|
2001
|
|
|
elkarrizketaosoa non (inesiboa) kasuaren inguruan ardazten delako. Baditu erabileraarruntarenak izan daitezkeen bi keinu; hain zuzen (1) eta (2) erantzunetan
|
emakumeak
ez du esaldi osoaren bidez erantzun, hau da, ez du, hor dago, tabernahorretan, esan; baina gero aztertuko dugu zer adierazten duen hain hitz gutxierabiltzeak.
|
|
2002
|
|
|
Aukera berriei nahitaez uko egiteak frustrazioa eta amorrua eragiten ditu. Kasu askotan,
|
emakumeak
ez du bere burua zaintzen, ez da lagunekin harremanetan jartzen edo aisialdiko jarduerei uko egiten die. Bizitza propioa izateko eskubidea datarik gabe atzeratzen da.
|
|
2003
|
|
|
Kontakizuneko protagonista, bi eguneko bizarra daraman gizasemea, ezagutzen ez duen hotel bateko gela batean esnatzen da, ezagutzen ez duen emakume baten ondoan, eta honen musuek, honen gorputzak eta maitasun hitzek, modu lanbrotsu batez, aurreko emakume batzuenak gogoratzen badizkiote ere, ez du inoren izenik, inoren aurpegirik finkatzerik lortzen. Ondoan duen
|
emakumeak
ez du argibide gehiagorik, bezperan bere begiz ikusitakoa baizik: traje dotorez jantzita baina pare bat eguneko bizarrarekin, eskuan maletatxo beltza zeramala agertu omen zen itxura horrekin inor gutxik zapaltzen zuen kalean barrena eta emakumeak agurtu zuen arren, ez omen zion erantzun.
|
|
2004
|
|
|
Hori dela eta, gehiegi toxikoa izan daitekeenez, Europako Batasunak araudi bat onartu du duela gutxi, ur mineral naturaletan eta iturburuetan fluoruroak ezabatzeko tratamendu berri baten baldintzak baimendu eta finkatzen dituena. Amarentzat eta haurrarentzat Haurdun dagoen
|
emakumeak
ez du fluor gehigarririk erabili behar, kaltegarria izan baitaiteke. Haurdunaldian, aho barrunbeko azidotasuna handitu egiten da, eta, beraz, arreta eta zainketa bereziak behar dituzte hortzek desmineralizazioa eta txantxarra saihesteko.
|
|
|
Gizonezkoak ere 9 urte gehiago biziko lirateke gaixotasun kardiobaskularrik gabe, eta gaixotasun horiek dituztenek urte gutxiagoz biziko lukete bizitza. Bestalde, elikagai konbinazio hori hartzen duten
|
emakumeak
ez dituzten emakumeak baino ia bost urte gehiago biziko lirateke, eta bihotzeko gaixotasunen hasiera 8 urte gehiago atzeratuko litzateke. “Pilulak hartzea ez da bizimodu osasuntsua izateko modu bakarra; bizimodu orekatua izan behar da, eta azterketa horrek eguneroko osasunaren oreka hori lortzeko modu naturala ematen du, elikaduraren bidez”, adierazi zuen Óscar Francok, ikerketaren arduradun nagusiak eta Kolonbiakoak.
|
|
2005
|
|
|
Edonola, esan beharra dago ondorengo dekretuen bidez, lorpenak egon zirela: ...n, ezkondutako emakumeak lan egiten segi zezakeen nahi bazuen edo bere kontratuari amaiera eman diru kopuru jakin bat ordainduz, haurdun zegoen emakumeak baja har zezakeen 1 urte arteko iraupenarekin, aitak ezin zituen seme alabak adopzioan eman amaren baimenik gabe, adinez nagusiak eta 25 urtetik beherakoak ziren emakumeek etxea utz zezaketen gurasoen baimenik gabe, senar lizentzia desagertu zen,
|
emakumeak
ez zuen bere nazionalitatea galtzen ezkontzerakoan, merkataritzan jardun zitekeen, ez zuen senarraren baimenik behar ondasun eta herentziekin nahi zuena egiteko, etab.
|
|
2006
|
|
|
Baina erreginak eta beste ezein emakumek ere ezin zuten banketeetan parte hartu, solemneak izan ezik. Izan ere, Aro Modernora arte,
|
emakumeak
ez zuen ez platererako ez adabururako eskubiderik, senarragandik edan eta plateretik jaten baitzuen. Felipe V.aren garairaino ez ziren sartu protokoloan berrikuntza garrantzitsuak, eta deigarrienetariko bat zen bere emazteari mahai berean jaten uztea, eta horrek nahasmen handia eragin zion Espainiako gorteari.
|
|
2007
|
|
|
Badirudi
|
emakumeak
ez duela gauza handirik egiteko. Normala, bezero eskasia honekin.
|
|
2008
|
|
|
Epaiak, gainera, 2005eko abendutik aurrera dagozkion hobekuntza eta gehikuntzak ere onartzen dizkio lanbidez espezialista metalurgikoa den emakumeari. Izan ere, 2005eko abenduan Gizarte Segurantzako Ezintasunak Baloratzeko Unitate Medikuak emandako irizpenean,"
|
emakumeak
ez zuen lanerako gaitasuna murriztu edo ezabatuko lukeen mugapen anatomiko edo funtzionalik". EAEko Epaitegi Gorenak, ordea, oso bestelako iritzia azaldu du aurtengo martxoan.
|
|
|
Erregistroa aldatzen ez jakitea edozein helduri gerta dakioke; ni medikua banaiz, goren mailako medikua, eta beste inork baino gehiago badakit nire arloari buruz, eta ez banaiz gai nire kontsultara etortzen denak uler nazan, medikuntzaz ezertxo ere ez dakien gizonak edo
|
emakumeak
ez badu ulertzen nik esana, kasu horretan ni naiz ezgauza erregistroa aldatzeko.
|
|
|
Horietako bat da ama azken bi urteetan legez Espainian bizi izana eta umea Espainian jaio izana. Edozein ustekabeko gertaerarengatik erditze hori herrialdetik kanpo gertatzen bada,
|
emakumeak
ez du 2.500 euro kobratzeko eskubiderik. Nazioarteko adopzioen kasuan, Espainiako agintari batek egin baditu, laguntza jaso dezake.
|
|
2009
|
|
|
Pentsamenduak, giza sentimenduek eta kezkek berek, historia daukate. Gizon
|
emakumeak
ez ditu beti galde, arrangura, sentimendu berak ukan. Psikologiako zientzia enpirikoen garapenak eta burmuin ikerketek filosofia mendeetan enplegatu izan duten itaunak ahaztarazi dituzte, hala nola arima edo espiritua zer den eta horren ahalmenek nola funtzionatzen duten, etab. Mundu oso bat ahaztua gelditu da bat batean.
|
|
|
Autoreek eredua zirkularra egitean, sexu esperientzia atsegingarriek eta asebetegarriek emakumearengan efektu berrindargarria izan dezaketela adierazi nahi zuten, hurrengo esperientzia baten sedukzioaldira eraman zezakeena. Baina, erreflexuan zehar, sexu esperientziak atsegina etaasebetetasuna ematen ez badu, agian
|
emakumeak
ez du desirarik izangoesperientzia errepikatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Beldur guztiak uxatuta bizi zen, lotsa guztiak uxatuta batez ere. Horregatik zegoen Oliveira han,
|
emakumeak
ez zuelako zentimo batzuk galtzeko beldurrik. Jakin minez utzi zion gazteari sartzen, gazte hark liburu mordo bat baino zerbait gehiago ekar zezakeelakoan.
|
|
2011
|
|
|
Duela urte batzuk, lanean berrogei urte zeramatzan emagin bati irakurri nion lehen ez zela inoiz esaten
|
emakumeak
ez zuela esnerik. Bularra ematerik ez zuen emakumerik ez zen izaten, edo oso gutxi izaten ziren.
|
|
|
40 urteko gizonak eta 37 urteko
|
emakumeak
ez dute istripurik izan eta baliteke hipotermiak jota hiltzea, izan ere, tenperatura baxuak dira Pirinioetan.
|
|
2012
|
|
|
Abortuen kopurua murrizten duena ongizate sendo bat da. Emakumeok denbora asko daramagu bizitza aurrera ateratzen, eta, normalean, abortatzen duten
|
emakumeak
ez dute gustura egiten, emakumezkoak ez gara hiltzaileak. Hiltzaileek isilean eta lege frankisten bitartez egiten dute bere lana.
|
|
|
Teoria sozial hauen arabera,
|
emakumeak
ez du, berez, gizonezkoak baino desira sexual txikiagoa, desira ere erakitzen eta ikasten den sentipena denez gero: gizonak txikitatik daki hala irakasten eta errepikatzen zaiolako— emakumeak desiratu behar dituela, bera dela desira horren subjektu eta onuraduna, eta bere plazer hori lortzen laguntzeko daudela emakumeak:
|
|
|
Marti Izoztak eman argazkia atera nuen paltoko sakelatik. Aiduru zetzan
|
emakumeak
ez zuen Janaren antza izpirik. Zahartuago zen, hogeita bost urte ez zirelako hutsalki lerratu.
|
|
2013
|
|
|
–Amak esan dit haurrak eta
|
emakumeak
ez dituztela tirokatzen eta aita bezalako gizon helduak joaten direla gerrara.
|
|
|
Laguntza eske etorri naiz eta badakizu zein gutxi gustatzen zaidan laguntza eskatzea, hori egia zen. Martinek ezagutzen zuen
|
emakumeak
ez zuen batere gustuko ezer eskatzea, eta aldarte txarrean hobe zen aurrean ez egotea.
|
|
|
Han emakume beltzaran bat, aitaren NBAko kamiseta berde bat jantzita, osteko sokan arropak eskegitzen. Zer egin jakin gabe geratu nintzen hasieran, kolpearen zurian igeri, eta uste dut
|
emakumeak
ez zuela irtenbide argiagorik topatu, arropa eskegitzen jarraitu baitzuen.
|
|
|
sexu bikotearekiko interesa galtzea, baginaren lubrifikazioa oztopa dezakeena, edo sartzerakoan kitzikatuta ez egotea, sexu heziketa desegokia izatea edo antsietatea izatea. Koitoko minari aurre egitea eta pronostikoa egitea Bai baten aurrean disfuntzio sexuala,
|
emakumeak
ez du gaiari heltzen eta ez da espezialistarengana joaten, oso litekeena da «sexua gertaera desatsegin eta negatibo batekin lotzea; eta horrek ondorio larriak izango ditu bikote harremanean eta haren autoestimuan». «Jatorri psikologikoko disfuntzio bat dela eta, bikoteari ekin behar zaio.
|
|
2014
|
|
|
Felisa baino emakume garbiagorik?! Ez uste, haatik, bere obsesio hura saihesteko ofizio zuri eder bati heldu zionik,
|
emakumeak
ez baitzuen ile apaindegi batean ez lurrin denda batean lanik egin bere garaian, harategi batean baizik.
|
|
|
Eta bestalde mende horretan pil pilean zeuden borrokak eta nazioarteko gerrak, baita erlijiozkoak ere, mundu berrien aurkikuntzak bizi izan ziren baita zientifikoak ere, beti pertsonen eta nazioen ohorearen eta aintzaren gogo amorratu eta biziaz. Eta giro eta sasoi, kultura eta gizarte honetan
|
emakumeak
ez zuen ia agertzerik ere. Baina Teresa, bere aldetik barneko mundu berriak bilatzen eta aurkitzen sakonki saiatu zen, bihotz barruko bizia agerian jarriz; hor topo egingo du Teresak benetako maitasunaren gar biziaz, eta ezin esanezko maitasuna aurkituko du, eta horren pozaren pozaz biziko da.
|
|
|
[...] horregatik ere, euskal XX. mende luze eta nazionalista historikoki ondoerrepresentatu duela; izan ere, mende horretan
|
emakumeak
ez du ahotsik; Bestearenposizioa hartzera bortxaturik suertatzen da, eta bortxa horren kronika eta bortxa horreneguneratzen literario fidela da Martutene. Hala, Martutene, emakumearen kontzientziaeta aurreratze feministaren kronika gisa irakurri behar dugu, baina baita gertaerahistoriko hori erabat ulertu eta adierazteko gizonezko belaunaldi horrek izan duenporrot bezala (Gabilondo, 2013:
|
|
|
Konstrukzionistek zenbait ideia ezagugarri partekatzen dituzte, berdintasunezkoenak ez bezalakoak, adibidez,
|
emakumeak
ez dituela biologiak, perse, zapaltzen, baizik eta sistema sozialak biologia antolatzeko eta biologiari esanahiaemateko duen moduak. Gorputz biologiko «erreal»aren eta errepresentazio objektuden gorputzaren arteko ezberdintasuna funtsezko gakoa da.
|
|
|
Astakeria bat. Eta
|
emakumeak
ez zuela alea hartu zuenik inoiz asmatuko. Abisua emanda ziurtzat joko zuela Xabik agindua beteko zuela.
|
|
2015
|
|
|
Emakumeek hartzen dituzten erabakietan indar handia dute oraindik ere inguruan ikusten dituzten ereduek. Hegazkinak pilotatzen dituzten
|
emakumeak
ez baditugu sarri ikusten, zailagoa izango da belaunaldi berriek hori normaltzat hartzea eta lanbide hori hautatzea.Horrek ere hautagaitzak mantsotuko ditu... Bai, ekonomian igurikimen arrazionalen teoriak azaltzen du hori. Emakume batek ardurako postu horietako batera heltzeko aukera urriagoak dituela barneratuta edukiz gero, litekeena da postu horretara ez aurkeztea, eta postu hori eskuratzeko prozesuan parte hartzera animatu bada ere, posible da hautagaitza hori normala dena baino lehenago uztea.Zientziaren alorrean ere gertatzen al da egoera hori. Bai, ez da soilik gertatzen enpresaren munduan, zientziaren munduan ere begirada zehartsua dago.
|
|
|
X maitatu duten
|
emakumeak
ez ditu X k maitatu.
|
|
|
Emakumeak, ordea, ez zion inolako garrantzirik eman gertatutakoari eta halako lasaitua eman zidan horrek, leku hartatik altxatu eta alde egin gabe bertan geratzeko. Handik aurrera errazago joan ziren gauzak, batez ere
|
emakumeak
ez ninduela ezagutzen ohartu nintzenean.
|
|
|
Konfiantza mantua lagun,
|
emakumeak
ez du hitzen beharrik orain, isiltasunak ez baitu ezinegonik piztu bere baitan, maiz ohi duenez. Zein urrun ikusten duen duela hain gutxiko egoera hura:
|
|
|
Vladimir Axular, esate baterako, xaloa hitza entzutean mugitu zen. Aurreko egunetan poltsa altzoan babesten zuen
|
emakumeak
ez zuen jarrera erosoa aurkitzen, halako moldez non inguruan zeuzkanak urduri jartzea lortu zuen, hizlariaren jarioak jar zitzakeena baino askoz gehiago. Jarrera erosoa aurkitu zuen bakarra, mostradorean noski, Esfingea zen.
|
|
|
Hizketan ari zinen
|
emakumeak
ez du inolako sentimendurik.
|
|
2016
|
|
|
Sekula ez duela aurrean emakumerik ikusi ematen du eta benetakoa ote naizen ala ez aztertzen ari balitz bezala egoten da, izua begietan duela. Uste dut
|
emakumeak
ez dituela inoiz ulertu, baina egunen batean ulertuko dituela sinetsita dago. Besarkada luze bat emateko gogoa eman ohi dit?
|
|
|
Euri jasak ez zuen atertzen eta
|
emakumeak
ez du jatetxeko barran geratzea beste erremediorik izan eta, hitz egiteko gai hoberik ez genuenez, bere senarrari buruz jarraitu dugu hizketan, nik gutxienez bere eleberriak ezagutzen nituelako eta berak ere zer kontatua bazuelako, berehala ohartu bainaiz bere gai kutunetako bat senarrari buruz hitz egitea zela, beste emakume askori gertatzen zaien bezalaxe, bestalde.... Gainera, senarrari buruz saltzen duen irudia ez da akatsik gabea.
|
|
|
Azkenean, emakumearen gogoaren kontra lagundu zion kotxetxoa autobuseratzen, txorakeriak entzuten zizkion bitartean. Barruan sartzea lortu ondoren,
|
emakumeak
ez zuen zailtasun handirik izan autobuseko uhalekin bere umearen kotxetxoa estekatzeko, zorionez, eta hantxe gelditu zen, ordaindu ez balu bezala. Joseba joan zen biona pagatzera aurreko aldera.
|
|
|
6 Erretiro aurreratuek osagarria dute? Erretiro aurreratua borondatezkoa bada,
|
emakumeak
ez du osagarri hori jasotzeko eskubiderik, baina bai erretiroa kaleratzeagatik kobratu bada. Erretiro partzialetan ere ez da osagarria aplikatuko.
|
|
|
Bellver ek dio, gehiegizko pisua dagoenean, «gomendagarria izango litzatekeela» emakumeak haurdunaldiaren aurretik zenbait kilo jaistea. Adibideko
|
emakumeak
ez luke pisurik izango 67 kilo edo gutxiago pisatzen badu (67/ 2,72= 24,6).
|
|
|
itaundu zitzaion nola zitekeen horrelakorik eta
|
emakumeak
ez zuen ezer erantzun mututu egin zen
|
|
2017
|
|
|
Gainera, bakarrik bizi den
|
emakumeak
ez du erraz lanari begira; seme bat duela, zaila da lan-eguna betetzea. Eta sozialki ere, bakarrik dagoen emakumea eta atzerritarra bada, are gutxiago.
|
|
|
Bestea, Y kromosoma da, gizonezko bihurtzen duena, gizonak daramana eta
|
emakumeak
ez duena. Kromosoma hau aitak semeari igarotzen dio, izaera kulturaleko ezaugarri batek, abizenak, jokatzen duen antzera.
|
|
2019
|
|
|
Esate baterako, gordintasunez erakusten du zein zaila zaion Giseleri bere gorputzaren gaineko kontrolari eustea, eta bere erabakia irmoki aurrera eramanez, eleberrian bere ahotsa entzunaraztea. Gabilondoren harako" mende horretan
|
emakumeak
ez du ahotsik; Bestearen posizioa hartzera bortxaturik suertatzen da" (157) ikuspuntu ezberdin batetik irakurtzen du Ansak, aditzera emanez, Saizarbitoriaren eleberrian emakumeen ahotsak duen leku murritza bereziki nabarmendua geratzen dela, diskurtso patriarkal eta paternalistaren erabateko nagusitasunaren aurrez aurre, ageriagerian. Emakumearen errealitatea errealago erakusten du bere eleberrietan, Teresa Salari elkarrizketa batean esan zion moduan," el personaje ficticio tiene que ser realista.
|
|
|
Hortaz, emakumea Beste bihurtzen duen gizonak konplizitate sakonak aurkituko ditu harengan. Hala,
|
emakumeak
ez du bere burua subjektu gisa aldarrikatzen ez duelako horretarako baliabiderik, erreziprozitatea planteatu gabe sentitzen duelako gizonarekin lotzen duen beharrezko esteka, eta ematen duelako emakumea, batzuetan, laketua dela Beste izateko rolean.
|
|
|
–Nik joera izan dut gauza zikin edo zauri gisa ikustekoa organo femeninoa, ez gutxiago erakargarria horregatik, baina arriskutsua bere hartan, nola baita odoltsua, mukitsua, kutsatua den oro?. Gaixotasun benereoaren ideian islatzen dira izu horiek;
|
emakumeak
ez du beldurrik ematen gaixotasunak kutsatzen dituelako, baizik eta gaixotasunek okaztagarriak dirudite emakumearengandik datozelako: kontatu izan didate ezen zenbait mutil gaztek pentsatzen zutela sexu harremanak maizegi izatea aski zela blenorragia sortzeko.
|
|
|
Batzuetan,
|
emakumeak
ez du haurrik, edo ez du batere interesik ondorengoen aldera; seme alabekin eta bilobekin izan ohi den lotura naturala ez badu, inoiz saiatzen da antzeko batzuk sortzen artifizialki. Samurtasun amazko bat eskaintzen die mutil gazteei; amultsutasun hori platonikoa izan zein ez, ez du hipokrisia hutsez esaten, seme bat bezala?
|
|
|
Emakume maitemindua bezala, ama zoratzen dago beharrezkoa dela sentitzen duelako; asetzen dituen exijentziek justifikatzen dute; amaren maitasunak, ordea, ez dakar berekin erreziprozitaterik, eta hortik datozkio zailtasuna eta handitasuna;
|
emakumeak
ez du gizon bat aurrean, heroi bat, erdi jainko bat, baizik kontzientzia txiki sortu berri bat, gorputz ahul eta kontingente batean itoa; haurrak ez du batere baliorik, ezin du batere baliorik eman; haurrarekin, emakumeak bakardadean segitzen du; ez du inolako ordainik espero ematen dion guztiaren trukean, eta bere askatasunarekin justifikatu behar du emandakoa. Eskuzabaltasun horrek laudorioak merezi ditu, gizonek nekatu gabe eginak, baina engainua hasia da Amatasunaren erlijioak aldarrikatzen duenean ama guztiak ereduzkoak direla.
|
|
|
Hala, amore ematen dio mendekotasun mingarri bati; etxekoandrearen abnegazioa baliagarria da baita hortxe dagoela onartzen ez bada ere; emakume pinpirinaren ahalegina alferrik da inoren kontzientzian eraginik ez badu. Bere balioa behin betiko estima dezaten nahi du; erabatekotasuna eskuratu nahi izate horrek akigarri bihurtzen dio bilatze lana; ahots kritiko bat bakarra aditu, eta kapela ez da polita izango; laudorio batek lausengatu egiten du, baina gaitzespen batek lur jota uzten; eta erabatekotasuna adierazteko ezinbestekoa denez agerraldi sail zehaztugabe bat,
|
emakumeak
ez du inoiz irabazten osoki; horregatik da hain sentikorra emakume pinpirina; horregatik egoten dira tristeki sinetsita emakume polit eta miretsi batzuk ez direla ez eder eta ez dotore, falta zaiela hain justu ezagutzen ez duten epaile goren baten oniritzia: bere baitako baten bila dabiltza, baina ezina da hori.
|
|
|
Hau da,
|
emakumeak
ez ditu singulartasunean oinarritu behar aukeratutako senar batekiko harremanak, baizik eta orokortasunean justifikatu behar du bere funtzio femeninoetan jardutea; molde espezifiko batean baino ez du ezagutu behar plazera, inola ere ez molde indibidualizatuan; horrek funtsezko bi ondorio ditu emakumearen destino erotikoari dagokionez: hasteko, ez du eskubiderik ezkontzatik kanpo inolako sexu jarduerarik izateko; bi ezkontideentzat, haragia ematea instituzio bihurtzen denez, desiraz eta plazeraz harago jotzen da, interes sozialerantz; gizonak, ordea, goza dezake plazer kontingenteez ezkondu aurretik eta ezkonbizitzatik kanpo ere, langile eta herritar den aldetik unibertsalerantz jotzen duenez gero bere buruaren gainetik:
|
|
|
Norbait libreki eta bere gizatasunean maitatua denean, zorroztasun exijente bat izaten da harekin, eta hori izaten da egiazko estimuaren beste aldea; kontrara, gizonaren aurrean belaunikaturiko emakumeak harro ager dezake badakiela, hura gobernatzen?, badakiela, hura manipulatzen?, eta, aldi berean, gustu eman nahian, goraipa diezazkioke, xelebrekeriak?, hala ere haren izena zikindu gabe: horra hor froga garbia erakusten duena
|
emakumeak
ez duela pertsona singular horrenganako estimurik sentitzen, pertsona horrek ekintza erreal batzuetan bere burua mamitzen duen aldetik; itsuki belaunikatzen da idoloaren muin orokorraren aurrean: gizontasuna aura sakratu bat da, balio bat beti berdina, aldaezina, eta gizontasunaz jantziriko norbanakoaren txikikerien gainetik berresten dena; banakoa ez da aintzat hartzekoa:
|
|
|
Silogismo batek ez du balio maionesa loditzeko, ezta negarrez ari den haurra lasaitzeko ere; arrazoibide maskulinoak ez dira egokiak haren esperientzia osatzen duen errealitaterako. Eta gizonen erreinuan, emakumeak ezer ere egiten ez duenez, haren pentsamendua ez da bereizten ametsetik, ez baita inolako egitasmotan mamitzen;
|
emakumeak
ez du egiaren senik, efikazia faltagatik; irudiekin eta hitzekin baino ezin da borrokatu: horrexegatik onartzen ditu, arazorik gabe, kontraesanez beteriko baieztapenak; ez da askorik arduratzen bere eskumenetik kanpoko esparruko misterioak argitzeaz; jakintza ikaragarri lausoekin konformatzen da:
|
|
|
Nolanahi ere, behin eta berriz ateak itxi eta leihoak itsutzen baditu ere,
|
emakumeak
ez du erabateko segurtasunik aurkitzen etxean, unibertso maskulinoak inbaditu baitio, eta berak urrunetik errespetatu bai, baina ez da ausartzen unibertso horretan ibiltzera; hain zuzen, ezinezkoa zaionez unibertso hori ulertzea tekniken, logika seguru baten, ezagutza egituratu batzuen bidez, bada, haurra eta gizaki primitiboa bezalaxe sentitzen da, misterio arriskutsuz inguraturik.... Errealitateari buruz duen kontzepzio magikoa proiektatzen du bertan:
|
|
|
–Irudi izugarriro hutsa, txorrotxa, ezerezkeriaraino abstraktua, nabaritutako sentsazioaren pisuaren pean?. Estasi hori ez da ez sakrifizio bat eta ez abandonatze bat; bi sexuetako batek ere ez du utzi behar besteak irents dezan; ez gizonak eta ez
|
emakumeak
ez dute agertu behar bikote baten zati hautsiaren gisan; sexua ez da zauri bat; bakoitza izaki oso bat da, ederki polarizatua; bata bere gizontasunean irmo dagoenean, eta bestea bere feminitatean,, bakoitzak sexuen zirkuitu polarizatuaren perfekzioa erdiesten du?; koitoa ez da anexio bat, ez bietariko inoren errenditzea, baizik bata zoragarriro mamitzea bestearen bitartez.... Ursulek eta Birkinek halako batean elkar aurkitu zutenean,, askatasuna deitu behar zaion izarren oreka hori ematen zioten elkarri[...] Gizona emakumearentzat zer zen, horixe zen emakumea gizonarentzat:
|
|
|
Gizonak, bizitza sexualean eginkizun aktiboa betetzeaz gainera, modua jartzen du bizitza hau gainditzeko; sexuaren munduan ditu sustraiak, bai, baina ihes egiten du handik; emakumeak, berriz, hartan giltzapeturik segitzen du. Pentsamenduak eta ekintzak faloan dituzte sustraiak; falorik ez duenez,
|
emakumeak
ez du eskubiderik ez baterako eta ez besterako: gizonaren tokia bete dezake, baita bikain bete ere, baina egiarik gabeko joko bat da.
|
|
|
Begirada, beraz, arriskugarria da; eskuak, berriz, beste mehatxu bat. Normalean,
|
emakumeak
ez du indarkeriaren munduan sartzeko biderik; ez du sekula ezagutu gizon gazte batek haurtzaroko edo nerabezaroko borroketan gainditu duen proba: hots, haragizko gauza bat izatea, bestek heltzen diona; eta, orain, gorputzez gorputzeko batera lotua eta eramana izan da, non gizona baita indartsuena; aurrerantzean ez da libre amesteko, atzera egiteko, maniobratzeko:
|
|
|
Izutu egiten dute sekula probatu ez duen borrokakoak bezalakoak diren besarkada horiek. Senargai baten, lagun baten, lankide baten, gizon zibilizatu eta adeitsu baten laztanei abandonatua zitzaien lehen, baina orain gizonak aire arrotz, berekoi eta temoso bat hartu du;
|
emakumeak
ez du inolako tresnarik ezezagun horren kontra. Ez da gauza bakana neska gaztearen lehenbiziko esperientzia zinezko bortxaketa bat izatea eta gizona gorrotagarriro bortitz agertzea; esaterako, landa inguruan, non ohiturak trauskilak baitira, askotan gertatzen da neskatxak, erdizka amore emanez eta erdizka matxinatuz, areka zuloren batean galtzea dontzeilatasuna, lotsaz eta izuz.
|
|
|
lurreko animaliak eta landareak, harribitxiak, errekak, izarrak. Baina
|
emakumeak
ez du altxor horiek harrapatzeko bitartekorik; anatomiak kondenatua dauka baldar eta inpotente izatera, eunuko bat bezala: jabe izateko desirak huts egiten du, hezurmamituko duen organo baten faltaz.
|
|
|
Hauxe izan zen ezinago kaltegarria emakumearentzat: gizon langilearen lankide bihurtu ez zenez, giza mitseinetik bazter geratu zen; emakumea ahula eta produzitze indar apalagokoa izateak, ordea, ez du esplikatzen bazterketa hori; gizasemeak ez zuen pareko gisa onartu, hain zuzen,
|
emakumeak
ez zuelako bat egiten gizonen lan egiteko eta pentsatzeko moduarekin, eta biziaren misterioen mende segitzen zuelako; gizonak onartzen ez zuenez gero, emakumeak haren begietan beste segitzen zuenez gero, gizona ezin zen izan emakumearen zapaltzailea besterik. Gizonaren hedatze eta menderatze borondateak madarikazio bihurtu du emakumeen ezgaitasuna.
|
|
|
Sarreran esana dugu zenbateraino den desberdina emakumearen egoera, gizonarekin solidario egiten duen bizi eta interes komunitatea dela kausa bereziki, eta gizonak emakumearengan aurkitzen duen konplizitateagatik:
|
emakumeak
ez du bere baitan inolako iraultza desirarik, eta ezin da desagertu sexu gisa: emakumeak ez du eskatzen sexu espezifikazioaren zenbait ondorio ezeztatzea baino.
|
|
|
Oro har, basailuaren egoeran daude oraindik. Hortik segitzen da
|
emakumeak
ez duela bere burua ezagutzen eta aukeratzen bere buruarentzat existitzen den neurrian, baizik gizonak definitzen duen neurrian. Horregatik, gizonek nola amesten duten emakumea, halaxe deskribatuko dugu lehenik, zeren emakumea gizonentzat izatea baitugu haren kondizio konkretuaren faktore funtsezkoetako bat.
|
|
|
Hainbat psikosi motatan ager liteke erotomania, baina funtsa bera du beti. Subjektua beti dago balio handiko gizon baten amodioak argiturik eta goretsirik; gizona liluratua sentitu da bat batean, emakumearen xarma dela kausa, nahiz eta
|
emakumeak
ez zuen ezertxo ere espero gizonarengandik?, eta bere sentimenduak adierazten dizkio zeharbidez baina indar handiz. Harreman hori, batzuetan, ideala da denbora guztian, eta beste batzuetan, berriz, molde sexuala hartzen du, baina hona hemen zein duen funtsezko ezaugarria:
|
|
|
Egiazko bizitzaren kalterako da, ordea, itxurakeria nartzisista; alegiazko pertsonaia batek alegiazko publiko baten mirespena behar du; bere niaren gatibu den
|
emakumeak
ez du inolako heldulekurik mundu konkretuan, ez da arduratzen besteekin inolako harreman errealik izateaz; Madame de Staëlek ez zuen hain gustura deklamatuko Fedra baldin susmatu izan balu nolako burlak idazten zizkioten, miresleek, arratsean beren koaderno txikietan; nartzisistak, ordea, uko egiten dio onartzeari bera bestela ikus dezaketela, berak erakusten duen tankera horretaz bestera:
|
|
|
Raimundo Silva sartu zen, egun on esan zuen, nor zegoen erreparatu gabe, eta erakusleihoaren atzeko mahai batean eseri zen, erakusleihoan ohiko goxokien sedukzioak erakusten ziren, pastelak, palmondoak, kornukopiak, opilak, arroz pasteltxoak, jesuitak eta, nola ez, kruasanak, frantsesezko izena eman zien ilgora eite horrekin, lehen ausikiarekin ilbehera bihurtzen dena, gutxiagotzen doana, platerean apurrak baizik gelditzen ez diren arte, Alak bere hatz itzel bustiarekin ahoratzen dituen argizagi ñimiñoak, ondoren huts kosmiko izugarria baizik ez da geldituko, baldin eta izatea eta hutsa bateragarriak badira. ...u, albiste atsegina jaso berri bailuen, Egia da, eskerrak gaur lainorik ez dugun, baina emakume potolo batek, bere hostopila kafesne katilukada handi batekin laguntzen duenak, jakinarazten du meteorologi aldizkariaren arabera, berak Metrologia ahoskatzen du, bizioz, litekeena dela arratsa abailtzean berriro lainoa sartzea, nork esango luke, zerua orain hain garbi egonik, eguzki dirdiratsu honekin,
|
emakumeak
ez zuen ohar poetiko hau egin, baina oharra egiteko gogoa eutsi ezinezkoa da, eta horregatik bildu da hona. Eguraldia, zoria bera bezala, aldakorra da, esan zuen zuzentzaileak, esaldia guztiz ergela zela jakinik.
|
|
|
Telefonoz beste aldetik, koinatak senitartekoaren kezka ulergarria adieraziko zuen, Espero dinat zertan ari haizen jakitea, hau bezalako egoera batean esan daitekeen gutxienekoa da, eta Maria Sarak hauxe erantzun zuen, Momentuz nahikoa dinat egia dela jakitearekin, eta beste isilaldi baten ondoren, honako hau baizik ez zuen esan, Bai, eta Raimundo Silvak ez zuen beste ezeren beharrik izan ulertu ahal izateko Maria Sararen koinatak beste honako hau galdetu zuela, Zuzentzailea al da, eta Maria Sarak horixe erantzun zuen, Bai. ...ion fereka hotz bat sentitu zuen, Berea da, pentsatu zuen, dar dar egin zuen, eta estalkian bildu zen areago, baina imintzioak bere gorputzaren biluztasunaz ohartzeko balio izan zion, eta orain bere baitan arestiko sentsazioen oroitzapenak burutik kendu ezin zuen pentsamendu narritagarri baten kontra egiten zuen borroka, Ohe gainean biluzik gelditu bada, pentsamendua hortxe eteten zen, edo bestela
|
emakumeak
ez zuen pentsamendua azken bururaino segitu nahi, baina oso garbi ulertzen zuen mehatxu bat zela, hartuta zegoen erabaki bat zela, baita mehatxu edo erabakia norentzat zen nabarmena ez bazen ere. Harritu egin zuen gizonak ez deitzeak, telefonoa eskegi eta gero, kanpaitxo hotsak adierazi zuen elkarrizketa bukatu zela, eta isiltasunak etxea bere egin zuen, etsai ezkutu eta kezkagarria balitz bezala, ondoren pentsatu zuen horren arrazoia aurkitu zuela, gizonak ez zekien nola deitu, bai, Maria Sara esango zuen, baina auzia ez zen zer hitz erabiliko zituen, erabiliko zuen tonua baizik, nola aukeratu gorputz baten jabea dela uste duenaren aginterazko tonuaren eta goxotasun sentimentalaren adierazpenaren artean, goxotasun hau delarik, ez dugu esango itxurazkoa, baina bai, ausaz, erabat berezkoa izateko kontzienteegia, partez erabaki kontziente baten ondorioa.
|
|
|
Elkarren besoetan zeuden, artean musukatu gabe, elkarri begiratzen zioten eta irribarre zabalak zituzten, aurpegi alaiak, gero irribarreak biltzen joan ziren emeki emeki, lurrak xurgatzen eta dastatzen duen ura bailiran, azkenik biak serio gelditu ziren arte, elkarri begira, itzal fin eta azkar batek hegalak harrotu zituen logelan zehar, agudo etorri eta agudo alde egin zuen, eta orduan, hegal erraldoi eta boteretsuek bildu zituzten Maria Sara eta Raimundo Silva, eta gorputz bakarra bailiran estutu zituzten, eta musua hasi zen, atzo elkarri eman ziotenaz oso bestelakoa, pertsonak berberak ziren, beste pertsona batzuk ziren arren, baina hau esatea edo ezer ez esatea berdintsu da, izan ere inork ez daki musua benetan zer den, agian elkarren gorputza irenste ezinezkoa, agian komunio demoniakoa, agian heriotzaren hasiera. Ez zen Raimundo Silva izan Maria Sara ohera eraman zuena,
|
emakumeak
ez zuen gizona, ezta ere, poliki bultzatu, bestela bezala hor topatu ziren, aurrena ohe ertzean eseririk, estalki zuria zimurtuz, gero gizonak atzerantz bultzatu zuen eta musu ematen segitu zuten, emakumeak garondoa inguratzen zion besoez, gizonaren eskuin besoa emakumearen buruaren euskarria zen, baina ezker besoa zalantzan bezala zegoen, zer egin ez baleki bezala, edo jakin bai, baina ausartuko... Ukituak zorabiaturik, Raimundo Silvak burua altxatu zuen, han zegoen eskua benetan bere eskua zela begiratu, ikusi, sumatu, seguru jakin nahi zuen, orain bai, pareta ikusezina abailtzen ari zen, paretaz bestaldera gorputzaren hiria zegoen, kaleak eta plazak, itzalak eta argiak, ez dakigu nondik datorren kantu bat, leiho infinituak, erromesaldi etengabekoa.
|
|
|
Oso atzera joz gero, ezin jakin zer topatuko genukeen, baina azken mendeetan, eta hala adierazten dute nekazari mundu hori ezagutu duten emakumeek ere, emakumea etxearen eremuari lotuta egon da. Horregatik, elkarrizketatu gehienek diote
|
emakumeak
ez zuela askatasun handirik eta atsolorra aukera bikaina zela etxetik ateratzeko eta, hain zuzen, horregatik joaten zirela hain pozik.
|
|
|
–Nik horrela ikusten dut gauza:
|
emakumeak
ez du diru beharrik, eta bost axola dio galdutzat zuen eraztun batek. Ekintza bera da izorratzen duena.
|
|
|
Lehenengoak
|
emakumeak
ez ditu gustuko.
|
|
2020
|
|
|
[Jorge Ramos] Lasai, presidente anderea, gitarra ez dut ekarri. Seegeri abesti hau inspiratu zion
|
emakumeak
ez du Leyre Olcozen inongo antzik. Hitzak, bakoitzak ikusiko.
|
|
2022
|
|
|
Baliteke hilketa matxista bat izatea, baina, oraingoz, erakundeek ez dute informazio gehiago eman, eta Tuterako Instrukzioko 1 epaitegiak sekretupean jarri du kasua. Hildako
|
emakumeak
ez zuen aurrez tratu txarrekin lotutako salaketarik jarri, beste kasu askotan gertatzen den bezala; izan ere, adituen hainbatetan azaldu dutenez, emakumeentzat ez da erraza salatzeko urratsa ematea.
|
|
|
Tuterako 1 Instrukzio Epaitegiak sekretupean jarri zuen kasua, baina auzitegi bereko bigarren aretoari pasatu zion atzo, hura baita indarkeria matxistako kasuetan espezializatutakoa. Hildako
|
emakumeak
ez zuen aurrez tratu txarrekin lotutako salaketarik jarri, beste kasu askotan gertatzen den bezala.
|
|
|
Kortesiaz adierazten dio Eugeniari heldu dela berak ere nahi duena kontatzeko ordua, baina Eugeniak dio ez duela zer kontaturik. Oraingoan isilunea deserosoa edo, gutxienez, luzeegia egiten zaiolako, kaskagorriak kontatzen dio laster izango duela Barrikadasen bisita eta
|
emakumeak
ez du notizia atseginez hartzen, ezta gizonari egindako opariaren arrazoia azaltzen dionean ere. Esaten du nahikoa eta gehiegi egin duela hitz gaztetan, eta orain, bidearen azken bihurgunean, nahiago duela isiltasuna.
|
|
|
Ezin da kontrola galdu... Ai Ane, hau lotsa… Baina aber, lasai, nik
|
emakumeak
ez ditut gustuko… Beno, aber, emakumeak ez ditut gustuko… Nire lagun minenak emakumeak dira, konplizitate gehien emakumeekin daukat, nire biziraupen sarea emakumez osatuta dago, elkarrizketa interesgarrienak emakumeekin izaten ditut, kalean noanean askoz ere emakume polit gehiago ikusten ditut gizonak baino adin batetik aurrera, batez ere, parrandarako ere nahiago ditut emakumeak; barre... (Eskuekin uxatzeko keinua eginez) Alde hemendik!
|
|
|
Ezin da kontrola galdu... Ai Ane, hau lotsa… Baina aber, lasai, nik emakumeak ez ditut gustuko… Beno, aber,
|
emakumeak
ez ditut gustuko… Nire lagun minenak emakumeak dira, konplizitate gehien emakumeekin daukat, nire biziraupen sarea emakumez osatuta dago, elkarrizketa interesgarrienak emakumeekin izaten ditut, kalean noanean askoz ere emakume polit gehiago ikusten ditut gizonak baino adin batetik aurrera, batez ere, parrandarako ere nahiago ditut emakumeak; barre gehiago, dantza gehiago… Baina gero ohe... (Eskuekin uxatzeko keinua eginez) Alde hemendik!
|
|
2023
|
|
|
Kanporatzeko agindua jaso aitzin, emaztea bere bikotekidearengandik bereizia zen genero indarkeria kasu baten ondotik, eta bai berak eta bai bere seme alabek osasun arazoak dituzte. Urruñako etxebizitzatik kanporatua izan ondotik,
|
emakumeak
ez zuen beste bizitegirik aurkitu, eta familia banandu behar izan zen, leku ezberdinetan aterpetua izateko. Semeari autistentzako zentro berezitu batean aurkitu zioten lekua; Johanna eta bere bi alabak, aldiz, emaztearen gurasoen etxera joan ziren bizitzera, Hazparnera (Lapurdi).
|
|
|
Senekaren ustez honakoa da errorea: gizon
|
emakumeak
ez ditugula aintzat hartzen berez diren horregatik batez ere, baizik eta soinean daramatzaten janzkiengatik eta apaintzeko erabiltzen dituzten edergarriengatik:
|
|
|
Mahi
|
emakumeak
ez duzue zigorrik jasoko zuen gizonen bekatuengatik.
|