|
2000
|
|
|
Poemak, asmatu duzue," Begiak" du izena. Begiak
|
ez
ezik belarriak, mihiak, sudurrak, eskuak har dezaketen oro egiten du bere eta barne Patziku Perurenak. Koloreak, hotsak, dastak, usainak, ukituak... hau da, naturaren ñabardura guztiak izendatzeko ahalmena daukan poeta dugu Perurena.
|
|
|
Ez du lizardismorik egiten, ez arestismorik. Edonoizko fasetakoak direla, inkonfundibleak
|
ez
ezik balio absolutuko poemak ditugu bereak.
|
|
|
" BEZ: zergarena
|
ez
ezik, balio gehienak dira gauzei kanpotik erantsiak".
|
|
|
Edizio digitalak finkatzen diren heinean galdera batzuk agertzen dira etorkizunari begira berauen behin betiko formatuari buruz. Gaurko joerei so eginez gero, badirudi egunkari digitalek informazioa
|
ez
ezik beste zerbitzu batzuk ere, Interneteko atarien ildotik, eskainiko dituztela. Eztabaida guneak, chat edo salerosketa elektronikoa bezalako aukerak agertu dira dagoeneko hedabideen webguneetan.
|
|
|
Bi hiriburu horietan, ororen gainetik Parisen, Euskal Gobernuak laster bulego logistikoak antolatu zituen, oinarrizko azpiegiturak, kanpoko propaganda eta lan diplomatikoa aurrera eramateko
|
ez
ezik, baita atzerriratuei laguntza emateko ere. Bereziki helburu propagandistikoei hobeto heltzeko, teknikari suitzar bat ere kontratatu zuten, Goergen izeneko kazetaria, informazio jardunetan aritzeko, alegia.
|
|
|
Azken horien artean, 1940tik 1945era euskal milizianoen komunikabide bezala argitaratu zenGu da ri ren kasua dugu, hain zuzen. Gudari hilabetero atera zen, makinaz idatzita eta multikopien bidez. Haren helburua, euskal erresistentziaren moralari eustea
|
ez
ezik, jarraitu behar ziren lerro estrategikoak eta politikoak ere ezartzea zen. Adibidez, zenbait jelkide alemaniarzalek proposatzen zituzten kolaboratzeko edo negoziatzeko tentazioak saihestu nahi ziren.
|
|
|
Gizarte berrietan informazioa egitasmo estrategikoa bihurtu da etengabeko hezkuntzan murgildurik gaudelako. Beraz biblioteka publikoek informazioa
|
ez
ezik jakintza lortzeko bidean sakondu behar dute.
|
|
|
Talde lana, baliabide teknikoez ondo hornitua. Esan gabe doa, autoreka
|
ez
ezik, gaika eta aldika ere ezagutu genituzkeela Euskal Herriaren nahiz Euskal Herriari buruzko gorabeherak, liburuez besteko euskarriak alboratzeke.
|
|
2001
|
|
|
Molde ezezaguna, muga hori hautsiko duena eta mugaz honaindiko eta haraindiko euskaldunak gertuago jartzeko lagunduko duena. Gizarteharreman guztiak jokoan daude diru kontuetan; hartara, merkataritzakoak
|
ez
ezik, kulturarenak, politikarenak, inbertsioa renak... Oro izango da batuago eta hurbilago, neurri berbera erabiliko baitugu euskaldunok, Bidasoako mugaren gainetik.
|
|
|
Bestalde, Lafitte Frantziari lotuago ageri zen, bai mundu gerra baino lehen eta baita mundu gerra bitartean ere Petainen gobernu kolaborazionistak agindutako Frantzia eskualdekatzeko xedean itxaropena izan zueino. Xarr itonek berak aipatua du handik urte askotaraAintzin akogaraian Iratzederren bidez eskuratu zuela Engrazio Aranzadiren La Nacion Vasca, eta honek erakutsi ziola" nazionalismoak" politika bide asko zabal ditzakeela, independentzia
|
ez
ezik autonomia mota franko3.
|
|
|
Historiaren irakaspena guretzat: alemanek irabazi balute herri agintariek
|
ez
ezik Elizak ere ez zuen Ipar Euskal Herrian edo Frantzian, edo munduan?!, zinetako kontrakarrik erakutsiko nazien garaipenaren aurka.
|
|
|
Baita Afrikako eta Kubako gerrari buruzkoetan ere. Bertsoak eskaini
|
ez
ezik, historia aldetik komeni diren argibide guziak eman ere bai. Aztertu gabe ez da hori egiten.
|
|
|
Baina sail bat beste baten liburutik hartua zuen; eta orduan bai: nondik zituen esan
|
ez
ezik, egundoko gorantzak egiten zituen biltzaile horrentzat. Holakoek niri alde batetik mina ematen didate; eta, bestetik, lotsa:
|
|
|
Zenbat eta Za va la ren obren ezagutzan sakonago murgildu, harenganakonire miresmena handiago egiten zen. Zabala
|
ez
ezik sakona baita Zavalaren obra, herriliteraturaren adar eta adaxka guzti guztietara hedatzen dena. Ez da arrasto txikienaz teo ria oso bat eraikitzen duten horietakoa.
|
|
|
Nik nire oroipenak, eta nire adinekoek berenak, orduan ikusitakoak ez zaizkigu, ez, bizi garen artean ahaztuko. Ikusi
|
ez
ezik, entzun ere bai. Gerran ibilitakoek gauza asko kontatzen baitzituzten.
|
|
|
Eta urteetako lana burutu ondoren, egindakoari begira une batez gelditzea bidezkoa
|
ez
ezik beharrezkoa da, akatsetatik ikasiz aurrerako bidean hainbat arrisku ekidin ahal izateko.
|
|
|
Laburbilduz, dagozkigun eskubideen gaineko eskaerak erakunde eta botere publikoei exijitu
|
ez
ezik, jendaurrean eragina izan dezaketen beste marketing ildoak ere landu behar ditugu; besteak beste, Iparraldean eta Unescoren aldarrikapenetan erabili diren berberak, hain zuzen. Izan ere, (euskal) herri eta nortasunaren eskutik euskaran inoiz bilduko ez liratekeen horiek, hizkuntza horren balio kultural eta erakargarritasunaren bitartez saiatu behar dugu hurbiltzen; hori lortu ezean, gutxienez zailagoa izango litzateke haiengan euskararen aurkako jarrerarik errotzea eta hedatzea.°
|
|
|
Behi zentzudunak (sensata bovis) deritza hurrengo espezieari. Urteak joan eta urteak etorri nolabaiteko bilakaera izan du, informazioa biltzen
|
ez
ezik hausnartzen ere ikasi du. Hainbat urdail ezberdin ditu, batetik besterako informazioa pasatzen du, jario horren berri jabetu da eta zenbait informazio prozesatzeko eta han hemenka barreiatzeko gauza da.
|
|
|
Gio rgio Armani da izarra. Zuek hau irakurtzerako, memoria eta hemerotekan bakarrik egongo da Italiako jostunaren lana, baina aurtengo udaran, Paris, Milan edo Madrilgo dendetan
|
ez
ezik, Guggenheim Bilbao museoaren espazio nagusiak bereak izan ditu. Zer egiten du jostun baten lanak museoan?
|
|
|
2. Ez da erraza jakiten epe luzera zein ondorio ekarriko dituen, eraso hauen zuzeneko kaltearen baitan
|
ez
ezik, eraso horiekiko euskaltzaleok dugun erantzun eta aurrera egiteko kapazitatearen baitan ere bai baitago euskararengeroa. Oraingoz orain eta epe laburrera hiru ondorio sumatzen ditut:
|
|
|
Euskararen eragileei dagokie, halaber, hizkuntzari egiten zaion erasoen berri gure gizartean
|
ez
ezik nazioarteko estamentu eta erakundeetara iritsaraztea. Euskararen kontrako astinaldi honek nazioartean oihartzuna izatea garrantzitsua da, hango babesa jasotzeko ez ezik, erasoon eragileak deseroso sentitu daitezen eta hemengo herritarrak ere egoeraren larritasunaz eta transzendentziaz ohartu daitezen.
|
|
|
Euskararen eragileei dagokie, halaber, hizkuntzari egiten zaion erasoen berri gure gizartean ez ezik nazioarteko estamentu eta erakundeetara iritsaraztea. Euskararen kontrako astinaldi honek nazioartean oihartzuna izatea garrantzitsua da, hango babesa jasotzeko
|
ez
ezik, erasoon eragileak deseroso sentitu daitezen eta hemengo herritarrak ere egoeraren larritasunaz eta transzendentziaz ohartu daitezen.
|
|
2002
|
|
|
Diglosiak eragiten duen literatura benazkoa ez ote den galdetu behar diogu gure buruari, beste batzuek jorraturiko lana gider dugula. Galiziakoa
|
ez
ezik, Probentzakoa eta Euskal Herrikoa ditu aztergai Kortazarrek, Kataluniakoari aitortuz diglosiaren bide malkarretik irten izana.
|
|
|
Demagun euskararen ezaguera eta erabilera oso hedatuak dituen udalerri bateko biztanleek euren hizkuntzarekiko atxikimendu eta engaiamendu handiak adierazten dituztela; eta giro horri erantzun nahirik, udalak herriko denda eta lantegietan euskararen erabilera normaltzekoplangintza abian jartzeko proposamena luzatzen duela. Halako baldintzetan, ekimen horri ekitea txalogarria
|
ez
ezik, posiblea ere bada: Hizkuntzaren Gurpilaren arabera, euskarazko produktu/ zerbitzuen eskaera handia asebetetze aldera euskarazko produktu/ zerbitzuen eskaintza handiagoarekin erantzungo da, hartara, jendearen euskarazko kont sumoa ere areagotuko da.
|
|
|
Gabezia handiak diren memoria historikoaren falta eta soziolinguistikazko ezjakintasuna, norbanakoak
|
ez
ezik kolektiboak ere badira; guztien artean landu eta zuzendu beharrekoak, hain zuzen ere.
|
|
|
Karlsta d eko Unibertsitatean, adibidez, dena irakasten da suedieraz (atzerriko hizkuntzak eta datxezkien literatura eskolak
|
ez
ezik).
|
|
|
Suedieradunak %6 baino ez dira Suomin; hala ere, Unibertsitate propio elebakarrak dituzte. Besteak beste, euren Hezkuntza Sistema propio elebakarra izateak (elebitasuna
|
ez
ezik, eleaniztasuna bermatzen duena) eman die suedieradun suomiarrei, gutxiengo nabarmena izanik ere, euren hizkuntza eta kulturari heltzeko aukera.
|
|
|
Gero eta ikasle gehiagok daki euskaraz. Ikastoletan
|
ez
ezik, institutuetan eta beste ikastetxeetanDereduan neska mutil askok ikasten du.
|
|
|
Euskal gizartea ren eskubidea
|
ez
ezik, Euskal Herria renbeharra da Euskal Unibertsitatea, Euskal Herriko berezitasun linguistiko historiko kulturalak ikertuak, zainduak, garatuak eta hedatuak izan daitezen.°
|
|
|
Gure gizartean sustraiturik eta, aldi berean, erronka berriei erantzuteko prest egon luke. Jakina, globalizazioak eskaintzen dituen baliabideak erabiltzeko gaitasun osoa izan luke, horrela euskarari bost eraentza juridikoek ezartzendizkioten mugak gainditu
|
ez
ezik euskal diasporarekinetengabeko harremanean ere egon dadin.
|
|
|
Euskararen aldeko aldarrikapen honek, euskal abertzaleen ikuspuntuaren mugak gaindituz espainiar abertzaleengana iristeko egokia izan
|
ez
ezik, egun nazioartekohaizeak ere baditu bere alde. Aprobetxa ditzagun! °
|
|
|
Hasierako aldi honetan garatu zen Jihad kontzeptua ere (Islamaren aldeko ahalegin berezia; oker itzultzen da" gerra santu" gisa). Ahalegin hori barneko etsaiaren aurka (musulman bakoitzaren baitan)
|
ez
ezik kanpoko etsaiaren aurka ere zuzentzen da beharrezkoa bada, hots, Islama larriki erasotzen bada.
|
|
|
Lehenago? Nola ulertu behar dira iragan mende laurdenean Afganistango gerra horren baitannazioa rtean eman diren aliantza ezberdin
|
ez
ezik kontrajarriak. Zein aldetan legoke, adibidez, Pakistan txit erabakigarria?
|
|
|
joera, dinamika. Gure gizarte‘kristau’ garaikide guztiek, era eta maila oso ezberdinetan, duten ezaugarri komun bakanetako bat laikotasuna edo sekularizazio gero eta sakonagoa denean, islamdar herrialdeetan erlijioaren eragin soziopolitikoa mantendu
|
ez
ezik batzuetan gero eta biziagoa dela ikusteak kezkatzen gaitu.
|
|
|
Herrialde musulmanen kasuan, gainera, zauriak sakonegiak dira eta, orbandu ordez, gaiztotzeko ahaleginak baino ez ditut ikusten. Nekez maite
|
ez
ezik errespeta daiteke ezagutzen ez dena, eta Mendebaldeak egun Islamari buruz ‘dakiena’, Mendebaldeak berak asmatutako propaganda baino asko gehiago ez da.
|
|
|
Egia da hizkuntz normalkuntza esparru pribatuetan ezartzea zaila dela, interbentzio zuzenerako aukera gutxi dagoelako eta gizabanakoaren askatasuna urra daitekeelako. Baina, aipaturiko zailtasunak
|
ez
ezik, badaude bestelako arrazoiak ere; zientziari dagozkionak, esaterako. Marce Masa k salatzen duen bezala, gizarte zientziek ez dute esparru pribatua aintzakotzat hartu; ez, dagokion neurrian, bederen:
|
|
|
Simmel eta Giddensen" egunerokotasuna ren etenik ga beko egituraketa" kontuan izanda eta hizkuntza, gizabanako gertakizuna
|
ez
ezik, batez ere gizarte mailako fenomenoa dela jakinda, zera bururatzen zaigu: egunero eta etenik gabe sortzen ari diren gizarte sare berrietan gauzatu litzatekeela hizkuntz normalkuntza.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza bat ikastea gizabanakoaren mailako gertakizuna bada, hizkuntza horren hiztun osoa izateak izaera soziala du: pertsona
|
ez
ezik, gizartea ere tartean sartzen da, ezinbestez.
|
|
|
Adierazle sistema batek egoera soziolinguistikoarenberri zehatza eta jarraia eman du, aztergai dugun errealitate horren sail garrantzitsuenetan. Horrela, egoeraren berri eman
|
ez
ezik, horren bilakaera ere hartuko du kontuan.
|
|
|
P rogramen ebaluaketak, bere aldetik, abian diren ekimen eta programen emaitzak ditu aztergai, eta neurketarako prozedura bat baino gehiago da: egoeraren berri ematea
|
ez
ezik, programa eta ekimenek eragindako ondorioak agerian uztea bilatzen baitu. Horregatik, programen ebaluaketak helburu jakin bati zuzendutako baliabideen egokitasunaz edo ezereztasunaz hitz egiten digu; hau da, agerian uzten du hartutako bidetik jarraitzeak merezi ote duen.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak Euskaldunak munduan deritzan webgunea eragin bazuen betidaniko diasporari erantzuteko, urtarrilean aurkeztu du Euskal Fundazioak www. basquewo rd.net delakoa, Joseba Intxaustiren ardurapean. Aldi berean, on line jarriberria da nazioarteko ezarpenen esperientziak trukatzeko Intersarea.net; eta gero eta gehiago dira, atzerri aberri, harat honateko enpresa intranet pribatuak, datuak eta planoak
|
ez
ezik, pieza eta tresnen irudiak ere bideokonferentziaz bertatik bertara bailiren ikusi eta aztertu ahal izateko.
|
|
2003
|
|
|
Zaragozako kuartel militarrean, hiru urtez, presoei aitortza hartzen egon zen kaputxino nafarraren testigantza 36ko gerrari buruz idatzi diren lazgarrienetakoa da dudarik gabe. Kasu honetan, gainera, liburuan kontatzen dena
|
ez
ezik, liburuarekin gertatu dena oso adierazgarria da. Oso adierazgarria, frogatzen duelako oraindik ez dela posible askok aldarrikatzen duten isiltasuna.
|
|
|
Euskal kultur erakundea sortu zenetik, beti lan harreman sendo eta jarraikiak ukan ditu Eusko Jaurlaritzarekin, bereziki hizkuntza alorrean. Adibide gisa, azken hamar urte hauetako inkesta soziolinguistikoak (azkena
|
ez
ezik) guk eraman ditugu iparralderako, hizkuntza politikako zerbitzuen partaidetzarekin.
|
|
|
Esaterako, ikusten ikasi. Marrazten eta deskribatzen
|
ez
ezik, paisaiarekin batera meditatzen, sentitzen, bizitzen. Paisaiarekin historia birreskuratzen.
|
|
|
Emaitza akademikoak indartzeko, titulu bat eskuratzeko edota lan merkatuan aukerak ugaltzeko asmoz euskara ikastera zetorren jende multzo andana murriztu da, gizartean bestelako lehentasunak nagusitzen ari direnez edota beharrik antzematen ez dutenez euskara ikastera datorren jendea apaldu egin da. Horri guztiorri, belaunaldi helduek euskararen iraupena gazteagoen esku uztea, euskarazko ereduen bilakaera zein eragina (hezkuntza arautuan, euskarazko ereduek gora egiten duten heinean, gazteagoak diren ikasleen kopuruak beheranzko joera etengabea erakusten du) nola baita maisu maistren euskalduntze plangintzak edota sektore publikoa euskalduntzera bideratutako egitasmoek aspaldi goia jo
|
ez
ezik gainbehera datozela ere gaineratu genioke. Bada, oro har, eskariaren unadura begi bistakoa da.
|
|
|
2. Arrazoiak asko dira eta eremu desberdinetan egin da lan langintza hau indarberritu nahi bada. Besteren artean, sektoreak, etorkizun hurbilean eta nahikoa azkar, egoera berrira egokitu eta doitu egin behar du, eremu berrietara
|
ez
ezik eskari poltsa berrietara ere ikasle bila jo behar du, bere burua espezializatuz, hartarako egitasmoak beren beregi prestatuz. Baina, aldi berri honek plazaratuko dituen erronkei era egokian erantzun ahal izateko sektorea berrantolatu behar da.
|
|
|
Sarea berrantolatuz eta doituz askatzen diren bitarteko ekonomikoak ondorioztatzen den sarearen normalizazioa indartzeko erabili
|
ez
ezik Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren ezarpenak, hiztunek euskara balia dezaten aukerak ugaltzeko berariaz sortu den plan estrategiko honen gauzatzeak behar dituen udal mailako zerbitzuak indartzeko ere enplegatu genituzke (euskara beharrezko zein baliagarri eta euskara eskuratzeko ahaleginak egiten ari direnei erabiltzeko erraztasunak eskaini behar zaizkie), hartarako HEAko profesionalak b... Halaber, teknologia berrien erabilera zabalduz, ikasleen autonomia indartzeko eta merkatua bera hedatzeko urratsak egin behar ditugu.
|
|
|
Euskararen ikaste prozesuak nola baita eskaintza birdefinitu/ egokitu eta euskararen erabilera ahalbidetuko duten egitasmoekin uztartu behar ditugu. Era berean, euskara ikastera hurbiltzen diren pertsona helduen konpromisoa eta ahalegina saritzeko (ezagutzeko) mekanismoak ere ezarri behar ditugu (lo rtutako mailaren eta asistentziaren arabera beka sistemak, ikasten segitzeko erraztasunak, zertifikazio sistema homologatuak —sarean lortutako mailak titulu bat eskuratzeko aukera
|
ez
ezik titulu hori administrazioek onartzeko bidea ere eginez, hartarako, kontrol mekanismoak ezarriz—, e.a.), sektorea sustatzeko zein ezagutzera emateko nola baita herritarrak euskara ikastera bultzatzeko kanpainak, e.a. antolatzea komenigarria ez ezik ezinbestekoa ere badira.
|
|
|
Euskararen ikaste prozesuak nola baita eskaintza birdefinitu/ egokitu eta euskararen erabilera ahalbidetuko duten egitasmoekin uztartu behar ditugu. ...rabera beka sistemak, ikasten segitzeko erraztasunak, zertifikazio sistema homologatuak —sarean lortutako mailak titulu bat eskuratzeko aukera ez ezik titulu hori administrazioek onartzeko bidea ere eginez, hartarako, kontrol mekanismoak ezarriz—, e.a.), sektorea sustatzeko zein ezagutzera emateko nola baita herritarrak euskara ikastera bultzatzeko kanpainak, e.a. antolatzea komenigarria
|
ez
ezik ezinbestekoa ere badira.
|
|
|
Horren ezean, euskaldun berri horiek erdarazko harreman sareen baitan jarraituko dute, euskaldundu daitezen egindako ahaleginak alferrikakoak izanik. Hori
|
ez
ezik, euskaldun berriak euskal hiztunen komunitatean txertatuz gero, azken hau ederki zabaldu eta indartuko zen.
|
|
|
Baina hizkuntza bat ikastea gauetik goizera lortu ezin den gauza dela ikusirik, husten hasi zen puztukia. Ikasle askoren utziera
|
ez
ezik, argiro agertu zen irakasle askoren norabide aldaketa ere. Honen adierazle eta adibide da hau:
|
|
|
Maila askotan
|
ez
ezik, modu askotara hartu behar daarrakasta. Estatistikak baliozkoak dira, baina beren mailan.
|
|
|
Zinema eta beste zenbait ekoizpen telebistaren menpeko dira eta telebista publizitatearen morroi. Publizitateak telebista finantziatu
|
ez
ezik, gizartea ren balioak taxutzen eta moldatzen ditu (Regis Debray, Vida y muerte de la imagen: Historia de la mirada en Occidente, Bartzelona, 1998).
|
|
|
Enpresen nazioarteratzea ez da inondik ere berria gero eta txikiago geratzen ari zaigun mundu merkatuan. Enpresak euren produktuak zabaltzen hasi ziren han hemenka eta produktuak
|
ez
ezik, produktu horiek ekoizteko tailer osoak nazioarteratzen amaitu dute, beti ere I+G inbertsioak sorterrian jagonez eta eskulana nahiz zabalkundea atzerrira eramanez.
|
|
|
Haatik, inoiz baino premiazkoagoa da defentsa jarrerak utzi eta erasoari ekitea. Horregatik, MGFk, eztabaida
|
ez
ezik, zerbait gehiago eman behar du. Ez da ezagutzen eztabaida edo gatazkarik gabeko gizarte aldaketarik.
|
|
|
UPNko eta PSNko
|
ez
ezik gainontzeko alderdi guztietako 640 hautetsik oroimena berreskuratu eta ofizialtasuna Nafarroa osora zabaltzeko aldarria egin zuten. Bultzatzaileen artean, Aranguren, Baztan, Etxarri Aranatz, Leitza, Oiba r, Puiu eta Uharteko alkateak.
|
|
|
Aurreko urtean baino hamar aldiz handiagoa, subentzioa. Lehiaketaren arauak
|
ez
ezik —epez kanpo aurkeztuz gero laguntzak gainontzeko komunikabideen artean banatzeko zehazten zuten—, teknikariaren kontrako iritzi idatzia izan zuen mahaigainean Pedro Pegenautek. Oposizioko alderdiek erantzukizun politikoak eskatuko zituztela iragarri zuten, eta eskandalutzat eta oso larritzat jo zuten berria.
|
|
|
Hori
|
ez
ezik, hitzarmenaren beraren izaerak ere harridura sortu zuen. Idazkia garbia zen:
|
|
|
E rrotulazioa
|
ez
ezik, erakunde autonomoetako irudi korporatiboan eta instituzionalean ere —zigiluak, iragarkiak, publizitatea, inprimakiak... — gaztelania nagusituko zen. Rafael Gurrea presidenteo rdeak argitu zuen gainera aldaketak" berehala" egingo zirela.
|
|
|
euskara alegia. Agintarien aldetik nafarren hizkuntza gaur egun jasaten ari den eraso bortitza, bahitu
|
ez
ezik, odolustu eta itotzeko plangintza maltzurrean kokatzen da. Ge rtakizuna ez da, noski, zipriztin soila, ur sakoneko uhin bulartuen gailurra baizik, eta ulertezina da hainbesteko amorrua, ekintza soil bezala islatuz.
|
|
|
Eskolan
|
ez
ezik, sukaldeetan sudurrak sartzera bultzatu zituzten haurrak Burundan eta leihotik zelatan ibiltzen ziren elkarri eraztuna egotzi nahian. Beste maisu batzuek gurasoekin lan egin ohi zuten, etxean euskara mintzatzea zein kaltegarri zitzaien eskolan, aditzera emanez.
|
|
|
• Aginte politikoa
|
ez
ezik, botere ekonomiko eta mediatikoa menperatzen dute: makinaria boteretsua da, kohesionatua.
|
|
|
Aldiz, 2000n hiztun kopuruak, beherakada geldiarazi
|
ez
ezik, goiti egina zuen; horietarik anitz, gainera, eskolatuak eta bere hizkuntzan idazteko eta irakurtzeko gai ziren. Euskara sendotzen ari zen hezkuntza sisteman eta esparru berriak irabazten kulturaren alorrean.
|
|
|
1997an Nafarroako Gobernuaren euskararekiko nolabaiteko permisibitatea eta sustapen epelaren politika, euskararen hedapena galgatzea eta haren erabilera soziala ez sustatzea xede zuen hizkuntz politika batek ordezkatu zuen. Harez geroztik, Gobernuak dek retuz, aginduz, ekintzez... aldez edo moldez, euskarak Nafarroako gizartean irabazia zuen tokiari mugak jarri
|
ez
ezik, murriztu ere nahi izan du. Euskararen gutxiagotze instituzional neurrigabearen hasmenta izan zen.
|
|
|
Soziolinguistikari eskainitako lerro hauetatik, aske gelditu diren Egunkari a-ko lagunei gure ongi etorria luzatu nahi diegu, eta oraindik aske ez diren edota langabezian dauden langileei gure agurrik beroena helarazi. Horrenzergatia, elkartasun arrazoia
|
ez
ezik, soziolinguistika arloko lagunak izatean datza. Izan ere, soziolinguistikareneremu zientifikoak gizarte eta hizkuntzaren arteko elkarreragina du aztergai eta, dudarik gabe, Euskaldunon Egunkari aren izaeran eta auzian gizartea eta hizkuntza ezin hobeto uztartzen dira.
|
|
|
euskaldunen, hau da, ‘euskaradunen’ multzoa soziologikoki asko ari da aldatzen, azken urteotan. Eta ikuspuntu demolinguistikotik egindako analisiak aldaketaren berri eman
|
ez
ezik, euskaldunen eta erdaldunen ezaugarri batzuk ezberdin xamarrak direla erakusten digunean, gure jakin mina areagotzen da.
|
|
|
Euskararen ondorengotaratzea, halere, familia nahiz eskola sistemaren bitartez gauza daitekeela ezin da ahaztu eta, horregatik, aurreko emaitzek hauxe adieraz dezakete: sustraiak hemen dituzten familiek kanpotik etorritakoekbaino gehiago transmititzen dutela euskara, familiarenbita rtez
|
ez
ezik, eskolaren bidez ere bai. Bestela esanda, pentsatzekoa da familia bertakoa duten gaztetxoak gehiago eskolaratzen direla irakaskuntzako hizkuntz eredu euskaldunetan (D etaBereduetan), kanpotik etorritako familien seme alabak baino.
|
|
2004
|
|
|
Kursaalen duela lau bat urte jarri zuten erakusketa gogoan dut ordea. Erakusketa bera eskultura handia zen, eskulturak elkarren ondoan jarri
|
ez
ezik, artista ren sormen lana erakutsi nahi izan zutelako. Ez zegoen atentzioa desbideratzeko deus.
|
|
|
Jaramonik ez. Aurten batek
|
ez
ezik bik egin diote uko aurrebaldintza sinatzeari, Jon Alonsok (iazko epaimahaikidea) eta Xabier Montoiak. Nabarmenago gelditu da erakundearen zurruntasuna.
|
|
|
Gurean ere, gure esparru telematiko txikian, izan zuen eragina. Indymedia Euskal Herrian
|
ez
ezik, sustatu.com, paperezko prentsa eta bere edizio elektronikoetan eta zenbait posta zerrendatan eragina ukan zuen. Esan daiteke akzio globalak eta lokalak uztartu zirela.
|
|
|
Baina gazte garaiko lehen olerkietan atzean utzitakoso rterriari, mendiei eta Euskal Herri mitiko bati abesten bazion, 60ko hamarkadan gizarteak bizi zuen errealitatea renispilu eta salatzaile izan nahi zuen poesiagintzari ekingo zion. Urte haietan indartzen hasi zen giro abertzale eta kulturazalean zeharo inplikaturik, eguneroko lan eta zereginekin
|
ez
ezik, literaturarekin ere bultzada bat eman nahi izan zion berpizte sentimendu horri. Poetak euskara eta EuskalHe rria minez bizi ditu; herria ren arazoek eta gatazkek ezinegona eta haserrea sortzen dute harengan.
|
|
|
Erdozaintziren lan ezagunenak irakurtzen dituen edonor berehala ohartzen da zuhaitzak, amak, sorterriak edota euskal lurrak garrantzi handia izan dutela poetarengan eta pisuzko elementuak direla haren obran. Irudi horiek eta beste hainbat ez dira inolaz ere berriak, tradiziotik heldu zaizkigu eta hainbat kantu eta bertsoren iturri izan dira, euskal literaturan
|
ez
ezik, literatura unibertsalean ere bai; horiei loturik beste irudi berriago batzuk ere aurkitzen ditugu, gizarte hiritar eta moderno batetik datozenak. Horiek guztiak beren zentzu osoan ulertzeko eta nolabait antolatzeko Gaston Bachelard en eta haren dizipulu izan den Gilbert Durand-en lanetara jo dugu, besteak beste.
|
|
|
E rdozaintzik pertsonen arteko harremana ren eta elkarrizketa ren beharra azpimarratzen zuen, besteekiko jarrera ireki bat. Izan ere, besteak entzunez, ulertuz, maitatuz eta elkarlanean arituz gizateria aske eta ireki bat lor daiteke, gure herri edo eskualde mailan
|
ez
ezik, mundu mailan ere bai.
|
|
|
Paradoxikoa badirudi ere, Manex iraultzaile zen. Transmititzenzuen espiritualtasuna, tolerantzia eta maitasun sentimenduekin batera, ekintza gizona zen, herrita rren eta langileenbo rroka ulertu
|
ez
ezik bere borroka ere bihurtu zuena.
|
|
|
Gure poetaren irudimenean, eta oro har euskal irudimenean tradizioz, etxeko sua etxearen sinboloa izan da, etxearen zentro nagusia, etxea berotu eta jakiak prestatu
|
ez
ezik etxea babestu eta garbitzen duena leku sakratu baten moduan (Barandiaran 1990, 58 or.; Duvert 1980, 19 or.). Hortaz, benetako su hura urrunean ahazturik, eleberriko gaztea haurtzaroko paradisua ere ahaztuz doa, suarekin batera oroitzapenak itzaltzen zaizkio eta, ondorioz, ilargiaren ume bilakatzen da.
|
|
|
E rdozaintzi ren biografiaren azterketak haren egunkaripe rtsonalak, gutunak eta gogoetak izan ditu oinarri nagusi, eta lehen mailako iturriok gizon publikoa, idazlea, mintzalaria edo predikaria
|
ez
ezik, gizon pribatua ere utzi digute agerian. Horrela, bere bizitza ardatz zehatz batzuen arabera bideratu duen pertsonaia baten aurrean jarri gaitu.
|
|
|
Bilbo
|
ez
ezik Euskal Herri osoko kultur ingurunean mugitu izan da beti, asperrezina izan da, bene benetakotxin gu rria. Txistulariak, dantzariak, idazleak, musikariak, kantariak... era guztietako kulturgintzari lotua bizi izan da beti.
|
|
|
Diskogintza
|
ez
ezik, liburugintzari ere ekin zenion.
|
|
|
Asko jota, erlijioen antzera izan dira tronuratuak, apaiz gorenak balira bezala, hau da, gizonak, zuriak, mendebaldekoak. Dogmak izan dituzte, eta Jainkoaren beldurra
|
ez
ezik, Teknosaren beldurra duten menpekoak ere badira.5 Baina hori bukatu da.
|
|
|
Oso gutxi egin da euskaldunak gure herrian nagusi senti gaitezen. Legeak
|
ez
ezik, gizaldiz gizaldiko menpetasun normalizatuak ere bigarren mailako garela adierazi ohi digu beti. Ume umetatik ikasi dugu denok, inork esan gabe gainera.
|
|
|
Hau da, telebistaren fenomenoa asko aldatuko da gaur egun ezagutzen dugunarekin alderatzen badugu. Telebista lokalaren alorrean
|
ez
ezik, baita estatu edo erkidego mailako telebista oroko rragoen eremuan ere: askoz ere eskaintza handiagoa egongo da, ikus entzulegoa are gehiago zatikatuko da, telebista kate bakoitzak gero eta ikus entzule kopuru txikiagoa izango du, publizitatearen diru sarrerak gero eta gehiagoren artean banatu dira...
|
|
2005
|
|
|
Zirkuitu balizatuetatik kanpoko lurraldea da. Basa ez bada ere, mendi goietako malkarretan menturatzean bezalako zerbait, irristaka ibili nahi ez bada, eskumakila
|
ez
ezik, pioleta eta kranpoiak behar ditu ibiltariak.
|
|
|
Ahotsak gehiegitxo errepikatzen dira: bikoizketan
|
ez
ezik, baita beste saioetan ere, batetik ahots erreparto murritza daukagulako, eta bestetik ahotsen tipologia bera mugatua delako: ia tankera bereko ahotsak daude, bai emakumezkoetan, bai gizonezkoetan, eta haurrik ez dabil.
|
|
|
Globalizazioa ren aroa parez pare etorri dadi gitalizazioa rekin eta multimedia teknologien garapenarekin, eta eragin bete betean, azken hamar hamabost urteotan are pisu handiagoa hartu du ikus entzunezkoen alorrak, industriaren hedapenagatik
|
ez
ezik, baita hartzaile kopuruagatike re. Beste alor batzuetakoak bezalaxe, telebistagintzako merkatuak mundura zabaldu dira.
|
|
|
Gogora Israel egun baino larriago ibili zela 50eko eta 60ko hamarkadetan, bera ahulagoa eta batez ere inguruko herrialde arabiarrak, Nasser buruzagi zuen Egipto buru zela, askoz indartsuagoak zirelako gaur egun diren baino, eta Israel laguntzen zuen eta duen AEBetako gobernua
|
ez
ezik SESBekoa ere hor zegoelako arabiarrei laguntzeko prest.
|
|
|
Hain kirasdun mantentzen dira ere," nolabait esateagatik", ertainetako institutuetako laborategiak Estatu Batuetan —eta ez naiz ausartzen beste tokietakoei buruz ezer pentsatzen— Beno," lizunduta" esan dezagun, Na tionalResearch Councilestatubatuarraren 2005eko abuztuko txostenak esan bezala.2Le rro gutxi batzuetan, laborategi askoren egoera latza
|
ez
ezik gauza interesgarriago bat islatzen da izkribu horretan, alegia: zientzia eta teknologiari buruzdugun irudiaren bizitza (edo moral) bikoitza.
|
|
|
Beren ikonoa: hegazkinlari baten irudia, heroe modernoa ren paradigma; hiru rogeita hamar urte lehenago futurismo italiarrak besarkatu
|
ez
ezik, Junger, LeCorbusier (Aircraft), Miyazaki (Po rco Rosso) eta 2004ko Scorsesek (The Aviato r) ere beren produktuen artean goi goian zuten. Espiritu hori hobekien islatzen duen El Aviador Droren abestia Selector de frecuencias 1980ko hamarkadako arrakasta izan zen:
|
|
|
Kontzientzia emanez. Haurrei ikastetxeetan euskara erakutsi
|
ez
ezik, euskara erabili behar dutela buruetan sartu behar zaie. Modu onez sartu, bai, baina gogoan harturik euskal kontzientziarik gabe ez dutela euskaraz egingo.
|
|
|
Eusebio Erkiaga, Mikel Zarate, Nikolas Alzola, Augustin Zubikarai... adiskide izan ditut. Gipuzkoako idazleak ere ezagutu
|
ez
ezik, beren lanakirakurtzen ditut, beraiekin harreman esturik ez izan arren.
|
|
|
" Milan Kundera eta gu". Eta maiatzeko giro horretan, Parisen gazte unibertsitarioek tartetatarteka Frantziako polizia harrikatu, Unibertsitateko aretoetan hitzaldi sutsuak bota eta, legendak esaten duenari segituz, areto horietan beraietan ikasleek maitasuna sentitu
|
ez
ezik egin egiten duten bitartean, gi ro bero horretan, gure Txillardegik hauxe idazten du Kunderari buruz:
|
|
|
Ez da nahikoa, nire iritziz, argudioekin demostratzea arrazoia gure alde daukagula. Hitz egiten dugunean, guk bezala pentsatzen dutenak
|
ez
ezik, beste aldean daudenak ere izan behar ditugu gogoan. Ezin gara konformatu argudiatzean besteak nolabait" garaitzearekin".
|
|
2006
|
|
|
Eta ondoko laukiak informazio bera zifratan ematen du, baina hori
|
ez
ezik oso erreferentzia inportantea ere bai: bost liburu mota garrantzitsuenen hazkundearen neurria azken 10 urteotan, alegia.
|
|
|
1996an, aurreikus zitekeenez PP boterera ailegatu zenean, zortzi urte oso beltzen aroari eman zitzaion hasiera; dokumentuak erreklamatzen zituztenentzat
|
ez
ezik, demokraziarentzat berarentzat ere bai, oro har. Ezer berririk esan al diezaiokegu irakurle euskaldunari?
|
|
|
Jokatu dut eta galdu egin dut. Horrelako joera, aurrean hizketakiderik izanda, oso onuragarria da, niretzat
|
ez
ezik, giroarentzat. Baina ez dago hizketakiderik.
|
|
|
Horregatik galdetzen nuen. Lana ere kaltetu dezakeelako, idazlearen osasun mentala
|
ez
ezik. Galdetuko du norbaitek:
|
|
|
Horretan, garrantzi berezia hartu zuen katalanaren hedadurak. Katalunian
|
ez
ezik, Andorran, Rousillonen, Valentzian, Italiako eremu batean ere berba egiten delako katalanez. Beraz, hizkuntzaren eremua herriaren eremua bera baino handiagoa izanik,. ct baino egokiagotzat jo zuten. cat domeinuaren alde egitea.
|
|
|
Marokoar programan bi eratako irakaskuntza dago, A (klasetik kanpo) eta B (klase barruan). Madrilen
|
ez
ezik, gainontzeko gehienetan eskolatik kanpo egiten da hizkuntza marokoarraren irakaskuntza. Hori ez da ikasleak integratu eta kultura ezberdinetako ikasleak elkar komunikatzeko bide egokia.
|
|
|
Blogak 2.0 egunak sekulako garrantzia izan zuen Euskal Herriko Interneten panoraman, biharamunean ia prentsa guztiak ezikusiarena egin bazuen ere. Minutu batzuk telebistan eta beste deus ez. www.blogak.org gunean
|
ez
ezik, beste hamaika lekutan topa daiteke egunak eman zuenaren inguruko albiste, iritzi eta komentariorik. Egun emankorra, duda barik.
|
|
|
Alde batetik, programa politiko nazionalistatik at dauden joera politikoek erabakitzeko eskubidearen eta autodeterminazioaren formulazio berriak bere egin ahal izango dituzte aurrerantzean. Autodeterminazioaren defentsa termino nazionalistetan
|
ez
ezik, termino liberaletan, demokratikoetan edo kulturaletan egitea ahalbidetzen da horrela (ezkerreko mugimenduek geroz eta nabarmenago erakusten dute joera hau). Beste alde batetik, nazio ez diren komunitateentzat gatazkak konpontzeko eta euren biziraupena eta garapena ziurtatzeko tresnak sortu ahal izango dira, autodeterminazio eskubidearen parametroetan betiere.
|
|
|
Alegia, 1960tik aurrera Hego Euskal Herrian bigarren industrializazio handitik eta espainiarren immigrazio masibotik sortzen den gizarte berriak osagai konpartitu bat zeukan euskararen berreskurapena ahalbidetuko zuena: antifrankismoa, elite politikoen artean
|
ez
ezik gizartearen sektore zabal zabaletan konpartitua.
|