|
2000
|
|
|
Gabeziei begira, antzezlanak prestatuko dituzten idazleentzako eskolarik ez izatea kezkagarria da gaur egun. Batetik idazten trebatu eta bestetik hizkuntzaren alde dramatikoa landuko duen eskola hori abiatzea oso garrantzitsua da gaur egun, oraindik ere beste generoetan aritzen diren idazle apurrak baitira dramatikoari heltzeko tentazioa izaten dutenak. Eta sarietan irabazle gertatu arren, oso urrun egoten baitira aktoreek eta zuzendariek eskatzen dituzten baldintzetatik (edo erretorikoegiak, edo erritmorik gabeak, edo hitzaren garrantzian oinarrituta interpretazioari tarterik uzten
|
ez
diotenak...).
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. ...rrektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten
|
ez
ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
|
Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu asko bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan lehen eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean. Dudarik gabe, ahanztura honekin gure ondare kultural eta historikoari
|
ez
diogu mesede handirik egiten, baina, zoritxarrez, hori bide da gaur egungo giza dinamika, eta beraz, horren aurka ezer gutxi egin ahal dugu orrialde hauetatik. j
|
|
2001
|
|
|
Erlijioarekin edo sexualitatearekin eman den modu berean, Administrazio Publikoek ez dezatela izaera nazionalari doakionez aukera jakinik egin. Zintzotasunez eta eszeptizismoz eginiko proposamena da, jaramonik eginen
|
ez
diotela aurrez emanik.
|
|
|
Honek
|
ez
dio, haatik, galarazten Iparraldean nagusi den frantseszaletasun erregionalistatik bereiztea, eta neurri batean, ideia nahiz jokaera berrietarako haziak ereitea.
|
|
|
Erabili ditugun idatzi mugatuen mugak aitorturik, behin behineko ondorioak biltzeko tenorea heldu zaigu: Aintzina k
|
ez
dio, 1942an, Iparraldean nagusi zen petainzaletasunari aurrez aurreko borrokarik egin; aitzitik, nagusi zen petainzaletasuna nahi izan zuen baliatu euskalduna ikuspegi abertzaleago, beregainago batera lerrarazteko. Ezin da ahantzi bat zetozela balio tradizional katolikoen defentsan eta marxismoaren arbuio erabatekoan.
|
|
|
Nobela historikoak, dudarik ez, gaur egungo gizartea ren pentsamolde eta iritziak eraman ohi ditu iraganera, baina hau kontu handiarekin egin beharreko zerbait da, nobela ren historikotasunabe rmatzeko; aitortzen dut, halaere, zaila iruditzen zaidala muga non egon daitekeen zehaztea. Edozelan ere, nekez saihesten da" Putzu" behin baino gehiagotan idazlearen alter ego tzat hartzeko tentazioa, eta horrek, nire uste apalean,
|
ez
dio fikzioari (fikzio honi, behintzat) mesederik egiten. Bestalde, askoz ere interesg arriagoa iruditzen zaidan protagonistaren engaiamendu karlista ren jatorria ren auziaz (une batean Karlos Setimoren alde armak hartzera eramaten duen bilakaeraz), ordea, ezer gutxi esaten zaigu:
|
|
|
Zavalak
|
ez
dio inoiz ere muzin egin gaztelaniari, eta gaztelaniaz eginak ditu bere azterlanik aipagarrienetako batzuk (besteak beste," Bosquejo de historia del bertsolarismo", urteetan errefe rentzia nagusi —eta ia bakarra— izan den lan bikaina). Azterketa erdaraz bazen ere, aztergaia euskarazkoa zen horrelakoetan.
|
|
|
Sarean, elkarren lehian ari diren pegoren arteko distantzia klik bat besterik ez da eta, bezeroak kementsu iraungo badu, behar izango du berakbe reziki nahi duen eduki aproposa aurkitu, kalitatezko eduki bakana, nahiz eta ordaindu behar izan. Edo, beste modu batez esanda, ezein enpresak
|
ez
dio bezeroari kobratu ahal izango beste edozeinek doan eskaintzen dion eduki berbera. Etorkizuna ezberdintasunean zein espezializazioan datza.
|
|
|
Alegia, zergatik eta zertarako hizkuntz politika bat? Artetak berak
|
ez
dio burubiderik ikusten, espreski aipatzen dituen kasu gutxi batzuetan salbu.
|
|
|
Argumentu lerro batek kontzeptu horri
|
ez
dio funtsik aurkitzen, ez juridikoki eta ez bestela; amarrua omen da, eta gehienez ere erreferentzia historikoa adieraziko lukeena. Ama hizkuntzarekin berdintzen dute batzuek berenezko hizkuntza, eta horrela kontzeptu horrek ez du justifikatzen hizkuntzaren lurralde politikarik:
|
|
|
Aipatu dudan dinamika gaizto hori muturreraino eraman baita azken bi urteotan: ETAk su etenaren ostean hautatu duen galbide burugabeak, EHren ETArekiko menpekokeriak... aitzakia ezin hobea eskaini diete euskarari historia aurreko bitxi preziatuarena beste baliorik ematen
|
ez
diotenei.
|
|
2002
|
|
|
Batetik, Bibliak
|
ez
diosku inon Josef lehenago alargu ndua zenik. Bestalde, hebreeraz eta arameeraz, testuinguru batzuetan akh hitza, ohiko ‘anaiaz’ gainera, ‘senide’ edo ‘ahaide’ ere izan zitekeela onarturik ere, gauza bera onartu behar ote zaio gero grezierazkoadelpho s i ere, hizkuntzaho rretan berba horrek eskuarki esangura hori eduki ezarren?
|
|
|
Momentua da. Orain
|
ez
badiogu heltzen garesti ordain dezakegu atzerapena, lehia horretan buru belarri murgildu behar dugu. Zenbait faktore behintzat alde daukagu:
|
|
|
...ilduz edo, esango nuke baldintza akademikoak direla gehien hobetu direnak; unibertsitate maila itxurosoa izateraino ausartuko nintzateke esatera; baldintza sozialek trantsizio garaiko urteetan bezalatsu irauten dutela ematen du; orduan sinisten zuten kapa sozial berdintsuek sinisten dute orain ere euskal unibertsitatearen ahalbideetan; baldintza juridiko eta politikoak berdintsuak dira, okerragoak
|
ez
esatearren; eta beste baldintza batzuk, ekonomikoak kasu, planteatu ere ez dira egin.
|
|
|
Unibe rtsitate publikoak ikasle guztiei, bai euskaldunei bai erdaldunei, beraien hizkuntz eskubideen murrizketarik gabe, zerbitzu osoa eta berdina eskaini behar diela kontuan izanda, euskal campusaren aldeko hautua izango litzateke bidezkoena. Baina gaurko baldintza juridikoak eta egoera politikoa kontuan izanda, oso zaila iruditzen zait, ia ezinezkoa
|
ez
esateagatik. Halaz ere, bertan behera utzi ezinezkoa eta etengabe landu beharreko errebindikazioa izan behar duela pentsatzen dut.
|
|
|
Ez dut ezagutzen Parisen egon eta horrelakorik sumatu ez duenik. Paris bizirik dago, eta Boulogne ko basotik arnasa hartzen duen bitartean,
|
ez
dio lotsarik ematen bere gernu eta gainerako ur zikinak erdi erdian, Senan barrena zabaltzea, Montmart re tik, Montparnasse tik, edo baita Roissytik ere, bere begiek ia dena kontrolpean daukaten bitartean, Pere Lachese ko hilobietatik hildakoen bizitza, hildakoen negar eta algarak zerura zabaltzen diren bitartean. Parisek duen argi bereziaren bahetik pasaondo ren, oraindik bizirik gaudenontzat oxigeno bihurtzen diren negar eta algarak.
|
|
|
Esperientziak frogatu du Europako Batasunari jaramonik egin
|
ez
dioten Estatuek, Finlandia kasu, kable sare publikoa indartu dutela eta beronek erraztu duela Informazio Gizartea ren zabalkundea. Datorren hilean aurkeztuko du Eusko Jaurlaritzak" Euskadi Informazio Gizartean" deritzan plana eta, edukien garrantzia ukatzeke, sarearene rronka izango du aurrez aurre.
|
|
2003
|
|
|
Eta epeletik gora jo behar lukete erakundeek. Epela izan bait zen, hotza
|
ez
esatearren, herri hontako erakundeek Egunkariari egin zioten harrera. Orain dute sekula baino aukera hobea, eta premia ere bai neurri handi batean saltsaren saltsan sartu dituztelako, epeletik gora egiteko (Egunero, otsailak 22).
|
|
|
%84, 2 Baina, egia esateko, hemen ere bada aitortu gabeko itzulpenik, seguru. Usaimenak esaten digu, esaterako, administrazio publikoak argitara ematen dituen liburu asko, gehienak
|
ez
esatearren, erdaraz pentsatu eta idatzi eta agertzen direla. Baina liburuan bertan ez da inon agertzen itzulpena denik.
|
|
2004
|
|
|
Eta hutsune hori betetzeko zenbait anekdota asmatu errepikatzen dira. Egia esan, Kantek inoiz ez zuen gehiegi idatzi berari buruz; Arrazoi men hutsaren kritikaren bigarren argitaraldian de nobis ipsis silemus jartzen du motto gisa, gutaz
|
ez
diogu ezer. Heinrich Heinek Erlijioaren eta Filosofiaren historia Alemanian liburuan esaten du ez dela erraza haren bizitza deskribatzea, ez baitzuen" ez bizitzarik ez historiarik izan".
|
|
|
Nola hitz egin ez denaz(...), gure historia eta ikuspuntuak irudiz eta euskaraz kontatzeari uko egiten badiogu, etorkizun iluna izatera kondenatuta gaude, erabat beltza
|
ez
esateagatik.
|
|
|
Ez dakit zergatik
|
ez
diogun geure bizitzak ausardiaz kontatzeari ekiten, gure euskaldun historiak, gure nazionalista historiak nahi bada, guk ezean, beste batzuek kontatuko baitituzte, eta ez zaigu gustatuko nola egingo duten.
|
|
|
2 Bitxia iruditu arren, errepresentazioaren berezko nozioa filosofiarena baldin bada, Euskal Herriko idazle garrantzitsuenetako batek, garrantzitsuenak
|
ez
esatearren," gaur fenomenorik erabakiorrena eta garrantzitsuena errepresentazioarena" dela zioen 2001ean (IkusArgi a, 1834 zka.: 25), zeren egun" errepresentazioak toki guztietatik sartzen zaizkigu(...) oihan bat da".
|
|
|
Baina, ez batena ez bestearena ez dira nahikoak euskarari leku duin bat ziurtatzeko telebistagintza lokalean, programazioko atalean ikusiko den bezala. Egia da diru laguntza haiek ezinbestekoak direla euskaraz diharduten zenbait telebisten biziraupenerako, baino
|
ez
diote, ezta hurrik eman ere, euskarak arlo honetan dituen arazoei taxuzko soluziobiderik ematen. Diputazioen aldetik, berriz, eta harrigarria bada ere, idatzizko komunikabideetan eta teknologia berrietan euskara sustatzeko diru laguntza sistemak baitituzte indarrean, telebista lokalek ez dute diru laguntzarik jasotzen.
|
|
2005
|
|
|
Bestela esanik,
|
ez
diogu ezer kendu nahi izan Lauaxetaren poesia, obra eta pertsonari, eta ez diogu kendu, gure iritzian. Argitasun gehiagoren aiduru gelditzen gara, etaanartean zilegi bekit azalpen poetikora makurtzea, hots, politikari poesiaren arauak aplikatzeak eragindako hutsegitetzat atxikitzea nire memoria literarioan.5
|
|
|
Mitxelenak erdi bidali edo/ eta alde egingo du 1954an misio lanetara Euskal Herria renagoniatik kanpora; Francopeko eremutik erbestera: Nemesio Etxanizek Jon Miranderi eta Andima Ibinagabeitiari adieraziko die Parisen gustura izango litzatekeela euskalgintzan euren ondoan; baina, haiek
|
ez
diote aurrerapenik emango, eta Donostian etsi beharrean izango da. Andima Ibinagabeitia Jon Miranderekin, Peillen anaiekin, Federiko Krutwigekin tarteka, eta beste banaka batzuekin elkartuko da Parisen, gehienetan beren etxean, Loiolako euskalakademia ren bertsio modernoagoa eraiki nahian bezala, noizean behin bekatuak egingo dituela Paris gogor bezain erakargarrian:
|
|
|
Hau da egia bakarra. Eskolak txintik
|
ez
esaten irakasten dizu, obeditzen, bat gehiago izaten, zure aukerak pikutara bidaltzen. Ondoren armadak gizon bihurtzen zaitu, zenbaki bat izenaren ordez.
|
|
|
Beti esan ohi dut bizitza honetan eduki dudan gauzarik ederrena horixe dela, familia. Denok maite genuen elkar, pozik bizi ginen eta gurasoek ere, maitasuna baizik
|
ez
zioten elkarri. Gauzak orduan ez ziren orain bezala izaten.
|
|
|
Erlikia bat bezala dauzkat hor. Errusian bertan ere orain Lenini
|
ez
diote kasu handirik egiten eta ez dira berriz argitaratuko. Bibliofiloe ntzat balio handikoak dira.
|
|
|
Gainera, lerro hauen bidez nolabaiteko gogoeta eragin nahi dut berauek irakur litzaketen irakurleengan. Eta badakit sail honetako gutxik (inork ere
|
ez
esatearren) irakurriko dituena.
|
|
|
euskal idazleak kruzigrametan agertzen dira, sexuari buruzko galdeketa bihurri itxurakoak egiten dizkiete, zutabe antzeko pulpituak dituzte iritziak emateko edota intimitateak kontatzeko, mitin politikoetako kronikak idazten dituzte, alderdi politikoetako (legal edo ilegaletan) hautes programei babes ematen agertzen dira, telebistarako gidoiak idazten dituzte (gogoratzen aipu hura?, Sarrionandia rena dela uste dut: " nori
|
ez
diote inoiz film bat egiteko gidoi bat eskatu?"), edozein gairi buruz duten iritzia eskatzen zaie, herri ekimenetatik deitzen dituzte manifestuak sina ditzaten... eta ez dakit denek nahi dutenkruzigrametan atera, sexu inkestak erantzun, galdera inozoak egingo dizkieten elkarrizketak eman, alderdi politikoetako hauteskunde kanpainetako karteletan agertu...
|
|
|
Lerro solteak geratzen zaizkit buruan: " euskal idazleak kariño asko behar du"," telebistak, kirolak eta turismo masifikatuak
|
ez
diotela gure adimenari borroka irabazi frogatzeko"," euskal idazleak irakurle asko behar ditu"," batzuetan bere lana aintzat hartua izan dadin behar du euskal idazleak"... Literatura gure kontzientzien lasaigarri da (hori ere bai) etaes ke rrak eman euskal idazleei egindako lanagatik...
|
|
2006
|
|
|
Kritikariak ia beti aplikatzen ditu buruan dituen aldez aurreko ideiak, eta berdin aplikatzen dizkio zein paellari. Kanpoko irakurketa horri
|
ez
diozu kasurik egin behar, bestela erotu egiten zara eta.
|
|
|
Esan bezala, deskribapenari buelta emanda eta, gure kasuan, euskaraz oinarrizko gaitasuna eskola bidez jaso duten baina gaztelaniaz errazago moldatzen diren milaka hiztunen kasuan (gero eta milakago), gauza bera gertatuko da seguruenik, baina alderantziz. Tira, eta" erdal elebidun" izan gabe ere, gainerako euskaldun guztioi edo gehien gehienoi gertatuko zaie gaur egun une, gai edo testuinguru jakin batean, erdarazko espresio, termino edo esaldi batek euskarazkoak eskaintzen
|
ez
dion" kolpea" eskaintzen diola, edota esaktamentian zerbaiti eman nahi dion tonua edo" zaporea" hobeto ematen diola erdararen bidez.
|
|
|
5 Jakin sorta saileko lehen zenbakia izango zenari
|
ez
zioten zenbakirik eman, agian hurrengo urtean berriro aldizkari formatura itzultzea izango zuten itxaropenez; izatez, 1970eko urtarrilean aldizkariaren inskripziorako eta Jakin sorta ko lehen libururako gestioak irekita zeuden aldi berean, hil hartako 22an Jose Agustin Elustondok Joan Mari Torrealdairi idatzitako gutunaren arabera. Dena dela, aldizkariaren 16 zenbakiko" Eskutitzak eta iritziak" ataleko idazlanak inprimategiko galeradatan geratu ziren, zuzenduta, baina argitaratu ezinik.
|
|
|
Baina lau egun haiek horrelakoak izan ziren. Gizarajoa ni, etxera etorri eta balorerik
|
ez
esateko, hura ez zela nik espero nuena. Etxeko diziplina, eskolakoa, bandakoa...
|
|
2007
|
|
|
Ugarte izan gabe, gure baitako uharte dena. Tira hori
|
ez
dio idazleak, nik diot.
|
|
|
Baina Banku handi askotan bai buru aukeraketan eta bai jardunean goi politikariek duten eragin erabakigarria ez dute aipatzen. Kutxek alderdiei maileguak eta etekinak barkatzeaz, aldiz, hobe ezer
|
ez
esatea.
|
|
|
Adibide bat ipintzeko: euskal aldizkari baten aldeko ekintzak interesgarriak dira Kutxarentzat, inongo diru irabazirik emango
|
ez
badiote ere, inongo propagandarik edo txalorik erakarriko ez diotenean ere, gipuzkoarren bizitzarako onuragarria baldin bada. Orokorrean, herritarrentzat maitagarri den oro Kutxaren helburu da, dibidendu soziala herrian zabaltzea; bestelako erakundeentzat dirua alferrik —itzulerarik gabe— eralgitzea denean ere.
|
|
|
Adibide bat ipintzeko: euskal aldizkari baten aldeko ekintzak interesgarriak dira Kutxarentzat, inongo diru irabazirik emango ez badiote ere, inongo propagandarik edo txalorik erakarriko
|
ez
diotenean ere, gipuzkoarren bizitzarako onuragarria baldin bada. Orokorrean, herritarrentzat maitagarri den oro Kutxaren helburu da, dibidendu soziala herrian zabaltzea; bestelako erakundeentzat dirua alferrik —itzulerarik gabe— eralgitzea denean ere.
|
|
|
Ez dago galdera zailik, erantzunak dira amuari kosk egiten
|
ez
diotenak. Augusto Monterrosok idazleari eta idazletzari buruzko dekalogo ederra idatzi zuen aspaldi.
|
|
|
ariketa abduktiboaren bidez iristen gara etnien oinarrizko ezaugarriak ezagutzera; kultura mailakoak dira etnien agerpen ohizkoenak; etnien azalpenak ez dira unibokoak edo erabatekoak izaten; etnien muga diakronikoak zein sinkronikoak lausoak dira; etniek azpietniak eta gainetniak sortzen dituzte harremanetan jartzen diren moduen arabera... Artetak
|
ez
dio, baina, Moulinesen ahalegin horri erantzuten, interesatzen zaiona, azken batez, euskal nazionalismoa patologia arriskutsu gisa baztertzea baita.
|
|
|
Horretan arrazoi ematen (omen) dio Moulinesi, horrek entitate teorikoak direla baieztatzen baitu bere Manifestuan. Gainera, nazio eta etnien balizko existentziak
|
ez
dio buruko minik sortzen, egon daitekeelako nazionalisten aurka, nazioen aurka egon gabe, errepikatzen du. Nazionalismo politikoa hiritarren borondateari begira dago.
|
|
|
Euskadi Sariarekin hainbat lagun haserre daudela izan da toki askotan egin den interpretazioa. Honi eta besteari saria ematen
|
ez
diotela-eta, purrustada. Literatur talde bateko kideen arteko agiri ia pribatua.
|
|
|
Definitu ezina: Legeen inguruko gaien eta giza eskubideen batzordeak[...] ondorioztatu du zaila dela, ezinezkoa
|
ez
esatearren, nazio kontzeptuari buruzko definizio bateratua hitzartzea.
|
|
2008
|
|
|
La sociedad multietnica, Taurus, Madril, 2001; Espainiako Estatuan, besteak beste, bat dator erabat harekin M. Azurmendi Estampas del Ejido izeneko lanean. M. Azurmendiri buruz eta Espainiako Immigrazioaren Foroko presidente izateko izendapenari buruz —Estatu horretako PPko Gobernu aldiko Barne Ministerioaren mendekoa da foroa— eta immigrazioaren, arrazismoaren eta nazionalismoaren (euskalduna, jakina) artean lotura egiteko duen interes teorikoari buruz, ergelkeria gehiegi
|
ez
esatea litzateke; izan ere, Euskal Herrian abian dagoen prozesu demokratikoaren aurka borroka politikoan jarduteko asmoa du eta hari eragiteko ere bai.
|
|
|
Bere herrialdeko taldea, etnia eta erlijio taldea da gero eta gehiago, edo batez ere da, erreferentzia taldea, eta han ezartzen dituzte oinarrizko harremanak. Eta alde horretatik, berebiziko garrantzia du kontuan izatea Euskal Herrira etortzen diren immigranteak, gehienak ezagunen bidez etorritakoak, gure artean bizitza berri bati ekiten dioten pertsona indibidualak direla; baina, halaber, badutela iragana, eta oraindik ere eusten dioten kultura, eta erlijio jakin bat, eta
|
ez
diotela hari zertan uko egin, segurtasuna ematen dielako eta iritsi diren herrialdeetan eta gizarteetan beren herrialde bereko kideekin loturak eta elkartasun harremanak izateko aukera ematen dielako. Iritsi diren gizarte eta herrialde horiek, halaber, gero eta aukera gutxiago ematen dizkie hiritareta nazionalitate eskubideak eskuratzeko, bai eta integratzeko ere.
|
|
|
Hemen topo egiten dugu errealitate gordinarekin: etorkinen seme alabak nahi eta bilatzen ez diren ikasleak dira eskola askotan, gehienetan
|
ez
esateagatik. Eta ez diegu jarrera xenofoboei erru guztia bota behar.
|
|
|
Komunitate bakoitzak bere erara erantzuten dio immigrazioari. Flandestarrarentzat, holandar eredu kulturaniztuna da inspirazio iturri nagusia; komunitate frantsesak, aldiz,
|
ez
dio ikuspuntu hain espezifikoari heltzen, eta trataera orokorra ematen dio immigrazioari, arazo sozial eta ekonomiko gisa. Flandestar ikuspuntuarentzat kultur bazterketa saihestea da garrantzitsuena; frantsesarentzat, bazterketa sozial eta ekonomikoa saihestea (Martiniello eta Manço 1993:
|
|
|
Bizitzaren gorabeherak, kontsulta pribatua jarri zuen Vienan eta han ikusten zituen paziente gehienek ondoeza" animikoak" zituzten, neurosiak, garuneko patologia objektibo batekin lotura zuzenik gabeak. Bere ezaguera anatomofisiologikoek
|
ez
zioten ezer askotarako balio egoera haiek ulertu eta sendatzen ahalegintzeko. Horregatik eraiki zuen bere intuizio klinikoan oinarrituz gogoaren eta patologia mentalen eredu berria, berak meta psikologia deitu zuena.
|
|
|
Eta gaurkoaren bidez indartzen ari garen gizarte ereduarekin? Kontent sentitzen al gara(
|
ez
diot" konforme" edo" eroso") daukagun unibertsitate eredu honekin?
|
|
2009
|
|
|
Irakaskuntzako erakundeak dira denak
|
ez
esatearren gehienak. Irakaskuntzan dira profesionalak, ez editorialgintzan, baina berauetako askok departamentu edo zerbitzu editorialak dituzte.
|
|
|
Borgmannek
|
ez
dio beldurrik egoera horren balio judizioa egiteari. Bere ustez, kultura garaikidearen egoera etsigarria da.
|
|
|
Erraz esaten da. Biriketako gaixotasun batek eraman zuen; hutsa, familiak eta kartzela kideek ez balute salatu kartzelako medikuek ez zutela behar bezala artatu,
|
ez
ziotela kasurik egin, mediku txostenetan gaixotasunaren berri ematen bazen ere.
|
|
|
Zeri heldu ez badakit? Izu horren aurrean bat baino gehiago dira (asko
|
ez
esatearren), aurrez eman dezaketen gaien zerrenda egiten dutenak. Jartzen didaten gaia jartzen didatela, tratu txarrei buruz kantatuko dut.
|
|
|
Editore analogikoari, digitalaren itsasoan sartzeko orduan, izua eta bi ematen dio piratak. Somalian baino segurantzia gutxiago du editore profesionalak unibertso digitalean, inork
|
ez
baitio ehuneko ehun bermatzen bere lana kopiatuko ez denik. Ikusi du urte gutxitan musikaren negozioa nola joan den pikutara.
|
|
|
Irudipena eta inpresioa dut aurreko agintalditik hona gizarteak EHUri buruz lehen baino informazio gehiago duela eta erakundeak ahalegin berezia egin duela sozietatearengana iristeko. Beharra bazuen nik uste, urte askotan zehar EAEko unibertsitate publiko bakarrak nahikoa irudi hits eta tristea, gatazkatsua
|
ez
esatearren, erakutsi baitu. Bere parean unibertsitate pribatuek bestelako irudia transmititzen zuten, tartean kalitatearena eta lana aurkitzeko bermearena.
|
|
|
zuzeneko kontzertua ez baitago pirateatzerik. Euskal musikariek ez dute dagoeneko ia dirurik ateratzen diskosalmentatik (grabatzeagatik ere ordaindu egin dute gero eta gehiagok, dela autoprodukzioan dela diskoetxeren batekin lanean), baina horrek
|
ez
dio hesirik jarri sorkuntzari, zorionez, eta aurten bertan lan guztiz ederrak kaleratu dira: Ruper, Anari, Urdangarin, Muguruza, Bide Ertzean, Berri Txarrak...
|
|
2010
|
|
|
Ondoko taulan ikusten denez, kasurik gehienetan, guztietan
|
ez
esatearren, huskeria da gai bakoitzari dagokion liburu kopurua, hutsaren hurrengoa. Hornituenak, historia nahiz biografiak, zientzia politikoak zein ekonomikoak, edertia eta linguistika dira, bakoitza 60 titulurekin.
|
|
|
Monumenta zikloaren barnean, espazioak jada proportzio erraldoien beharra ezartzen duelarik, Personnes erakusketa proposatzen du Boltanskik. Hitz jokoa, frantsesez, etimologiaren altxor baten bidez," personne" hitzak pertsona eta inor
|
ez
esan nahi duelako aldi berean.
|
|
|
Kargu zehatzak ez daude oso argi, ez behintzat Frantziako enbaxadako langileentzat. Tikriteraino egin zuen bidea enbaxadako norbaitek, bertan kartzelaratua bide zegoelako;
|
ez
zioten Al Amiri ikusten edo berarekin hitz egiten utzi, ordea.
|
|
|
Eszeptikoek gauza guztiekiko erabateko axolagabetasuna azaltzen dute:
|
ez
diote inolako garrantzirik ematen toki batean edo beste batean egoteari, pertsona batekin edo beste batekin topo egiteari, eta ez dute inolako alderik ikusten sufrimenduaren eta plazeraren, edo bizitzaren eta heriotzaren artean. Beren ustez, gizakion iritziak eta judizioak hitzarmenak besterik ez dira, eta haien atzean ez dago gauzak bereizteko irizpiderik.
|
|
|
Ez zaituztet nekatuko betiko erretolikarekin, nahikoa prediku bota baitizkizuet pulpitu honetatik, baina desertuan predikatzeari
|
ez
diot, horratio, lagako.
|
|
|
Hori horrela izanik, pentsaezina iruditzen zaie Euskal Herritik kanporatuak izatea, abertzale batzuek inoiz hori esan omen dutela aipatzen duenik badagoen arren. Edozein modutan,
|
ez
diote ezelako garrantzirik ematen horri, eta horren adierazgarri argiena gaia mahai gainean jarri zaienean izandako erreakzioa da, barre algaraka hartu baitute aukera hori.
|
|
2011
|
|
|
esaterako, 1957ko irailean, amarekin eta serorarekin Arrasatetik Miarritzera zihoala, Behobiako mugan geldiarazi zituzten zortzi polizia espainolek eta bi orduz eduki atxilo; miatu zituzten goitik behera hirurak eta maletak, Donostiako gobernadoreak hala agindurik; Espainiako nuntzioari kexatu zitzaion: bere bizian muga asko igaro zuela baina halako tratua inon
|
ez
ziotela eman (Jokin Zaitegi. Gutunak, 2007, 238).
|
|
|
Iparraldekoei buruz behinik behin
|
ez
zioen batere gezurrik Zaitegik. P. Lafitte bereganatua zuen guztiz.
|
|
|
Lehen aipatutako ezaugarri guztien artean bi dirudite funtsezkoak: iraupena, eta kasu honetan oso aldakorra da gaur egun EHko egoera soziolinguistikoa, aldaketa garaian bizi baikara; bigarrena hizkuntzen arteko banaketa soziofuntzionala da, eta kasu honetan ere ezin da esan EHko toki guztietan banaketa zorrotzik dagoenik, bereziki A hizkuntza oso sartuta dagoelako teorikoki b hizkuntzari dagozkion eremuetan,
|
ez
esateko hor ere nagusi dela. Definizioaren beste aldagaiak aztertzen baditugu ere ikusiko dugu nola EHko egoera ez den diglosikoa, ez erabatekoa behintzat.
|
|
|
Euskal Herrian diglosia gainditu behar dela defenditzen denean, kontuz ibili behar da, eta ondo prestatu behar da norberaren argumentazioa. Izan ere, historiari so egiten
|
ez
badiogu, azken datu demolinguistikoak erabiliz eta laburpen teoriko soziolinguistikoak eginez, euskararen kontra egiteko arriskua dago. Ikusi, adibidez, UPNren diskurtsoa hizkuntzei buruz, Pegenauteren garaian.
|
|
|
Beraz, fondo publikoen lapurreta, giza laguntzen murrizketa, pribatizazioak eta betiko kolonialismo eta soberaniaren gaineko eztabaidak besterik ez ziren egon oporrik gabe geratu ginen asteburu hotz horretan; eta osasun zerbitzu publikoak gal ez ditzagun aldarrikatzeko nagi sentitzen diren berberek antolatu zituzten aireportutan giza taldeak, protesta egin eta kontrolatzaileek" merezi zutena ordain zezaten". Gizarte neoliberalak pobreoi eskaintzen dizkigun kontsolamendu opariak(" ni ere esplotatzen naute, eta
|
ez
diot horregatik inori molestatzen nire kexekin" bezalako esaldi latzak entzun ziren) ezin baitira ukitu. Eta komunikabideen diskurtsoa, ahobatezkoa.
|
|
2012
|
|
|
soldata murrizketa, orduen gehitzea edota langabezia etor daitezke edozein momentutan. Horrek guztiak, argi dago,
|
ez
dio arteari dedikatzen zaion denbora eta arretari laguntzen.
|
|
2013
|
|
|
ekarri dabela, ekarri duela, ekarri duala, ekarri dula, ekai dola, ekharri diala, ala ekharri dila? [...] Eta
|
ez
esan, gero, gauza hauek txikikeriak direnik: gauza hauetxek dira ta, aitzitik, gure hizkuntzaren" patois keria" eta hondamena.
|
|
|
[...] Guziok dakigu gure etsaiak zein diren. Baña gure arteko batasuna lortzen ez ba dugu, etsaiak izan edo ez izan, kalte besterik
|
ez
diogu geronek emango gure euskera aulduari, eta alperrik izango da gure etsaiak aipatzea (151 orrialdean).
|
|
|
2 A eta B hiztun tipo elebakarrak direnean, elkarren arteko ahozko komunikazioa ezinezko gertaera da elkarri ulertzen
|
ez
diotelako.
|
|
|
Jokin Apalategik eta biok Sei idazle plazara argitaratu genuen Jakinen 1974an, bi tomo txikitan, eta horien artean dator Larresororen izena, Jokinek aztertzen duena. Berak bere egiten duen ikuspegi estrukturalistari barne dinamikarik kausitzen
|
ez
badio ere, liburu horretatik asko da jasotzekoa, nik bederen bai, hura irakurriz ikasi bainuen hizkuntza bat, edozein, ez dela komunikabide huts, hori eta areago, baita hizkuntza komunitate bati darion mundu ikuskera berezi bat ere, estetika bat. Zentzu horretan, Hizkuntza eta pentsakera (Etor, 1972) liburua oinarrizko erreferentzia izan da erbesteko haren liburuen artean, alboan garai bereko Koldo Mitxelenaren Zenbait hitzaldirekin, edo Joxe Azurmendiren Hizkuntza, etnia eta marxismoarekin batera irakurri beharrekoa.
|
|
|
Iraganeko oroitzapenek protagonistei behin izan ziren emakumeekin berriro harremanetan jartzeko eta adiskidetzeko bigarren aukera bat eskaintzen diete; memoriaren bidez beraien aspaldiko nia berraurkitzen dute. Narrazioak, ikuspegi femeninoa hartu arren, emakumea (zenbaitetan itotzeraino) mugatzen eta baldintzatzen duen gizarte patriarkal baten giro itxia (matxista
|
ez
esatearren) islatzen du. Zentzu horretan, istorioa kokatzen den garaiarekin bat datoz testuari antzematen zaizkion kutsu kontserbatzailea, balio tradizionalak eta moral maskulinoa.
|
|
|
Metafora, eufemismoa, hizkera sentibera eta errespetuzkoa darabil, besteren artean, Alberdik heriotzaren gaia lantzeko. Tonuaren dotoreziak, efektu literario edertzailea bilatzeagatik, ordea,
|
ez
dio sakontasuneta garrantzi izpirik kentzen edukiari. Izan ere, Martiñaren heriotzaren inguruko ikuspegi ezberdinak eskaintzen ditu testuak, bizitzako aldi desberdinei dagozkienak; bata, Martiñak, txikia delarik, bere heriotza pentsatzen duen narrazioa (Gerra Zibilaren atalean jada aipaturiko lore moreen soinekoaren pasartea); eta bigarrena, Eulalik eta Eutimiok Martiña hil aurreko eta ondoko egunetan kontatzen dutena.
|
|
|
Barne dira euskarri guztiak, analogikoa eta digitala. Egia esan, digitalak pisu txikia du, ezdeusa
|
ez
esatearren. Jaioberria izanik ere, behera ari den produktu mota dela dirudi, eta hori da harrigarria.
|
|
|
Badira kanpokoen artean elkarteak, zortzi bat, eta gainerako guztiak argitaletxe dira. Gehienak, denak
|
ez
esatearren, espainiarrak dira. Horien artean:
|
|
|
Bitartean, noski, inork ez dio horregatik saria jasotzeari uko egin. Eta kalean jende gehienak
|
ez
dio bere buruari galdetzen zergatik ez duen emakumezko arkitektoen izenik ezagutzen, eta zergatik arkitektura ikasleen erdia emakumezkoak izanik, estudioetako nagusien gehiengoa gizonezkoena den. Artiumeko liburutegian Pritzker sarien inguruko liburuen erakusketa bat antolatu dute; han dago VSBA (Venturi, Scott Brown and Associates) estudioari egindako elkarrizketa liburu batean.
|
|
|
Munduan barrena hizkuntza mordo batera itzulia izan da liburua. Lasai, irakurle aztoratu hori, Axularri
|
ez
diozu kandelarik piztu behar izango, euskarak ez du bere pozoirik probatu behar izan. Salbu dugu.
|
|
|
Arrue ikerketan ere hori agerian geratzen da, baina egia ere bada ezagutzarik gabe ez dagoela erabileraz hitz egiterik. Are gehiago, hizkuntza ez jakiteak
|
ez
dio hizkuntza askatasuna ez dakienari bakarrik zapuzten, bai eta dakienari ere. Izan ere, elebakarraren diktadura ezartzen du; alegia, ez dakienak ezin du erabili eta ez du erabiltzen uzten.
|
|
2014
|
|
|
Hurrengo egunean hots egin zidan Jose Maria Ormaetxeak, Laboraleko buruak. Lehendakaria oso gustura gelditu zela, inoiz
|
ez
ziotela horrelako harrerarik egin, eta zorionak eman nahi zizkidala. Nik neuk hots egiteko Ajuria Enera.
|
|
|
Proust izan da nire unibertsitate bakarra. Orain
|
ez
diot inori beldurrik". Irribarre egin eta, bizkarreko lagunkoia ematen zidan bitartean, esan zidan:
|
|
|
Zuzendarien izenak Ezeiza, Izagirre, Berasategi eta Agirresaroberen artean pentsatzen dituzte. Gero, haien ustez ondo landuko duen gai bat proposatzen diote bakoitzari, zuzendariak bereziki problematika bati heldu nahi
|
ez
badio bederen, eta erabakia Luis Iriondorekin kontsultatzen dute19 Ezeizak maiz adierazi izan du ahalik eta irizpide zabalenekin hautatzen zituztela zuzendariak," modu ez exkluientean" 20 Datuek arrazoia ematen diote: 21 filmetan 15 zuzendari ezberdin ageri dira kredituetan.
|
|
|
Gaietan
|
ez
diogu mugarik jarri aldizkariari, baina begien bistakoa da gure lehentasuna non gauzatu den, euskaran eta euskal kulturan.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak bere edizio jakin batean gisa horretako lanak saritzeari
|
ez
diot aitzakia handirik aurkitzen, eta ez nau gehiegi kezkatzen, ez badut ulertzen edo sumatzen euskalgintzaren joera orokor eta sustraitu baten isla dela. Orduan bai, akaso kezkatzeko arrazoi gizenagoak izanen genituzke.
|
|
|
" parte hartzearen bidez, ahotsa ez duen norbanakoak hitz egiteko gaitasuna izango du", alegia, subalternoak edo zapalduak hitz egiteko gaitasuna izango du. Baina, Gayatri Spivak ek esaten zuen bezala, subalternoak
|
ez
dio subalterno izateari utziko horren erraz, ez duelako hizkuntza jarrera sozial sasi unibertsal horren habitus a (Spivak, 2003). Kontuan izanda erreproduzitzen den parte hartzearen forma/ egitura/ modua estatu patriarkal batek sustatua eta irakatsia dela, eta hori unibertsal bezala plazaratzen dela neutro bailitzan, Demokrazia parte hartzailearen planteamenduak etxeko atetik at hasten dira, eta espazio pribatuan demokratizazioaren eztabaida ez da sartu nola eman hitza habitus parte hartzaile hori jaso ez dugun subjektuei?
|
|
|
Eta
|
ez
esan gure arteko istillu auek baño gogorragorik ere badugula. Guziok dakigu gure etsaiak zein diran.
|
|
|
Guziok dakigu gure etsaiak zein diran. Baña geure arteko batasuna lortzen ez ba dugu, etsairik izan edo ez izan, kalte besterik
|
ez
diogu geronek emango gure euskera aulduari, eta alperrik izango da gure etsaiak aipatzea. Esaera zaharrak ez digu esaten:
|
|
|
Euskaltzaletasun zaharrean aurrera egiteko indar eta borondate gutxi ikusten du, batere ez
|
ez
esatearren. Beti daude salbuespenak, bereziki Krutwig eta Villasante hasiera batean.
|
|
|
Dagoeneko egin
|
ez
badio, agian ETBk ere egin lioke inoiz bere buruari galdera zintzo hori: bere aurrekontuaren zenbatekoa xahutzen du existitze hutsean?
|
|
2015
|
|
|
Bitxia gertatu zen: guardia zibilak agindu zidan inori
|
ez
esateko desterratuta nentorrela eta bilatzeko ostatua. Nik ezetz, ni ez naizela nire borondatez joan, lotuta ekarri nindutela eta beraiek eman behar zidatela ostatua eta mantenua.
|
|
|
Aintzina izena ondo kostata jarri zion. Guraso den aldetik, alabari
|
ez
dio leziorik eman nahi izan; alabak bizitza izan ei du irakasle, eta hark bizitzari ikasi dizkionaz harro dago.
|
|
|
Euskara ez da biziko euskaldunek berek baliabiderik sortzen
|
ez
badiote egunerokoan nagusitzeko. Eta horretarako, marxismoari gertatu bezala, hizkuntzak bere buruaren kritika integratu behar du euskalgintzan, euskalgintzak badituelako erakundeak, alegia, ugerdurak.
|
|
|
" Bizio bat da, behar bat, ohitura bat. Mozteari, erretzeari edo alkohola edateari utziko
|
ez
diodan bezala, hau ere ez dut utziko. Mantso mantso suntsitu, akabatu nahi dut nire burua gehiago sufritzeko, benetan sufrimendu hau guztia merezi dudalako".
|
|
|
Gure sozializazioan oso presente dagoen instituzioa da kartzela. Analisi politikoetan erreferentzia asko egiten ditugu kartzelari buruz; baina, inoiz ere
|
ez
diogu arreta ipintzen edo oso gutxitan, behintzatsexualitateak, amodioak edo bikote harremanak nola gertatu diren era kritiko batean aztertzeari; eta hori, besterik ez, gatazkaren irakurketa feminista egitea da.
|
|
|
Zer diren gauzak, abuztuko lagunartean ezagutu dut lagun arratiar baten azken artelana. Aurretik esan dudan moduan, mitologiari
|
ez
diot beren beregi sekula erreparatu, baina Bartzelonan argazkilari gisa dabilen Gartzen Martinezen argazki serie batek eraman nau gaiaren bueltara. Basanderearen mitoan inspiratu da bere argazkietarako, etxetik kilometro batzuetara kontzeptu horri heldu eta Ispasterko itsasertzean kokatu du Basanderearen irudia.
|
|
|
Perspektiba historikotik begiratuta, nola hasi zen baino, nola bukarazi zuten ikusten duzu eta ikaragarria da. Beste alde batetik, bukaera hori pertsonalki oso gogorra izan da eta
|
ez
diot niri buruz bakarrik. Egunkari bat hondatu egin dute.
|
|
|
‘Elebitasunik gabeko diglosia’ dei dakioke horri, baina elebitasunik gabeziak iraunarazi du euskara, ez diglosiak. Euskaldun askok eta askok, nork bere estatuko erdara ikasi ahala,
|
ez
zioten euskarari eutsi, ezta modu diglosikoan ere, utzi egin zuten, besterik gabe. Eta lehenago utzi ez bazuten, materialki ezin izan zutelako izan zen, hau da, beste hizkuntzaz ez zekiHizkuntzaren atzerakada aztertzean" diglosiaren galera" ez da kausazko azalpen.
|