|
2005
|
|
|
Gure
|
etxean
euskaraz egiten zen, baina batere kontzientziarik gabe. Nik orain dela gutxi esaten nuen euskal kontzientzia guztiz beharrezkoa dela, bestela gazteek ez dutela euskaraz egingo.
|
|
2006
|
|
|
Ez egin euskaraz, joder! esan dio Mamenek –ernegatuta edo kexu da behintzat, alabak ere hasi zaizkiolako
|
etxean
euskaraz egiten.
|
|
2008
|
|
|
Etxean nagusiki erdaraz hitz egiten da, Eustaten inkestaren arabera. 285.000 lagun dira
|
etxean
euskaraz egiten dutenak Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, biztanleen %13, 4 Etxean erdaraz hitz egiten du biztanleen %77, 4k, eta bi hizkuntzak darabiltzate %8, 2k.
|
|
2010
|
|
|
c) Besterik ere ikusi ahal izan zen neurketa horretan: ...i gertatzen da hori), zonalde euskaldunetakoek zonalde erdaldunetakoek baino errazago gainditzen zuten (espero izatekoa zen hori ere), maila sozio profesional altuagoko gurasoen seme alabek maila baxuagokoenek baino puntuazio hobea lortzen zuten (hori ere espero izatekoa zen), ikastetxe publikoetako ikasleek pribatuetakoek baino errazago gainditzen zuten proba (hori ez zen aurreikusten erraza) eta
|
etxean
euskaraz egiten zuten gazteek errazago (askoz errazago) gainditzen zuten B2 proba216 Azken puntu horri dagokionez, nabarmena da aldea. Etxean erdaraz egiten zutenak harturik batetik, eta etxean euskaraz egiten zutenak bestetik, diferentziok agertu ziren:
|
|
|
neskek errazago gainditzen zuten proba mutilek baino (sarri gertatzen da hori), zonalde euskaldunetakoek zonalde erdaldunetakoek baino errazago gainditzen zuten (espero izatekoa zen hori ere), maila sozio profesional altuagoko gurasoen seme alabek maila baxuagokoenek baino puntuazio hobea lortzen zuten (hori ere espero izatekoa zen), ikastetxe publikoetako ikasleek pribatuetakoek baino errazago gainditzen zuten proba (hori ez zen aurreikusten erraza) eta etxean euskaraz egiten zuten gazteek errazago (askoz errazago) gainditzen zuten B2 proba216 Azken puntu horri dagokionez, nabarmena da aldea. Etxean erdaraz egiten zutenak harturik batetik, eta
|
etxean
euskaraz egiten zutenak bestetik, diferentziok agertu ziren: ereduan, gainditze portzentajea %26, 6koa zen etxean erdaraz egiten zutenen kasuan, eta %47, 5ekoa etxean euskaraz egiten zutenen artean; ereduan, berriz, %47, 6 (etxean erdaraz egiten zutenak) eta %74, 1 (etxean euskaraz egiten zutenak).
|
|
|
Etxean erdaraz egiten zutenak harturik batetik, eta etxean euskaraz egiten zutenak bestetik, diferentziok agertu ziren: ereduan, gainditze portzentajea %26, 6koa zen etxean erdaraz egiten zutenen kasuan, eta %47, 5ekoa
|
etxean
euskaraz egiten zutenen artean; ereduan, berriz, %47, 6 (etxean erdaraz egiten zutenak) eta %74, 1 (etxean euskaraz egiten zutenak).
|
|
|
Etxean erdaraz egiten zutenak harturik batetik, eta etxean euskaraz egiten zutenak bestetik, diferentziok agertu ziren: ereduan, gainditze portzentajea %26, 6koa zen etxean erdaraz egiten zutenen kasuan, eta %47, 5ekoa etxean euskaraz egiten zutenen artean; ereduan, berriz, %47, 6 (etxean erdaraz egiten zutenak) eta %74, 1(
|
etxean
euskaraz egiten zutenak).
|
|
|
eredu berean dabiltzan ikasleek arras euskara maila diferentea dute, etxeko hizkuntzaren arabera. ereduari dagokionez,
|
etxean
euskaraz egiten ez duten ikasleen artean %26, 6k gainditzen du B2; etxean euskaraz egiten dutenen artean, aldiz, %47, 6k. Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin:
|
|
|
eredu berean dabiltzan ikasleek arras euskara maila diferentea dute, etxeko hizkuntzaren arabera. ereduari dagokionez, etxean euskaraz egiten ez duten ikasleen artean %26, 6k gainditzen du B2;
|
etxean
euskaraz egiten dutenen artean, aldiz, %47, 6k. Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin:
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin:
|
etxean
euskaraz egiten ez dutenen artean %47, 5k gainditzen du B2, eta etxean euskaraz egiten dutenen artean %74, 1ek. Etxeko hizkuntzari kaleko, lagunarteko eta gelako ikaskideekiko hizkera informalaren eragina erantsiko balitzaio, are matizatuago geldituko litzateke ereduaren eragimena.
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin: etxean euskaraz egiten ez dutenen artean %47, 5k gainditzen du B2, eta
|
etxean
euskaraz egiten dutenen artean %74, 1ek. Etxeko hizkuntzari kaleko, lagunarteko eta gelako ikaskideekiko hizkera informalaren eragina erantsiko balitzaio, are matizatuago geldituko litzateke ereduaren eragimena.
|
|
|
Ez, arazoa beste ikasleengandik zetorren. Gure hirian gutxi ziren
|
etxean
euskara egiten zuten haurrak, eta are gutxiago euskara txukuna jasotzen zutenak gurasoengandik. Halere, nire kezka zertxobait arindu zen ulertzen hasi nintzenean Alaitzen euskararen degradazioa integrazio estrategia kontziente baten ondorio zela egiazki.
|
|
2011
|
|
|
Honen adibide J. Miomak31 Deustuko Prest! aldizkarian bildutakoa (Manuel Lekuonak 1.936an Elorrietako parrokoaren neurketa baten harira idatzitakoak; eliztarren %37 euskalduna izaki, %10ek baino ez zuen
|
etxean
euskaraz egiten):
|
|
|
Jendeari Lapurdi ere hemen dagoela erranen nioke. Denak euskaldunak gara, guk ere ikastolan eta
|
etxean
euskaraz egiten dugu eta gogo eta ilusio berarekin ari gara lanean. Gutaz ez ahazteko eskatuko nuke eta gu Hegoaldera joaten garen bezala, eurek ere honat etortzeko.
|
|
2012
|
|
|
Mago donostiarraren ustez, nabarmena da guraso euskaldunak dituzten eta
|
etxean
euskaraz egiteko ohitura duten familietako haurrak hobeto moldatzen direla. Eskolan euskaraz ikasi eta kalean zein etxean gaztelaniaz egiten duten haur asko izan ditu saioetan eta aldea nabaritzen dela dio.
|
|
|
Adibide horren bidez igar daiteke adinkideen arteko eragina arrunt onuragarria izan daitekeela erdararako joera duen haurra euskarara hurbilarazteko. hau da, taldekideen artean dagoen hizkuntza eredura edo araura doitzeko laguntzak, presioak eta egokierak izaten dira. etxean ere hizkuntza erabileraren erregulazioa gertatzen da, eta ez beti goitik beheiti, hau da, gurasoengandik seme alabengana. haurrek ere eragiten dute zuzenean gurasoen hizkuntza erabileran. Adibidez, Laurak eta danielek osatu duten familian, haiek hala adostuta, haurrak
|
etxean
euskaraz egitera jarrita daude eta haserretzen dira gurasoei beren artean erdaraz aditzen badiete: "... gainera beraiek ere aunitzetan aritzen bagara [erdaraz] haserre ematen digute:
|
|
|
Bertze guraso batzuk, ordura artio euskaraz egin bazuten ere, erdaraz hasi ziren seme alabekin. kasu horietan
|
etxean
euskaraz egiten segitzeko gurasoen jarrera ez zen hain irmoa izan edo, bertzerik gabe, ez zen izan erdararen presioari aurre egiteko gauza. horrelakoetan, zenbait kasutan, ego belaunaldiko haurrak lehen hizkuntza, txikitan gurasoengandik ikasitakoa, erabat edo neurri batean galtzera iritsi ziren:
|
|
|
Euskara eremu formaletan soilik erabiltzen dutenez, ez dute baliabiderik hizkera gazte bat sortzeko (horrez gain, batzuek oso maila baxua daukate, askoz errazagoa zaie gaztelaniaz hitz egitea). neuRKeTeTaTiK aTeRaTaKO zenBaiT OnDORiO datuak adinaren arabera aztertuta, gaztetxoagoak diren umeak askotan euskaraz aritzen direla ikus daiteke Adaxkak aisia taldean. Aipatu beharra dago, ume hauetako askok
|
etxean
euskaraz egiten dutela, baina handitzen doazen heinean gero eta gutxiago egiten dute euskaraz.
|
|
|
handitzen doazen neurrian, eskolatik kanpo daukaten munduan ez dute euskararen presentziarik ikusten," modako" gauzetan ez dute euskara behar: telebista, musika, lagunak, sexua... horren harira, euskarazko gazte hizkeraren absentzia izan daiteke beste arrazoietako bat; izan ere, ikasteko hizkuntzatzat daukate, gainera,
|
etxean
euskaraz egiten dutenek, gurasoekin eta gauza formalekin lotzen dute hizkuntza. euskara eremu formaletan soilik erabiltzen dutenez, ez dute baliabiderik hizkera gazte bat sortzeko (horrez gain, batzuek oso maila baxua daukate, askoz errazagoa zaie gaztelaniaz hitz egitea).
|
|
|
Gainera, eskolatik kanpo oso estimulu gutxi jasotzen dituzte euskaraz; familia gehienak erdaldunak baitira eta kalean apenas entzuten da euskararik. Alde nabarmena dago,
|
etxean
euskaraz egiten duten gazteen hizkuntza gaitasunean, gazte hauek erraztasun handiagoa daukate euskaraz aritzeko: ahoz zein idatziz. hizkuntza gaitasunak zerikusi zuzena du erabilerarekin; izan ere, hizkuntza bat ez bada ondo menperatzen, nekez erabiliko da. ezagutza urria izanda hizkuntza bat erabiltzeko, motibazio bereziak lirateke, gutxiengoa dira Barakaldon motibazio hori duten gazteak. dena den, esan beharra dago, d ereduan ikasi zuten lehen belaunaldi horietako askok, egun seme alabak izan dituztela, eta Barakaldoko kasuan, guraso gazte askok euren seme alabei euskaraz egiten dietela. horrek esan nahi du, datozen belaunaldietan etxeko transmisioa areagotuz joango dela, beraz, erabilerak ere gora egingo duela.
|
|
|
Gaztetxoak hainbat gizarte sareren partaide dira: ikasgela barrukoa, ikasgelaz kanpokoa, koadrila, auzoko lagunak...
|
etxean
euskaraz egiten dutenek izan ezik, gainontzeko gazte barakaldarren harreman sare euskaldun bakarra irakasle, begirale edo horrelako autoritateak izaten dira. harreman sareak aldatuz doaz denborarekin, batez ere nerabeen kasuan, institutua bukatzean sortuko zaizkien harreman berrietan euskarak tokia izan lezake ala ez.
|
|
|
Euskaldun aktiboen dentsitatea, etxetik euskaldun direnena eta
|
etxean
euskaraz egiten dutenena, beheraka doa.
|
|
|
Hala ere, guztietan norabide bera dute. 2 Euskaldun aktiboen dentsitatea, etxetik euskaldun direnena eta
|
etxean
euskaraz egiten dutenena, beheraka doa. Nabarmenki azken 5 urteetan.
|
|
|
Zenbait arnasguneren egoeraren behaketa hizkuntza euskara dutenen portzentajeari dagokionez, eta baita
|
etxean
euskaraz egiten dutenen portzentajeaz ere. Hiru aldagai horiek kontuan hartuta eta korrelazioa eginez, garbi samar ateratzen zaigu arnasguneen norabidea eta bilakaera nondik norakoa den.
|
|
|
Etxeko erabileran, bereziki, norabide hori bera ikusten da. Hau da,
|
etxean
euskaraz egiten dutenen kopuruak behera egin du, nabarmen egin ere, azken hamarkadan. Aldiz, gaztelaniak etxean sarbide erosoa izan du eta haren erabilera nabarmen igo da portzentualki.
|
|
2014
|
|
|
Nik ez nuen izan
|
etxean
euskaraz egindako amonarik, ez nuen izan, ez, ez garo usainik sudurrean, ez behi gorotzik bortzegi azpietan ibilitako osaba baserritarrik, han, Sorterrian... eta horregatik, guzti horretatik zertxobait ez izateagatik, ez nuen izan gerora, inoiz ez nuen azkenean izan, lizarrez eta asunez inguraturiko etxerik, ez nuen izan talorik, eta bertsorik ez zidaten irakatsi....
|
|
2015
|
|
|
Zer hartzen du kontuan indizeak? Udalerriko biztanle kopurua, euskaldun portzentajea,
|
etxean
euskaraz egiten duten pertsonen portzentajea, euskara lehen hizkuntza duten pertsonen portzentajea, UEMAko udalerriak eta EBPN (Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia) daukatenak. Indizearen arabera, udalerririk hauskorrenak euskaldunenak dira, eta gehienetan biztanle gutxien dutenak.
|
|
|
Gero, ordea, dena erdaraz egiten hasi ziren (kalean eta eskolan) eta berehala hasi ziren etxean ere erdaraz egiten, baina gurasoek ahaleginak egin zituzten euskara mantentzeko eta orain oso eskertuta omen daude. Gainera,
|
etxean
euskaraz egitea debekatua zuen lagun bat etortzen zitzaien praktikatzera eta ikastera. Egun, semeek denetara egiten dute, baina bilobak euskaraz oso ondo moldatzen direla eta ataundarrez egiten dutela aipatu zuten.
|
|
|
Indizea aldagai hauez osatuta dago: biztanle kopurua, euskaldun portzentajea,
|
etxean
euskaraz egiten duten pertsonen portzentajea, euskara lehen hizkuntza duten pertsonen portzentajea, UEMAko udalerriak eta EBPN daukatenak. Aldagai bakoitzaren eskala egin da, eta tarte bakoitzari puntuazio bat eman zaio, taula honetan zehazten den bezala:
|
|
|
Erabilerarena da jaitsiera gordinagoa: hamar urtean, %42tik %34ra apaldu da
|
etxean
euskaraz egiten dutenen portzentajea. Gaztelaniaren erabilerak, aldiz, gora egin du, %43tik %48ra.
|
|
2016
|
|
|
Jatorriari dagokionez, bi jaio dira Gipuzkoan eta gainerakoak Gasteizen, nahiz eta batzuek gurasoren bat Bizkaikoa edo Gipuzkoakoa izan. Guztiek bikotekide euskalduna dute eta
|
etxean
euskaraz egiten dute nagusiki.
|
|
|
Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide b) euskarak bere mendean ditu herri mailan eguneroko bizi giro hurbil, informal intimo guztiak edo gehienak:
|
etxean
euskaraz egiten da, auzoan ere bai; hala egiten da herriko tabernan eta, halakorik dagoenean, bertako dendan; euskaraz funtzionatzen du eskolak, euskara da elizako hizkuntza nagusi edo bakar. Bere espazioak ditu erdarak:
|
|
|
Optika politizatzen ari nintzela eta nire buruaren kaltetan izango zela esaten zidaten. Ni hasi nintzen euskara sartzen
|
etxean
euskaraz egiten nuelako eta dikotomia horrekin ezin nuelako; ni euskalduna naiz etxean eta dendan, ahal dudan neurrian behintzat. Ez nuen merkatal estrategiarik, eta nire harridurarako, publizitate horrekin, beste optika guztietatik nabarmendu ginen, ezagun egin ginen, euskaltzaleak etortzen ziren, euskaldunak, eta onura ekarri zigun, kaltea ekarri beharrean.
|
|
|
Aita bakiotarra zuen eta ama, ordea, Arratia aldeko Areatzakoa. Gurasoen nongotartasuna kontuan harturik
|
etxean
euskaraz egin zutela pisuzko arrazoia bide bada ere, Juan Mateo ez zen euskaraz zalu eta arinki aritzen zirenetakoa, segurik ere frantxikotarren etxean gazterik gazte sartu zelako. Horrela aitortu zigun Zabalak berak bere El verbo vascongado idazkiaren atarikoan:
|
|
2017
|
|
|
" Klasetan ez zen euskararik entzuten apenas... Ikasgelan 25 ikasletik bi gara
|
etxean
euskaraz egiten dugunak eta kalean saiatzen garenak beti euskaraz egiten. Ikaskideek ikusten dute bertsoa euskaldun zaharren kontua soilik balitz bezala, beraien mundua ez balitz bezala, eta bada".
|
|
2018
|
|
|
Senarraren etxekoekin asko ikasi nuen, haien
|
etxean
euskaraz egiten baitzen beti. Baita soziedadean egindako bazkari afarietan ere.
|
|
|
Andreren eta Roseren
|
etxean
euskaraz egiten zen eta, pentsatzekoa denez, frantsesez ere bai. Agosti, gainera, gaskoiz eta gaztelaniaz ere ongi moldatzen zen.
|
|
2019
|
|
|
Eliren
|
etxean
euskaraz egiten zen, gurean gaztelaniaz. Nire gurasoen etxeaz esan liteke acogedora; Elirena goxoa da.
|
|
2020
|
|
|
Bai. Haur bat txikitan etortzen denean, oso erraz ikasten du euskaraz, baita
|
etxean
euskaraz egiten ez badiote ere. 8 urtekoak, ordea, ikasturtearen erdian etortzen badira, oso zaila egiten zaie.
|
|
2021
|
|
|
Ama lurraren deia barne barnean sentitu zuen. Panpiren
|
etxean
euskaraz egiten zuten arren, Juan aurrean zegoelarik frantsesez egiten ahalegindu ziren. Juan berehala konturatu zen eta...
|
|
|
Etxean euskara eta gaztelania jaso dituen Ele Pa tipologiako ikasle batek dio
|
etxean
euskaraz egiten duenez, ingurukoekin ere hala egiten duela. Beste bi ikaslek aipatzen dute etxean gaztelaniaz egiten dutela eta horrek eragina daukala beren hizkuntza portaeretan.
|
|
2022
|
|
|
Gure harreman hizkuntza gaztelania zen, baina
|
etxean
euskaraz egiten genuen beti. Anaia txikiari erdaraz irakasten nion.
|
|
2023
|
|
|
Bera Ondarretako gurasoa da, eta Espainiako migranteen alaba. Ondarretan ikasi zuen, ereduan, eta egun
|
etxean
euskaraz egiten du alabarekin eta senarrarekin. Cabezasen hitzetan," eskola hau oso estigmatizatuta dago, betidanik.
|
|
|
Datuen argitan esan daiteke, gainera, eskolako eta kaleko haurren arteko giro euskaldunak euskaraz hitz egiteko eragin handia dutela
|
etxean
euskaraz egiten ez duten haurrengan, baina, aldiz, eragin txikiagoa etxean euskaraz eta gaztelaniaz berdin egiten dutenengan. Etxean beste hizkuntza batean egiten dutenen kasuan kalean lagunekin euskararen erabilera maila altuagoak adieraztea azpimarragarria da.
|
|
|
Taldeka aztertuta egon daitezkeen ñabardurak, ikusten dugu haurrek eta irakasleek oso modu garbian hizkuntza jarrera onak dituztela hizkuntza guztiekiko, eta gurasoen artean dago aldea. Orokortze errazegirik egin nahi gabe, argi ikusten da badagoela guraso multzo bat hizkuntza aniztasunaren alde egiten duena eta hizkuntza aniztasun horretan euskarak zubi lana egiten duela; multzo hori bloke garrantzitsu bat da, asko eta asko
|
etxean
euskaraz egiten duten gurasoak, badaude atzerritar jatorriko guraso batzuk ere, eta badaude, baina gutxiago, etxean gaztelaniaz egiten duten arabar jatorriko familia batzuk.
|
|
|
Kasu honetan ikusten da askok izugarrizko borondatea dutela euskarara hurbiltzeko, hori jarreretan adierazten dute, baina baita erabaki batzuekin, beraien egunerokoan euskara txertatzen dute eta bultzatzen dute ahal duten moduan. Batzuetan atzerritar jatorriko familiek dituzten hizkuntza jarrerak gehiago hurbiltzen dira
|
etxean
euskaraz egiten duten familiek dituztenera, etxean gaztelaniaz egiten dituztenera baino. Beste lan batzuk begiratuta, askotan erronka ez dira atzerritar jatorrikoak izaten, etxean gaztelaniaz eta nolabait esatearren bertakoak diren familia horietan egoten da erronka gehiago, beste distantzia bat edo beste hoztasun bat izaten dute euskararekiko, betiere orokortu gabe, multzo horretan ere badaudelako euskararen alde asko egiten duten familiak.
|