|
2009
|
|
|
Eta, hala ere, poesia(
|
ez
esan inori poesia denik, ez erabili izen hori alkandora parpailadunak eta musketierren floretea ager ez daitezen jendearen buruan; esan perfomerra zarela edo spoken word egiten duzula sikiera, edo slam poetry edo triki poetry, besterik ez bada). Eta, hala ere, poesia, diogu, abantailaz betetako generoa da:
|
|
|
Baina bizimodu lasaiegia da gazte batentzat. Petek inoiz
|
ez
dio kargu hartzen argien distira ikusteko premia sentitzen duenean.
|
|
2010
|
|
|
Eta egia da horrelakoak han hemenka irakurriak ditugula, Holokaustoaren, Gerra Zibilaren nahiz indarkeria politikoaren gaineko diskurtsoen garaia bizi dugulako, «post» guztien garai honetan, memoria ezinbestekoa baitzaigu izaten jarraitzeko. Baina gaiaren inguruko bibliografia oparotasunak
|
ez
dio ezer kentzen Barandiaranen liburuari, alderantziz, eta bere liburuaren orijinaltasuna azpimarratu nahiko nuke. Xede etiko argia duen tradizio literarioan idazten du, idatz daitekeen modu bakarrean, hilen artean aurrera eginez, Eliotek esan bezala.
|
|
|
Estibalitzek esandakoa ongi interpretatu badut, liburuak esan gehiago egiten badu erakutsi baino, irakurketa zapuztu egiten du. Telling gehiago eskaintzen badu showing baino, istorioak ezer berririk esan
|
ez
dion irudipena uzten dio.
|
|
|
Aurrekoan legez, liburuak ez du bizitasunik galtzen inolako momentutan, egileak jakin izan duelako modulatzen abenturak eta gorabeherak, fabulatzaile aparta dela erakutsiz. Alabaina, Pariseko gorte distiranteak
|
ez
dio mesede handirik egin liburuaren biribiltasunari, zeren han agertu pertsonaia tropela guztiz nahasgarri egiten zaizu arin batean, irakurketa trabatuz. Areago, gorteko pertsonaiok hainbeste eta hainbeste izanik ezin dira ganoraz karakterizatu, eta planoak dira eurotariko asko.
|
|
|
daraman gisa berean. Beraz, autofikzioa esatea ezer
|
ez
esatea da. Epitafioak ere autofikzioa dira:
|
|
|
Horrek, dena dela,
|
ez
dio erantzukizunik kentzen gaur eguneko kritika sistemari, literatura modelo bat eta irakurle modelo bat elikatu baitu, baina literatura modelo horrek ez du askorik literaturatik, ez eta irakurle modeloak irakurle onetik ere.
|
|
|
Profetari obeditzen
|
ez
diotelako.
|
|
|
Justiziarekin duen zorra kitatzeko prest dago, modu abstraktuan bada ere. Egia esan, erretzen uzten
|
ez
diotenean soilik ohartuko da zigorraren mamiaz. Halere, ez da zoritxarreko sentituko, ba ote du arrazoirik horretarako?
|
|
2011
|
|
|
Esti, ez dut esan 3 Mariak irreala denik, baizik eta niri neuri momentu batetik aurrera irrealitatearen sentsazioa sortu didala, eta pare bat adibide jarri dut hori labur azaltzeko. Nik
|
ez
diot emakumeen arteko elkartasuna posible ez denik, ez beldur ematen didanik onartzeak gizonik gabeko mundua posible dela. Hain zuzen, ez dut ezertxo ere aipatu alde horretatik:
|
|
|
...gizartea den gu horretan egokitzea (lige exotikoaren kategoria galdu nuen, egia da, baina normala denak galdu baino amodio aferarako aukera gehiago irabazten ditu, eta exotikotasunean gutxi zen gidabaimen gabezia, gainera deserosoa epe luzera, umeekin autobus eta trenak ibili beharragatik, faboreak eskatuz garraio publikoa iristen ez denetan?, beltza edo begetarianoa izatea ez bezala) eta zergatik
|
ez
esan, irrazionala den mitoaren lilurak, motorraren mitoak, karrozeriarenak, abiadurarenak, kontrario indartsuenaren horma argumentuzkoak ere gaindi ditzake, inor ez da libratzen ideala sinesteak suposatzen duen plazebo beharraz.
|
|
|
Hor, beste izen bat dugu, Louis Dassance, erakundearen zuzendari baitzen garai hartan, eta biltzarrak argitaratu liburua baliatuko zuten jendeek Etxahunen obra ezagutzeko. Dassancek berak idatzi zuen bezala, euskararen lehenbiziko adiskideek ere
|
ez
zioten kasurik egin Etxahunen lanari; besteak beste, Augustin Xahok, nahiz eta ezagutu zuen, ongi ezagutu ere, Xahoren aita Etxahunen konfiantzazko gizona izan baitzen Atarratzen. Baina Xahoren kantutegian ez da Etxahunen obrarik ageri.
|
|
|
ia zaindu ez eta luzaro iraun. Inbidiarik
|
ez
diot, hala ere, bera geldirik dagoelako eta nik hori ez dut nahi.
|
|
|
Gisa bat edo bestez, hitzak eta eleak ez dute gehiago objektua eta gogoeta esleitzeko molde bat izan behar, mundu sentikorrean gogoeta horren presentzia bilaka dadin, eta ez haren jantzi gisa, baizik enblema eta gorputz. Espresio operazioak, lortua delarik,
|
ez
dio irakurleari eta idazleari berari oroimen laguntza bat soilik uzten, erranahia izanarazten du, testuaren barruan gauza baten pare, hitzen organismoan biziarazten du, idazleengan eta irakurleengan zentzuen organo berri batean bezala jartzen du. Pentsamendua ez da, barneko?
|
|
|
Badakite ez duela swahilirik konprenitzen eta, hala ere, braust isildu dira Jone haien ondotik pasatzean. Bokok baizik
|
ez
dio haren agurrari erantzun, kokots mehea eta bizkar gainera ailegatzen zaizkion rastak inarrosiz.
|
|
2012
|
|
|
Errebelde lotsagabe eta tematiaren alderdiko batek zaurituta zetorren. Ezin izan zuen ez Brebiarioa ez Irudia berreskuratu, hartzera ausartu ez zelako edo utzi
|
ez
ziotelako. Nolanahi ere, ez zuen gehiago Aita ikusi, ezta Ignaciok ere.
|
|
|
Baina oso sakona zirudien kontuak, gogoratu Arestiren Chica, ya nunca me llames veleta, me he hecho del frente de liberación del Vietnam. Hain sakona non, ez zitzaigun bururatu bada, esan
|
ez
esan joko horretan, askoz ere egokiagoa zela Independentzia eta sozialismoa baino (erdaraz biak) liberazio nazionala eta liberazio soziala. Kontua da onenean ere talde militarreko jendeak trantsizioaldian pelikula pornoak metrailetaz asaltatu eta mozten bukatu zuela eta talde politikoak Euskadiko Ezkerra osatzen.
|
|
|
Emaztea, semea eta alaba miresten ditut negar ezkutuko horretan euskal herritarrari errespeturik galdu
|
ez
diotelako eta maitatzen asmatu dutelako, baina inoiz ez aita maite dutena baino gehiago. Jakinean gaude Camusek esan zuen hartaz, Cumbres borrascosaseko (Wuthering Heights) Heathcliff ek ludi osoa hilko zukeela Cathy eduki ahal izateko baina inoiz ez zukeela esango krimen hori arrazoizkoa zenik, eta gu berriz krimena arrazoitzen den mendean jaio garela, kriminalak berak epaile izatea justifikatzen duten dotrinen mendean.
|
|
|
Alaba gazteenak berehala erantzungo lidake, nola? Bada, horixe,
|
ez
esanda; niri esaten didazu, bada, inolako arazorik gabe! Baina gehienetan ez dut jakiten ezetz esaten (etxean ez bada, bistan da!).
|
|
2013
|
|
|
Jakina, Elosu baino askoz hobeto egokitu zen Jean Etxepare aldudarren artean, baina, mediku modura meriturik kentzen
|
ez
bazioten ere, aldudarrek oso txirenetzat ei zeukaten. Horrelako zerbait kontatu zioten Piarres Lafitteri Beloken Aldudeko hiru ikaskidek:
|
|
|
Elkarrekin oheratzen gara aspaldi batetik hona, besterik ez dugu egiten: ohantzean ez bada,
|
ez
diogu elkarri eskatzen, ez dugu elkar estutzen. Plazerak agintzen du gurean.
|
|
2015
|
|
|
Isidrok ez zuen aipatu, baina ni hari buruz pentsatzen egon nintzen gau hartan, Eusebioren odola aurpegitik eta besoetatik nola garbitzenzuen begiratzen nuen bitartean, eta geroago, gau minean Bilborantz gindoazela: bostbalak jo zuten Eusebioren erriflea, lauk irteera zulotzat hartzen bazen haietako bat, gerohiruk uniformea puskatu baina berari
|
ez
zioten urraturik txikiena egin, eta beste hirukharen burua bilatu baina huts egin zuten nolabait. Hori guztia zer eta handik gutxiraIsidro baino metro batzuk aurrerago kokatu eta eztandaren bortxa jasotzeko.
|
|
|
Halere, artearen unibertso ludikoan pilotaren markak ez dira oso adierazgarriak: artista «handiek»
|
ez
diote aparteko berezitasunik aitortu joko honi, eta, ondorioz, oharkabean eta zaratarik atera gabe zeharkatu du irudi plastikoen gunea. Huts hori konpontzeko asmotan, Jai Alai, euskal pilotaren edertia izeneko erakusketa antolatu zuen José María Unsain arte komisarioak, 2010 urtean, Donostiako Kubo Kutxa aretoan.
|
|
|
Halako batean esan omen zioten gure aitari: «Aizak,
|
ez
badiok kanbiatzen izena hire seme horri, batere gabe geratuko haiz!». Eta lehen Iñaki nintzena, paperetan eta leku guztietan, Ignazio izan nintzen harrezkero.
|
|
|
Gaur pentsatzen dut, beti zer edo zer ikasi egiten baita, frontisa duen pilotalekuari frontoia deitu geniokeela, eta laxoan aritzeko plaza libreari, berez frontisik ez duenari, pilota plaza. Gero esanen dute
|
ez
diodala errespeturik Euskal Akademiari. Bai badiot.
|
|
2016
|
|
|
Zeregin hauetan burugabekeria osoz sartu nintzen garaian Gastibeltzako karabinak eta Harrizko Aresti hau ziren paraje hauetatik euskaraz jaiotako antzezlan nagusiak, bakarrak
|
ez
esatearren. Gure antzerkiaren panorama irauliko zuten antzezlan mitiko haiek non eta Bilbon sortu ziren, euskara hutsez aritzeko bokazioa zeukan Maskarada taldearen altzoan.
|
|
|
ebanjelioan ere gertakizun latzak kontatzen dira, eta idazkera sinple batean. Ala ere,
|
ez
dio iñork, orregatik beintzat, muzin egiten.
|
|
|
Pintada bat idatzi, besterik ez dugu egingo. Besterik ez,
|
ez
diogu inori jipoirik emango, ama, hitz ematen dizut.
|
|
2017
|
|
|
Bederatzi urte zituela, aitak, soinujolea hura ere, soinua erosi eta musikari familia famatu baten etxera bidali zuen tresna jotzen ikas zezan. Sei hilabeteren buruan, joan bezala itzuli zen, ezer ikasi gabe, kasu txikienik ere egin
|
ez
ziotelako. Aitak orduan kalean jotzen zuen soinujole bat ekarri zuen etxera semeari eskolak emateko, baina berriro ere alferrik.
|
|
|
Entzun dudanez, saltatzen laguntzeko ere negozioak daude. Ordaintzen baduzu, noiz saltatu eta noiz
|
ez
esaten dizute, noiz ez dagoen guardia zibilik.
|
|
|
Mr Brookek bihozkada azkar bat izan zuen. Senik barrukoenak besterik
|
ez
esateko ohartarazi zion. Alabaina, ordenari zion begiruneak, kontzientziak, galdetzera bultzatu zuten:
|
|
2018
|
|
|
Batez ere alderdi jeltzalearen baitako zatiketagatik izan zen: jeltzale batzuek, bereziki Gipuzkoa Nafarroa aldekoek, Euskaltzaindia babestu zuten; baina beste batzuek, nagusiki bizkaitarrek, erakunde berriari
|
ez
zioten aski sabindarra iritzi eta boikot ozena egin zioten. Hala, Euskaltzaindiak bere lehen arauetan, 1920an, euskaraz idazteko eredu sabindar xamarra onartu bazuen ere (r pikordunekin eta abar) ez zen aski izan jeltzale gotorrenak asetzeko.
|
|
|
Gutxietsiz norbaiten maila, berez apaltzen duzula uste dut. Harridurarentzat ez baduzu lekurik uzten, parekoari
|
ez
badiozu uzten aukerarik uste baino gehiago dakiela ohartarazteko, galdua duzu. Eta uste baino gehiago ez badaki ere, ikasteko bidea diozu horrela erakusten.
|