|
2001
|
|
|
Foro de Ermuak beste gauza askoren artean zera esan du, euskal nortasunaren berreskurapenerako erabili ohi dela eskola, euskal kultura esklusiboki hobesten dela, gaztelania ordezkatzera datorrela euskara, eta lan diskriminazioa dakarrela horrek. Jaime Ignacio del Burgok (zeinek eta del Burgotar batek) aipatzen du
|
euskal
hezkuntza sisteman" espiritu nazionala" edo nazionalismoa irakasten dela, Francoren garaian baino areago.
|
|
2002
|
|
|
Oztopo legalak gaindituz, sarri definitu gabeko egoera alegaletan aritzera behartuta egonik herritarrenekimen pribatutik abiatuz, finantzamendurako herritarren diru-laguntzan oinarrituz, eta lan militantean oinarrituriko kalitatezko lanean fmkatuz, hasieran bederen?, ikastola mugimenduak praktikan lortu du herritarren eta erakunde ofizialen onespena, unibertsitatera iritsi arteko egitura sendoa gauzatuz. Nolanahi den, eta gauregun benetako errealitatea izan arren, ez ditugu ahantzi behar tartean egitura horideusezteko eginiko saioak,
|
beti ere
euskal hezkuntza sistema propioa eratzearenaurka azaldutako alderdi politikoen eskutik eginikoak, saio horien puntu gorenaikastolak banan banan, eskola publiko/ pribatu, aukera bikoitz faltsuaren inguruanerabakia hartzera behartu zituztenean azaldu zelarik, 1993 urtean hain zuzen.
|
|
|
Urteak igaro ondoren denok onartuko dugu gure umeek aukera osoak dituztela oinarrizko ikasketak euskaraz burutzeko, euskara institutuetan ere ikas daitekeela, eta unibertsitatean ere hainbeste arlotan, hori ez dizut esan beharrik zuri. Hori hala gertatu da hainbeste jenderen lanari esker, eta hainbeste lagun buru belarri sartu zirelako, bere sakeletan diruaren ordez ilusioa zutela,
|
euskal
hezkuntza sistema berriak sortzen, zegoen hezkuntza ofizialari ia ia baliabiderik gabe lehia egin nahian. Hola sortu ziren ikastolak, adibidez, aitzindari nekaezinak ziren batzuen ahaleginen fruitu oparoa.
|
|
|
Duela hogei urte egoera guztiz desberdina zen, baina orain unibertsitateen arteko lehia oso handia da, ikasle kopurua nabarmenki murrizten den bitartean. Egoera horretan, kalitatezko unibertsitatea ren apustua (ikerketa barne) egiten ez baldin bada, unibertsitatearen sorrerak kontrako efektua eduki dezake,
|
euskal
hezkuntza sistema kaltetuz.
|
|
|
Nik ez dut inoiz bat egin ikastola unibertsitarioak eratu beharraren ideiarekin. Ikastolek ekarpen garrantzitsua egin diote
|
euskal
hezkuntza sistemari, baina egindako prozesuaz guztiok ikasi behar dugu: alde onak aprobetxatu, bai, baina ezin ditugu akats berdinak errepikatu.
|
|
2003
|
|
|
Euskal Autonomia Estatutua onartzeko prozesuan, zera azpimarratu zuen alderdi honek argitaratzen zuen Arnasa aldizkariaren 2 zenbakiak: Estatutua ez zela ez Euskal Unibertsitatea, ezta Euskal Eskola Publikoa lortzeko tresna miragarria, baina bai
|
euskal
hezkuntza sistema hemendik antolatzeko baliabidea16 Hurrengo hausnarketetan, ordea, ez zen Euskal Unibertsitateari buruzko aipamen zuzenik. Espainiako gobernua prestatzen ari zen Unibertsitate Autonomiaren Legea (LAU) aztertzean, Arnasa ren 4 zenbakiak Nafarroaren urruntzea kritikatu zuen, baina ez zen euskararen inguruko inongo aipamenik egiten17 Urtebete geroagoko Hitz Irakaskuntza aldizkarian LAUren zirriborro berriari buruzko analisiak hizkuntza eskubideen desagertzea salatu zuen18 1982an kaleratutako Arnasa 10 dugu Euskadi-ko Ezkerraren unibertsitateari buruzko azterketarik sakonena19 Berriro LAU legea kritikatu ondoren, EHUren egoera azaltzen zuen, eta unibertsitateak bizi zuen krisia salatzen zuen.
|
|
2004
|
|
|
Eta orain zer? Zertan gara
|
euskal
hezkuntza sistemaren oinarriak zehazteko orduan. Nola dabil euskal abertzaletasunaren gogo egarria hezkuntzaren borroka eremu latz horretan?
|
|
2005
|
|
|
• Irakasle orok du titulazioa eta Hizkuntz Eskakizunen baldintzak betetzeko beharra, langileen gabeziek ezin baitute baldintzatu
|
euskal
hezkuntza sistemaren garapena. Kasu honetan, kolektibo honek bere interes pertsonalak interes kolektiboen aurretik jarri ditu.
|
|
2006
|
|
|
Hasierara bueltatuko gara. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak testuliburuen doakotasuna
|
euskal
hezkuntza sistema publikoan errealitate bihur dadin beharrezko neurri eta baliabideak ezartzeko erantzukizuna du. Guk urteak daramatzagu doakotasun hori ekonomikoki jasangarriagoa eta hezitzaileagoa izan dadin alternatibak lantzen:
|
|
|
Dosier honetako artikuluetan, azken urteotako immigrazioa
|
euskal
hezkuntza sisteman izaten ari den eraginari eta ikasle etorkinek euskararekin duten harremanari buruzko datuak, azterketak eta gogoetak bildu ditugu. Era horretan, gaiari hainbat ikuspuntutatik begiratu diote adituek:
|
|
|
Era horretan, gaiari hainbat ikuspuntutatik begiratu diote adituek: Europan ikasle etorkinei eskaintzen zaien hezkuntza politika; azken bost urteetan hazten ari den ikasle etorkinen multzoa
|
euskal
hezkuntza sisteman integratzeko antolatutako zenbait programa eta egitasmoren helburu eta balioak; ikasle etorkinen eskolatzean eragiten duten baldintzapenak eta sortzen diren desberdintasunak; ikasle etorkinak, euskararen ikaskuntza eta ama hizkuntzak; ikasle etorkinak eta hezkuntza sistemako hizkuntz ereduak... Ezbairik gabe, hainbat ertz ditu gaiak, ikusi dugunez.
|
|
|
Dosierraren azken atal honetan, eta orain arteko azterketak osatzeko asmoz, hezkuntzaren eta hizkuntz irakaskuntzaren esparruko hiru esperientzia konkretu ekarriko ditugu. Izan ere, ekarpen hauen bidez argiago ikusi ahal izango ditugu immigrazioaren fenomenoak
|
euskal
hezkuntza sisteman eta euskararen irakaskuntzan eragiten dituen aldaketak. Hauexek dira, hain zuzen ere, aipatutako hiru esperientziak:
|
|
2007
|
|
|
Horrek guztiak, aurrera eginez, euskal hezkuntzak berak oinarri eta erreferentziatzat hartu lukeen irizpide nagusia aztertzera garamatza, edo, zehazkiago, bertan euskal hizkuntzak eta euskal kulturak bete luketen lekua berraztertzera. Zentzu honetan, eta hasteko, interesgarria dirudi Iztuetak —besteren artean— egungo"
|
euskal
hezkuntza sistema elebidunari" egindako kritika aipatzea. Honela dio 1979az geroztiko hizkuntz ereduei buruz:
|
|
2008
|
|
|
Zuzendaritzak eskolako funtzionamenduaren (zerbitzuak, egutegia, ordutegia), hezkuntza sistemaren oinarrien eta eraikuntzaren berri ematen dien bitartean(
|
euskal
hezkuntza sistemari buruzko gida dago hizkuntza desberdinetan), orientatzaileak aurretik aipatutako bizi egoera, beldurrak eta itxaropenak landuko ditu. Administrazioak, bestalde, zenbait diru-laguntza lortzeko informazioa helaraziko die.
|
|
|
Hori dela eta, ez da gai sortzen diren behar berriei erantzuteko, eta beraz, ezinbestekoa da irakaskuntzaren helburuak berriz erabakitzea eta metodoak berritzea. Horri lotuta, garrantzitsua da gogora ekartzea Hego Euskal Herriko hezkuntza legeek Espainiakoa dutela oinarri; hori horrela izanik, pentsatzekoa da
|
euskal
hezkuntza sistemek ere (Nafarroakoak zein EAEkoak) izango dituztela Espainiakoak dituen hutsuneak.
|
|
|
Gaztelaniarekin lotuta, ume nagusien eskolatzeaz ere hitz egin behar da. Alegia, zein hizkuntzatan eskolatu
|
euskal
hezkuntza sisteman 12 urte baino gehiagorekin sartzen diren ikasleak, kontuan hartuta ikasle horien ezaugarriak, haien nahiak eta proiektuak, eskolan egoteko geratzen zaizkien urteak... Izan ere, nola eskolatu gazte senegaldar bat —demagun—, Bilbora hamahiru urterekin heldu berria, eskolan hiru urte baino ez bazaizkio geratzen, epe argi eta garbi ez nahikoa bi hizkuntza ofizialetan konpetentzia lortzeko?
|
|
|
Bestalde, 3 artikuluak honako hau zehazten du:
|
euskal
hezkuntza sistemari lotutako ikuspegi integralaren baitan, euskal unibertsitate sistemak goi mailako unibertsitate hezkuntza publikoari dagokion zerbitzua eman behar du, irakaskuntzaren, azterlanen, etengabeko prestakuntzaren, ikerkuntzaren eta ezagutza eta teknologia hedapenaren bidez.
|
|
2009
|
|
|
Oro har,
|
euskal
hezkuntza sistemari aitortu egin zaio elebidun irakaskuntzan izan duen eginkizun garrantzitsua. Bada, ordea, arrisku bat:
|
|
|
Oinarriak, hala ere, XIX. mendekoak baino sendoagoak dira: hedabideen ekosistema txiki bat daukagu, euskara batu estandarra egina eta gizarteratua dago,
|
euskal
hezkuntza sistema ere badugu eta nola halako ofizialtasuna lurraldearen zati batean. Horiek guztiak eta arestian aipaturiko elkarlan esperientzia aberasgarriak gogoan, beraz, bada arrazoirik euskarazko komunikazioaren garairik onenak etorkizun direla pentsatzeko.
|
|
|
Eskoletako ikasleek aniztasunean eta berdintasunean bizitzeko aukera izan dezaten, hainbat neurri eskatu ditu Gehituk. Sexu nortasun askatasunaren kontrako jazarpen kasu bereziei aurre egiteko prestatutako arduradunak lirateke
|
euskal
hezkuntza sisteman, Gehituren ustez. Horrelako jarreren aurka lan egiteko materiala sortzearen beharra ere ikusi du, irakasleek tresna egokiak izan ditzaten.
|
|
|
Erronka garrantzitsua dute ikastolek, Imanol Igeregi Ikastolen Elkarteko zuzendari berriaren esanetan: . Euskal Curriculuma da, segur aski, XXI. mendean ikastolek
|
euskal
hezkuntza sistemari egin diezaioketen ekarpen garrantzitsuena?. Euskal Curriculumaz gainera, Eleanitz proiektua, ikastolen finantzaketa eta, giza eskubideak osotasunean?
|
|
|
Eleaniztuna izango da, nahitaez, etorkizuneko
|
euskal
hezkuntza sistema; elebitasunetik harantzagoko eleaniztuna, esan nahi dugu. Gutxienez hiru eletakoa izango da, eta, neurri apalagoan izango bada ere, lau eletakoa izango den perspektiba hartu behar da kontuan.
|
|
|
Hobera egiteko baino ez dira egin behar aldaketak, eta, hain korapilatsua eta garrantzitsua den auzian, ziurtasun handiz eta adostasun zabala makulu hartuta urratu behar dira bide berriak. Esperimentazio fasearen beharra hainbatek defendatu izan du urteotan, besteak beste Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak, hainbat alderdi politikok eta baita Euskararen Aholku Batzordeak eta
|
euskal
hezkuntza sistemaren etorkizuneko bide berriei buruzko proposamenak lantzeko 2006an osaturiko soziolinguistikako lan-taldeak ere.
|
|
|
Arrakasta baten kronika da, gure irudiko, euskarak hezkuntza sisteman azken hogeita bost urtean egin duen bidearen kronika. Halere, azken urteetan, bai esparru politiko instituzionalean, bai hezkuntza elkartean, bai gizartean oro har, indar handia hartu dute
|
euskal
hezkuntza sisteman hizkuntza ofizialak eta atzerriko hizkuntzak, baina bereziki euskara, irakatsi eta ikasteko prozesua nabarmen hobetu beharraren aldeko aldarrikapenek. Bistan da onarpen zabala duela aipatutako hobekuntzaren beharrak.
|
|
2010
|
|
|
Hirugarren kapitulu honetan
|
euskal
hezkuntza sisteman gauzatu den gutxiengoaren hizkuntzaren bitarteko irakaskuntza aztertzen da, gehienbat, EAEn gertatzen diren fenomenoak kontuan hartuta. Honako gaiak bereizi dira:
|
|
|
Euskal Herriko hezkuntza sistemak erakusten du ez dela komeni hezkuntza elebidunaren eta eleanitzaren artean mugak jartzea. Alderantziz,
|
euskal
hezkuntza sistemak eroso konbinatzen ditu bertako ondare hizkuntza, 2H eta atzerriko hizkuntza ikastea, hezkuntza elebiduna eta eleaniztuna, eliteko eleaniztasuna eta folklorikoa, hizkuntza eta edukien integrazioa, eta abar. Horrela, ‘Continua of Multilingual Education’ proposamenak ikuspegi holistikoa erabiltzea dakar, mugarik gabekoa eta dikotomiak gainditzen dituena, eta erakargarria modu malguan erabil daitekeelako munduko beste edozein testuingurutan.
|
|
|
Baita saritu nahi dira ere,
|
euskal
hezkuntza sistema abian ipintzen eta Euskararen erabilpena arauzkotzeko Legea ateratzen hark izandako partaidetzak, adierazi dute.Datorren urtarrilaren 30ean Saria jasoko duten erakundeetako bat Iberdrola energia konpainia da; zeren, 100 urtetik gorako ibilbidea duelarik, Iberdrola Euskadiren, bere sorterriaren, garapen ekonomikoarekiko eta ongizatearekiko konpromisoaren eredu bikain bat baita.... Sari horren bidez, Sabino Arana Fundazioak, konpainiak Bilboren eta Euskal Herriaren alde egindako apustu ezbairik gabea eta, mundu osoan zehar harrotasunez transmititzen duen sustrai horiekiko konpromisoa saritzen ditu.
|
|
|
Oinarrizko hezkuntza edo Enseñanza Primaria delakoa ematen zen EIBren eskoletan. Baina sustatzaileek
|
euskal
hezkuntza sistema oso bat eraikitzea zuten helburu, eta horretarako oinarriak jarri zituzten.
|
|
|
Euzko Ikastola Batzarekin, beraz, eskola sare paraleloa sortu zen Euskal Herrian,
|
euskal
hezkuntza sistema eraikitzeko estreinako saiorik antolatuena eta eraginkorrena bihurtuz.
|
|
|
Jaurlaritzak berak 1980ko irailaren 26an jaso zituen hezkuntza transferentziak edo eskuduntzak, dekretu bidez, eta ordura arteko eskola publikoak edo estatuaren eskolak transferitutako eskola bihurtu ziren. Eta, Pedro Miguel Etxenike Hezkuntza sailburua zela,
|
euskal
hezkuntza sistema berria antolatzeari ekin zion.
|
|
|
Ezbairik gabe, ikastolen eta ikastolen mugimenduaren historian giltzarri saihestezina izan zen I. Batzar Nazionalean onarturiko Euskal Eskola proiektua eta Gutun Programatikoa. Euskal Eskola Publikoaz gain,
|
euskal
hezkuntza sistema berri eta osoa marraztu zuen Euskal Eskola proiektuak, eta Gutun haren sintesi modukoa zen. Euskal Herriko hezkuntza erakundeen historian, lehen aldiz, testu bat zegoen, Euskal Herriaren balizko hezkuntza sistemaren ezaugarriak zehazten eta jasotzen zituena.
|
|
|
–Esango nuke gure planteamendua eremu abertzaleko alderdiei deserosoa zitzaiela. Alderdi abertzale guztiak ustez batzen zituen ideia,
|
euskal
hezkuntza sistema propioa eraikitzea, alegia, 1980ko hamarkadaren hasieran garatzen hasi bazen ere, 90eko hamarkadaren hasieran noraeza estrategikorik gabe zegoen. Tamalez, estatuaren hezkuntza sistemaren ereduari ez zioten eredu alternatibo bat kontrajartzen?.
|
|
|
Eta bestetik, edukiei dagokienez, euskal hezkuntzaren etorkizunaz giltzarri zen Euskal Eskola Publikoaren eztabaidan ikastolek, bi Batzar nazional haien bitartez, ekarpen bikoitza egin zuten: eztabidari ikuspegi osoa, integrala, erantsi zioten, Euskal Eskola
|
euskal
hezkuntza sistema berria eta propioa planteatuz, eta horren barruan Euskal Eskola Publikoaren eredu berria eta propioa arautzen zuen lege proiektua zehaztuz. Ikastolek, alegia, Euskal Eskola Publiko berri hori euskal hezkuntza sistema berri baten baitako ideia eta proiektu aldarrikatu zuten.
|
|
|
eztabidari ikuspegi osoa, integrala, erantsi zioten, Euskal Eskola euskal hezkuntza sistema berria eta propioa planteatuz, eta horren barruan Euskal Eskola Publikoaren eredu berria eta propioa arautzen zuen lege proiektua zehaztuz. Ikastolek, alegia, Euskal Eskola Publiko berri hori
|
euskal
hezkuntza sistema berri baten baitako ideia eta proiektu aldarrikatu zuten.
|
|
|
Gaur egungo EAEko Hezkuntza sailburuaren esanetan,, prozesu hartatik hobeto antolatuta atera zen
|
euskal
hezkuntza sistema, oso konplexua baitzen: hiru hezkuntza sare eta hiru hizkuntza eredu.
|
|
|
Ikastolek hasieratik bertatik publikoa/ pribatua dikotomia hori auzitan jarri izana da haien grina berritzailearen funtsa, eredu berri bat eraikitzeko bidean: ...een artera ekartzea eta kudeatzea; ingurune hurbileko gizartearekin batera elkar eragitea; ikastolen arteko sarea eratzea; ezagutza berriak eraikitzea eta ezagutza horien euskarri diren hornigaiak, produktuak eta zerbitzuak ekoiztea eta eskaintzea (I+G, ikas materialak, prestakuntza, ebaluazioa?); ordezkari publikoa eta era guztietako gizarte eragileen aurrean ikastolen nortasun propioa kudeatzea;
|
euskal
hezkuntza sistema propioa aldarrikatzea?
|
|
|
Xede horrekin, XXI. mendeko hezkuntza erronka nagusiei helduko dien
|
euskal
hezkuntza sistemaren legea onartzea proposatuko dugu. Hezkuntza sektorea eta Legebiltzarreko gehiengoa horren alde dago, gainera.
|
|
|
Eta bukatzeko, zera diogu: " immertsioa" kontzeptu zabala da —programa ezberdinak biltzen dituena, alegia, goiztiarrak edo berantiarrak eta totalak edo partzialak297—, eta, zentzu horretan, berori egungo
|
euskal
hezkuntza sistema elebidunaren oinarrian aurkitzen da nola edo hala298.
|
|
2011
|
|
|
Euskalduntzea da erreformarik edo iraultzarik handiena
|
euskal
hezkuntza sistemarentzat (Idiazabal, 2003: 344).
|
|
2012
|
|
|
eta morala. Azkenari dagokionez, giza komunitateko kidesentitzen den herritarra bultzatu luke
|
euskal
hezkuntza sistemak, hau da, desberdintasunen ondorioen kontra jotzeko eta diskriminazioa saihesteko prestudena, eskolari baitagokio gizartean dauden era askotako desberdintasunei aurreegiteko bideak eta balioak argitzea eta transmititzea. Gizarte modernoetan eraasko garatu dira herritarren arteko desberdintasunen ondorioak gutxitzeko eta motaaskotako diskriminazioa saihesteko.
|
|
|
Bigarrenik, EiTBk" euskal herritarrek informazioa jasotzeko eta parte hartze politikorako" daukaten eskubidea bermatzeko eskatu zuen 1982ko Legeak. Hirugarrenik, EiTBri"
|
euskal
hezkuntza sistemaren lagungarri" izateko eginkizuna egotzi zion (Alkorta eta Zuberogoitia, 2009: 135; Gutierrez Paz, 2002:
|
|
2013
|
|
|
Prest baldin bazaudete, gu bidean aurkituko gaituzue. Adostasun puntua edo heldulekua izan daiteke
|
euskal
hezkuntza sistema gauzatzen hasteko. Juanma, baldin egia bada Celaa andereak dioena," euskara dela sistemaren zentraltasuna", ados.
|
|
|
Haserrea adierazteko eguna behar zuen, baina alai erantzun zioten herritarrek; hezkuntza sistemaren hileta behar zuena
|
euskal
hezkuntza sistemaren aldeko jai bihurtu zen. 10.000 lagunek baino gehiagok egin zuten dantza atzo Bilbon, Arriaga antzokiaren aurrean, Espainiako Hezkuntza ministro Jose Ignacio Wertek sustatuta asteon Madrilgo Kongresuak onartutako legearen aurka Bilboko kaleak ibili ostean.
|
|
|
Learning about the Basque Educational systembooklet eko saioa baino lehenago, ikasleei «» a aurkeztu zaie (lanaren argibideak biltzen dituen liburuxka), eta gaian kokatzeko azken xedera bideratutako jarduera aurkeztu zaie: 500 bat hitzeko testua ekoiztea
|
euskal
hezkuntza sistema deskribatuz. Saio honen baitan aztertu diren interakzioen lau faseak, aurkezpen honekin batera doan hasierako irakurmen jardueraren baitan egin dira, irakasleak aurretiazko moduluetan ikasitakoa gogora ekartzea eskatzen die eta, era berean, aurreko saioan adostutako taldeetan Structural organization and Features of the Basque Educational System izenburupean aurkezten zaien testua irakurrarazi egingo zaie.
|
|
2014
|
|
|
Azkoitiko Udalak Lomce ren aurkako mozio bat onartu du, eta"
|
euskal
hezkuntza sistema osoa" defendatzeko konpromisoa hartu du," eskumenei esker Europako batez bestekoko kalitate indizearen gainetik" dagoelako. Espainiako Gobernua ezartzekoa den hezkuntza erreforma arbuiatu du udalbatzak, eta aldaketak" hezkuntza komunitatearen akordio zabalarekin" eta" gizarteko eta politikako eremuetako adostasunarekin" hartu behar direla azpimarratu dute.
|
|
|
Bestalde,
|
euskal
hezkuntza sisteman, oraindik guztiz euskalduna izateko falta baldin bazaio ere, euskal eredu markatua dago, eredua. Eredu horren barruan, euskaraz irakasteko hautua eginda dago; beraz, urteetan ikasleek euskaraz ikasteko aukera izan dute eta izango dute.
|
|
|
tokian tokiko berezitasunak baztertzea, hezkuntza eragileen autonomia gutxitzea, ikasleen aukera berdintasuna apurtzea, euskara gutxiestea... Finean, helburu politiko argiak dituela egotzi diote, baita
|
euskal
hezkuntza sistemaren aurkakoa izatea ere. Zein da zure iritzia?
|
|
|
LOMCE lege organikoa Orioko herrian aplikatzeari buruz, Orioko Udalak Eusko jaurlaritzari LOMCEk
|
euskal
hezkuntza sisteman izan dezaken eragin negatiboa txikitzeko eskura dituen neurri guztiak har ditzala eskatzea ere aho batez onartu zen.
|
|
2015
|
|
|
Alderantziz, dekretuak bermatzen ditu ekitatea mantentzeko eta areagotzeko orain indarrean dauden neurriak. Ekitatearen printzipioa
|
euskal
hezkuntza sistemaren ezaugarri sendoenetakoa da eta ez dugu inolaz ere zalantzan jartzeko asmorik.
|
|
2016
|
|
|
__, (2008?) Hirueletasuna eskolan: ingelesaren lekua
|
euskal
hezkuntza sisteman (http://www.kultura.ejgv.euskadi.net/r46/ eu/ contenidos/ informacion/ artik20_ 1_ trilinguismoa_ 07_ 06/ eu_ trilingu/ adjuntos/ Hiruelekotasunaeskolan.pdf).
|
|
|
Lanik ez zaio falta. Besteak beste, LOMCE legea eta Heziberri plana ditu mahai gainean, eta kezkatuta dago batak zein besteak
|
euskal
hezkuntza sisteman izan ditzakeen ondorioak direla eta. Ikastetxeetako erabakietan gurasoen esku hartzea sustatu behar dela dio.
|
|
2017
|
|
|
Horiek eskuratu ahal izateko, enpresek gobernuaren xehetasun bereziak edo ezarpen baldintzak, helburuak eta epeak sartu behar zituzten beren planetan. Bestalde, euskal administrazioak aipatutako finantza baliabide horien birbanaketa epe luzerako suspertze geoekonomikoko estrategia batean txertatu zuen, eta funts galdurako inbertsio asko zeuden haien artean, azpiegituretan eta kapital kulturalaren produkzioan eta banaketan batik bat(
|
euskal
hezkuntza sistema publikoa, lanbide heziketako zentroak, etab.). Horrez gain, ekonomia eta gizartea suspertzeko agentzia publiko ugari eratu zituen (hala nola Industriaren Sustapenerako eta Birmoldaketarako Sozietatea. SPRI).
|
|
|
Ikertuta daukagu Frantziak zein Espainiak beren hezkuntza sistema nazionalak estatu botereari esker lortu zutela, eta lortu beren menpeko nazioen hizkuntza asimilazioaren bizkar lortu ere (Iztueta, 2016). Aldiak aldi, Euskal Herriak ere alderantzizko bidea egin du, bere
|
euskal
hezkuntza sistema nazionala eraiki nahi badu.
|
|
|
Egun, eztabaida baten ondorioz, «euskal curriculum»aren erabilera teorikoa zabalduta dagoen arren,
|
euskal
hezkuntza sistema nazionala zein euskal curriculuma maila teorikoan planteatzen diren aldarrikapenak baino ez dira, oraingoz eginkizun baino ez direnak. Berreskurapen saioan emandako urratsak oro kontuan hartzekoak ditugu; hizkuntza minorizatu baten egoera normalizatzeko, ordea, ezinbestekoa iruditzen zaigu estatu boterearen babesa izatea (Iztueta, 2000).
|
|
|
Ahalegin neketsu horretan, euskarazko hezkuntza eredu gisa, bide luzea egina duten Ikastolak eta UEU dauzkagu. Horien ereduen gainean eraikiko da, inoiz eraikitzekotan,
|
euskal
hezkuntza sistema nazionala, non, euskal testuinguru partikularretik abiatuta, helmuga unibertsalera iristeko bokazioa erakutsiko baitu, zientzien ekarpenari aurrera eraginez. Eta euskaraz.
|
|
|
EAEko Hezkuntza Publikoan martxoaren 22an greba egitera deitu dute ELA, LAB eta STEILAS sindikatuek. Mobilizatze horren bidez, hezkuntzako langileen lan baldintzak hobetzea eta
|
euskal
hezkuntza sistema berri baten eraikitzea aldarrikatu nahi dute. Greba deialdi hau PISA txostenaren emaitzak aztertzeko Cristina Uriarte Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak egin duen agerralditik landa etorri da.
|
|
2018
|
|
|
Horretarako, HUHEZIk egindako ikerketarako ibilbidearen berri eman du ondoren. HUHEZI 1976 urtean sortu zen
|
euskal
hezkuntza sisteman arituko ziren profesionalak (irakasleak) euskaraz prestatzeko helburuarekin. Kontuan izan behar da 1977an euskal hezkuntza sisteman euskaraz irakasteko gai ziren irakasleen kopurua ez zela %5era iristen.
|
|
|
HUHEZI 1976 urtean sortu zen euskal hezkuntza sisteman arituko ziren profesionalak (irakasleak) euskaraz prestatzeko helburuarekin. Kontuan izan behar da 1977an
|
euskal
hezkuntza sisteman euskaraz irakasteko gai ziren irakasleen kopurua ez zela %5era iristen. Gaur egun, ordea, ia %90ekoa da.
|
|
|
Hik Hasiren ustez,
|
euskal
hezkuntza sistema berria publiko, bateratzaile, sozial edo inklusiboa izan litzateke. Denontzat eta denona izan nahian, familiak, eskolak, herriak (herritarrek, eragileek) eta administrazioek (agintariek) parte hartu lukete.
|
|
|
EH Bilduko legebiltzarkideak adierazi duenez, prozesu horrek balio behar du
|
euskal
hezkuntza sistemari bestelako oinarriak, sendoak, jartzeko, indarrean dugun sistemak porrot egin duelako. “Ikasle guztien eskola arrakasta, aukera berdintasuna eta kohesio soziala lortu behar dugu eta, norabide horretan, prozesuak jo behar du eskuduntza esklusiboak garatuko dituen Euskal Hezkuntza Lege berria onartu eta egikaritzera”.
|
|
2019
|
|
|
Hezkuntza sistemaren ekarpenak, oso nabaria bada ere, ezin du berez bermatu ikasleen elebitasuna. Izan ere,
|
euskal
hezkuntza sistemak milaka hiztun berri hartzen ditu urtero maila guztietan, bai Lehen Hezkuntzan, bai DBHn. Baina, Euskal Autonomia Erkidegoko hainbat zona soziolinguistikotan elebitasuna egoera minoritarioan eta minorizatuan dagoenez, ikastetxeetan gutxi erabiltzen denez eta, era berean, lehen hizkuntzak eta familia hizkuntzak eragina duenez seme alaben elebitasun mailan, hezkuntza sistemak ezin du berez bermatu ikasle guztiek elebitasunarekin bat egitea.
|
|
2020
|
|
|
Bide batez, Alkarteak jakitera emon dau Tanta zozketearen eguna be atzeratu egin dabela, urriaren 21era, parte hartzeko txartelak eskuratu nahi dituen guztiakana heltzeko. Euskal Herriko ikastolen eta
|
euskal
hezkuntza sistema propio baten alde egingo dabe zozketea. Txartelak bost euroan dagoz salgai, eta irabazleari 60.000 euro emongo deutsiez.
|
|
|
Eta burujabetza teknologikoa? Zein da
|
euskal
hezkuntza sistemen oinarri teknologikoa. Euskal ikasleek zein konpetentzia digital garatzen dituzte?
|
|
|
Krisi honek une honetan ingurune digitala kontrolatzen duten multinazional teknologiko eta plataforma gutxi batzuen indartzea ekarri du, zeinak gure datuak euren balio propioa handitzeko erabiltzen dituzten. Esnaola Arribillagak datuen jabetzaren eta burujabetzaren gaineko kontzientzia garatzeko beharraz hausnartu du,
|
euskal
hezkuntza sistemen digitalizazioa multinazional estatubatuarren eskutik egitea salatu du eta, oro har, estrategia digital oso baten beharra azpimarratu du, datuen eta teknologiaren burujabetza oinarri izango dituena.
|
|
2021
|
|
|
testu iruzkina ardatz izan duen irakaskuntza eredu historizista, alegia. Autoreak (op.) zehazten duen moduan, literaturaren didaktikaren gaineko irakaskuntza eredu horren inguruko hausnarketa kritikoa aspalditik dator, XX. mendeko 60ko hamarkadan kokatzen baitu Colomerrek (1996 in Regueiro, 2014) XIX. mendean ezarritako hezkuntza sistema gainditutzat jotzearekin batera, baina, literaturaren irakaskuntzaren kasuan praktika horiek oraindik indarrean daude, halere,
|
euskal
hezkuntza sistemetan, esaterako. Colomer bera aipatuz, literaturaren didaktikaren aldatu, egokitu eta berrizteko gaitasuna gizarteak arloari eskaintzen dion rolaren araberakoa izango dela baieztatzen du Regueirok (op.).
|
|
|
Azaltzen duenez, ez da
|
euskal
hezkuntza sistemaren huts egite bat soilik, eta inguruko sistemetan ere ikusten duen zerbait da hau, baina horien kasuetan, berriz, eragina eta ondorioak ez dira berdinak gaitasunen lorpenari dagokionez. Edonola ere, irakurmenarekin arazo orokor bat dagoela ulertzen du elkarrizketatu honek, eta digitalizazioan eta horri lotutako gaur egungo ikasle kontsumo ohituretan kokatzen du arazoaren jatorriaren hipotesia:
|
|
|
baga, masterra azken urteotako eskaintza dela eta, beraz, lanean dabiltzan irakasle askok garai bateko CAPa egin zutela eta ez masterra; eta, biga, irakaslegai askok Euskal Herritik kanpoko unibertsitateetara jo izan dutela bertan eta euskaraz egin ahal izateko leku faltaren ondorioz. Hori horrela, irakasleen formazioan ez ezik, arloaren didaktikari buruzko ikuspegian ere eragiten duela eta hura baldintzatzen duela uste du IE6 k, bere esanetan, ezin baitzaio Euskara eta literaturaren irakaskuntzari eta
|
euskal
hezkuntza sistemek dituzten erronkei modu berean heldu horretarako bokazioa duten ikasketak eginda edo beste nonbaiten eginda. Eta, IE7 ren esanetan, badago beste problematika bat erantsia, hain justu ere, zatiketa administratiboak sortzen duena:
|
|
|
Eta, IE7 ren esanetan, badago beste problematika bat erantsia, hain justu ere, zatiketa administratiboak sortzen duena: irakaskuntzan aritzeko masterrak hego zein Ipar Euskal Herrian egin daitezke Ipar Euskal Herrikoa ez da beren beregi BHn lan egiteko gaitzen duen masterra, ikerketarakoa baizik baina ofizialak izanik ere baliokidetzen ez direnez, horrek irakaslegaien joan etorria zailtzen du, iparraldetik hegoaldera batik bat, eta hortaz,
|
euskal
hezkuntza sistema bakarraren artikulaziorako oztopo garrantzitsua da (IE7).
|
|
|
Bide horretan, baina, harriak baino ez ditu aurkitu irakasleak. Oraindik oraindaino, literaturaren eta kulturaren lanketa periferikoa da
|
euskal
hezkuntza sisteman, hain zuzen ere, hizkuntzaren auziari ez zaiolako errotik heldu, eta hizkuntza irakasleari egozten zaiolako horren ardura.
|
|
|
Horrez aparte, konpetentziak baldin badira abiapuntu eta ardatz nagusiak, horien berrikusketa beharrezkotzat jotzen du IE7 k hauen lorpena modu gradual batean mailakatu ahal izateko. Gainera,
|
euskal
hezkuntza sistema artikulatze aldera, lekukoa Euskal Curriculumak hartu lukeela adierazten du.
|
|
|
Arestian adierazi moduan, horrek goitik beherako egituratze kurrikular jakin bat definitzen du, euskararen eta euskal literatura eta kulturaren kaltetan. Zentzu horretan, Euskal Curriculumak aipatzen dituen bi helburu horietatik bigarrenean" Europan integratutako euskal gizarte batean eta munduarekin elkarreraginean bizi ahal izateko beharrezkoak diren konpetentziak ere" sartu behar direla zehazten bada, euskaratik zein euskal kulturatik eta euskaraz egitea bermatu behar dute
|
euskal
hezkuntza sistemek. Aurrerago aztertuko den legez, hori prestigioa eta balioespenarekin, besteak beste, lotuta dagoen zerbait da.
|
|
|
Eta, gainera, horrek gutxituta eta zapalduta dagoen hizkuntzako zein kulturako kideen kasuan zailagoa dirudi. Hau da, nola sortuko dituzte
|
euskal
hezkuntza sistemek euskaldun osoak eta kontzienteak, euskal kulturaz euskal literatura kontzeptu horren barnean dagoela uler bedi jantzitakoak eta kritikoak, batetik, zatikatuta dagoen hezkuntza egiturak horretarako indarrik eta sinergiarik ez duenean, eta, bestetik, euskal identitatearen kasuan, poliedrikotzat hartzen den zerbait denean. Are gehiago, hezkuntza Arizmendiarrietak ulertzen zuen terminoetan proposatzen bada," kontzientzien formazio" gisa, alegia (Azurmendi, 1992: 165), eta, halaber, gizakia" animalia historiko" eta" kultural" legez (op.: 199) kontzeptualizatzen bada.
|
|
|
Errealitatea, ordea, oso bestelakoa da, eta teorietatik egungo praxietara nahi baino arrakala handiagoa dago. Alde batetik,
|
euskal
hezkuntza sistemek ez dituzte erronka horiek erdietsi, oraingoz behintzat, eta, bestetik, horri gehitu behar zaio literaturaren lanketak askotariko zailtasunak dituela, dela helburuak eta misioa zehazterakoan, dela horiek egikaritzerakoan. Kezka horretatik abiatzen da nagusiki ikerketa lan hau, euskal literaturaren didaktikan ekarpen xumea egiteko asmoz.
|
|
|
Bigarrenik, gezurra izango litzateke esatea
|
euskal
hezkuntza sistemak dituen arazoak konponduko direla publifikazioaren bidez. Gaur egun Espainiako Estatuaren legeen bidez zuzentzen da gure hezkuntza sistema. Guztia publifikatzea eskoletako hezkuntza proiektuak Estatuaren legedia betetzen duen Eusko Jaurlaritzaren esku uztea da; nahiz eta hezkuntza eskumena transferituta egon Gernikako Estatutuaren bidez. Horregatik, irtenbidea berezko euskal hezkuntza lege berri bat egitea da, non auzolana, herri ekimenak eta hizkuntza murgilketa oinarriak izanda, eredu publikoaren ezaguera desberdin bat ezarriko baita EAEn.
|
|
|
Egoera horren bidez esparru berrietara ailegatuko dira; adibidez, etorkinek ikastoletan ikasiz. Edonola ere, ez dira itunpeko ikastolak jomugan ipini behar
|
euskal
hezkuntza sistemak dituen arazoak konpontzeko. Euskal hezkuntzaren gaineko legediaren aldaketa da gakoa.
|
|
|
Egun hauetan, Euskal Eskola Publikoaz Harro plataformaren aurkezpenaren ostean,
|
euskal
hezkuntza sistemaren desberdintasunei buruzko eztabaida zabaldu da berriro. Euskal eskola publikoaren alde egindako ekimen horrek adierazten du gure hezkuntza sistemak Europa osoko hirugarren sare pribatu itundu handiena duela (Espainiar estatuko lehena), eta kezkagarria dela ikasleen segregazioa, klasearen eta jatorriaren arabera.
|
|
|
Bide horretan gero eta gehiago gara eta sareak sortu ditugu; izan ere, hasieratik esan dugun bezala, segregazioa ez da hiri bati edo lurraldearen zati bati bakarrik eragiten dion arazo bat,
|
euskal
hezkuntza sistema osoari eragiten dion bat baizik. Sare horiek Euskal Eskola Publikoaz Harro Topagunearen sorreran gauzatu dira.
|
|
|
Hor egin dugu bat familien tokiko plataforma ezberdinek, hezkuntza arloko sindikatu gehienek, Euskal Herriko ikasle eta gazte erakunde ezberdinek eta euskal eskola publikoko guraso elkarteen konfederazioak. Hortik plazaratu dugu unea iritsi dela
|
euskal
hezkuntza sistema birpentsatzeko eta ikasgeletan justizia soziala ahalbidetuko duen sistema bat aukeratzeko, haurren familien jatorria edo maila sozioekonomikoa edozein dela ere.
|
|
|
Azken txanpa. Etorkizuneko
|
euskal
hezkuntza sistemari buruzko hitzarmenaren oinarriak zehazteko lantaldearen azken saioa izan zen atzo. Orotara, 90 eragiletik gora izan dira prozesuan.
|
|
|
Lehenik, Eusko Jaurlaritzak dituen eskumen mugatuak kontuan hartuta eta burujabetasun osoa eduki arte, eskolen titulartasunari dagokionez, publiko eta pribatu dikotomiatik haratago joan behar den hezkuntza zerbitzu publikoaren beharra du
|
euskal
hezkuntza sistemak; adibidez, ikastegi guztietan gizarte aniztasuna islatzeko. Aipatutako eredua —auzolana, herri ekimenak eta euskarazko hizkuntza murgilketa ardatzak izanda—, biztanleriaren erantzukizun kolektiboaren eta herritarren partaidetzaren bitartez garatuko litzateke.
|
|
|
Aipatutako eredua —auzolana, herri ekimenak eta euskarazko hizkuntza murgilketa ardatzak izanda—, biztanleriaren erantzukizun kolektiboaren eta herritarren partaidetzaren bitartez garatuko litzateke. Horrela gizarteari eskaintzen zaion zerbitzu publikoa bilakatuko litzateke
|
euskal
hezkuntza sistema, eta ikastetxe bakoitzak betebehar komunak izango ditu.
|
|
|
Kristau Eskola
|
euskal
hezkuntza sistemaren parte da. Sistema horretan daude titulartasun publikoko ikastetxeak eta itundutako titulartasun pribatuko ikastetxeak.
|
|
|
EAEko ikasleak heztea. Horretarako, Euskadik Hezkuntza Lege propio bat behar du,
|
euskal
hezkuntza sistema osatzen dugun guztiok barne hartuko gaituena eta eskubideetan eta betebeharretan berdindu. Doako derrigorrezko hezkuntza ahalbidetuko duen legea, horretarako finantzaketa eskainiko diena gaur egun EAEn ditugun eredu guztiei.
|
|
|
Larruzeak Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza itunaren garrantzia nabarmendu zuen, besteak beste. Haren ustez, itunak «proposamen zehatzak» behar ditu, eta
|
euskal
hezkuntza sistemaren «akordiorako abiapuntu» izan daiteke. Hala ere, azaldu zuen ituna ez dela amaitzen «sinatzen denean»; etengabe garatu behar den zerbait da:
|
|
|
Doktorearekin bat etorri ziren, besteak beste, LAB, Steilas eta CCOO sindikatuetako ordezkariak. Steilasen arabera,
|
euskal
hezkuntza sistema aldatu behar da «Espainiako Estatuak arautzen duen markoaren menpe» dagoelako. CCOOren ustez, berriz, egungo legea «zaharkituta» dago; eta LABen aburuz, Euskal Autonomia Erkidegoari ez ezik, «Euskal Herri guztiari ere eragingo dion hezkuntza sistema» sortzeko garaia da.
|
|
|
Etorkizuneko
|
euskal
hezkuntza sistema planteatzeko orduan, hizlari guztiek izan zuten segregazioaren amaiera hizpide. Ekitateaz hitz egitean aritu zen Larruzea segregazioari buruz.
|
|
|
—Bildarratz sailburuak eskola segregazioa dagoenik aipatu gabe jarraitzen du,
|
euskal
hezkuntza sistemaren arazorik larriena. Halaber, ez du birplanteatzen azken hamarkadetan zehar, Eskola Publikoaren kaltetan, itunpeko hezkuntzaren hazkundea sendotzen ari den finantzaketa eredua berrikusteko beharrik.
|
|
|
Horrenbestez, euskarak eta euskal kulturak beren lekua izan dezaten, badirudi aukera bakarra Paulo Iztuetak aipatzen duena izatea, hots,
|
euskal
hezkuntza sistema nazional bat —euskalduna izan arren, laikoa, inklusiboa eta demokratikoa dena, noski, zeinetarako ezinbestekoa litzatekeen euskal estatu baten babes instituzionala: " Bistakoa da borondatea bakarrik ez dela aski bere asmoa aurrera eramateko alboan estatu boterearen lege babesa ez bada[...].
|
|
2022
|
|
|
Elkarrekin Podemos IUren proposamen gehienen funtsa eskola publikoaren defentsari lotua da. Titulartasuna azpimarratzen du, erranez titulartasun publikoko eskolek izan behar dutela"
|
euskal
hezkuntza sistemaren ardatz egituratzailea".
|
|
|
• Elkarrizketatutako irakasleek onartzen dute
|
euskal
hezkuntza sisteman ez dela ohikoa soziolinguistika eta hizkuntza ekologia behar bezala lantzea eta lanketa honen aldeko apustua egiten duten ikastetxe edo irakasleek zailtasunak dituztela materiala eta baliabideak topatzeko.
|
|
|
Lan honekin hastean genuen asmoa ikasleen hezkuntzarako baliagarri izan zitezkeen materialak eta baliabideak biltzea izan zen, baina behin elkarrizketekin hasi eta hutsune hori sumaturik, irakasleen formakuntzarako eta ahalduntzerako materiala ere biltzea erabaki genuen. Hori kontuan harturik eta Amonarrizen (2019) ikerketan ikusi moduan materiala oso sakabanatua dela aintzat hartuz, uste dugu gure lanak ekarpen bat egin diezaiokeela
|
euskal
hezkuntza sistemari. Identifikatutako hutsunerik nabarmenena materialean baino, irakasleen formakuntzan dagoela jakin arren, horrelako bilketek irakasleen lana erraztu dezaketela uste dugu.
|
|
|
LABen arabera, EAEko hezkuntza akordioaren inguruko eztabaida ireki izana «aukera» bat izan da hezkuntza «eraldatu» nahi dutenentzat. Sindikatuaren proposamenak, esaterako,
|
euskal
hezkuntza sistemak zeri erantzun liokeen planteatzea du oinarri, eta egungo egoera «iraunarazteaz» gain, indar «euskaltzale, feminista, ezkertiar, antirrazista eta eraldatzaileak aktibatzea» du helburu.
|
|
|
EAJko legebiltzarkide Leixuri Arrizabalagak dokumentua aurkeztu zuten egunean adierazi zuen akordiorako abiapuntu ona ezartzen duela: «Uste dugu oinarri horiekin kontsentsu zabal bat egon litekeela
|
euskal
hezkuntza sistema bermatzeko eta ziurtatzeko». EH Bilduko Ikoitz Arresek adostasuna lau alderdi nagusiek lortzea du begiz joa:
|
|
|
Etorkizuneko
|
euskal
hezkuntza sistemari buruzko hitzarmenaren oinarriak zehazteko lantaldea sortu zen. Eragileak entzun eta itun bat ontzeko ardura zuen.
|
|
|
Gaur egun, itunpeko ikastetxe katolikoek
|
euskal
hezkuntza sistemaren %35a osatzen dute (harritzeko kopurua hezkuntza sistema batean!); diktadura frankistaren babesarekin elizak garatu zuen hezkuntza sarea gure egunetara heldu da, demokraziaren botere publikoek esku hartu gabe. Izan ere, ikastetxe horiek guztiak diru publikoz finantzatuak dira, baina kudeaketa pribatukoak, eliza katolikoaren kudeaketa, hain zuzen.
|
|
|
Prentsa ohar batean, adierazi du ona dela legeak berariaz jasotzea zein diren ikasleek eskuratu beharreko hizkuntza gaitasunak derrigorrezko hezkuntza amaitzerako, eta «egokitzat» jo du legeak hitzarmenean adostutakoari jarraitzea. Hala ere, kezka adierazi du legeak ez duelako zehazten
|
euskal
hezkuntza sistemak zein hizkuntza ereduri jarraituko dion. «Euskal hezkuntza sistema eleaniztuna berresten du lege zirriborroak, baina ez du zehazten nola interpretatu behar den sistema eleaniztuna izatea hizkuntza ereduari dagokionez».
|
|
|
Bestetik, itunpekoak ere egongo dira, finantzaketa hobearekin: «Derrigorrezko irakaskuntzak ematen dituzten itunpeko ikastetxeak
|
euskal
hezkuntza sistemaren parte izango dira, eta osorik finantzatuko dira irakaskuntza horiei dagokienez».
|
|
|
Nazio ikuspegia: «Ontzat ematen du
|
euskal
hezkuntza sistema propioa egituratzea oztopatzen duen esparru juridiko politikoa, eta ez du planteamendurik Euskal Herrirako hezkuntza sistema burujabean urratsak egiteko». Eta segregaziori aurre egiteko neurriak:
|
|
|
Baina aldi berean, baita aldarrikatzeko gune bat ere». Aldarrikapen horien artean kokatu ditu ikastolen, hezkuntza sarearen, defentsa eta
|
euskal
hezkuntza sistemaren erreibindikazioa: «Ikastolen Elkarteak sare nazionala osatzen dugu, eta proiektu nazional bat lantzen dugu, elkarrekin eta koordinatuta».
|
|
|
«Gure jaiak misio bat eduki behar du, aldarrikapen bat. Kilometroak sortua dago
|
euskal
hezkuntza sistemaren defentsa egiteko, baina nola ez, euskarari plazak eskaini eta horiek egonkorrak bihurtzeko».
|