|
2015
|
|
|
Welcome to Boise ongi
|
etorri
|
|
2016
|
|
|
Unai Iturriaga: Hau
|
etorri
baino lehenagotik, Durango 1936 elkartearentzat lan bat egiten ari naiz juxtu. Beraz, hornituta nago azalpenez.
|
|
|
Duela urte eta erdi inguru
|
etorri
zitzaien Fuchs Elortza eta Iturriagari oinarrizko ideia batzuk besapean hartuta. Gidoia idazteko modua oso bizia izan da.
|
|
|
Baina ez da serio hartu behar, fartsa bat baita. Bat baino gehiago
|
etorri
zaigu kexu: –’Aizak, Txirrita ez zuan halakoa’ –’Baina ez duzu ezer ulertu?!
|
|
|
maitatzen dute
|
etorri
dena
|
|
|
Nahiz mila aldiz
|
etorri
|
|
|
atsaldean
|
etorri
|
|
|
nerekin
|
etorri
.
|
|
|
Asteazkena egun handien kanela usainez
|
etorri
zen, eta tabako ke atenporal baten geruzapean igeri. Mende eta latitude ezberdinetako ahots kordak sokatiran, eta Rebeca “askok irudipena du…” kantuan, ahots lehengusuen oihartzunarekin.
|
|
|
Ezagutzen ez nuen uharte batean pasa nuen aste osoa, ulertzen ez nituen hizkuntzak entzunez. Hurrengo astean izan genituen nazioarteko inprobisatzaileen jardunaldiak Donostian, eta Zipren ezagututako kantari eta musikariak
|
etorri
egin ziren. Nik aste osoa haiekin pasa nuen, oso harreman estuan.
|
|
|
Ez nuke izan nahi errepikakorregia nire bertsozaletasun historiari dagokionez, baina onartuko ahal didazue aipamentxo bat bederen egitea, lehen ere inoiz esan izan dudanaren gainean: bertso giroan murgildua
|
etorri
nintzen mundura, hurrengo bertso honetan gogoratzen dudan moduan:
|
|
|
Burura
|
etorri
zait Bertsolari aldizkaria bera ere batekoz bestera sortua izan zela. Jaioberriak hankak azaldu zituen lehenik, eta burua, oso gerora.
|
|
|
Zarauzko Euromarko kafetegian elkartu ginela ere gogoan dut. Xanti Jakarekin
|
etorri
zen azpeitiarra. Eta azaldu ziguten bertsolaritzaren inguruko aldizkari bat sortzea zutela buruan.
|
|
2017
|
|
|
“Hainbat urte geroago, politika mundua. ETA eta abar, pilpilean zegoen, eta Lizundia
|
etorri
zitzaidan txapelketa bat egin behar genuela. Bizkaiko Garain egitea pentsatu genuen.
|
|
|
Agurrak soilik gogoratzeak ere zerbait esan nahiko du baina… Laudioko final laurdenean hala ekin zion saioari: “Hastera nua bertso kantari Laudion zirti ta zarta/ paisajea ere ikusi degu goizez
|
etorri
gera ta/ badaude, jaunak, pipar soroak, erremolatx ta patata/ baina Araban eman digute animaliaren planta/ azkenen “Granjan” kantatutzea besterik ez gendun falta! ”. Eta Eibarko finalaurrekoan bota zuen agurra ere gogoan daukat; oraindik irribarre batek ihes egiten dit oroitzen dudan aldiro:
|
|
|
Finala lausoago daukat memorian 2009koa baino. Maialenen hasierako agur dotorea, BECera egindako aldaketa eta konplexurik eza aipatuz (gu ez gera hau, denda txikiak/ saio txikiak gara gu/ (…) baina hona
|
etorri
ta betetzeko/ konplejurik ez daukagu), Andoniren aulkiarena (baina ezetz txikirik/ behiak jezteko), eta buruz burukoa ditut gogoan. Azken honetan, bikain jardun zutelako gomuta daukat, bai Maritxu eta Bartoloren ofiziokakoan bai kartzelakoan, euskara irakasleen paperean.
|
|
|
Testua amaitzen nenbilela
|
etorri
zait burura beste bertsoaldi mundial bat, Mendiluzek Markina Xemeingo finalerdian jositakoa. Naufragoaren doinuan neska lagun drogazaleari botatako bakarkakoez ari naiz:
|
|
|
Zazpi Eskaleren garaiko nostalgikoren batek, ziurrenik. Agian ez dakite Baionako jai batzordeak kontratatuta
|
etorri
direla eta hauentzako kaxa bat dakartela, Bilbotik bidalia. Beraiek ere ez dakite zer dagoen barruan, baina saioa bukatu aurretik denen aurrean irekiko omen dute.
|
|
|
Amaitzeko, hasierako agurrean esandakoa biribilduz, Creedence Clearwater Revival taldearen Down in the Corner doinuan jarri dute erritmoa; gerriak geldi baina gogoak aidean,
|
etorri
diren bezala joateko: Kargak eta deskargak, kale kantoian, goikoak behean jarri eta behekoak goian!
|
|
|
Publikoak merezi baino gehiago maite gaitu bertsolariok eta sufritu egiten du ezinean gabiltzanean, eta gozatu egiten du gozatzen ari garenean. Puntutan hain erraz egitea, ondo
|
etorri
zaigun arma bat izan da.
|
|
|
Imanol Lazkano poltsikoan bi orrialde dituela
|
etorri
da elkarrizketara. Orrialde batean, hil zen egunean familiaren eskariz idatzitako bertsoa dakar:
|
|
|
Gero “isiltasun garaia
|
etorri
zen, herri mailan behintzat”; diktadurak 30 mila pertsonatik gora desagerrarazi zituen urteetan(). Atzetik Malvinetako gerra izan zen… 1983tik aurrera, demokrazia garaian, “kultura burua altxatzen hasi zen, eta, kulturarekin batera, payadoreak”.
|
|
|
Gabottoren aburuz, jaiotzaz denak ere lan asko egin du perfekzionatzeko, eta hori eskoletan egiten da. Argi dio ez daukala payadore fabrikarik, “ezin da
|
etorri
eta bihurtu; zuk zerbait ekarri behar duzu zeurekin. Gero bai, zubi honetatik pasatzean hartuko dituzu eta landuko dituzu gaitasun batzuk hau lanbide bihurtzeko, nahi baduzu”.
|
|
|
Landa eremuko auzo eta herriak dira gainera: Aia, Getaria, Orio, Urteta, Urdaneta, Elkano, Meaga, Aizarnazabal, Oikia… Herri eta auzo horietako biztanle asko
|
etorri
izan da azken mende honetan Zarautzera bizitzera. Eta horrek zerikusi handia izan du hizkuntzari eustearekin.
|
|
|
Getari
|
etorri
zan/ baliaren galdez
|
|
|
Iñaki Eizmendi Basarri, Errezilgo partean dagoen Granada baserrian jaio zen 1913.ean. Zazpi urteko mutikoa zela guraso eta anai arrebekin batera Zarautza
|
etorri
zen bizitzera. Aita amek Azken Portuko taberna hartu zuten.
|
|
|
beso zabalik zai gaude eta/ beldurrik gabe
|
etorri
.
|
|
|
Ni neu Epele auzoan jaioa naiz, Ereñotzutik gertu, eta badakit hango berri. Hamahiru urte zituela Errenteriako Txirrita baserrira
|
etorri
zen eta baserri horrek, bai, zutik jarraitzen du. Gazteluenek ere zutik jarraitzen du Altzan, azken urteak eman zituen baserriak alegia.
|
|
|
1969an egin zen mendeurreneko gertakari horien ondoren, 40 urteko hutsunea
|
etorri
zen. Xenpelar Bertso Eskola 1987an sortu zenez, 2012an ospatu genuen 25 urteurrena, eta berriro heldu genion eskulturaren gaiari.
|
|
|
|
etorri
eta zuk baloratu
|
|
|
Guk egiten genuen lana, baina beste guztiak etzan egiten ziren edozein bazterretan. Eta limosnarekin
|
etorri
zirenean, poltseroa falta zen. Meagara igo eta hango baserrietan bukatzeko asmoa zuten.
|
|
|
Hemen jotero asko daude, agertokietan kantatu ez arren, oso onak direnak. Egun batean lasaiago
|
etorri
eta egingo diegu bisita. Jotaren esparrua erabat espainoldu eta eskuinera eraman dute, eta kosta egingo zaigu horri buelta ematen.
|
|
|
Beste bi kopia atera nituen Filmotekari eta Udalari emateko. Ondoren, Iñaki Murua
|
etorri
zitzaidan eta, harentzat, laugarren kopia bat atera behar izan nuen. 40 bat minutuko lana da.
|
|
|
Osaba bat genuen kantatzen aritzen zena. Hari erakutsi nizkion eta horrelako asko zekizkiela esan zidan berak, baina biltzeko asmoarekin
|
etorri
nintzaionerako hila zen osaba Beñat. Txikitoak biltzen lan asko egindakoa Leopold Irigarai izan zen.
|
|
|
Gerra aurretik, nik dakidala, ez zen jota txapelketarik egiten. Gero
|
etorri
dira, eta ahotsa, erritmoa, estiloa eta gisakoak neurtzen dituzte; inoiz ez, jotak zer dioen. Jota antzutu egiten dutela esaten dut.
|
|
|
Gero, Txirritak berak hitz egin zuen. Bere bizimodua diru ezari oso atxekitua egon zela adierazi zigun, eta pobre izate horretatik
|
etorri
zitzaiola hargina bezala lan egin beharra, sagardo txarro baten eskean ibili beharra, eta beste zenbait gauza itsusi. Eta segidan bertso hau bota zuen, berak pasatako larritasunak pasatzen dituzten guztiei dedikatu eta gero:
|
|
|
Marmarrak isildu eta gero, Bilintxek hau aipatu zuen: «Bertsoak, ona behar badu izan, arrazoi sakona, zartadarik sendoena azkeneko estrofan gordeta
|
etorri
behar du. Gainera, aurreneko estrofek jendea talaian jar erazi behar dute, honetarako ahal den poesia guztia erabiliz.
|
|
|
Plazaren izena irakurri eta Kepa Enbeita
|
etorri
zait burura. Urretxindorra goitizena hartu zuen, bilbotar askorentzat gerora soilik liburu denda baten izena izango zena.
|
|
|
Eta Euskadi plazaren erdian, Iberdrola dorreari begira, Urretxindorraren bertso ezagunena
|
etorri
zait burura. Bertso luzeak egiteko ohitura zuen, baina hori ohikoa zen garaiko bertsolariengan.
|
|
2018
|
|
|
Baina beste diziplina artistiko batzuek ere badauzkate sortzaile bikainak eta, hala ere, ez daukate halako oihartzunik. Beraz, ekoizpen artistikoaz gain, nabarmena da testuinguruak ere laguntzen duela, eta testuinguru hori proiektu soziokulturalak ekoitzi du, ez da berez
|
etorri
.
|
|
|
gaur egun plazan ari diren bertsolariak bertso eskoletatik igarotakoak dira, neska ugari ari dira plazan ikaragarrizko mailan, eta guraso erdaldunak dauzkaten bertsolariak asko dira. Mundu honetarako sarbidea asko erraztu da, eta hazkundea, beharbada, hortik
|
etorri
da. Eta horri esker, bertsolaritzarentzat arrotzak ziren guneetako ikuspegiak txertatu dira plazan, eta ikuspegi horiek txertatu izanak oraindik gehiago errazten du bertsolaritzarako sarbidea.
|
|
|
Alde batetik, horrek eragin egin du gustuen eboluzioan. Baina banaka bakarrik ez, kolektibotasunetik ere
|
etorri
da aldaketa: “Ez da kasualitatea” saio musikatuak, Ahalduntze bertso eskola… Aldaketa handiak etorri dira kualitatiboki, eta entzule askorengana iritsi dira.
|
|
|
Baina banaka bakarrik ez, kolektibotasunetik ere etorri da aldaketa: “Ez da kasualitatea” saio musikatuak, Ahalduntze bertso eskola… Aldaketa handiak
|
etorri
dira kualitatiboki, eta entzule askorengana iritsi dira. Eta iritsi bakarrik ez:
|
|
|
Urte askoan etxea eta lagunartea izan ziren bertsozaletasunaren transmisioaren gune nagusi. Gero bertso eskolak, hedabideak eta hezkuntza arautuko proiektuak
|
etorri
ziren. Baina gero eta jende gehiago da helduaroan bertsozaletzen dena.
|
|
|
Bertso eskolak herriz herri eragiteko tresnak dira, bertsolaritza herriko dinamikan txertatzeko oinarria. Eta dinamika horretatik
|
etorri
dira bertsogintzara artikulazio berriak ere: dinamika horretatik iritsi zen Azterketa Soziologikoan aipatzen den “Rockaren belaunaldi” hori bertsogintzara, eta hortik iritsi zen bertsoa garai batean hain urrun zegoen entzuleria batera.
|
|
|
Eusko Alderdi Jeltzaleak ez dauka pultsu kulturalik, sekula ez du izan. Hemen bultzada beti
|
etorri
da ezker abertzaletik, euskara batuaren bultzatzaileengandik… Historiako paradoxa da ezkertiarra izan eta burgesia kultural nazionala izatearena, baina horrela da. Berak inposatu behar ditu gustu dominanteak.
|
|
|
Ibilbide honetan bidea zabalduagatik, atzetik
|
etorri
ziren belaunaldi, ideia eta estetika berriak ere. Jon Maiak Negu Gorriaki egin zizkion ekarpenak aipa ditzakegu Gure Jarrera diskoan bost kantatan baitaude bere letrak.
|
|
|
+++ Tribu guztietan borobileko formazioa izan omen da historikoki bilgunearen ardatz. Hitza hartu nahi izan duena erdira
|
etorri
da, eta handik hitz egin die kideei. Kideek ez dute epaitu, nahiz eta begi guztiak erdian izan.
|
|
|
Gaur egun, gure mundutxoan borobilean sartu samar daudela esango nuke, hala ere. Orain, erdira
|
etorri
eta hitza hartzerako garaian datoz deserosotasunak. Hor kokatzen baitira erdigunekoari aitortza, ertzekoaren belarri prestutasuna, diskurtsoaren moldaketa.
|
|
|
Gernikako Lurgorri auzoan izan genuen saioa eta gorabeherarik gabe bukatu genuen geure egitekoa. Baina egun batzuetara, herriko aguazil eta postaria zena
|
etorri
zitzaidan bere Vespa motorrean, eta paper bat luzatu: “25.000 pts. de multa por atentar contra la unidad de la patria e injurias al jefe del Estado”.
|
|
|
Nafarroan ez ezik Euskal Herri osoan ere aritu zen bertsotan; 1967 urtean Donostian jokatu zen Txapelketa Nagusiaren finalean parte hartu zuen, Xalbadorri lehenik txistu eta gero txalo egin zioten txapelketa ospetsu hartan. Ondoren, garai zailak
|
etorri
ziren bertsolaritzara, bereziki Nafarroan. Bertsolari txapelketak geldialdia izan zuen, baita Nafarroako bertso zaletasunak ere.
|
|
|
Auxen da era
|
etorri
dana
|
|
|
Euskaldun bat
|
etorri
zait ipiñitzeko bertsuak
|
|
|
Sorterriagatik eta adinagatik, hark ezagutuko zuen, seguru. Herritar batek erran digu uste duela herriko besta batzuetan
|
etorri
zela bertsolaria eta orduan egin zuela tratua harekin Alcainek. Baliteke.
|
|
|
Ez, ez genuen guk gai hau hautatu, ez zen hau landu nahi genuena, bertze zerbait genuen burutan. Bera
|
etorri
zitzaigun guri, argitara genezan galdeka. Ezin izan genion ezetz erran.
|
|
|
Bertsoaldi bat bezalaxe, bat batean,
|
etorri
zaigu itzulpen enkargua. Hasi gara, itzulpen ideala buruan, Txirritaren hizkerara ahal bezainbat gerturatu nahian hark egingo zuena imitatu nahian, haren beste bertso jarri batzuetako puntuak kopiatuta… Baina atzera egin dugu, fideltasunaren izenean desleial ari baikinen hizkuntzaren historiarekin, dialektologiarekin eta Txirritarekin berarekin.
|
|
|
Ea guztiari buruz genekien galdetu zigun epaileak, eta guk, xalo, baietz erantzun genion, gutxi baina denetik zerbait jakin beharra zegoela plazaz plaza ibiltzeko. Epaia
|
etorri
zen gerora. Eta han argi jartzen zuen juglares sabelotodo pare baten testigantzak ez zuela asko balio.
|
|
|
“Mitxelena eta Atano punta puntan zebiltzan garaian ireki zuten. Autobusak
|
etorri
ohi ziren Lapurditik ere. Bi parrila izaten zituzten piztuta eta etengabe janaria erretzen jarduten zuten.
|
|
|
|
etorri
hainbestean
|
|
|
Mitxelenak Iriondori kontatu zionez, Amuriza Oiartzuna bertsotara
|
etorri
zen batean hura “probatu” behar zuela erabaki zuen Iturriotzekoak, eta, gelditu gabe, bertsotan hasi zitzaion. Mitxelenaren esanetan:
|
|
|
Hitz bat. Joan
|
etorri
. Kafea.
|
|
|
Ura. Joan
|
etorri
. Jira.
|
|
|
Barre murritz. Joan
|
etorri
. Jira.
|
|
|
Kamerak. Joan
|
etorri
. Petodunak.
|
|
|
Baina nik, abenduaren 17ko goizeko 11:20an, ez nekien gaia entzun eta bukaerak etorriko ote zitzaizkidan, errimek bere lekuan jarraituko ote zuten. Segituan igarri nion baietz,
|
etorri
behintzat etortzen zirela ideiak, baina bideetan asmatu ezinda nenbilela, gaietan tokia egin ezinda. “Ondo, baina”.
|
|
|
Isiltasuna itzuli arte itxaron genuen. Eta hor
|
etorri
zitzaidan kartzelan ezkutatzen saiatu nintzen sentsazioa: final ederra zihoala, bere onenean ari zirela bertsokideetako asko, baina ni ez nintzela eman nahi nuena ematen ari; tokia ezin eginda nenbilela, parean neukan gorputz erraldoi horren eta nire gorputzaren arteko puntu zehaztugaberen batean nengoela.
|
|
|
pentsatu nuen kartzelakoa nire goizeko sentsazioei botatzea, baina festa kolektibo hartan nire sentipen pertsonalez aritzea egoista eta pobrea iruditu zitzaidan. Gero, beste helduleku bat ere
|
etorri
zitzaidan, baina horrek ere ez ninduen konbentzitu. Eta, azkenean, gelakideek baztertutako haurrarena hartu nuen, presaka xamar, eta haurra eta ikasgela ikusterik lortu gabe.
|
|
|
Badakizunean, datorrena datorrela, egon behar dutenak hor egondo direla eta saio osteko besarkada hori. Bereziki Durangoko saioko egunean bertso eskolako 5 urteko gaztetxoenak nola
|
etorri
ziren. Eta, noski, batzuk aspertu egiten zirenez, hor ibili ziren koadernoetan saioaren kronika marrazten, beraien erara.
|
|
|
Gero, herriak bere egin ditu eta, geroztik, inorena ez baizik denona da. Eta, industria iraultza
|
etorri
zitzaigunean ere jakin dugu —harrigarriro, historian zehar—, gure herri musika galtzera zihoala ikusita, kantutegi eta bertso liburutara jaso, mantendu eta zabaltzen. Asko eta askoren lan isilari zor diogu kultur aberastasun horren iraupena, gerrak gerra, gizalditako aldaketaz aldaketa.
|
|
2019
|
|
|
Guk ere, lehen aldiz, orduan galdu genuen aita. Izan ere, lehen aldiz
|
etorri
zitzaidan burura aita (edo ama) galtzeak zer lekarkeen. Asko asaldatu ninduen gertaera hark, eta bertso hauek irakurtzeko eman zizkidanean, azkenekoa erantsi nion, hain nengoen asaldaturik (Bai, hika egin nion aitari!).
|
|
|
|
etorri
nintzen eguna
|
|
|
bestea
|
etorri
parera;
|
|
|
Elosun eman genuen urte batzuetan gazteen Legutioko bertso eskola eta gogoan dut zenbat zaindu izan gaituen beti. Bertso eskolara
|
etorri
zitzaigun behin laguntza eske, bilobaren ikastolan aitona amonek zerbait egin behar zutela haurrekin jaialdi batean eta berak bertsoa bota nahi zuela… Konplexuekin baina erraztasun handiz osatu zuen eta gugana etorri zen egindako testutxoa zuzendu nahirik. Bertso eskolan amama arabar euskaldun bat egun bakarrez bada ere ikasle izateak eta bertso kantari entzuteak sortu zidan zirrara ezin dut hitzez deskribatu.
|
|
|
Elosun eman genuen urte batzuetan gazteen Legutioko bertso eskola eta gogoan dut zenbat zaindu izan gaituen beti. Bertso eskolara etorri zitzaigun behin laguntza eske, bilobaren ikastolan aitona amonek zerbait egin behar zutela haurrekin jaialdi batean eta berak bertsoa bota nahi zuela… Konplexuekin baina erraztasun handiz osatu zuen eta gugana
|
etorri
zen egindako testutxoa zuzendu nahirik. Bertso eskolan amama arabar euskaldun bat egun bakarrez bada ere ikasle izateak eta bertso kantari entzuteak sortu zidan zirrara ezin dut hitzez deskribatu.
|
|
|
Beñat Gaztelumendi, Izar Mendiguren, Eneritz Arzallus eta Nekane Zinkunegi, Saioa Alkaiza, Oihana Iguaran ere bai… Horiek zertan zebiltzan jakitearren hasi nintzen segitzen eta azkenean zaletu. Gero, Nerea Ibarzabal, Maialen Akizu eta Jon Gurrutxaga
|
etorri
ziren, Miren Artetxe ezagutu nuen Katalunian, Uxue literaturaren bidez… Eta pentsatu nuen: “Bertsolari batzuekin konplizitateak baditut, igual mundu horrekin ere izango ditut! ”.
|
|
|
J.M. Ni, berriz, Maizpide barnetegira joan nintzen udara batean, eta Mikel Mendizabal
|
etorri
zitzaigun eskola pare bat ematera. Ikuska 18 dokumentala jarri zigun, Xabier Amurizak bertsoa nola eraikitzen den esplikatzen duena, eta pila bat inpaktatu ninduen.
|
|
|
Espainian juglare poesia dute, jarcha k, bilantzikoak, zergatik egin behar diogu guk ba uko gureari, bertsolaritzari? Gero genero konplexuagoak
|
etorri
ziren, ados, gurean ere iritsi zen goi literatura, bai, badakigu, baina tira, ez dezagun ahaztu bertsolaritza. Eman diezaiogun dagokion tokitxoa literaturan, edo protoliteraturan, bale, hala deitzea nahiago baduzue, ez gara orain eztabaida terminologiko antzuetan hasiko.
|
|
|
Geroago, Hegoaldera sartuta ere, idatzi zizkidan bertsoak, baina laster asmatu zuen elkartzeko modua. “Xanti,
|
etorri
behar duzu, betiko lagunak datoz eta: Aitor Renteria Txato, Zabaleta, Murua, Ellande, Barroso, Idoate…”, eta ez dakit nor.
|
|
|
Orain ikusita, pentsatzen dut horrela izan behar zuela. 12 urte nituenean gure amari Berak
|
etorri
ezin badu Gernikara, ni joango naiz Algortara esanda hasi ziren gure urteetako joan etorriak. Beraz, soilik patuak duen edertasun poetikoa ikusten diot gure azken plana zu gurera etorri ezinik eta ni zure bila joanda burutzeari.
|
|
|
12 urte nituenean gure amari Berak etorri ezin badu Gernikara, ni joango naiz Algortara esanda hasi ziren gure urteetako joan etorriak. Beraz, soilik patuak duen edertasun poetikoa ikusten diot gure azken plana zu gurera
|
etorri
ezinik eta ni zure bila joanda burutzeari. Batez ere, bidean ari zuen euriaren harira heriotzari buruz izan genuen elkarrizketa ederragatik.
|
|
|
Gerora maiz gogoratu izan dudana eta oroitzapenen ganbaran betiko itsatsirik geratu zitzaidana. Handik aurrerakoa berez berez
|
etorri
zen: Balendin Enbeita, Mugartegi, Azpillaga, Lopategi… bertso saioak batean eta bestean… Baina horretara heldu aurretik, bertsoari atxikitzen lagundu zidan benetako altxorra etxean bertan aurkitu nuen.
|
|
|
Txapelketa joan, txapelketa
|
etorri
, bertsolariek, bertsozaleek, antolatzaileek eta gainerako eragileek gure jardunean bat egiten asmatu dugula iruditzen zait. Irudipen eta sentipen horrek mugiarazten gaitu eta indarra ematen digu bi urte barru biziko dugunaren lehen urratsak egiten hasteko.
|
|
|
Egia esan, hamaika motibok bultzatu ninduten etortzera: lana, pertsonak, kultura…
|
etorri
baino lehen udatan etortzen nintzen autismoa duten pertsonekin udalekuak egitera. Berehala harrapatu ninduen hemengo giroak, hemengo jendeak, eta bai… hemengo hizkuntzak.
|
|
|
Munduko nire bazterra agian hemen ezkutatzen zela esaten zidan barneak, eta ezin nuela egiaztatzeko aukera pasatzen utzi. Horregatik, maletak ilusioz bete eta bazter horren bila
|
etorri
nintzen.
|
|
|
Behin nobatada ordainduta, eta lehenengo plazako eskarmentua jasota, beste plaza batzuk oparitu dizkit bizitzak eta hainbat kantari ederren ondoan kantatzeko erregaloa ekarri dit haizeak. Bertsotruk egitasmoa dela-eta, beste bertso topaketa batzuk
|
etorri
dira, non bertsolari ederrekin errimak trukatzeko aukera izan dudan: Mikel Artola, Unai Mendizabal, Oihana Iguaran… Ruben Sanchez bertsolariarekin hainbat giro oneko plaza:
|
|
|
Gainera, Araban oso giro eroso eta familiarra dugunez, jende berriak pausoa ematea garrantzitsua dela uste dut, eta nire kasuan, nire figura han agertzea positiboa izan daitekeela ere uste dut. Hau da, adinez heldua den norbait kanpotik
|
etorri
, euskara ikasi eta bertsotan hasi, oholtzara igo eta esatea: “Hemen nago, zergatik ez?
|
|
|
Eta irribarre handiago batekin bukatu nuen kanporaketako prozesua. Egia esan, saioa bukatu ondoren aukera gutxi ikusten nituen txapelketarako billetea lortzeko, baina beste saioak joan, saioak
|
etorri
, aukeraren batekin iritsi nintzen azken unera arte. Azken saioa bukatuta, gai jartzailea hasi zen sailkapen zerrenda irakurtzen… Lehengo bost plaza, hasieratik erabakita… Gero, saioen irabazleak, eta gero, puntuazioaren arabera… eta hemezortzigarren postua… Manu Bendala!
|
|
|
herdoilak jota. Eta
|
etorri
zen etorri behar zuena. Ezin kexatu emaitzarekin, baina errentatik biziz ezin da luzaroan iraun.
|
|
|
herdoilak jota. Eta etorri zen
|
etorri
behar zuena. Ezin kexatu emaitzarekin, baina errentatik biziz ezin da luzaroan iraun.
|
|
|
Segituan
|
etorri
zitzaidan burura hamar urte lehenago baloiari ostikoka sukaldean zebilen mutiko hura. Oraindik ez dira urte asko pasarte hori berari kontatu niola, eta esan zidan:
|
|
2020
|
|
|
“Eta hik, Andoni, nola
|
etorri
behar duk Tolosara? ”, galdetu nion. “Bezperan San Isidro duk, Astigarragan nauk kantatzen eta ez zekiat zer egin”, erantzun zidan, eta nahi bazuen Astigarragakoa bukatzen zuenean gure etxera etortzeko esan nion, eta han lo egin eta elkarrekin joango ginela Tolosara.
|
|
|
—Oraintxe
|
etorri
nauk Astigarragatik.
|
|
|
Sebastianek, Lekunberrin, gosaltzeko lekua hartuta zuen, eta han egin genuen pulamentuzko abituallamentua. Andonik ere gosaldu zuen, beste pururen bat piztu zuen eta sinesten al duzue handik San Migelera igo eta nire aurretik bukatu zuela egun hartako 14 Orduko ibilaldia, eta Amezketatik Tolosara korrika txikian
|
etorri
zela.
|
|
|
Surtidorera iritsi nintzen eta falta. Tabernakoari galdetu nion ea Andoni
|
etorri
al zen eta ezetz erantzun zidan, eta orduan pentsatu nuen hitzordua Behobian egina izango genuela, eta ez nituen bost minutu galdu zain. Tabernakoari esan nion etortzen bazen esateko Behobiara joan nintzela, eta han zegoen Andoni Maialenekin.
|
|
|
Bertsolari gehienoi saiotik bueltan etxera
|
etorri
eta lo hartzea izugarri kostatzen zaigu eta, nik behintzat, etxera iristean telebista pizteko ohitura nuen, nahiz eta goizeko laurak izan. Igual Baztango herrixka batean kantatzen zenuen, iristen zinen etxera eta burua apaltzeko modu bat izaten zen hori.
|
|
|
Amaiurtik abiatu ginen ezordutan eta Sebastian eta Murua han gelditu ziren, biharamunean Senperen kantatu behar zutelako, eta Andoni eta biok etorri egin ginen, guk ere hemen bertso saio bat genuelako. Behobia aldera arte elkarri galderak eginez
|
etorri
ginen, erdi esna, eta handik banatu ginelarik, bakoitzak ahal zuen moduan ibili ginen. Ni Villabonako Martin Musika Etxearen atzean gelditu nintzen, lo kuluxka bat egiteko, eta udaltzain batek esnatu ninduen kristalean kolpeak joz.
|
|
|
–galdetzen nion neure buruari eta deitzea erabaki nuen. Deitu nuen udaletxera, galdetu nuen Andonigatik, pasatu zuten denbora pixka bat eta bere lankideren bati pasatu zioten telefonoa, eta ez zela
|
etorri
esan zidan.
|
|
|
Amaiurren izan ginen gaueko bertso afari batean Sebastian, Egaña, Murua eta ni. Amaiurtik abiatu ginen ezordutan eta Sebastian eta Murua han gelditu ziren, biharamunean Senperen kantatu behar zutelako, eta Andoni eta biok
|
etorri
egin ginen, guk ere hemen bertso saio bat genuelako. Behobia aldera arte elkarri galderak eginez etorri ginen, erdi esna, eta handik banatu ginelarik, bakoitzak ahal zuen moduan ibili ginen.
|
|
|
—Ikusi diat txarteletan gure argazki bana datorrela izen eta guzti. Eta konturatu nauk ez karnet ez pasaporte, inolako agiririk gabe
|
etorri
naizela. Eta orduan pentsatu diat… Bihar mugan edozein polizia motari erakusteko ere badela hau dokumentu bat.
|
|
|
Kaxianorekin harreman handia genuen urte haietan, hark bazekien ordurako Txomin Garmendia herrian zela eta haren bila joan ziren antolatzaileak, eta goizeko saioa Txominek eta biok egin genuen. Sarasua bazkari garairako
|
etorri
zen. Goizeko saioan izan zenez, Txomini ere bazkaritara gelditzeko esan zioten.
|