|
2004
|
|
|
Gauza berria
|
ez
ezik, bixia ere bazen pentsua, ohizko belarra baino askozaz biziagoa, eta gustura jaten genuen. Azkenean, bete beteta jarri eta etzan egiten ginen digestioa egitera; hantxe bertan, noski, zeren Genoveva eta Bizkarrokerrek hurrengo goizera arte itxoiten baitzuten ukuiluko ateak zabaltzeko.
|
|
|
Eta beti bisitak, eta beti behi berriak, toki eta nazio guztietakoak, eta abar eta abar. Hitz batean esateko, zotzak
|
ez
ezik egur puskak eta enborrak dauzkate ukuiluko behiek bizitzaren sua pizteko. Baina, hauxe da galdera, su hori zotzekin egindako ttikia baino hobea izaten al da beti?
|
|
|
—Begira, lagun. Bideak, herri inguruetan zabal eta sendo direnak, mehetu egiten dira auzoetara iritsitakoan, eta mehetu
|
ez
ezik hil ere bai auzoko azken etxearen atea jo eta gero. Baina, guztiak hiltzen al dira?
|
|
2010
|
|
|
erlijiositate giro honek koloniak independentziaren bidean jarri zituen. Zergen afera
|
ez
ezik, metropolien eta kolonien arteko liskarretan erlijioak zerikusi handia izan zuen. Anglikanoek metropoliarekin geratu nahi zuten, beste guztiek, ordea, independentzia.
|
|
|
Alabaina, gizabanakoari begiratu beharrean taldeari begiratuz gero, talde bakoitzaren ongiaren ideia errespetatzea antiperfekzionismo modu bat izan liteke. Estatu neutral eta antiperfekzionista batek gizabanakoen bizitza egitasmoak
|
ez
ezik, taldeenak ere errespeta litzake.
|
|
|
Munstro horien artean hainbat doktrina filosofiko arrazionalista daude. Arrazoimenak, erlijioak
|
ez
ezik, sortu ditu bere mamuak. XX. mendean ezagututako gerrak, genozidioak eta ideologia totalitario guztiak arrazoimenean zegoen konfiantzaren itzalean zabaldu ziren:
|
|
|
Orain, eta hemendik aurrera gero eta gehiago, etorkinen oinordekoen aldarrikapenak ugaritu egingo dira eta horiei irteera egokia ematea izango da erronka. Adibidez, Nafarroako etorkin hegoamerikarrek laster, botoa
|
ez
ezik, etxebizitzarako laguntza, edo egiten ari diren lantegi sozialaren aitortza berezia, edo kultura hegoamerikarren promozioa ere eska dezakete, denborak esango du. Eskakizun hauei entzungor egitea badago, aurka ere bai, edo guztien interesak bateratzen saiatu.
|
|
|
Ez da urrutira joan behar, erlijioan
|
ez
ezik, honelako jarrerak aurkitzeko. Doktrina filosofiko asko orohartzaileak eta ortodoxiazaleak izan dira, liburu sakratuen exegesiaren antza hartzerainokoak.
|
|
|
Hiru espedizio nagusi burutu zituen, milaka kilometrotakoak. Kilometrotan
|
ez
ezik, bestela ere neur daiteke ahalegina; ikusi Armand Daviden obituarioan zelan adierazi zuen Hiriart Urrutik 1900ean:
|
|
|
1966ko maiatzaren 3koa da, Adrianen tailer berria inauguratu genuen egunekoa, zerrategia baino bi kilometro gorago, erreka jaiotzen zen lekutik aski hurbil. Lehen argazkikoak
|
ez
ezik, Lubis, Ubanbe, Opin eta Pantxo daude bertan: Lubis, nik gonbidatu nuelako; Ubanbe, Opin eta Pantxo, eraikina —guk klaseetarako erabiltzen genuena bezalako egurrezko etxola bat— haiek egin zutelako.
|
|
|
Eta, beraz, ahalegindu egin behar nuela aldentzen, tarte batez behinik behin, arratsalde batez; arratsalde bat hartu eta bisita egin behar niola Teresari. Tontoa
|
ez
ezik, nirekoia sentitzen nintzen, ankerra, adiskide eskasa. Baina hurbiltzen ziren arratsaldeko seiak, eta nire gelako leihora jotzen nuen; ez Villa Lecuonako garajera bizikleta hartzeko eta Alaska hotelerantz egiteko.
|
|
|
Teresa. Ez nuen behin ere ikusten hotelean, eta kezka sortu zitzaidan, ez ote zegoen, Jainkoarekin
|
ez
ezik, denokin haserretuta, baita nirekin ere udako bisita bakarraren ostean gehiago azaldu ez nintzaiolako. Aitzakia bat erabili eta Berlinoren gutunak Martinen bitartez lortzea ere pentsatu nuen, grafologia ikasten ari nintzela esanda, adibidez, eta ahalik eta pertsona gehienen letra behar nuela ariketa praktikoak egiteko.
|
|
|
Urarena
|
ez
ezik, Juanek bi marmita jaitsi zituen sokaren laguntzaz. Don Pedrok eskua sartu zuen haien ahoetan:
|
|
|
" Bestela, galdetu honi", esaten zien portugaldarrei. Eta portugaldarrek pistola bat ikusten zuten lehoi hezitzaile itxurako gizon haren eskuan, eta, isildu
|
ez
ezik, kuxkurtuta jartzen ziren lurrean.
|
|
|
tankera ona hartzen zion enkarguari. Egun eta erdi geroago, Lourdesera iritsi eta xehetasunak ezagutu zituenean, dantzan
|
ez
ezik jauzika hasi zen: hegan ere egin izango zukeen ahal izatera.
|
|
|
Egun osoa baraurik zeramala bururatu zitzaion orduan, eta jateko zerbait lortu beharra zeukala. Baina gosea baino gehiago erretzeko gogoa sentitzen zuen, eta bere gelara itzuli eta miaketan hasi zenean, eta gaileta kutxa
|
ez
ezik bere zigarro puruak gordetzen zituen erretzaile kutxatila ere aurkitu zuenean, arrakasta txiki hura augurio ona izan zitekeela sinetsi zuen, eta kemenez beterik itzuli zen bainua hartzera.
|
|
|
Gaur arratsaldean bulegoan nengoen, atzo hasitako kontabilitate lanak bukatzen, eta leihoan barrena Josebaren jarduna iristen zitzaidan garbi. Mary Annentzat eta Helenentzat
|
ez
ezik, Donald, Carol eta Book Clubeko beste bizpahiru kiderentzat ari zen" Euskal Herriko arazoaz" eta" terrorismoaren bukaeraz".
|
|
|
Baina, jakina, Ramuntxo nire alde jarri zen. Organizazio bateko kideak
|
ez
ezik, lagunak gara. Esan zion, izugarri serio:
|
|
|
" Oso eguzki indartsua da zurea, gazte. Zu
|
ez
ezik zure lagunak ere salbatuko ditu. Baita kartzelatik ere." Josebak hatza tentetu zuen:
|
|
|
Zorionez, gure gelak bi leiho eder zituen, hiri inguruko mendiak
|
ez
ezik ibaiaren tarte bat ere ikusteko aukera ematen zutenak, eta askotan egoten ginen handik begira" zigarro bat erre bitartean" —nola esaten baitzuen beti Trikuk, nahiz normalean lau edo bost zigarro izaten ziren— On egiten zigun ikusmira zabal hura begietan hartzeak. Arindu egiten zuen gordeta egon beharrak sortutako itxitura sentimendua eta arriskuaren zama.
|
|
|
" Esan behar zaiok langileen aldeko borroka batean gaudela, eta berak laguntzen badigu garbi geratuko dela." Josebak irribarre egin zuen maltzurki. " Batez ere poliziak harrapatzen badu —esan zuen— Emango dioten jipoiarekin bere bekatua ordaindu
|
ez
ezik hurrengorako kreditua irabaziko dik."" Nik nahiago diat kamioiarena —esan zuen Trikuk— Toshirok ez dik arriskua bere gain hartu nahiko, eta gu nabarmendu egingo gaituk." Baina Joseba alde zegoen, alde jartzen ari zen unetik unera: " Jendeak harakiria egiten duen leku batekoa duk, Triku.
|
|
|
Angel, Berlino eta gainerako guztiak jabetuz zihoazen, nahiz sinestea asko kosta, beren etsaiak, ustez gerran erabat menderatuak eta lurperatuak, bezpiztuta zeudela, oinez zebiltzala ostera hilobiko harlauza kenduta. Kezkatuta
|
ez
ezik, erne zeuden denak. Todas las serpientes de Obaba estaban con la cabeza levantadita, esan izango zuketen Stonehameko zaldi zaindari mexikarrek.
|
|
|
Joseba
|
ez
ezik Adrian ere itxoiten ari zitzaidan. Eta berak ere ez zeukan oso itxura arrunta.
|
|
|
Motordun txalupa bat pasa da gure paretik. Hirurogeiren bat urteko senar emazteak
|
ez
ezik, chihuahua bat zihoan bertan, brankara igota eta postura tentean. Txakurtxoak salbamendu txaleko bat zeraman jantzita.
|
|
|
Frantseseko klaseko hiru kide azaldu ziren handik gutxira, haiek ere Adrian ikustera; Joseba
|
ez
ezik Susana eta Victoria izeneko neskak. " Ezin ditut pelikula hauek ikusi.
|
|
|
Zain izaten genuen ordurako Sebastian, gu baino lehenago joanda. Ohizko ogia eta gazta
|
ez
ezik sagardo botilak ere eramaten zituen berak, eta haiek uretan freskatzen jarri beharra zegoen aurrez.
|
|
|
" Oso turista informatua naiz", erantzun zidan berak burlati. Ile adatsa
|
ez
ezik, betazal eta betileak ere beilegiak zituen; begiak, berriz, oso urdinak, nola izaten diren urdin, ez islandiar edota suediarrenak, baizik eta, areago, North Capeko jendearenak.
|
|
|
" Eser zaitezte denak hor", eskatu zigun gizonak lehen aulki ilara seinalatuz, eta halaxe egin genuen areto hartan suertatutako bost lagunek: Teresak, Martinek eta hirurok
|
ez
ezik, Lubisek eta Josebak. Eskolako gure beste laguna, Adrian, Bartzelonako ospitale batean zegoen aldi hartan.
|
|
|
Hamahiru urte dituk eta oraindik ez haiz konturatu zer familia klasetakoa haizen." Adierazi nahi zuen familia aberatsekoa nintzela. Bera, Angel, soinujole profesionala
|
ez
ezik politikaria ere bazen, herrian zein probintzian aritzen zena. Amak, berriz, ospea zuen jostun bezala, eta lan asko egiten zuen, baita Obabaz kanpoko bezeroentzat ere; bere tailerrak Villa Lecuonako, gu bizi ginen etxeko berrogeita hamarren bat metro hartzen zituen.
|
|
|
Adierazi nion, halaber, liburuaren fotokopiak atera nituela niretzat. Pertsonalki ezagutzen nituen gertaerak
|
ez
ezik ni neu ere azaltzen nintzela orrialde haietan, eta horregatik ausartu nintzela laugarren ale bat gauzatzera.
|
|
|
Beldurra?", hots egin zion Ubanbek bere aurkari nagusiari. Neska batzuk —mutil handia
|
ez
ezik, egokia zen Ubanbe— irrika hasi ziren. " Beldurra, hiri?
|
|
|
Eta irudipen hura indartu egiten zen jotzen hasi aurretik Hotson sonbreirua janzten nuenean. Leku aparte batean
|
ez
ezik, babestua, gordea nengoela iruditzen zitzaidan orduan. Ez dakit, agian berritu egiten zen nire baitan haur nintzela toki hartan bertan sentitutakoa, oholtza haren azpian kuxkurtuta egoten nintzenean, kakahueteak jaten eta dantzan ari zirenen oin mugimenduak zaintzen:
|
|
|
Ikusi ditek zer jende mota zegoen terrazan pastelak jaten eta ez dituk inguratu ere egin!" Zubia zeharkatzerakoan, autoaren faroek atarian zeuden lagunak bost zirela erakutsi ziguten. Agustin eta Bikandi
|
ez
ezik, bi ezezagun eta Lubis.
|
|
|
Goizeko hirurak arte j arraitu genuen hizketan, eta astronautak, zomorroen bizimodua edo pedagogia
|
ez
ezik beste kontu asko ekarri genituen harira, eta batez ere, Bikandik gaia atera zuelako, Espainiako eta Euskal Herriko egoera politikoa.
|
|
|
Batek daki... agian" nire"
|
ez
ezik, baita" zure" ere!
|
|
|
Isildu nintzen eta Irantzu apur bat inpresionaturik nabaritu nuen. Nahastuta
|
ez
ezik, miligramo auto-estima batzuk berreskuratu berri.
|
|
|
Esan bezala gonbidatuta zaude bilerara. Ugartek
|
ez
ezik, nik ere gonbidatzen zaitut.
|
|
|
Nortzuk eta gure arerio zuzenak egun bat lehenago geldituta daude jerentearekin. Harrituta
|
ez
ezik banago ere gero eta susmo txarragoek hartuta, ulertuko duzunez.
|
|
|
Zergatik ez? Ipar Euskal Herria
|
ez
ezik, baita Ipar Katalunia eta Okzitania bera.
|
|
|
Eugi pilotaria
|
ez
ezik Irantzuren aita ere" errotuago" sentitzen dudalako hain zuzen euskara ikasi behar izan gabe.
|
|
|
Irantzuren sex appeal lizunak eragin zuela" dena" momentu" bero" batean. Supergizona erakartzeko orduan
|
ez
ezik, Ugarte bera sorgintzerakoan.
|
|
|
Hasteko etxean gosaldu nuen eta ez taberna batean, bila ari nintzen bizimodu autonomo berriaren erakusgarri. Ispiluaren aurrean
|
ez
ezik besteen begietarako aldatu nahi nuen eta pentsatzeari ekin nion, ea zer egin nezakeen...
|
|
|
Hiztegian
|
ez
ezik, Latinak gramatikan ere izan zuen eragina, oraindik ongi ezagutzen ez den neurrian. Egiturak, esaldiak egiteko erak ere aldatu omen zituen erromatarren hizkuntzak, baina ezin jakin da norainoko aldaketa izan zen, haien etorrera baino lehenagoko Euskara ezagutzen ez delako.
|
|
|
Honen arabera, nekazaritza eta abeltzaintza tekniken menderatzeak bultzatu zituen herri indoeuroparrak Europa osoan barna zabaltzera, milaka urtetan iraun zuen aroan, eta ez konkista militarrak. Tarte honetan, bertan zeuden herri aurreindoeuroparrak. teknika kultura, alegiaberriak onartuz joan omen ziren eta, teknikak
|
ez
ezik, mintzaira berriak ere onetsi omen zituzten. Kultur iraultza honetan, ehiztari eta fruitu biltzaile izatetik artzain eta nekazari izaterainoko urratsean, aurreindoeuropar herri/ mintzaira gutxi batzuek iraun zuten bizirik:
|
|
|
Hegoaldean
|
ez
ezik, Iparraldean ere suntsipen politikak bere bidea egiten zuen eskolan, Euskaraz egiteagatik pairatutako jazarpena adibide, zuberotar baten lekukotasunak erakusten duen bezala (1945):
|
|
|
Emakume gazte eta eder batek, berak ere ikusia baitzuen Kristoforo printzeak kamafeoaren barruan ekarritako erretratua. Gaztea eta ederra
|
ez
ezik emakume jantzia, liburuak eta letrak maite zituena, Abelardo eta Eloisaren aipamen hark erakusten zuen bezala. Gaztea, ederra eta jantzia izateaz gain, emakume maitemindua, sentibera eta pasionala, haren gutunak hitzez hitz eta lerroz lerro iradokitzen zuen legez.
|
|
|
Mezu haien edukia ez zuen kontrolatzen Dogoak, baina bere alabaren begitartean ikusten zuen ezkontzarako zurkaitzak lur onean landatuak zeudela, Estatuaren komenientziaz
|
ez
ezik, baita ezkontideen aldartearen arabera ere. Horrenbestez, ezteiak albait lasterren prestatu behar zirela pentsatu eta horren xehetasunak lotzeko agindu zien bere kontseilariei, Dalmaziako printzearekiko adostasunez, betiere.
|
|
|
—Asko pozten nau horrek. Eta, pentsatu dut, adiskide
|
ez
ezik, senide ere izan gaitezkeela.
|
|
|
Bizargorrik bere etxera eraman zuen Chiara, bai: jauregi eder eta ikusgarri bat zen hura, hiria menderatzen zuen muino batean eraikia, Aljer osoa
|
ez
ezik itsasoaren zabala ere begi bistan zeukala. Kanpotik, gaztelu gotor baten defentsarako tramankulu eta zirrikitu guztiak zituen; barrutik, berriz, atsedenerako eta atseginerako finezia guztiez horniturik zegoen:
|
|
|
arreba bezalako gazte beltzaran guztiz ederra, bere herriko saltzaileak mezu hura eraman zionez geroztik une harekin ametsetan egon zena. Izan ere, ederra
|
ez
ezik gazte sentibera eta ameslaria zen Omar, liburuetan irakurtzen diren bezalako abenturak bizi nahiko zituzkeena, poemetan kontatzen diren bezalako amodioak sentitu nahiko zituzkeena, eta, hain zuzen, bi esperientzia haietarako atea (abentura eta amodioa) zabalik ikusi zuen Fatimaren gutunean. Han aipatzen zen neska europarra" bertute guztiez jantzia" omen zen, arrebak zioenez; eskutitzak ezer esan ez arren, ez zuen dudarik egiten edertasuna ere bertute haien artean izango zela.
|
|
|
Tresnak, erabil ditzakegun objektuak
|
ez
ezik, behartzen gaituzten sistemak ere badira. Armak ez dira erremintak, aldez aurretik hartutako erabakien ondorioa baizik.
|
|
|
Ardurarik ez duenean ere, gizakia ardura ibiltaria da. Eskubidea
|
ez
ezik, askea izateko obligazioa du.1329 Nola ez du izango ba ekiteko eskubidea!
|
|
|
Pedro H. Sarrionandia" anaia" eta" maisuari" dedikatu zion liburua, eta honen aurrelana azaldu zuen sarreran. Liburua argitaratu zenean, laudoriozko erreseina ugari agertu zen prentsa espainolean Melillan, Burgosen eta Madrilen batez ereobra ederra zelako, filologiaren alde
|
ez
ezik, misioen alde, baita Espainiaren alde ere. Obra zientifikoa, kulturala eta politikoa zen, hala aurkeztuko du El Telegrama del Rfkazetak 1944ko ekainaren 7an:
|
|
|
Seguru asko honek kontzientzia garbitzen zielako, zeren ordura arte hango jendearen ohitura eta hizkuntza bera ere ezagutu gabe engaiatu baitziren lurraldearen konkistan. Aurrerantzean gramatikarekin hurbilduko baitziren bertakoengana, fusilekin eta banderekin
|
ez
ezik.
|
|
|
Rudyard Kiplingek, aditzera eman zuen baino argiago zekien zertarako egiten ziren Victoria Erreginaren" bake gerla krudelok". Gosetuaren ahoa betetzeko eta gaixotasunak sendatzeko
|
ez
ezik, bakea lortzeko, baina Pax Britannica, Britainia Handiaren proiektu politikoaren barruan. Erreginak berak Lord Beaconsfieldi idatzi zion, 1879ko uztailaren 28an, eskuz, letra batzuk puztuz eta okertuz mezua kaligrafia enfatikoan islatzeko:
|
|
|
Baina, Mohamed ben Abdelkrimen arerioak boteretsuak ziren: Espainia
|
ez
ezik, Maroko eta batez ere Frantzia. Marokoko erresumaren territorioan fundaturiko errepublika independenteak sultanaren autoritatea ukatzen zuen erabat.548 Marokoko sultanarekiko atxekimenduari ofizialki uko egin gabe, baina Scott Mowrer kazetariak Mulei Jussefi buruz galdetu zionean, Abdelkrimek barre egin zuen, inpostore hutsa zela esan zuen, argitzeko azkenean:
|
|
|
Demokrazia tribala estatuaren egituran integratu eta gobernu moderno bat organizatzeko lehenengo pausuak ematen zituen Mohamed ben Abdelkrimek Arrifeko lurralde moldagaitz haietan. Kontrakoak, kanpoko botere erraldoiak
|
ez
ezik, Arrifen bertan ere izan zituen. Elkarte erlijiosoek eta kabila batzuetako botere zaharrek erresistentzia egin zioten modernizazioari.
|
|
|
Jaitsi ziren Zeutara, etsamina egin zuten eta, lau bost egun
|
ez
ezik zortzi hamar egin zituzten, dirua gastatu ondoren.
|
|
|
Idazkera horrekin, amazigera protohistoriako kulturarekin lotzen omen da, hala mitifikatu eta sakralizatu da idazkera hori arabiarra eta latinoa baino lehenagokotzat. Tifinag berriztatuak arrakasta izan du, kabiliarren artean
|
ez
ezik, tuaregen artean ere bai, eta Marokon Institut Royal pour la Culture Amazigh delakoak ofizialtzat hartu du. Horixe da Marokon irakaskuntza ofizialean erabiltzen dena 2003tik aurrera.
|
|
|
Alta, uste dut mundu guztiak onartuko duela emigratu barik beren eskualdean gelditu eta hura sustatzeko hautua egin zutenek eskubide osoa zutela horretarako. Eskubidea
|
ez
ezik, justiziazkotzat ere har daiteke. Emigratu zein geratzeko posibilitatea izanik, ez dago dudarik jende gehienak gurago izango duela azken hau.
|
|
|
1339. Esentzia hitza," izatasuna" eta" muina" adierazteko
|
ez
ezik, hemen bezala," erregaia" adierazteko ere erabili da.
|
|
|
Baina autonomien mapa nazionalitateen arazoa lausotzeko erabili zen berehala. Nazionalismo espainola, frankismoaren oinordekoak
|
ez
ezik ezkerreko jende asko integratuz berrindartu da. PSOEk eta PCEk errepublikaren eta autodeterminazioaren ideiak abandonatu eta nazionalismo espainolaren baldintzak onartu zituzten, monarkiaren instituzioa bera ere bai.
|
|
|
Greziera eta latinarentzat
|
ez
ezik, euskararentzat ere egokia zen erretorika Agustin Cardaberazek idatzi zuen legez: " Euskaldun askoren jakineztasun edo errore itsua txit andia da, ta uste dute, erretorika ta onen erreglak ta armonia ederra, latiñarentzat baizik, edo euskerarentzat ez dirala...".
|
|
|
Marokoko gerla hura afirmazio nazionaleko ariketa izan zen, bai integristentzat eta bai errepublikanoentzat. Espainiako gobernuak, kanpoko lurraldea menperatu
|
ez
ezik, barne arazoak ere estali behar zituelako. Emilio Castelar gaztea, bere erretolika loretsuarekin, ados zegoen, aspaldiko partez, Tomas Iglesias Madrileko Artzapezpiku eta Indietako Patriarkarekin.
|
|
|
Kabiletara arrotzik sartzeko mesfidatiak baziren ere, haiek joaten ziren kanpora. XIX. mendearen amaiera aldera 20.000tik gora abiatzen ziren urtero Aljeria aldera, kolono frantsesen landetxeetan sasoilari.201 Bestalde, arrifiak, Marokoko hirietan
|
ez
ezik, aisa ibiltzen ziren salerosketan Zeutan edo Melillan, Oranen edo Aljeren, Malagan edo Gibraltarren ere.
|
|
|
Itsasertzera iritsi denean,
|
ez
ez argi ez bai argi. Ez da gaua, baizik eta ilunabarra; ez da eguna, baizik eta goiznabarra.
|
|
|
—Ez,
|
ez
Ez dut hemen bizitzen geratzeko asmorik.
|
|
|
Hala, bada, ezkaratzera atera da Nasreddin, han baitago amaren zain umea, eta halako imintzioak eta halako espantuak egin ditu non, mutikoa
|
ez
ezik, ama ere badoa lasterka, ikara bizian. Nasreddin berriz, abailan sartu da eskolara, ate leihoak trankatu ditu.
|
|
|
—Zer dakik hik? —erantzun dio Hodjak— Dakidanagatik zeukaat nik ospea,
|
ez
ez dakidanagatik.
|
|
|
Arren, Mahometek bere baitan egia bat ediren zuela erran zuen, bere leinuari
|
ez
ezik, mundu osoari ere aldarrikatu behar ziola egia hura, zeren zeruko loriatik jaitsia, Gibril arkaingeruak jakinarazia baitzion ez dela Jainko bat baizik eta Mahomet-ek berak izan behar zuela haren profeta; hazi ttipia palmondo edo tamarindo egiten zen bezala, denboraren buruan egia hura munduko lau xokoetaraino hedatuko zela.
|
|
|
Hala mintzo da jeke Abdossamad 566" gauean". Bada, erraten ahal da Maroko aspaldiko denboretatik lurralde misteriotsu gertatu dela, gurean
|
ez
ezik, Islam en kulturetan ere.
|
|
|
Eta handik, Islam baitako liskarrak ez dira harritzeko, non sustrai zaharrak baitituzte. Beraz, ondoko istorioetan, sujet ortodoxoak
|
ez
ezik, xihiak eta herexeak ere ageriko dira.*
|
|
|
Halatan bada, Fes era ez, baina gaizkileok pintore malerusa Assilah ra eraman zuten, El Rasuli k, bere egoitza
|
ez
ezik, ziegak ere bertan baitzituen, doi itsasoaren gainean eraiki jauregi bateko barrunbeetan; izan ere, dadin itsasoan, dadin Tanger-eko inguruetan, erbestetarrak atxilotu, eta haien libertatea urre truk saltzea zen El Rasuli ren egitekorik usuena.
|
|
|
—Oi aita nirea, zuretzat
|
ez
ezik, Jainkoak —laudorioak bitez harendakoniretzat eta nire ondokoentzat ere aberasteko bidea izkiriaturik du Patuaren Liburuan: jakin ezazu afrikar sultanak urte oroz dituela bere bi mila oin oihalok, denik eta miresgarrienak nahi ere, zeren ororen gainetik zaldiak maite baititu!
|
|
|
Soldaduek
|
ez
ezik, ofizial eta armada-buruek ere beren barrenetik madarikatu zuten sultanaren izarra: jadanik baziren zazpi urte gerla hartan sarturik zeudela, beren etxetik hain urruti eta hainbeste lagun bide bazterrean ehortzirik utziak zituztela; hura oro, zamariei jatera ematen zaien landare batengatik!
|
|
|
Mansur-ek berekin eramana zuen Anatolia-ri egin zion erasora, baina hura gertatu zen botereari atxikiago ager zedin populua, funtzionari eta soldaduen aitzinean; hartaz landa, printzea jauregietako bufoi, soinulari eta kantarisen konpainian usatua zen; aitzitik, ikasketa barnak eginak zituen: Al Quram buruz ikasia zuen, ongi zekizkien arabiarren historia eta poesia, eta gauza zen, phalevieraz eta arabieraz
|
ez
ezik, heladeeraz ere mintatzeko, ama bizanzioar esklaboa baitzuen.
|
|
|
Sultan Masud zinez miretsi zen opariarekin: urte beteko arranoa ehizarako irakatsia, hain hegazti indartsua, non gazelak
|
ez
ezik, orkatzak eta basahuntzak ere gai baitzen ehizatzera. Sultanak froga izan zuen, Aqurit eko muinoetara iganik, hezleak arranoa gain hartatik hegaldarazi zuen batean; hegaztia zeruan gora eta gora igan, eta, bat batean jaitsirik, orein adar luze bat abaildu zuen.
|
|
2011
|
|
|
Liburutegia
|
ez
ezik, Programa bera ere gorpuztu egin zen.
|
|
|
Gainerakoan, arrantzari buruzko liburua argitaratu dut erretiratuz gero: nire ibilerak
|
ez
ezik, arrantzari buruzko gogoetak egiten ditut bertan. Turismoari buruzko pare bat artikulu ere ez ditut idatzi zaharrak, kolaborazioan.
|
|
|
Irakurleak, oro har, edozein idazkera bitarteko, irakurtzen jakin
|
ez
ezik, zirkulazio arau batzuk ere bete behar izan ohi ditu, nahiz oharkabean, liburuan sartu eta barruan ibili ahal izateko. Esate baterako, txineraz ez dute hitzen artean tarterik uzten eta badirudi, leihoz leiho, karakterez karaktere bereganatzen dutela izkribua; gurean, aldiz, soka bihurri baten antza dauka hitz bakoitzak eta testuak berak ere, eta ematen du askatu beharra dagoela ulertu ahal izateko.
|
|
|
" aldameneko printze eta jaunei kasurik egin gabe, mozkortuta eman dut hilabete osoa". Ekialdeko olerkaririk ospetsuena
|
ez
ezik, oparoena ere bera dateke. Erruz idatzi zuen; garai hartako izkribuetan ageri denez, hamar mila olerki baino gehiago baina, tamalez, milaren bat besterik ez dira guregana ailegatu.
|
|
|
Inori jakin minik egin bazaio, nahikoa du eskultorearen edozein lanari erreparatzea; karaktere hori aurkituko du burdinaren bazterren batean zizelatuta. Aitzakiaren bat ere atera liteke ustekabean asmatu zuela, esate baterako, baina ez du ematen, zeren trazu kopurua
|
ez
ezik, ordena eta norabideak ere bat datoz.
|
|
|
Ateak betazal eta eguzkia nini, argia eta itzala bereizten diren lekuan sortzen du begiak tartea eta, Txinan
|
ez
ezik Japonian ere, bere esanetara daude arte tradizional guztiak. Espazioa tartez tarte gobernatzeko sistema eskaintzen du l jiang horrek Ekialde Urrunean; tarteen arteko tartea da gela; gelen arteko gela da tartea. ezin ederrago tb xijzK andere bat ezin ederrago erroitz galdu batean bakarrik dioenez, jatorriz aberats lorea, bai, baina zimeldurik barreneko eskualdeak sutan nebak oro gudan zaizkio hil goiko mailan nabarmendu arren ezin eman sorlekuan lurrik gaur egun ez dago errukirik lastargitan gauzak oro beste bere senar axolagabeak jade lore gazte bat maitale aldabera arratsean tinko ahatea ez da bakarzale ohelagun berriaren irriz ezin entzun bestea negarrez iturriak garden mendietan menditik at, oro zikin zulo aspaldiko perlak saldu berri aihen bila borda gainerako mototsean ez dauka lorerik nekost orratz apurrak jateko arratsean, soinekoa sare kanabera lagun, negu giro
|
|
|
Armarri baten moduan ulertu daiteke karaktere bakoitza, eta otsoak, gazteluak, zuhaitzak, izarrak... erroak izan litezke. Erro horien arteko harremanetatik sortzen dira, hortaz, karaktereak eta, esanahia
|
ez
ezik, Txinako pentsamoldearen berri ere ematen digute. Horra zenbait karaktere adibide gisa:
|
|
|
Oinarrizko elementuak, norabideak eta animaliak
|
ez
ezik, koloreak, izarrak, gorputzaren barruko atalak eta beste gauza asko jarri zituzten aspaldiko taoistek harremanetan eta, alkimiaren alorrean, tigreari beruna dagokio eta bularrean agintzen du; dragoia, bestalde, merkurioarekin lotuta dago, eta gibelean dauka bere lekua. Elkarren arteko loturak bitarteko, urrea zuten helburu eta, aldi berean, betiko bizitza.
|
|
|
Auskalo aspaldiko maisu haiek asmatu ote zuten, baina estimu handian daukate, eta hemengo botika guztietan dago salgai. Arestian esan bezala, (hamar mila) da, (txanpona) eta (ukendua) baina, adiera hori
|
ez
ezik, beste zerbait ere esan nahi du wan jin you horrek gaur egun: " orotan jakile; ezertan ez maisu"; hots, erraz zabaldu, eta nekez sendatzen den gaixotasun petrala.
|
|
|
Aurrekoak
|
ez
ezik, beste arrazoi batzuk ere egon litezke, baina ortziaren azpiko hamar mila gauza horiek gehiegi ere izan litezke sailkatu gabe gobernatu ahal izateko; beraz, garai batean, bosnaka antolatu bide zituzten denak eta, ordudanik, bostekotan bilduta dauzkate hala naturaren oinarrizko osagarriak, nola animalia mitologikoak, norabideak eta beste gauza asko ere.
|
|
|
Taiwanen, sistema zaharrari jarraiki, 214 erro erabiltzen dituzte, oraindik ere; Txinako Herri Errepublikan, berriz, gehiegi zirela-eta, 174ko taula jarri zuten indarrean. Hori
|
ez
ezik, zenbait erro laburbildu eta, ondorioz, karaktereak ere erraztu egin zituzten; beraz, nabarmen argalagoa ematen du gaur eguneko idazkerak. " Ate" hitzari dagokion erroak, esate baterako, zortzi trazu zeuzkan garai batean, eta orain, eskerrak, hiru besterik H ez ditu behar.
|
|
|
Atzera begira, soldadua ikusi dut, zakutoa bururdi, bazter batean lotan; eta amona zaharra, katilu bete te eskuan keari sor begira; eta langile taldea, pikotxean jarrita jokoan... Itzuli naizenean, ordea, sei lagun
|
ez
ezik, zortzi ere zenbatu ditut leihatila bitartean, eta argi ibiltzeko agindu behar izan diot nire buruari.
|
|
|
Orain arteko M (shu) hau
|
ez
ezik, beste hiru ezagurri ere badauzka margolariaren lanbideak, hala ere, Txinan: ® (xing), (xu), eta (qt), edo gure hitzetan esateko:
|
|
|
Eguna gauerdian hasten dela esaten du Zhuang maisuak (V. mendea Kristo aurretik) bere liburuan; argiak eta ilunak, dena den, ez dute urtean zehar iraupen bera izaten. Alderdi hutsak eta beteak ere Song garaiko margolanetan
|
ez
ezik, beste askotan ereez dute laukiaren barruan zabalera berdina okupatzen, eta badira hiru laurdenak pintzelaren ukiturik gabe dauzkaten koadroak.
|
|
|
Ahal izan zuena egin zuen, baina zerua
|
ez
ezik, lurra ere oker samar gelditu zitzaion, antza. Ordudanik, Ekirantz eta Hegorantz datoz isuri alderdi honetan ibaiak, eta sinisten ez baduzu, irakurle, Txinako mapa kontsultatu besterik ez daukazu.
|
|
|
Adinez nagusi ekin zion mungiarrak itzulpengintzari, hirurogeita bat urte, baina, Lao zi
|
ez
ezik, beste maisu batzuk ere ekarri zituen txineratik, hala nola, Zhuang zi, Moti eta, horiekin batera, Txinako kulturari oinarri ematen dioten bi obra nagusi: (Yi Jing) eta (Shi Jing).
|
|
|
Arrazoiaren berri galdetu izan banio, honezkero jakinaren gainean nengoke, baina Orhi mendiko artzainari baino arreta zorrotzagoa eskainita ere, ezin izango nioke hitzik harrapatu. Auskalo zenbat denbora eman ote dudan buruari hazka; dendaria
|
ez
ezik, bezeroak ere harrituta dauzkat, eta zeharka begiratzen didate tarteka. Ohiturari jarraiki, aldez aurretik ordaindu diot gaur ere baina, etsipenaren mugetan nagoen arren, ez dut alde egin nahi izan hurrengo banaketa ikusi arte.
|
|
|
alde batetik, hitz hutsak eta beteak txandakatu; bestetik, hitz beteak hutsen lekuan jarri; eta azkenik, hitz hutsak elipsatu. Aurreneko biak baztertu gabe, alabaina, Tang garaiko poesia zertan den ulertzeko elipsiarena izan liteke adierazgarriena; egitura
|
ez
ezik, erabat baldintzatzen baitu olerkiaren mamia bera ere.
|
|
|
Elkarren arteko harreman horretatik sortzen dira gauza guztiak, baina Kreazioa ez da, Mendebaldean bezala, prozesua; ez da bilakaera; ez zen zazpi egunetan egin. Ekialdean dena orain ari da gertatzen, espazioa
|
ez
ezik, denbora ere sinkronikoa balitz bezala hartzen dute.
|
|
|
Izadia gobernatzen duen barne arauaren kanpoko adierazpena da, azken batean, X (wen), eta bere bidez ageri dira zeru azpian izakiak oro, hau da, hamar mila (ez gutxiago, ez gehiago) guztira. Ezkutuko sortzaile horrek
|
ez
ezik, alabaina, gizakiak ere bide bera urra dezake, baldin eta (dao) horren arabera jokatzen badu.
|
|
|
Une bereko partaidetza horri esker jakin genezake etorkizunaren berri. Ezinezkoa ematen du baina, tira, badago jendea ardoa usaindu eta dastatze bakarrarekin, mahastiaren izena
|
ez
ezik, uztaldiaren urtea ere asmatzen duena.
|
|
|
Ikusten erakusten omen digu pinturak; Txinako margolari klasikoek, nolanahi ere, Song garaikoek, esate baterakoez zuten kanpoko itxura adieraztea helburu, baizik izakiak hezurmamitzen eta harremanetan jartzen dituzten barne lerroak. Azpiko marra horiei" dragoiaren zainak" esaten zaie alderdi hauetan long mai, txinerazeta pinturan
|
ez
ezik, geomantzian ere garrantzi handia dute.
|
|
|
Ulertzen ez duzunak
|
ez
ezik, alabaina, ulertzen duzunak era harritzen zaitu hemen. Arrautzak pisuan saltzearena, esate baterako, ulertzeko modukoa da baina, bezeroa zeu zarenean, sudurra beste bizimodu batean sartu duenearen sentsazioa nagusitzen zaizu; era berean, etxeko telebista armairuan gordeta dagoela ohartzen zarenean, edo bizikletak ez duela balaztarik, eta atzera eragin behar diezula pedalei, edo teontzia eguzki xafla baten gainean ikusten duzunean berotzen.
|