|
2000
|
|
|
Baina hemen, gainditu beharreko joera ugari dago oraindik eta ekimen erraldoietarako greba orokor bat hori da eta baztertua luke kontsentsu horretatik ateratzen den edozerk. Greba orokorra gizarte batek duen protesta erakusle sendoenetakoa da seguruenik, eta aurrera egiteko tresna ere izan daiteke, arrakastatsua den neurrian; gizartearen gehiengoak lan egiteari uzten
|
ez
badio, ostera, agitazio politikorako tresna bihurtzen da baina ez da greba orokor bat.
|
|
|
Nabarmena da ahalegin handiena non egin behar den. Gipuzkoako bati
|
ez
diot behin ere entzun telebistako saio bat ez duela ulertzen. Goiti jota izan daiteke oso teknikoa izatea, baina hori alfabetatzen eta ikasketa mailarekin lotzen da.
|
|
|
Igandean, bidezko salerosketa egiten duen dendan erositako kafearen zurruten artean, desagertzear dauden kulturei buruzko erreportaia irakurriko dugu.
|
Ez
diogu propagandari erreparatzen, propagandarik gabe argitalpena ez zelako ekonomikoki bideragarria izango. Honek ez gaitu kontsumismorantz bultzatzen, gaitasun kritikoko pertsonak, aurrerakoiak eta ezkertiarrak garelako.
|
|
|
Ezagutzen ditut halako pertsonak, baina ni konparazioz nahiko lasaia naiz. Baina niri gertatu izan zait, hurbildu gazte batengana eta ikusi testu-liburu bat daukala, ikasten ari delako, eta liburu horretan nire argazki bat, eta
|
ez
diot proportziorik ikusten, nik ez ditut 400 folio argitaratu urte guzti hauetan. Ulertzen dut behar ditugula gure erreferentziak, eta literatura baten historia batean zure halako argazki bat sartu behar dutela, itxusi askoa gainera, ez argazkia:
|
|
|
Zailtasun askorekin egin dugu topo, eta zergatik
|
ez
esan, asko zuzenean administrazioarekin zerikusia dutenak. Arazoak ez dira programarenak berarenak izan, errealizazioarenak baizik.
|
|
|
Euskal Herrian sortu eta bertako gune komertzialetan saltzen diren produktuek ere
|
ez
diote euskarari begirune handirik. Esaterako, Andoainen dagoen Krafft enpresaren produktu guztien ontzi eta etiketek gaztelania soilik erabiltzen dute.
|
|
|
" Ni nahiko burugogorra naiz; aurrena entzuten dut, baina ez diot kasu handiegirik egiten. Gero, hotzean lasaiago pentsatu ondoren, askotan konturatzen naiz berak duela arrazoia, sekulan eman
|
ez
diodan arren".
|
|
|
Mezu hori da, gutxi edo aski," egon gaitezen beti hautetsien alde, hauen jarreren eta obren oihartzuna eman dezagun,' polemika' guztiak bazter ditzagun, Euskal Herri txukun eta Image d' Epinal irudi politikoa isla dezagun". Bere sortzailearen ideia politikoei fidel egon da" Le Miroir" eta eskuineko bezala sailka badaiteke ere, frantses' ezkerrekoek', sozialistek behintzat,
|
ez
diote erasiarik botatzeko arrazoirik. Abertzaleek bai, ordea, zeren eta 44 urteotan diharduen informazio ergel eta ahul honek ez baitu ezertarako ohartarazterik eragin.
|
|
|
Ez dakit kongresuaren ondorioz beste askatasun maila bat izango duen. Adostasunaren bidea posible ez bada, gure proposamenak egingo ditugu guk edo beste alderdi abertzale batzuekin batera eta horrek gatazka politikoa ekarriko balu, bada, guk horri
|
ez
diogu beldurrik. Baina Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren munduan egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu.
|
|
|
Baina Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren munduan egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu. Hori posible ez bada, gutxiengo eta gehiengoen jokora jo genuke eta horri
|
ez
diogu beldurrik.
|
|
|
Gainera, hainbeste erabiltzaileren interesak kontrajarriak dira eta giroa okertzen ari da. Horrela, mendigoizaleek badute senda bilatzearen gustua eta
|
ez
diote galtzeari beldurra; berriz, ibiltari organizatuek maite dituzte bide balizatu zabalak, dudarik gabekoak. Biek oinez egiten badute, oilagorren ehiztariek bezala, uso sasoian etortzen diren tropa mekanizatuek pistak nahi dituzte, eta pistazaleak ere dira motozaleak eta artzainak, nahiz eta azken hauentzat mendizale eta ibiltariei saldu gasnak mozkina garrantzitsua izan.
|
|
|
orain txinatar bati eman diote. Sekula
|
ez
diote txinatar bati eman, bada noizbait eman diote. Eta txino bati eman behar ezkero, nori emango diote?
|
|
|
Aparte, kontatzeko modua, duen tonua ere oso bitxia da: ahots bat entzungo bazenu bezala da, hasieran beharbada
|
ez
diozu kasu handirik egiten edo oso adi ez bazaude ez zara konturatzen, baina halako batean poliki poliki sartu egiten zaizu barrura, eta bere erritmora eramaten zaitu.
|
|
|
Letamendik izenpetutako artikuluak zioenez" errua etzaio erakunde berari erantsi behar, barnean dauden estadu indartsu batzuei baizik. ONU k indarrik ez badu, eman
|
ez
diotelako da. Batez ere Ipar Amerikak eta Moskuk nahi ez dutelako.
|
|
|
" Umetzat artzen zuala ikusi zuanean" txan ta ta txan! Zer egin ote zuen?"
|
EZ
esan zion De Gaulleri". Umekeria galanta!
|
|
|
Baina bazuen bere alde positiboa: " De Gaullek
|
EZ
esaten bada ere, erakutsi dio Frantziari". Hara!
|
|
|
Jon Sarasua, Sebastian, Andoni, Peña...
|
Ez
diot horiek bakarrik direnik, baina tipologia agortu liteke gutxi horietan. Horren ondorenean sortzen da belaunaldi bat askoz ere multipolarragoa.
|
|
|
Oteizak eta izugarrizko garrantzia eman diote kulturbide honi. Guk
|
ez
diogu hainbestekoa emango, barrutik ezagutzen dena ez da mitifikatzen. Besterik gabe, beste jardunbide bat da, eta gizartean bere lekua badu, utzi bere bidea egiten.
|
|
|
istorioa XV. mendean kokatzen da, elizaren eta artearen arteko eztabaida garaietan. Gainerakoan ez dago beste zehaztapenik,
|
ez
diodalako irakurleari esan nahi" hau XVI. mendean pasa zitzaion hari, eta zuri ez zaizu pasatzen". Ez," horko hori zuri ere pasatzen zaizu, zu ere bazara nolabait Otto Pette".
|
|
|
Eta
|
ez
diot Arretxeri eskatzen Ostiralak liburuan azterketa soziologiko bat egitea; baina bere pertsonaiak eta istorioen nondik norakoak desberdinak izango zirelakoan nengoen.
|
|
|
Kontaketa modua, hala ere, hitz batean esateko, antigoalekoa iruditu zait, dezimononikoa
|
ez
esatearren. Kontalariaren eta pertsonaien baitan dago, nire ustez, antigoalekotasun horren zama nagusia:
|
|
|
Beste era batera errepikatu. 4 Eta zurekin hizketan ari den pertsona bati ulertzen
|
ez
diozunean. Berriz esateko eskatzen diot.
|
|
|
Ezker abertzaleko euskaldunak, subjektu politiko legez, gizarte talde kualifikatulegez, Gara estutzen ez duten bitartean, edo eskuin abertzaleko euskaldunek, arrazoiberengatik, Deiari konturik eskatzen
|
ez
dioten bitartean, eta espainolista euskaldunek, honelakoak ere badira euskaldungoan, prentsa erdaldun hutsari jarrera euskaltzaleago exijitzen ez dioten bitartean, euskarak zailtasun handiak izango ditu moduduinean aurrera egiteko.
|
|
|
Ezker abertzaleko euskaldunak, subjektu politiko legez, gizarte talde kualifikatulegez, Gara estutzen ez duten bitartean, edo eskuin abertzaleko euskaldunek, arrazoiberengatik, Deiari konturik eskatzen ez dioten bitartean, eta espainolista euskaldunek, honelakoak ere badira euskaldungoan? prentsa erdaldun hutsari jarrera euskaltzaleago exijitzen
|
ez
dioten bitartean, euskarak zailtasun handiak izango ditu moduduinean aurrera egiteko.
|
|
|
Frantziako telebistek
|
ez
diote aparteko tarte berezirik eskaintzen Iparraldeari.Aztertu ditugun hiru kate frantsesek ignoratu egiten dute Euskal Herriaren profilaberen urrezko emanaldietako tarteetan.
|
|
|
Honekin
|
ez
diot Monzon-i arrazoirik kendu nahi, zerbaitek ekartzekotan, borrokak ekarriko baitio herri honi askatasuna; eta, borrokatzeko, utopikoa izanbehar du pertsonak. Alternatiba politiko bat bideratzeko orduan, ordea, ez da nahikoa mundu hobea nahi dugula esatea7 Politika, ekimen hori epe eta marko mugatubatean egin ahal izateko formula azaltzean datza.
|
|
|
EHk proposatutako estrategia da, agian, errazena eta argiena hiruren artean: haren premisa da Euskal Herriak oinarri demokratiko bat behar duela, beren proiektuak defenditu eta gauzatzeko denek baldintza berdinak izan ditzaten. Gaur egungolege barrutiari
|
ez
dio baliotasunik ematen, Euskal Herria estatu burujabe bilakatzeko oinarri oinarriko ezintasuna duelako, batez ere; eta Batzar Nazional Eratzaileasortzea proposatzen du, trantsizioaren buruzagitza hartu eta barruti juridiko politiko nazionala presta dezan.
|
|
|
Behin, irribarrez, aipatu zidan Gabriel Arestik esanziola olerkitarako sena zuela. Egia esan, ez dakit duen ala ez,
|
ez
baitiot olerkirikirakurri. Baina sentibera eta umoretsua dela ikusi izan dut.
|
|
|
Hizkuntza ofiziala izango da, eta erakatsia. Beste batzuk nik baino askoz hobeki deskribatuko dituzte xehetasunezbatua eraikitzen Txillardegik egin lan eskerga, eta bere sinetsarazteko indarra, eremuhonetako ez kazike guttiren isilkeriak, etsaikeriak
|
ez
esateagatik, garaitzeko.
|
|
|
Aut aut. Kierkegaard-ek
|
ez
dio esatenirakurleari zein bizimolde hautatu behar duen, estetikoa ala etikoa (hirugarrenposibilitatea, erlijiosoa, Bat ala Beste n ozta ozta dago aipatuta) 3; hori norberakbakarrik erabaki dezakeena da hain zuzen (indibidualismo erradikala), eta berak bakarrik erabaki beharra daukana, norbera izateko. Kategoria fundamentala erabakiarenada.
|
|
|
Ukipenak gazte euskaldunek lagunarteko elkarrizketan darabiltzaten operatzailepragmatikoen eremuan duen eragina arras nabarmena da. Idatzizkoaren eredu normatiboak
|
ez
dio ezer honi buruz, ez dago indarreango operatzaileen taxonomiarik etahiztunek ardura handirik gabe darabiltzate.
|
|
|
Honelako kasuetan, ordea, galdera egileak kezkabaino gehiago nahasmena du bere buruan. Alde batetik, konturatu gabe euskaltzaleokzapaltzaileen diskurtsoa geureganatu dugula ematen du; bestetik, guda galtzailearenedo porrotaren morala izenda dezakegun hori sumatzen da; eta azkenik, laburbilduta, besteak baino gutxiago izatearen konplexua agerian gelditzen da (espainiar frantziarbatek
|
ez
dio galdera hori egiten bere buruari, ez modu existentzial horretan behinikbehin; eta orokorrean ez du onartzen bere izatearen ukapena). Gainera, gure izateariburuzko zalantza horiek ezjakintasuna edo planteamendu metodologiko okerra uztendute agerian.
|
|
|
Txillardegi inor bainolehen ohartu zen hizkuntzaren dimentsio politikoaz, eta egokiro ohartu ere. Gezurrabadirudi ere, oraindik
|
ez
diogu gainartu aurreiritzi tamalgarri horri euskaltzaleonmunduan: hots, Estatu nazioaren eskutik abian jarritako nazionalismoak hizkuntzarenizaera eta funtzioa errotik aldatu dituela bere batasun politikoaren sistema egituratzekoprozesuan.
|
|
|
Alde egiteko garaia zen, baina lehengo galderen ordez zalantza izugarriagoakneuzkan orain, buru bihotzen barruan. Aitari hitzik
|
ez
esatea erabaki nuen,.
|
|
|
|
Ez
diogu zuzenean heldu, garai honetan (mende osoan esango genuke) nagusienetarikoa izan zen irakaskuntza askatasunaren arazoari, baina honekin lotura estua zuen Estatuaren aldetik bultzatzen ari zen hezkuntza alorreko monopolioaren gaia islatzen saiatu gara. Azken finean, irakaskuntza askatasunaren arazoa nahitaez hezkuntza sistema nazionalaren eraikitze prozesuak osatzen zuen testuinguruan ulertu behar dela uste dugu.
|
|
|
Eta kontua da zuoi ere ez dizuedala inoiz esan. Urtebete eskas pasatu da sekretu hori gordetzen dudanetik, eta inori esan
|
ez
badiot, epaiketa kontuetan ez hasteagatik izan da. Orain, berriz, ezezagun baten aurrean egiak aitortzen hasiak garenez, nire txanda heldu dela uste dut".
|
|
|
Baina egunkariek
|
ez
zioten poz hori oparitu nahi eta orduak joan zitzaizkion paper zaharren artean. Atzamarrak belztuak zituen jada, egunkarietako titularrak irakurtzeaz nazkatzen hasia zen, eta gehiago oraindik ingeleseko testuak erdipurdika ulertzeaz.
|
|
|
Zergatik jarraitzen dut, bestela, Txemarekin? Zergatik entregatzen natzaio txintik esan gabe, emazte isilaren gisan, afektua baino
|
ez
diodan Txemari?
|
|
|
gaur hilko naiz.
|
Ez
diot inori agur esango, mundu honetan nire oroimena gordetzeak ere ez baitu merezi. Hobe denek ahazten banaute ahal denik eta arinen.
|
|
|
Larregi pentsatzeak inoiz
|
ez
dio onik egin arduratzeko motiboren bat duenari, eta hori ondo baino hobeto zekien berak ere, baina zer egingo zuen ba. Holakoetan ez zitzaion pentsamendu positiboegirik etortzen.
|
|
|
Bihotzeko taupadak entzun behar izan dizkit derrigorrean. Bere begi beltzek almohadan iltzatu nahi nindutela zirudien, eta biok genekien zer gertatu behar zuen, baina begiratu baino ez zidan egiten, eta ni jada bere aurpegiko azala ere konkistatzera heldu naiz, eta
|
ez
diot begirik gainetik kendu, baina erresistentziarik ere ez dut aurkitu hatz puntekin lurralde leunak eskuratzen ari nintzenean: belarri gingilak, kopeta beroa, bekainen artetik behera begiak, sudurra ere konkistatu dut.
|
|
|
Eta, gaitzetik gaitzagorat egiten zuela, urratuak eta zauriak guztiz zornaturik, sukar izugarri batek hartu zuen handik egun batzuetarat Mattin, eta kopetan zapi heze batzuk ipintzen genizkion, kasik deus ere egiten
|
ez
ziotenak, zeren haren buruak ontzi bat baitzirudien, berun goria zeukana.
|
|
|
Orain arte aditzerat eman dizudanagatik kontsidera eta estima dezakezu ezen jendeak arlotetzat eta erdi txepeltzat hartzen zuela bere apeza, baina ez, zeren, egia bada ere eliztarrek harekin irri egiten zutela —eta ez guti—, egia da, halaber,
|
ez
ziotela hari irri egiten; eta nola, bertzalde, ateraldi haietarik haratago, gizon seriosa baitzen, herritarren zerbitzuan bizi zena, haien behar spiritualei buru egiteko edo baserri urrunenetako eriei ere astoaren gainean bisita egiteko disposizionean beti ere, hala, don Frantziskok aldeko zituen, oro har, jendearen maitasuna eta onespena.
|
|
|
—Ongi zagok behekoari jakinaraztea ezen begirunea eta errespetua zor diola goikoari —erran zion—, baina horrek
|
ez
ziok goikoari behekoak animaliak balira bezala tratatzeko eskubiderik emaiten, zeren eta goikoak ere bere errespetua zor baitio behekoari. Eta arrazoin da haren alde eta fabore jartzea, arrazoin duenean...
|
|
|
" Izan ere, atsegin nuke neure eskubide horiek Timoteori saltzea, ez dilista plater baten truke, nola egin baitzion Esauk Jakobi, baina Italiarako bidaia horren truke, zeren berorrek baitaki ezen pintorea izan nahi dudala eta ez bertzerik". Eta aitak, muturra okertu zuen arren,
|
ez
zioan ez baietz ez ezetz erran, eta isilik geratu zuan. Eta aitaren isiltasuna Pedroren esperantza bihurtu zuan.
|
|
|
Eta lehen gozamen eta bozkario iturri zitzaidana —pintatzea eta, alegia— sufrimendu eta gogogabetasun bihurtu zitzaidaan. Zeren Michelangelok bete baitzuen neurria, eta sobera ere bete gainerat, edertasunaren ontzia gainezka utzirik, eta nik
|
ez
nioan, halatan, artearen munduari zer emanik ez zer eratxikirik, xorta bat bera ere ez. Eta, muga haren aitzinean, paralizaturik bezala geratu ninduan, urrats bat eman ezinik... zeren, erranak dioen bezala, Non progredi est regredi...
|
|
|
—Ongi duk. Ulertzen diat eta zin degiat, Jainkoaren aitzinean, ezen
|
ez
diodala nehori ere erranen. Baina egotz egoztekoa lehenbailehen.
|
|
|
Baina, hura aditu bezain fite, tristeturik bezala geratu zuan hire ama, erraiten zidala: " Ordea, Indiak urrunegi daude ni harat joaiteko... eta hura ez da eneganat etorriko nehork erraiten
|
ez
badio, zeren zinez bainago harekin izan nuen jokabideaz damu, eta harekin mintzatu nahi bainuke, hil aitzin..." Haatik, bat batean argi bat piztu balitzaio bezala, erantsi zian: " Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean.
|
|
|
|
Ez
zioen bereziki sumindurik. Bekatuan berrerortzeak onespena aisatzen ohi du.
|
|
|
Poztu nintzen, bigarren kontratua bururatzean, hirugarrenik egin
|
ez
ziotelarik.
|
|
|
Nire boza berriz ere telefonoan ezagutzeak ez zuen, preseski, bozkarioz urtarazi. " Izenik ere ez duen hilotz arraio batengatik" lan egiten uzten
|
ez
zioten kazetariez gaizki erranka gaitzitu zitzaidan. Izerdi zurruzta ederra isuri nuen denbora gutian; Patxi argazkilaria gorputegiko bidean zegoen, neronek igorria.
|
|
|
Horren erruz, itsuskeria bat baino gehiagorekin zipriztindu izan ditugu geure lanen goi buruak, albiste baten zoko moko guztiak neketan ekartzen ahal baitira lau hitzetara. Oraingoa, idatzizko kazetaritzaren historian lekurik emanen
|
ez
bazioten ere, borobiltzat jo nuen: " Atso ezezagunaren azken egoitza", irudimentsua oso.
|
|
|
—Patxi, agudo —nik, ziztaka— Fundamentuzko argazkirik eramaten
|
ez
badiok, Eskalatzaileak hi urkatuko hau, ez ni!
|
|
|
Azken atal honetan, hortaz, fondoaz arituko naiz, ez hainbeste formaz. Saiatuko naiz, nolanahi ere, gauzak atsegintasunez kontatzen, eta zuhurtziaz, eta argitasunez, eta, ahal dudan neurrian neketsua gertatuko zaidan arren, ezinezkoa
|
ez
esatearren, irakurlearen sentsibilitate kristalezkoa ez mintzen, edo hobe kristalezkoa den neurrian, ez pitzatzen edo hausten.
|
|
|
Esan bezala, Otsotzarmendi jaunaren hitz luze, zalantzatsu eta zehazgabeen ondoren auskalo eta batek daki hitz makuluak errepikatu zituen etengabe azken aurkezpen hartan ere, ia ia beste gauzarik
|
ez
esateraino errepikatu ere, Caterpilarri fortunatu zitzaion txanda. Titiak aurreko egunetan baino nabarmen handiagoak zeuzkan.
|
|
|
Gutxienez,
|
ez
diozu amari...
|
|
|
Bizkar-hezurra kraskatzeko beldur omen da, eta ez du berrietarako dirurik.
|
Ez
esan gero amari...
|
|
|
Dantza gaitezen, Anjel. Odola lehor  tzen zait musika honi erantzun egokirik ematen
|
ez
diodan bakoitzean. Dantza gaitezen, mon vieux.
|
|
|
Luis Estherrekin elkar hartuta ei dabil, eta Rubenen denda libre izango zuela agindu zion, baina baliabide guztiak jarrita ere, kluk egin du. Hala ere, niri kosta egiten zait hori sinestea eta, Luisi ezer esan
|
ez
badiot ere, apustu egingo nuke Rakelekin txora txora eginda jarraitzen duela. Baina oraingoz lasai egon zaitezke.
|
|
|
Biok ere fraka motzetan, dardarizo bat sumatu dut gure belaunek leun  ki topo egin duten lehen aldian; baina gero, elkar erakarri izan balute bezala, luzaroan egon dira bereizi gabe, izerdia sortzeraino. Bien bitartean,
|
ez
diogu elkarri ez begiratu ez hitz erditxorik ere luzatu, baina belaunek itsatsirik jarraitu dute, agian eman eta jasoko lituzketen laztanen jakitun.
|
|
|
Berak pozarren hartu nau, eta, besarkada batean estutzearekin batera, musu bat estua, hori bai eman dit. Nik, ordea,
|
ez
diot inongo gerezi hezurrik itzuli eta berak ezohartuarena egin du. Oso adeitsu eta, batez ere, oso kalakari egon da, San Frantziskorako hegaldi luzean zehar diskurtsoa prestatzen aritu izan balitz bezala.
|
|
|
Dabidek berak kontatu zidan hori guztia eta, egun batez, aita asaldatua nola joan zi  tzaion, burumakur eta errukarri, bi anaien arteko harreman horren berri ematera. Baina berria ematearekin aski ez, eta Karmelo jakitun jartzeko Karmelori tiro egiteko eskatu zion, zehatzago esanik, harreman hura bertan behera uzteko (lotsagatik, Josebari ezer
|
ez
esatea exijitu zion). Albistearekin gaizkitua, Karmelo egun batetik bestera desagertu zen eta herrian zabaldu ere egin zen ETArekin zerikusia izan zezakeela.
|
|
|
Neska hori ez dago ondo burutik. Orain arte gurago izan dut ezer
|
ez
esan, baina gau batez diskoteka batean ezagutu nuen eta harrezkero niri segika dabil. Benetan agintzen dizut gure artean ez dela ezer gertatu...
|
|
|
Baina ez nintzen hil, eta harrezkero apenas hitz egin nuen Dabidekin(" Nik zurekin gura dut, baina utzidazu neska horrekikoa behar bezala amaitzen.
|
Ez
diot minik egin gura", errepikatzen zidan larrusendo hark, niri minik eragin ez balit bezala). Hurrengo egunetan, berak ez zuen gaia berriro ere hizpidera ekarri nahi izan, esan beharrekoa esana zegoela adierazten zidan, maite ninduela errepikatzearekin batera.
|
|
|
Goizean Rubenekin ibili naiz, eta Tomekin; arratsaldean, Karmelo ere hurbildu zait, eta Tom; afalondoan, azkenik, Ruben, Karmelo eta Tom izan ditut lagun. Badirudi
|
ez
diotela bidezkoa irizten neska bat bakarrik ibiltzen uzteari; badirudi Adela eta Estherren turismo sexuala ez dela oso arrakastatsu gerta  tzen ari...; badirudi, goizaldean Tomekin izan dudan ezustearen ondotik, adeitsu baino adei  tsuago agertu nahi zuela nirekin (txizestu izan naizen batean, komunera joan, eta, neskenean sartzearekin batera, Tom topatu dut, ispilu aurrean, ezkutatzen saiatu...
|
|
|
Esango nuke sukar apur bat ere izan nuela, baina gauerako polito nengoen eta besteekin batera joan ahal izan nintzen. Hala ere, besteekin diodanean, Rakel eta Rubenekin izan
|
ezik
esan gura dut, ze bi amorosak ez ziren taldekideon hitzordura agertu. Aurrekoetan bezalaxe, gaur ere elkarrengandik oso hur ibili dira eta, de vous à moi, gero eta argiago dago haien arteko sintonia.
|
|
|
Baina ez dut egin. Beharbada zalantza sortu zaidalako mezu hori inprobisatzeko gai izango ote nintzen; beharbada zalantza sortu zaidalako agurrean" musu bat" edo zer esatea komeni ote zen; beharbada Dabidi orain nire ahotsaren lasaigarria ere eskaini nahi
|
ez
diodalako.
|
|
|
Eta Ruben aipatu dudanez, adierazi nahi dut berarekin gero eta gusturago nagoela, eta nor sentiarazten nauela. Eta berari ezertxo ere aipatu
|
ez
badiot ere, gaur burutazio txoro bat izan dudala: San Frantziskora bidean, San Joakin haran mugagabe eta fruta arbolez betean barrena gentozela, hango fruituen ugaritasuna eta lurraren emankortasunaren ikusirik, bururatu zait pilula hartzeari uzten ahal diodala, eta patuaren esku utzi ni haurdun geratu ala ez.
|
|
|
Guztiarekin, eta Rubeni adierazi
|
ez
badiot ere, nik gero eta gaizkituago egin dut zubian aurrera (bertigoa eta suizidioaren ideiek sentiarazi didaten egonezinari autoen burrunba gogaikarria gehitu behar zitzaion). Baina benetako larridura artean sentitzear nuen eta lainoak kasik zubi osoa bere mende hartu duen batean gertatu da.
|
|
|
Goizean, mendiko gailurretik bistatu dugun ibai sigi sagatsuaren ibilbideari jarrai  tzea oso atsegina izan da: egunaren bero sapa ez zen zoko moko laiotz haietaraino iristen eta, guztiarekin, uretan ibiltzea zinez freskagarria zen; are gehiago kontuan izanik zenbait tokitan urak gerriraino bustitzen gintuela (alkandora bustiaren azpian, Tomi
|
ez
diot pistolarik antzeman eta ez dut uste dendan utziko zuenik: eta Grand Canyoneko gizon hark eskuratu ziona pistola ez, baina urontzia izan bazen?
|
|
|
Baina berriro diot, Mexikoraino egin nahi duen bidaiari susmo txarra hartu arren, ez dakit zer pentsatu. Eta horregatik, oraingoz behintzat, Rubeni ezer
|
ez
esatea erabaki dut. Horregatik eta, eguzki galdatan, luze gabe, bigarren iturria baino beheraxeago Olga topatu dugulako:
|
|
|
munduko buruzagirik ahaltsuenetako bat, ahaltsuena ez bada, nire oinetan negarrez eta barkamen eske ikustea. Orduan nik neuk aholkatu nion nazioaren onerako egia osoa
|
ez
esatea. Azken batean, bekadunarekin izan zuen harremanak batez ere gure bikoteari eragiten zion eta nik barkatu egin nuen; barkatu egin nuen bera maite dudalako eta damutu zelako; barkatu egin nuen gure familia aurrera atera nahi dudalako.
|
|
|
D, ailleurs, serio samar jarri ginenez, Tomek galdegin zidanean ea Rakelen dendara txantxetako izualdi bat ematera joango ote ginen, ze inguruan hartzak ei zebiltzan, nik baiezkoa eman nion. Eta joan gara, eta Tomek bere eskua luzatu du Rakelen dendara eta danba!, hark tout à coup ukaldi batez erantzun
|
ez
dio ba! Futxo eta errefutxo!
|
|
|
Gabeziei begira, antzezlanak prestatuko dituzten idazleentzako eskolarik ez izatea kezkagarria da gaur egun. Batetik idazten trebatu eta bestetik hizkuntzaren alde dramatikoa landuko duen eskola hori abiatzea oso garrantzitsua da gaur egun, oraindik ere beste generoetan aritzen diren idazle apurrak baitira dramatikoari heltzeko tentazioa izaten dutenak. Eta sarietan irabazle gertatu arren, oso urrun egoten baitira aktoreek eta zuzendariek eskatzen dituzten baldintzetatik (edo erretorikoegiak, edo erritmorik gabeak, edo hitzaren garrantzian oinarrituta interpretazioari tarterik uzten
|
ez
diotenak...).
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. ...rrektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten
|
ez
ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
|
Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu asko bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan lehen eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean. Dudarik gabe, ahanztura honekin gure ondare kultural eta historikoari
|
ez
diogu mesede handirik egiten, baina, zoritxarrez, hori bide da gaur egungo giza dinamika, eta beraz, horren aurka ezer gutxi egin ahal dugu orrialde hauetatik. j
|
|
|
Ezkontzak inoizkorik askeenean direnean; berdintasun politikoak baldintzen desberdintasun muturrekoena desagerrarazi duenean, hau da, ezkontideek izadiaren goi arnas gozoei men egin eta harrokeriazko aurreiritzien aurka borrokatu behar ez duten une horretan bertan. Gizarte deusezkeria horiek, hain zuzen ere, sortzen zituzten, ezkon hitzetan eta ezkontzetan, deserosotasuna, premia larriak eta zergatik
|
ez
esan, patuaren ezinbestekotasuna ere.
|
|
|
Edonola ere, gorde beharrekoa eta askatasun esparruan uzteko modukoa: legeak, jakina, giza gogoari hurbiletik dagokion horretan askatasunik
|
ez
badio ematen norbanakoari, norbanakook eurok, besterik gabe, legea saihesteko ahalak eta leherrak egiten dituzte. Eskuzabaltasun estaliek eta itxurakeriek izango dute han habiatoki, testamentu egiteko ahalmena debekatuta edo murriztuta badago; eta iruzur arbuiagarrienak suertatuko dira familietan, horiek zintzoenak izanda ere.
|
|
|
Hipotesi anitz izan daitezke, baina ez da hain zaila honelako egoera bat imajinatzea: norbaiti, hausnarketa egoeran izanik, gogoeta teorikoak
|
ez
dio ezertarako balio, norbait hori zientzialari, filosofo, pertsona arrunt edota Napoleon estratega izanagatik ere.
|
|
|
" Zer nahi duzu esan ‘garbiketa etnikoa’ eta ‘argitze kontzeptuala’ gauza bera direla adierazterakoan?", galdetuko genioke Horkheimerri, 1937an Vienako Zirkuluaren kontrako halako analogia ilunak ezarri zituenean. Dakigunez, Vienako Zirkuluaren partaide gehienak, denak
|
ez
esatearren, hil edo erbesteratu egin zituzten naziek.
|
|
|
Esan zuen, kasu, Jainkoari buruzko eztabaida asko hauxe esanez konpon daitezkeela: " Ez naiz erabiltzen ari hitza halako modutan
|
ezen
esan baitezakezu...", eta esanez ere erlijio askok" esaten dutela beste batzuek zentzugabekeriatzat hartzen dituzten gauzek zentzua dutela, eta ez dutela besterik gabe ukatzen beste erlijio batek baieztatutako esaldiren bat"; eta hau argitu zuen esanez jendeak" jainkoa" gizaki baten antzeko zerbaiti erreferentzia eginez erabiltzen baldin badu, orduan" Jainkoak lau be... " Gramatikaren aldetik" zentzu desberdinak adierazpenaren bitartez esan nahi zuena azaltzeko, esan zuen bilatzen genituela ez" konparagarriak" diren hitzak, adibidez," solido" eta" gaseoso" konparagarriak diren legez, baizik eta desberdinak direnak, adibidez," aulkia" eta" aulkian esertzeko baimena" desberdintzen diren legez, edo" trenbidea" eta" trenbide istripua".
|
|
|
" Horrelako erregea zeremonien etiketak harrapatuta bizi da, debeku eta betebeharren sareak harrapatuta, eta halakoen xedea ez da erregearen duintasuna, are gutxiago erosotasuna, baizik eta bera, bere herria eta unibertso osoa, naturaren harmonia nahaspilatuz, hondamendira bidaliko lituzkeen jokamoldetik aldentzea. Betebehar hauek
|
ez
diote inolako erosotasunik ekartzen; aitzitik, haren egintza oro oztopatuz, ezereztu egiten diote askatasuna eta sarritan bizitza osoa zama nekoso eta tristea bihurtzen diote, babesteko xedea izan arren".
|
|
|
Eskutitza idazten ari naizen lekutik antzeman dut Antxon, txapela buruan.
|
Ez
diot aurpegi osoa ikusten, baina txapelagatik ezagutu dut bera dela, eta begiratzeko moduagatik seguru asko.
|
|
|
Denari baietz esaten diote tailerretako arduradunak eta hezitzaileak. Dena da erraztasun itxura batera, baina ez da fio, ez du fidatu nahi, Castellonen ere ganorazko lanabesik edukitzen utzi
|
ez
ziotelako.
|
|
|
edo ezer
|
ez
esatea.
|
|
|
" Hara zer neurritaraino heldua den nire etsipena", esan nuen neure artean. " Hiltzeari ere
|
ez
zioat, nonbait, jada beldurrik!"
|
|
|
–
|
Ez
dinozu guzurrik, baina badau oraindino nora jorik bazter ederrez gozatu gura dauenak. Eta antenak, pinuak eta enparauak guztion mesederako izango dira azken baten.
|
|
|
Huts egindako aukerek
|
ez
zioten, nolanahi ere, erabat etsiarazi. Azken aukera baten esperantza gordetzen zuen artean.
|
|
|
" Zer esan ninan?", esan zuen Mariak;" minbizia behar din". " O", protesta egin zuen amatxi zaharrak,"
|
ez
esan holakorik". Mariak, koilaratxoarekin kafeari eraginez, ustez inozentki:
|
|
|
" Agian", esan zuen, ixilka," goizean errieta egin niolako... bere burua bota zuen". "
|
Ez
esan horrelakorik", esan zion Elik. " Katuak", esan zuen Mariak, amatxi zaharraren ustekizuna ez hain ezin halakotzat jota," oso sentsibleak dira...".
|
|
|
Bestera berriz, nahiz hiru lagunengandik hurbilxko egonik haien hitz gehienak aditu, doi doia zertatik zertara ari ziren ezin zuen asmatu. Ari ziren eta oso gauza konkretuez, bai denboran bai espazioan biziki gertukoak, hainbat izen aipatuz, hala toki izenak (haietarik bat edo beste hala ere Xani ezaguna zitzaion) nola lagun izenak, Xani gogora inoren bisaia edo arrasto zehatzik ekartzen
|
ez
ziotenak. Haien solasaldia, bestalde, geroz eta etenagoa zen, elkarri hitza kenduz eta farfailaka mintzo ziren eta.
|
|
|
" Motan", esan zuen Xanek apalki.
|
Ez
zioten galde gehiagorik egin; onartu zuten, konplizitatez ez bada, bai diskretuki bederen, imintzio sotilez gonbidatu zuten beraiengana hurbiltzen. " Beraz Henriren bila habil", esan zion sudurmakoak.
|
|
|
Euskaraz eta, hangoei ez ziean grazia handirik egingo baina". " Jendeak hari
|
ez
zioan txarrean hartzen", esan zuen sudurmakoak," bera denekin etortzen zuan ondo". " Denekin ez", esan zuen lepamotzak, zerbait sujerituz.
|
|
|
Alta, Junek eta bere ahizpak ere ez zioten Xani begiratzen. Xanek zerbait esango zuen;
|
ez
zioten, ordea, aukerarik eman; bestalde, sobran ziren seguru aski esplikazioak. " Bueno", esan zuen, zutitu zen.
|
|
2001
|
|
|
Or, langille burrukan sartuek, arrixku ederretan... Or dabiltz beren zarpa zarretan, amari jersei bat erosten uzten
|
ez
diotenek, lehengoa soñean erabilli diteken bitartean".
|
|
|
Iraultzaileago eta konprometituagoa iruditzen zait musikari bat, nahiz eta bere hitzetan ezer
|
ez
esan, pertsona gisa hartzen duen bideagatik. Jende asko zenbait eslogan abesten aritzen da baina, benetan bere egunerokotasunean ezer ere egiten ez badute, hauen bidea okerragoa da.
|
|
|
Gu poztu gara Galindok galdu duelako eta gu garaile atera garelako, baina amorratu egin gara guri axola zitzaigun mamiari heldu
|
ez
diotelako. Galindoren salaketa" formulazio okerra" gatik bota dute atzera, izan ere abestian parte hartu ez dutenen izenak agertzen dira salaketan.
|
|
|
Dagoeneko gazteak pozik dira, beraiekin ez zihoala kontua pentsatuz. Ez dute arrazoirik izango, ordea, zeren" izango dira gazteak ere, garrantzirik emango
|
ez
diotenak geroako fenomeno ikaragarri oni". Oso gaizki egina, hain zuzen ere, tutik ulertzen ez zutela baino erakusteko gai ez zirelako.
|
|
|
Parlamentu berak, gai politikoengatik atxilotutako euskal hiritarren auziperatzea Entzutegi Nazionalaren esku utzi zuen ere. Gaur egun tortura kasu gehienak, guztiak
|
ez
esatearren, Legedi Antiterrorista eta Entzutegi Nazionalaren eskuduntzapean ematen dira. Indar politiko guztiek (salbuespenak salbuespen) onartu eta goraipatzen dute Entzutegi Nazionalaren lana, Er tzaintzaren lana, Polizia Nazionalaren lana, Goardia Zibilaren lana.
|
|
|
Riskiren koadrila mutilez osatua da, ez neskak atsegin ez zaizkielako, haiekin ibiltzea kosta egiten zaielako baizik. Riskiri, adibidez, izugarri gustatzen zaio Anuxka deitzen den neskatoa, baina honek
|
ez
dio kasu zipitzik egiten eta gure mutikoak ahalik eta egokien egoerari eustea beste erremediorik ez du. Liburu honetan, Riski eta bere lagunei azken aldian gertatu zaizkien abenturen eta koadrilan edo bakarka egin dituzten aldrebeskerien berri izango duzue.
|