiengo etnikoak biltzen dira. Hori hezkuntza sistemaren porrota
|
ez
ezik, gizartearen porrota ere bada, harreman sare ahulak adinean aurrera joan ahala bazterketarako aukera guztiak baitakartza.
|
|
|
44) ez dator bat lanaren ikuspegi funtzionalean oinarrituz errenta eskubidea soilik aldarrikatzen dutenekin. Zuberoren iritziz, lanak izaera funtzionala
|
ez
ezik izaera emantzipatzailea ere baduenez, lanaren bidez esfera ekonomiko publikora heltzeko eskubidea (baina baita betebeharra ere) hiritartasun eskubidearekin lotuta dago.
|
|
|
Familia desberdintasun sexualen jatorria izan ez arren, banaketa sexuala sortzen eta birsortzen den esparrua den heinean (del Valle, 1995), sexu rolaren araberako eginbehar aurrezarriak eraldatzea gizonen jarreraren esku ere badago, ikusi berri den okupazio sisteman
|
ez
ezik, eguneroko lanean, familia lanean ere (aitatasun aktiboaren bidetik esaterako).
|
|
|
Lehen itxura batean hala badirudi ere, Beck ek (1998a: 186) ukatu
|
ez
ezik, aurkakoa jazo daitekeela ere aurreikusten du. Malgutasun horrek, era berean, aukera berri bat ahalbidetzen du.
|
|
|
Beste hitz batzuetan, eta hauxe da tesia, segurtasunaren filosofia segurtasun teknikoaren filosofiatik bereizi beharraz ohartarazi behar da. Arriskuen definizioaren auzia zabaldu eta demokratizatu beharra dago, ekoizpen industrial tradizionalaren oinarriak
|
ez
ezik, zientzia, zuzenbidea eta politika ere eraldatuko lituzkeen aldaketa erradikala bultzatuz. Maila politikoan eta kulturalean erabakiak hartu behar dira, aurreikuspen teknokratikotik harago:
|
|
|
Azaldu berri diren bi jarrera horiekin, irakurketa
|
ez
ezik, argudiorako abiapuntuak ere batak zein besteak leku desberdinetan ezartzen dituztela froga daiteke.
|
|
|
Hiri garraio eramangarri baten ereduak kudeaketa publikoa eta hiritarren ardura
|
ez
ezik, bestelako aldagaiak ere hartu behar ditu kontuan. Esaterako hiri antolamendua, zeina garraio publikoan oinarritutako garraio eredua jasotzeko antola daitekeen, edota garraio pribatua bultzatzeko.
|
|
|
Ondoko orrialdeetan, arriskua eta sorkuntzarako aukera berriak bere zentzu zabalenean ardatz harturik, hots, zientzia eta teknika
|
ez
ezik, klase eta emakumearen ohiko biografia edota biografia burokratikoa (zeinak gero eta zailagoak diren erabakietan zatikatzen diren) ere, kontzeptuei ihes egiten dien errealitatea azaltzeko eta, bide batez, harreman moralak, sozialak eta politikoak berrirudikatzeko, hizkera berri baten beharraz oroitarazi nahi da. Horretarako, lanaren ondorioetan, kontzeptualizazioan urrats kualitatiboa emanaz, gizarte modernoaren
|
|
|
Izan ere, ekosistema kontuan hartzen duen bizimoduak, ekonomia eta ekologiaren harremana
|
ez
ezik, ekonomiaren eta politikaren harremana ere badu aztergai. Eta horrek, era berean, zientzian, administrazioan edo justizian ere eragiten du, berriki Itoitz edota Boroako kasuek erakutsi duten legez.
|
|
|
Honako hau da erronka: kalte, hondamendi eta kutsadura mailak ekidin eta murriztea
|
ez
ezik, eredu berri baterako, bitarteko, baliagarria ere bilakatzea.
|
|
|
Baina ez bere errealitatea ezta bere efektua ere. Hirugarren munduan
|
ez
ezik, herrialde industrializatu aberatsetako pentsamendu eta ekintzek, hazkunde ekonomikoaren lehentasunak eta bizitza ereduak, beste leku batzuetan ere gauza berbera erakusten dute: aberastasuna eskuratzeak edo areagotzeak lehentasuna du arrisku ekologikoen aurrean.
|
|
|
EIZAGIRRE, 2000a. Mehatxu nuklearrak
|
ez
ezik, astiro baina etengabeko krisi ekologiko globala hazkunde ekonomikoak ere badakar. Zentzu honetan, ingurumen borroka belaunaldien arteko justizia arazo bilakatzen da.
|
|
|
Gauzak horrela, zabortegien aukera mugatua da baldintza geografikoek eta orografikoek oztopoak jartzen baitituzte, Europar Batasuneko araudiak azken aukeratzat jotzeaz gain. Hala ere, errauskailuak kostu ekonomiko itzelak
|
ez
ezik, hiritarren aldeko gaitzespen zabala ere badu.8
|
|
|
diren gizartean, desberdintasunak
|
ez
ezik, kulturen arteko komunikazioa ahalbidetuko duen gizarte eta kultura intregaziorako sistema ere nahitaezkoa da. Hala baino ez dira bermatuko, gertutasuna?
|
|
|
Komunikabideek eta publizistek orainaren eta geroaren irudia eraikitzeko, materiala?
|
ez
ezik esperientziak marrazteko, hizkuntza, ere eskaini behar dute, kontrola mantentzen jarraitu nahi izanez gero.
|
|
|
Aipamen horretan sakontzeko ikus, bakoitzak bere erara: Sarasua, 1997; eta, Maalouf, 1999 Bestalde, euskal hizkuntza eta euskal kultura hizpide dituela, diagnostiko zuhur bat egiteaz gain, historian
|
ez
ezik, gaur egun ere, bi aldaera horiek jarrera politiko desberdinetan nabarmenduko ditu Andu Lertxundi-k (1998).
|
|
|
ezaugarritzat dituen gizarte garaikidea bere osotasunean irakurtzen saiatu behar da. Aurreko paragrafoetan Mardones-ek zuhurki adierazitakoa
|
ez
ezik, forma sozialen indibidualizazioa ere ematen da (horrek esan nahi duen guztiarekin: haustura ematen ari dela, alegia, gizarte industrialaren autokontzeptu eta arrazionaltasunaren euskarriekiko gatazka modernitatearen baitan).
|
|
|
2.2 eta 4.2 atalak); globalizazioa (ikus: Beck, 1998c); eta industria gizarteko kontzentzuaren amaiera (garapen teknikoaren arriskuak
|
ez
ezik, krisi ekonomikoa, zuzenbidezko Estatu demokratiko eta sozialaren krisia ere, etab.).
|
|
|
bat sortzea ez da erraza. Beck en ustetan, gizarte industrialeko kapitalismoaren teorikoek, XIX. mendeko pentsamendu soziala
|
ez
ezik gaur artekoa ere harrapatuta duena, modernitatearen figura historikoa, ezinbesteko baldintzatzat, darabilten heinean, figura sozial berria sortzeko zailtasunak bere horretan jarrai dezake.
|
|
|
Ez da salbaziorako giltza. Hau da, aukerak
|
ez
ezik, arriskuak ere ematen direla onartzen du, ez da itsua arriskuen aurrean.
|
|
|
Normatiboki
|
ez
ezik, funtzionalki ere zaharkituta geratu da, buruzagitza politikoaren lehia oinarri darabilen demokraziaren teoria enpirikoa. Ideia haietaz, ikus:
|
|
|
Dena dela, atalarekin amaitu aurretik, aurkeztu berri den jarreraren aurrean badira bestelako argudioak dituztenak ere. Eta komeni da norberaren argudioak eta proposamenak
|
ez
ezik, bestearenak ere ezagutu eta kritikatzen saiatzea. Horrela, helburu bikoitz bat lor daiteke:
|
|
|
Modernitateak gobernu politikoaren zentro bat du oinarritzat; batetik, modernizazioak autonomia, diferentziazioa edo indibidualizazioa esan nahiko du; bestetik, aldiz, arazo dibergenteen irtenbiderako sistema politikoan birzentralizazioa eta demokrazia parlamentarioaren eredua bultzatzen dira. Zentralismo eta parte hartze burokratikoaren ondorio ezkorrak izatea
|
ez
ezik, gizarte modernoa polizentrikoa dela ere baztertzen da, hots, gizarte modernoak zuzendaritzarako, zentro bat ez duela, ez da onartzen.
|
|
|
Baina, are gehiago, desberdintasun materialak eta horien ondorioak
|
ez
ezik, subjektu indibidualaren autonomiarako gaitasunak ere gaur egun inoiz baino sendoagoak diren garaietan, norbanako legez jarduteko eta norberaren nortasuna eraikitzeko bestelako baliabideetan ere desberdintasunak ematen dira.
|
|
|
Testuinguru horretan, gaur egungo gizakiaren arriskua eta aukera hautaketa horietan kanpotik gomendioak ematen dizkion inor ez egotean datza. Bestetik, hautatu ahal izatea, eskubide
|
ez
ezik, biziraupenerako betebehar bilakatu den honetan, norbanakoak gai izan behar du mugen jabe izaten, aukera batzuk hobetsiz eta beste batzuk baztertuz.
|
|
|
kontzeptua. Beharrezkoa da gizarte garaikidea modu egoki batean irakurtzeko betaurrekoak
|
ez
ezik, hitz berriak ere asmatzea, edo behintzat lehengoei zentzu berria ematea. Izan ere, XVII. mendeaz geroztik,, izadiari?
|
|
|
iraganda, demokrazian, ezarritako edo jarauntsitako markoaren etikak estetika ordezkatzearekin, denek gai berriekiko ardura morala erakusten dutela dirudien honetan, adi ibili beharra dago. Sozialismoaren eta komunismoaren ideiak edo suediar ereduko ongizate estatua
|
ez
ezik, merkatu ekonomia sozialaren eta Estatu nazionalaren dotrina ere birrindu dira.75 Demokraziaren itzalean, ahal
|
|
|
Irakurlearentzako oharra: bere gogoetak pertsona intelektual batenak
|
ez
ezik, Madrilgo Gorteetan eta Europako. Legebiltzarrean, urteak eman dituen batenak ere badira.
|
|
|
Ez da korapiloa askatu behar, baizik eta korapiloarekin bizitzen ikasi. Enpirikoki
|
ez
ezik, normatiboki eta axiologikoki ere. Nazioaren alde, neoilustratu neoliberalen demokrazia
|
|
|
Aurrizki eta adjektibo aniztasunarekin egin ohi du topo gizarte garaikideaz artikuluak eta liburuak irakurtzen dituen orok. Etengabe errepikatzen dira gizarte postindustriala, postmodernoa, informazioaren gizartea, kapitalismo berantiarra, sare gizartea eta gizarte postfordista terminoak, besteak beste. Luzea den zerrenda hori ez dela izengoiti arazo hutsa frogatu nahiko da lan honetan, gaur egungo gizartea hizpide duten eztabaida garaikideak, gai zehatzetara mugatuak
|
ez
ezik, gizarte garaikidearen definizioari zuzenduak ere badaudelako. Gizartea nolakoa den bilakatu da auzi nagusia, gizakia zer den.
|
|
|
Soziologia klasikoak
|
ez
ezik, soziologia garaikideak ere, industrialismo garatuaren sistema botere sozial autonomo eta geldiezin modura aintzat hartu behar dela onetsi du? (Beck, 1998b:
|
|
|
zen errealitatea. Espazio teoriko horiek jarrera bat hartzeko aukera
|
ez
ezik,, hausnarketa bat hartzeko, aukera ere ematen zuten.
|
|
|
–monopartidismo de dos laderas?), Manuel Rivas (2001) galiziarraren lana irakurtzea gomendagarria da. Manuel Fragaren Galizia hizpide duela, Rivasek egindako, kontserbadorismo espainiarraren historian?, modu ironiko batean, Bermejoren baieztapena berresten duten esaldiak topa daitezke, azalekoak
|
ez
ezik, lan honen helbururako sakoneko gogoetak ere badituztenak. Bazter horietan dagoen egoeraren berri izateko pasarte erakargarriak eta adierazgarriak aurkituko ditu irakurleak.
|
|
|
Hortik aurrera beste emanaldiei buruzko iragarpenak argitaratu ziren. Zaleek entzunaldien berri ematen zuten, eta, haiei esker, emankizunak Bilbon
|
ez
ezik, beste herrietan ere ondo entzuten zirela jakin ahal dugu.
|
|
|
Bilboko Santutxu auzoan Iluna Irratia hasi zen emititzen 1984ko otsailaren 9an, bertako auzo elkartearen lokaletatik. Santutxun
|
ez
ezik, inguru zabal batean entzun ahal zen seinalea; Otxarkoagan, Txurdinagan, Lemoan, eta Basaurin, besteak beste (Ibidem: 45).
|
|
|
Beste etenalditxo baten ondoren, 1992an hasi zen berriro emititzen. Berrikuntza teknologikoari ekin eta gero, gaur egun Gasteizen
|
ez
ezik ia Araba osoan entzun daiteke, baita Interneten bidez ere.
|